Wekirajaainjatka anain sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa
OʼUTUUPÜROʼU 1-7
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | JUAN 9, 10
«Naaʼinmajüin Jesuu tü naʼanneetsekat»
nwtsty-E Ayaakua
Sükulaatse annerü
Eepuʼusü kulaala natuma na arüleejüliikana, ekerotinnawaisü tü anneetkalüirua saʼwai suulia suʼluwajünüin otta suulia mürüt jashichisü. Naatawaisü sajaʼapüin tü kulaalakalüirua natuma na israeliitakana, eesü maajunale shia, akumajünawaisü süka ipa otta waneesia neʼe soʼukot (Nú 32:16; 1Sa 24:3; Sof 2:6). Naashin Juan eepuʼushi wanee wayuu aaʼinmajakai soʼu tü kulaalakat (Jn 10:1, 3). Eejatü kulaala eekai shikerotinnüin aluʼu naʼanneetse kojuyashii wayuu, shiasaʼa watta maalü, ojutannüsü soʼu tü kulaatkat, neenaja namüsia na arüleejüliikana tü naʼanneetsekalüirua otta kacheʼejashii sümüin nünüiki (Jn 10:3-5). Nüküjain Jesuu süchiki sukuwaʼipa arüleejaa anneerü süpüla nayaawatüin na nikirajüinkana jamüin naaʼinmajia nutuma (Jn 10:7-14).
w11-S 15/5 süp. 7, 8 püt. 5
Anakajaʼa eejüle jaaʼin waneepia jia anoujashiikana
5 Sükajee tü aküjünakat nüchiki chi wayuu arüleejakai, weʼrüin sünain shiʼraajüin maʼin tü anneetkalüirua jaʼralin chi napuʼukai otta nnojotsü mmoluin shia neema, kacheʼesü tü naʼanneetsekalüirua sümüin nünüiki. Müshia chi arüleejüikai, niʼraajashaanain maʼin tü naʼanneetsekalüirua. Müshijeseʼe nümüin Jesuu: «Teʼraajüin tü taʼanneetsekalüirua je neʼraajüin taya». Niʼraajashaanain maʼin Jesuu nakuwaʼipa na anoujashiikana. Jamüsüjaʼa tü pütchi griego kanainjeejatkat tü pütchi «teʼraajüin» makat, sünainpünaasü nukuwaʼipa wanee wayuu eekai nütüjaain saaʼu süpüshuaʼa nukuwaʼipa wane wayuu. Nütüjaa aaʼu Jesuu süpüshuaʼale tü kasa choʼujaakat namüin na anoujashiikana, nütüjaa aaʼu tü kasa anakat otta tü kasa mojukat natuma, niʼrüin süpüshuaʼa tia. Müshia joo na anoujashiikana, neʼraajüin maʼin Jesuu otta neʼitaain naaʼin sünain aneenain naya nümaa.
cf-S süp. 124 püt. 17
Ekirajüshi nia süka sukuwaʼipa tü kasa eʼnnaajünakat
17 Müsü tü nüshajakat George A. Smith suluʼu tü karaloʼutakat Geografía histórica de la Tierra Santa: «Eeshii weemeraale kaleʼu süʼütpaʼa wanee ishi chaa Judea, weʼrawalin nantapaatain na arüleejüliikana sümaa tü naʼanneetsekalüirua. Apalirajaasü joo tü naʼanneetsekalüirua, «jameetche joo süpüla nakataajüin shiairua süchikuaʼa» müshii waya. Süchikijee süsüin wüin, jee süchoʼokojooin, akayalaashii wattaluʼumüin na arüleejüliikana, neenaja namüsia tü naʼanneetsekalüirua, shiasaʼa tü anneetkalüirua akoutsü nanainmüin makaʼa nantapaain paala». Pansaasü maʼin tü nikirajakalü anain Jesuu sükajee tia. Shiimain nükaaliinjeenain maʼin waya müleka woonoole sümaa nünüiki otta wooʼulaale niain oʼunirüin wakuwaʼipa.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 9:38
sünain nuʼwaajüin Jesús: Jee shiale «nejepülaain nümülatuʼu», «nuʼwachiraale nümülatuʼu» jee «nüsapainkale». Wanaa sümaa shiʼitaanüin tü pütchi griego proskynéo makat, suchuntunapa tü maleiwayaasükalüirua, alatinnüsü shia suluʼu «aʼwaajaa» sümüin (Mt 4:10; Lu 4:8). Eekajasaʼa chi wayuu niiyajaakai Jesuu, ejepülaashi nümülatuʼu süka niyaawatüin aaʼu niain chi nüjünalakai Maleiwa. Nnojoishi nuʼwaajüin nia süka niain Maleiwain jee wanee maleiwayaashi, nütüjaa aaʼu niain Jesuu chi Mesías aküjünakai achiki paala otta pülashin nia nutuma Maleiwa (Jn 9:35). Tü naaʼinrakat wayuukai chia, müsia aka neʼe saaʼin tü naaʼinrapuʼukat waneinnua wayuu aküjünaka achiki suluʼu tü pütchi Ashajuushikat süka Hebreo, ejepülaashii naya namülatuʼu na nünüikimaajanakana Maleiwa, aluwataalii otta waneinnua aʼyataalii nümüin Maleiwa (1Sa 25:23, 24; 2Sa 14:4-7; 1Re 1:16; 2Re 4:36, 37). Watta naalii na wayuu aʼwaajakana Jesuu saaʼujee tü nikirajakalü anain naya jee shiale süka nayaawatüin saaʼu eein Maleiwa nümaa (Mt 2:2; 8:2; 14:33; 15:25).
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 10:22
miʼiraa [...] süpüla sotüinjatüin naaʼin wanaa sümaa süikkaleʼennüin süchikua paala tü aʼwaajüleekat: Janucá (janukkáh), sünülia miʼiraakat tüü suluʼu hebreo. «Shikiira sujutaaya» jee shiale «süikaleʼenüin» maluʼulu shia. Süka miʼiraakat tüü, sotusü naaʼin na judíokana wanaa sümaa süikaleʼenüin süchikuaʼa tü aʼwaajüleekat Maleiwa chaa Jerusalén, aainjünüsü tia miʼiraakat soʼujee tü juyakat 165 Sü.W. Oʼttüsü shia 25 soʼu kashikat kislev, süpülapünaa juyapoʼu (sgd, shiʼipa 19), aainjünüsü soʼu mekiisat kaʼi. Chi aluwataashikai Antíoco IV Epífanes niiʼiyatüin mojutuin Jeʼwaa nümüin, niʼyarülajaain tü aʼwaajüleekat Jeʼwaa wanaa sümaa niʼitaain wanee aʼajülee mürüt nümüin chi nümaleiwasekai saaʼu tü aʼajüleekat mürüt nümüin Jeʼwaa. 25 soʼu kashika kislev soʼu juyaka 168 Sü.W., aʼajüshi nia püülükü saaʼu tü aʼajüleekat, naainjirüin kerasü süka jee nütülüittirakalaka shia süpaʼapünaa tü aʼwaajüleekat Jeʼwaa. Naʼajüin supuettoʼuse tü aʼwaajüleekat, najaʼttirüin tü kuattairua napülajatkat na sacerdootekana otta nülüʼüjüin tü aʼajüleekat aainjuushikat süka ooro, tü ranpara aainjuushikat süka ooro ooʼulaka tü meesa eʼitaanakat aaʼu tü pan aʼwaajiakat Maleiwa. Shiasaʼa süchikijee tia, nuʼwaajüin chi nümaleiwaseyaashikai kanüliakai Zeus, chi chejeʼewaikai Olimpo. Piama juya süchikijee tia, nüsütüin Jerusalén Judas Macabeo otta nuʼulejüin tü aʼwaajüleekat Jeʼwaa, jee oʼttüshii na judíokana süchikuaʼa sünain aʼwaajaa Jeʼwaa suluʼu. Nnojotsü aküjünüin suluʼu tü Wiwüliakat niain Jeʼwaa chi akaalinjakai Judas Macabeo süpüla nükanajüinjachin otta nukumajüinjatüin süchikuaʼa tü aʼwaajüleekat. Eejanapejeʼe wayuu naatakana oʼumaain aneekünaka nutuma Jeʼwaa süpüla aikaleʼeraa süchikuaʼa sukuwaʼipa tü awaajaa shiimainsükat, maʼaka naaʼin Ciro chi chejeʼewaikai Persia (Isa 45:1). Sükajee judíoin Judas Macabeo eeshijaʼa süpüla nüneeküin nia Jeʼwaa süpüla nikeraajüinjatüin tü keeʼireekat naaʼin. Ashajünüsü suluʼu tü Wiwüliakat eeinjatüin tü aʼwaajüleekat Jeʼwaa süpüla shikeraajüinjatüin tü ashajünakat nüchiki chi Mesíaskai, maʼaka saaʼin nüküjainjachin pütchi otta naapajiraainjachin nikii. Ayatüinjana na leviitakana sünain asülajaa mürüt nümüin Jeʼwaa, waneʼereʼeya nüntapa chi Mesíaskai sünain naapajiraain nikii uwatua neʼe saaʼu saainjala wayuu süpüshuaʼa (Da 9:27; Jn 2:17; Heb 9:11-14). Nnojoishi nuluwataain Jesuu na nikirajüinkana sünain aaʼinraa tü miʼiraa süpülajatkat sotuin naaʼin wanaa sümaa süikaleʼennüin süchikuaʼa paala tü aʼwaajüleekat (Col 2:16, 17). Nnojotpejeʼe aküjünüin suluʼu tü Wiwüliakat mojuin tia nümüin Jesuu otta na nikirajüinkana.
OʼUTUUPÜROʼU 8-14
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | JUAN 11, 12
«Wamüliala saaʼin wayuu maʼaka naaʼinrüin shia Jesuu»
(Juan 11:23-26, TNM) Nümakalaka Jesuu sümüin: «Asoʼiraaweechi aaʼin chi puwalakai». 24 Susoutakalaka Marta nümüin: «Tatüjaa aaʼu nüsoʼiraweechin aaʼin nutuma Maleiwa soʼuweena tü kaʼi sajaʼlajaainjatkat oʼu kasa süpüshuaʼa». 25 Nümaka Jesuu sümüin: «Taya chi asoʼireʼerakai saaʼin wayuu. Chi eekai nunoujain tanain, kateerü noʼu nüchikuaʼa jaʼitashi outuin paala nia, 26 chi wayuu katakai oʼu sümaa nunoujain tanain, müichia nia nnojoluin outuin. ¿Punouja anainrü tia?
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 11:33-35
sünain aʼyalajaa: Jee shiale «irattüsü». Tü pütchi griego alatinnaka anainjee tü pütchikat «aʼyalajaa» makat, shia süküjeeka achiki wanee wayuu eekai jaʼyain shiiʼira. Eʼitaanüsü pütchikat tüü, wanaa sümaa süküjünüin tü nümakat Jesuu süchiki sajaʼttinnüinjatüin Jerusalén (Lu 19:41).
mojukalaka maʼi naaʼin sütüma: Piamasü pütchi griego eʼitaanaka suluʼu wetsiikulokalüirua tüü, süpüla süküjünüin mojuin maʼin naaʼin Jesuu. Tü pütchikat griego (embrimáomai) ashajünüsü süpüla süküjünüin mojuin maʼin saaʼin wanee wayuu. Akatsaʼa sünain wetsiikulokalüirua tüü, aküjünüsü sünain mojushaatain maʼin naaʼin Jesuu, makalaka niʼyalajüin maʼin. Tü wane pütchi griego shia (tarásso), «alianajaawa» maluʼulu. Naashin wanee wayuu atüjashi süpüleerua tü pütchikalüirua, shia wanaa sümaa sujutuuin naaʼin wanee wayuu saaliijee wanee kasa, aire maʼin wanee kasa nümüin jee süshapataale maʼin naaʼin sutuma. Suluʼu Juan 13:21 ashajünüsü tia pütchikat süküjünapa jamüin naaʼin Jesuu wanaa sümaa naapünüin ekii nutuma Judas (Jn 11:35).
Niʼyalajakalaka Jesús: Tü pütchikat griego (dakrýo) shia alatinnaka anainjee pütchikat «aʼwüira», suluʼusü shia Lucas 7:38, Aluwataaushikana 20:19, 31, Hebreokana 5:7 jee shiale Alateetkat Mapeena 7:17; 21:4. Sünain pütchikat tüü, kojutuleesia nüʼwüira wanee wayuu suulialeʼeya jaʼyain niiʼira. Uwatua neʼe shiʼitaanüin pütchikat tüü suluʼu tü pütchi Ashajuushikat süka Griego. Naata shia suulia tü ashajünakat suluʼu Juan 11:33, eere shiʼyalajüin Mariia otta na judíokana (paashajeʼera pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 11:33). Mayaainjeʼe nütüjaain aaʼu Jesuu nüsoʼireruinjachin aaʼin Lázaro, mojusü maʼin naaʼin naaliijee na naʼaleewainkana, aʼyalajüshi nia noʼupala na wayuu yalajanakana süka alin wayuu nüpüla otta sümülialaain naaʼin naaliijee. Sünainjee pütchikat tüü, watüjaa aaʼu sümülialaain naaʼin Jesuu naaliijee na wayuu kaamakakana.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 11:49
chi laülaashikai napüleerua na sacerdote: Nnojoluiwaʼaya laülaain wanee mma naata saaʼu Israel aneekünüshii chi laülaashikai napüleerua na Sacerdootekana süpüla niʼyataainjachin (Nú 35:25). Wanaa sümaa laülaain Roma saaʼu Israel, aapünüsü laülawaa namüin na aluwataaliikana chaa Roma süpüla naneeküinjachin jaralinjachin laülaain napüleerua na Sacerdootekana otta eeshii süpüla nüikalennüin wanee niʼiraka. Caifás wanee wayuu atüjakai süpüleerua nünüiki, nia kakaliakai maʼin sünain tia aʼyatawaakat noulialeʼeya na eejanakana nüpüleerua. Süneeküin nia Roma süpüla laülaainjachin napüleerua na Sacerdootekana soʼu tü juyakat 18 So.W., sünainmüinreʼeya tü juyakat 36. Nüküjain Juan niain Caifas chi laülaashikai napüleerua na sacerdootekana soʼu juyakat 33. Nüküjain tia süpüla sütüjaanüin aaʼu eejachin Caifás wanaa sümaa nuʼutunuin aaʼin Jesuu (pünaʼlaa eejatüle nipia Caifás en sgd, shiʼipa 16).
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 12:42
na laülaayuu: Eeshiijaʼa nayale saashajaain achiki na laülaashii suluʼujanakana tü kanüliakat Sanedrín, tü pütchi griego suluʼukat wetsiikulokot tüü, «laülaayuu» müsü, naya na laülaashii naʼakajee na Judíokana. Eʼitaanüsü tia pütchikat suluʼu Juan 3:1 wanaa sümaa naashajaanüin achiki Nicodemo, noʼutku na laülaashiikana naʼakajee na judíokana.
ajuittinnaa suluʼujee tü ekirajüleekat: Jee shiale «ojutunaa suluʼujee tü ekirajüleekat». Tü pütchikat griego aposynágogos achuntünüsü neʼe yaʼaya otta suluʼu Juan 12:42 otta Juan 16:2. Na wayuu ajuittinnakana suluʼujee tü ekirajüleekat, müliashii otta mojutsalii naya atumawaa, na wayuu makana akuwaʼipa, nnojoishii süpüla namaain naya na wanee judíokana, müshiijeseʼe maʼletsein naya süka nnojoluinnapain süpüla naʼyataajiraain namaa na waneinnua. Suluʼu tü kanüliakat sinagoga ekirajünüshii na judíokana otta eesü müle aka saaʼin wanee laülaapia natuma, eere naapünüin ekii wanee wayuu süpüla niʼyaajünüin otta nujutunüin suluʼujee tü ekirajüleekat (Mt 10:17).
OʼUTUUPÜROʼU 15-21
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | JUAN 13, 14
«Teeʼiyatia jümüin sünain nnojolüin yaletayaain taaʼin»
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 13:5
oʼlojoo nooʼui na nikirajüinkana: Koʼusuluʼupuʼushii na israeliitakana, tia shia wanee sapaata kaülajaaka sünain nooʼui. Sükajee müin nasapaatse, yarüttüsü tü nooʼuikat süka shiyarüla mma otta pootshi waraittapa naya sainküinpünaa pueulo. Makalaka nakuwaʼipain na israeliitakana naakatawalin nakoʼusuin nekerotapa suluʼumüin wanee piichi otta suʼlojoonüin nooʼui natuma na keʼiyoukana naya, müsü tia süpüla neeʼiyatüin kapülain naya naaʼin. Kojuyatua aküjünüin suluʼu tü Wiwüliakat naainjapuʼuin tia na israeliitakana (Gé 18:4, 5; 24:32; 1Sa 25:41; Lu 7:37, 38, 44). Nuʼlojooin Jesuu nooʼui na nikirajüinkana süpüla niiʼiyatüin namüin nnojoluinjatüin yaletüin naaʼin otta süpüla anain namüin naʼyataain napüleerua na waneinnua.
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 13:12-14
müinjana jiaʼaya: Jee shiale «jaaʼinrajatia neʼe tüü». Tü pütchi griego alatinnaka anainjee pütchikat tüü sünainpünaasü shia nneerü, «kojuyaala nuulia wanee wayuu» maluʼulu shia (Mt 18:28, 30, 34; Lu 16:5, 7). Sünain wetsiikulokalüirua tüü, nia saashajaaka achiki wanee wayuu eekai «naaʼinrüinjatüin wanee kasa» jee shiale «niainjachin aaʼinraka» wanee kasa (1Jn 3:16; 4:11; 3Jn 8).
w99-S 1/3 süp. 31 püt. 1
Niʼitaain Jesuu wapüleerua sukuwaʼipa süpüla nnojoluinjatüin yaletüin waaʼin
Sükajee noʼlojooin Jesuu nooʼui na nikirajüinkana niiʼiyatüin namüin nnojoluinjatüin yaletüin naaʼin. Nnojotsü jülüjainjatüin naaʼin na anoujashiikana kapülainjanain naya naaʼin na waneinnua nachajaain sukuwaʼipa süpüla naʼwaajünüin otta neʼnnaajünüin sutuma wayuu. Niainjachi nashataka akuwaʼipa Jesuu wanaa sümaa nümüin: «Nnojoishi antüshin taya süpüla shiʼyataainjatuin wayuu tamüin, aluʼujasa süpüla taʼyataainjachin sümüin wayuu» (Mateo 20:28). Na wayuu oʼunakana süchiirua nukuwaʼipa Jesuu anainjatü namüin naʼyataain maʼin napüleerua na waneinnua.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Juan 14:6, TNM) Nusoutakalaka Jesuu nümüin: «Taya neʼe chi süntajachikai akajee wayuu nünainmüin Maleiwa, aküjakai sümüin wayuu tü shiimainkat otta chi katakai atuma soʼu wayuu. Taya neʼe tayakai chi süntajachikai akajee wayuu nünainmüin chi Tashikai.
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 14:6
Taya neʼe chi süntajachikai akajee wayuu nünainmüin Maleiwa, aküjakai sümüin wayuu tü shiimainkat otta chi katakai atuma soʼu wayuu: Nia neʼe Jesuu süntajachikai akajee wayuu nünainmüin Maleiwa süka niain neʼe niakai chi anajiraaka atumaa waya nümaa Maleiwa otta eeshii süpüla woʼuraajüin nümüin (Jn 16:23; Ro 5:8). Nia neʼe Jesuu chi aküjakai tü shiimainkat süka nüküjawalin tü shiimainkat waneepia otta pansaasü nukuwaʼipa sümaa. Otta müsia, ekeraajüsü nünain Jesuu wainma pütchi eeʼiyataka wamüin niain chi ekeraajakai atuma tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa (Jn 1:14; Alat 19:10). Ekeraajüsü nünain «Jesucristo süpüshua tü nüküjakat achiki chi Maleiwakai paala» (2Co 1:20). Nia Jesuu chi katakai atuma soʼu wayuu süka eein süpüla wasaʼwatüin tü kataakalü oʼu waneepia sükajee naapajiraain nikii waaʼu (1Ti 6:12, 19, TNM; Éf 1:7; 1Jn 1:7). Otta nieechi kataka atumaa noʼu na wayuu wattakana naalii asoʼiraainjanakana aaʼin suluʼu paʼaraiisüka süpüla katüinjatüin noʼu waneepia (Jn 5:28, 29, TNM).
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 14:12
Je tü naaʼinreetkat, alanaʼaleejeeria sünain anain: Nnojotsü shiain nuwanaawajireʼerüin Jesuu tü kasa pülasü naaʼinrapuʼukat sümaa tü naaʼinrajatkat na nikirajüinkana. Nümüsü tia süka niyaawatüin saaʼu wattaluʼuinjanain na nikirajüinkana sünain aküjaa pütchi otta ekirajaa wayuu. Otta müshiʼiya nanteenain sümaʼanamüin wainma wayuu otta kakalieenain naya sünain aaʼinraa tia. Tü nümakat Jesuu yaʼayaa shiiʼiyatüin nücheküin ayatüin na nikirajüinkana sünain tü aʼyatawaa niʼitaaka napüleerua.
OʼUTUUPÜROʼU 22-28
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | JUAN 15-17
«Nnojoishii wanaawain jia namaa»
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 15:19
wanaawaleje jaaʼin namaa: Pütchikat tüü, alatinnüsü sünainjee tü pütchi griego kósmos makat, naya saashajaakana achiki napüshuaʼa na wayuu manoujainkana nünain Maleiwa. Nia Juan nümüiwaʼa ashajakai nünüiki Jesuu süchiki nnojoliin wanaawain na nikirajüinkana namaa na manoujainsaliikana naashin. Achuntünüsü piantua pütchikat tüü soʼu nuʼuraajüin Jesuu nümaʼichiki namaa na aluwataaushiikana (Jn 17:14, 16).
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 15:21
saaʼu tapüshin jia: Jee shiale «tanülialuʼuin jia». Wanaa sümaa suchuntunuin tü pütchikat «anüliaa» suluʼu tü Wiwüliakat, eesüjaʼa shiale aküjünüin süchiki tü nünüliakat wanee wayuu, tü nukuwaʼipakat otta jaralin chia wayuukai (Mt 6:9). Wanaa sümaa suchuntunuin suluʼu tü Wiwüliakat tü pütchikat «anüliaa» saashajaapa nüchiki Jesuu, shia süküjeeka achiki laülaain nia nutuma chi Nüshikai (Mt 28:18; Flp 2:9, 10; Heb 1:3, 4). Yaʼayaa, nüküjain Jesuu eʼrüliinjanain wayumüin na manoujainsaliikana namüin na nikirajüinkana süka nnojolin neʼraajüin chi kajünalakai nia, neʼraajülejeʼe Maleiwa nayaawatüinjeʼe saaʼu kojutuin maʼin tü nünüliakat Jesuu (Alu 4:12). Nayaawatüinjeʼe niain Jesuu chi nüneekajalakai Jeʼwaa süpüla niainjachin aluwataain, chi kanüliakai Aluwataai Pülashikai otta süsapainkainjachikai amülatuʼu wayuu süpüshuaʼa suulia najaʼttinnüin (Jn 17:3; Alat 19:11-16; anasü paashajeʼerüle Sl 2:7-12).
(Juan 16:33, TNM) Tamüsü tüü jümüin süpüla anainjatüin jaaʼin tanainjee tayakai. Mayaasüjeʼe müliain maʼin jaaʼin maaʼutpünaa. ¡Nnojo mmoluin jia!, süka tayamülüitpain nakuwaʼipa na manoujainsaliikana».
it-1-S süp. 143
Nnojo mmoluin jia
Süka wattain maʼin saalii kasa mojusü saaʼinrakat tü wayuu manoujainsatkalüirua otta moonooin naya sümüin tü nuluwataakalü anain Jeʼwaa, choʼujaasü maʼin namüin na anoujashiikana nakaaliinjünüin süpüla nnojolin mmoluin naya. Anuu nünüiki Jesuu namüin na nikirajüinkana: «Mayaasüjeʼe müliain maʼin jaaʼin maaʼutpünaa. Nnojo mmoluin jia, süka tayamülüitpain nakuwaʼipa na manoujainsaliikana» (Jn 16:33, TNM). Nnojotsü nüshatüin Jesuu tü kasa mojusü keejiakat namüin na manoujainsaliikana makalaka niyamülüin nakuwaʼipa. Anashaatasü maʼin nukuwaʼipa Jesuu wapüleerua, sükajee niyamülüin nakuwaʼipa na manoujainsaliikana eeshii süpüla meimmoluin waya otta nnojoluin washatüin nakuwaʼipa (Jn 17:16).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 17:21-23
wanaawajiraainjatüin naaʼin: Jee shiale «paaʼinwajiraain naya». Achuntushi Jesuu nümüin Jeʼwaa süpüla «wanaawajiraainjatüin» naaʼin na nikirajüinkana, shia nüküjeeka achiki paaʼinwajiraain naya sünain aʼyatawaa süchiirua wanee kasa, maʼaka naaʼin Jesuu nümaa chi Nüshikai, «paaʼinwajiraashii» naya sünain aʼyatawaa otta wanaawasü tü jülüjakat naaʼin (Jn 17:22). Nüküjain Pablo suluʼu 1 Corinto 3:6-9, naʼyataajiraain nümüin Maleiwa na oʼunakana süchiirua nukuwaʼipa Jesuu sümaa wanaawajiraain naaʼin (paashajeʼera 1Co 3:8; Jn 10:30; 17:11).
wanaawajiraainjatüin maʼi naaʼin waneepia: Jee shiale «saʼaniraain nakuwaʼipa». Sünain wetsiikulokot tüü, nüküjain Jesuu niiʼiyatüin Jeʼwaa alin maʼin waya nüpüla süka paaʼinwajiraain waya namaa na wawalayuukana. Müsia aka neʼe saaʼin tü sümakat Colosas 3:14, eere sümüin, «müleka aijiraale jia jüpüla [...] paaʼinwajiraajeenain jia sünain anoujaa sütüma». Tia nnojotsü maluʼuluin, wanaawain nakuwaʼipa. Eesü naatawaire tü jülüjakat naaʼin, tü nountakalü apüleerua, nakuwaʼipa otta tü jülüjakat naaʼin süchiki wanee kasa. Shia süküjaka wanaawain tü wanoujakalü anain otta tü wekirajakalü anain wayuu sainküin tü mmakat (Ro 15:5, 6; 1Co 1:10; Éf 4:3; Flp 1:27).
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 17:24
nnojolüiwaʼaya sükumajünüin tü kasakat süpüshua: Tü pütchi griego alatinnaka anainjee tü pütchikat «sukumajünüin», shiaʼaya neʼe tü eʼitaanakat suluʼu Hebreokana 11:11, TNM, eere süküjünüin kachoinjatüin Sara, alatinnüsü süka tü pütchikat «kooʼuliwoʼusü». Sünain pütchikat tüü, eesü shiale süküjain achiki wanaa sümaa kachoin Eva nümüin Adán. Aashajaashi Jesuu süchiki tü kaʼikat «nnojoluiwaʼaya sukumajünüin tü kasakat süpüshuaʼa» süpüla naashajaain nüchiki Abel. Eeshijaʼa niale Abel chi palajachikai wayuu ashajünakai anülia «suluʼu tü karaloukta kaluʼukot nanülia na wayuu eeʼiranajaakana aaʼin nütüma Maleiwa, na eetüjüliikana anülia suluʼu nnojoluiwaʼaya sukumajünüin tü kasakat süpüshuaʼa» (Lu 11:50, 51; Alat 17:8). Müsia tü nümakat Jesuu soʼu nuʼuraajüin, watüjaa aaʼu aitüjüiyain maʼin Jesuu nüpüla Maleiwa nüpülapünaa Adán otta Eva.
OʼUTUUPÜROʼU 29- NOWIENPÜROʼU 4
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | JUAN 18, 19
«Aküjashi pütchi Jesuu süchiki tü shiimainkat»
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 18:37
teeʼiyatüinjatüin tü shiimüinkat: Suluʼu tü pütchi Ashajuushikat süka Griego, tü pütchi «teeʼiyatüinjatüin tü shiimüinkat» (martyréo) makat, «aküjai» (mártys) otta «aküjaa süchiki» (martyría), wainma tü kasa süküjeekalü achiki. Palajana shia nüküjale wanee wayuu wanee kasa eekai sülatüin nuʼupala, nüküjale tü shiimainkat süchiki wanee kasa nütüjaakat aaʼu, jee shiale anain nünüiki süchiki wanee kasa. Nnojotsü neʼe nüküjain Jesuu süchiki tü shiimainkat nüchiki Maleiwa, jaʼyasü saaʼu nukuwaʼipa kojutuin maʼin nümüin tü nüküjatüjütkalia achiki chi Nüshikai (2Co 1:20). Aküjünatüjülia achiki paala jamüinjatüin maʼin shikeraajia tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa, maʼaka saaʼin süikalaaya tü Nuluwataayakat otta tü pütchi ekeraajüinjatkat nünain chi Mesías Aluwataainjachikai. Süpüshuaʼa tü pütchi aküjünatüjütkalia achiki paala nüchiki chi Mesías, ekeraajüsü nünain Jesuu, maʼaka saaʼin tü nukuwaʼipainjatka jemeitpa jee outapa nia, jaʼitakajeʼe süpüshua tü kasa nüshajalakat Moisés, ekeraajüsü shia nünain Jesuu (Col 2:16, 17; Heb 10:1). Shiimainya nüküjain pütchi Jesuu süchiki tü shiimainkat, naainjüin shia sükajee nünüiki otta nukuwaʼipaka.
tü shiimüinkat: Nnojotsü shiain naashajaain achiki Jesuu tü shiimain atüjaanajatkalü aaʼu, shia naashajaakat achiki tü shiimain sünainpünaakat Nuluwataaya Maleiwa, maʼaka saaʼin nüntajachin Jesuu nakajee na nuuʼuliwoʼukana David otta nüneeküin nia Jeʼwaa süpüla Laülaainjachin nia napüleerua na sacerdootekana otta süpüla nuluwataainjachin saaʼu Nuluwataaya Maleiwa (Mt 1:1). Nüküjain Jesuu tü nüntaka apüla saʼakamüin wayuu, naashin antüshi süpüla nüküjain tü shiimainkat süchiki tü Nuluwataayakat Maleiwa. Müsia aka neʼe saaʼin tü nümakat wanee aapiee sümüin Mariia nnojoluiwaʼaya jemelin Jesuu otta tü namakat wanaa sümaa jemelin nia chaa Belén, tü nuumainkat David (Lu 1:32, 33; 2:10-14).
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 18:381
¿Eesüjasaʼaya süpüla ountünüin tü shiimüinkat?: Eesüjaʼa shiale nüsakirüin anain Pilato süchiki tü shiimain atüjaanajatkalü aaʼu, nnojotsü shia nüsakirüin achiirua tü «shiimain» nüküjakalü achiki Jesuu (Jn 18:37). Asakirayaashi neʼe Pilato süka nnojoluin nunoujain tü nüküjakalü achiki Jesuu, müshijeseʼe nnojoluin nusoutuin Jesuu shiʼipajee nünüiki. Müshi nümakai aaʼin Pilato: «¿Alawaasaʼa neʼe tü shiimain paashajaakalü achiki?». Jamüshijaʼa Pilato, süchikijee nüsakirüin Jesuu, ojuʼitüshi neʼe nia anooipaʼamüin süpüla naashajaain namaa na judíokana.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 19:30
ajaʼttüsü naaʼin yalaʼaya: Jee shiale «outakalaka» nia, «nnojoluichipa asanalaain» (suluʼu grigo pnéuma), eesüjaʼa shiale saashajaain achiki sütsüin naaʼin wanee wayuu, jamüsüjaʼa suluʼu waneirua wetsiikulo, maʼaka saaʼin Marcos 15:37 otta Lucas 23:46, eesü suluʼu tü pütchikat griego ekpnéo makat («asanalaa aaʼin anouipaʼa» maluʼulu tia), otta alatinnüsü suluʼu «outaka» sümüin, shia wanaa sümaa «sajaʼttüin naaʼin» wanee wayuu. Naashin waneinnua wayuu atüjakana süpüleerua tü pütchikalüirua, tü pütchikat «ajaʼttüsü naaʼin yalaʼaya» makat, maluʼulu naapüin naaʼin Jesuu süpüla outajachin nia süka nikeraajüin süpüshuaʼa tü aluwataanaka apüla nia. Anasü nümüin naapajiraain nikii süpüla shikeraajüinjatüin tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa (Isa 53:12; Jn 10:11).
(Juan 19:31, TNM) Nayasaʼa na judíokana, süka nükachennüin Jesuu wane kaʼi süpülapünaa sükalia eemerawaa süchikijee tü Pascuakat. Otta suulia napütünüin na wayuu akachennakana saawanoʼu (süka shiain tü kanüliakat saawanoʼu tü muleʼukat) nachuntüin nümüin Pilato süpüla süshateʼennüin nasaʼa otta nashakatinnüin.
nwtsty-E pütchi suluʼujeejatü tü Wiwüliakat süchiki Jn 19:31
süka shiain tü kanüliakat saawanoʼu tü müleʼukat: Soʼu tü kaʼikat 15 soʼu kashika nisán, wane kaʼi süchikijee tü Pascuakat, saawanoʼu tia kaʼika namüin na judíokana jaʼitairü sujutuuin wanee kaʼi naata soʼu tü semaanakat (Le 23:5-7). Müleka wanaawale kaʼikat tia sümaa wane saawanoʼu, «saawanoʼu tü müleʼukat» namüsü. (Namüin na Judíokana oʼttüsü tü saawanoʼukot, piennoʼu aliika nimerotopa chi kaʼikai sünainmüinreʼeya saawanoʼu nimerotopa chi kaʼikai). Süka outuin Jesuu wanee kaʼi süpülapünaa tü kanüliakat «saawanoʼu tü müleʼukat», watüjaa aaʼu outuin nia wanee piennoʼu. Soʼutpünaa tü juyakalüirua 29 sünainmüin 35, shia neʼe tü juyakat 33 sujutuukalü oʼu tü kaʼikat 14 nisán soʼu wanee kaʼi piennoʼu. Makalaka wayaawatüin aaʼu outuin Jesuu 14 kashika nisán soʼu juyaka 33.