Wekirajaainjatka anain sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
ENEEROʼU 1-7
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT | JOB 32, 33
Pükatsüinra naaʼin na shapaakana aaʼin
it-1-S 796
Elihú
Elihú fue imparcial, y no concedió ningún título lisonjero a nadie. Reconoció que, al igual que Job, estaba hecho de barro, y que el Todopoderoso era su Creador. No tuvo la intención de asustar a Job, sino que le habló como un verdadero amigo, dirigiéndose a él por nombre, algo que no habían hecho Elifaz, Bildad y Zofar. (Job 32:21, 22; 33:1, 6.).
¿Kasa paainjaka pütüjaale naaʼu wanee wawala matsüinkai anoula?
8 ¿Kasa akaaliinjeenaka waya süpüla sümülialaain waaʼin naalii na wawalayuukana? Sotuinjatü waaʼin eein wawalayuu matsüinkana anoula sutuma ayuulin naya, mojuin naaʼin otta manoujüin napüshi. Jülüjeesü waaʼin eein süpüla sülatüin tia wamüinyaʼasa. Jülüjataa waaʼin nakuwaʼipa na israeliitakana. Müliapuʼushii maʼin naya chaa Egipto, shiasaʼa süpülapünaa nantüin eemüin tü Mma Aapünajatkat namüin, nüküjüin Jeʼwaa namüin nnojoliinjanain jeʼiyein naya noulia na nawalayuukana. Shia nüchekaka Jeʼwaa nakaaliinjüin na nawalayuu eekana müliain aaʼin naʼakajee (Deut. 15:7, 11; Lev. 25:35-38).
9 Nnojotsü mojuinjatüin wanüiki nachiki na wawalayuu alatakana amüin kasa mojusü otta nnojotsü jülüjüinjatüin waaʼin wayain alanaʼaleein sünain anain noulia. Tü waaʼinrajatkat shia wakaaliinjüin naya matsüinpa nanoula (Job 33:6, 7; Mat. 7:1). Jülüjataa paaʼin tüü: pasiruwaale wanee wayuu saaʼu moto otta nuwateʼennamaatüle pitaaraluʼumüin, «niainjaʼa eera kasirüin tü alatakat nümüin» nnojoishi makuʼu müin chi tottootkai sümaa tü perümeerakat. Neʼrajaamaatüin chi pasiruwaashikai süpüla neiyajüin nia. Müinjanaʼaya waya nümüin wanee wawala eekai matsüin nünoula sutuma sülatüin kasa mojusü nümüin. Wakaaliinjamaatüinjachi nia sünain tü nunoulakat (paashajeʼera 1 Tesalónica 5:14).
10 Eeshii wawalayuu eekai müin matsüinkai nanoula. Nnojotpejeʼe müin shia, jülüjüle waaʼin tü nakuwaʼipakat, weʼreerü nnojoluin matsüin nanoula. Jamüshiijaʼa na wawalayuu kakaliainnakana anoujüin sümaa napüleeruaanüin aaʼin sutuma napüshi, katsüinsü naaʼin otta ichesü nanoula mayaapejeʼe müin matsüinkai nanoula. Eeshii weʼrüle wawalayuu epijaka nachonnii namüiwaʼa otta nnojoishii naya makatüin suulia tü outkajawaakat. Eeshii jimaʼalii otta majayünnüü achechetkana naaʼin sünain tü nanoulakat mayaapejeʼe napüleeruaanüin aaʼin suluʼu tü koleejiakat. Jülüjüle waaʼin süpüshuaʼa tü naaʼinrakat na wawalayuukana süpüla nachecheraain sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa, weʼreerü katsüin nanoula (Sant. 2:5).
¿Jouja anashiika süpüla waashajaain?
17 Elihú nünülia chi wane wayuu antakai nümaʼanamüin Job namaa na apünüinshiikana wayuu. Wayuukai chia, nuuʼuliwoʼu Abraham. Nnojoishi asoutuin Elihú, naapajüin neʼe tü namakat na waneinnua. Wayaawata aaʼu tia sünainjee tü nümakat mapa nümüin Job, nümülialüin naaʼin otta nüchiaain nia süpüla nunoutuin tü jülüjakat naaʼin (Job 33:1, 6, 17) Tü naaʼinmaakat Elihú shia kojutuinjachin Jeʼwaa atumawaa, nnojotsü nücheküin achiki kojutuinjachin nia atumawaa (Job 32:21, 22; 37:23, 24). Tü watüjakat sünainjee nukuwaʼipa Elihú shia jülüjainjatüin waaʼin joujain anashiin süpüla waashajaain otta joujainjanain waya koʼutuin (Sant. 1:19). Tü wanee kasa watüjakat, shia kojutuinjachin Jeʼwaa atumawaa sünainjee tü wamakat wachiaapa wanee wayuu.
18 Kojutusü wamüin kanülin waya nutuma Jeʼwaa, waaʼinrüle tü sümakat tü Wiwüliakat süchiki joujain anashiin süpüla waashajaain otta joujainjanain waya koʼutuin. Anuu tü nüshajakat chi aluwataaikai Salomón: «Tü pütchi aküjünakat wanaa sümaa choʼujaain maʼin shia, müsü aka saaʼin wanee mansaana aainjuushi süka ooro otta akanoʼujunaka süka pülaata süpüla anachoin shia» (Prov. 25:11). Waapajüle tü namakat wamüin na waneinnua otta jülüjale waaʼin tü wanüikinjatkat süpülapünaa waashajaain, meerü wanüiki maʼaka saaʼin tü mansaana aainjuushikat süka ooro, kapüleerü naaʼin na waneinnua otta aneerü naaʼin sutuma. Jaʼitasü kamalain wamüin aashajawaa jee wayuule manüleʼusalii waya, watütüleʼereerü naaʼin na waneinnua sükajee wanüiki otta talateerü naaʼin Jeʼwaa wamaa (Prov. 23:15; Éf. 4:29). Waaʼinrüle tia, kojutusü wamüin kanülin waya nutuma Maleiwa.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
Warütkaa nünainmüin Jeʼwaa
10 Nnojotsü mojuin keeʼireere waaʼin anain wayolojo. Akatsaʼa nnojoluinjatüin wachajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla wounjulajüin laülaainnapain waya. Jaʼyale waaʼu laülaainnapain waya, kojuteena waya atumawaa otta nnojotsü wamojulain shia. Müsü tü Wiwüliakat: «Kojutshi chi wayuu kakasuulakai lotule nukuwaʼipa» (Prov. 16:31). Müsü wakuwaʼipa noʼuluʼu Jeʼwaa otta müinjatia shia woʼuluʼu (paashajeʼera 1 Pedro 3:3, 4). Sünainjee tia, nnojotsü anain wawaʼnnüle jee wasajüle wunuʼu shiiʼiree anain maʼin wayolojo süka eein süpüla sülatüin wamüin kasa mojusü. Tü anakalü atuma wayolojo shia talatüin waaʼin nutuma Jeʼwaa. Jaʼitainna laülaain jee tepichin waya; anain jee ayuulin waya (Neh. 8:10). Waneʼereʼeya anain waya sümaa anain wayolojo suluʼu tü Paʼaraiisükat (Job 33:25; Is. 33:24). Sümaʼinruʼu waʼatapajüin tia, kekii waya sümaa kanoulain waya süpüla pejein waya nünain Jeʼwaa otta jülüja waaʼin tü wakuwaʼipakat maaʼulu (1 Tim. 4:8, NM).
ENEEROʼU 8-14
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT | JOB 34, 35
¿Jamüsü sülataka kasa mojusü namüin na lotokana akuwaʼipa?
¿Jarat tü nukuwaʼipakat Maleiwa?
Lotusü sukuwaʼipa tü kasa naaʼinrakat Maleiwa, müsüjeseʼe nnojoluin mojuin nutuma sukuwaʼipa wanee kasa (Job 34:10). Nnojotsü müliain maʼin saaʼin wayuu nutuma saaʼujee saainjala, maʼaka nüküjain shia chi ashajakai Salmos, müshi nia: «Loteerü putuma sukuwaʼipa tü paaʼinrajatkat süsalainjatpa saainjala wayuu putuma» (Salmo 67:4). Sükajee nütüjaain saaʼu tü eekat suluʼu waaʼin, nütüjaa aaʼu jamüin waaʼinraka wanee kasa, nnojoishii waya süsalain waainjala nutuma sünainjee neʼe tü kasa niʼrakat jee tü naapakat wachiki (1 Samuel 16:7). Niʼrüin Jeʼwaa süpüshuaʼa tü kasa mojusü aainjünakat sümüin wayuu jee nüküjain najaʼlajeʼennüinjanain soʼu palit kaʼi na mojulaashiikana (Proverbios 2:22).
¿Kaseerü ajaʼttaka sutuma Nuluwataaya Maleiwa?
5 ¿Kasa naainjeetka Jeʼwaa? Nuuʼulaain Jeʼwaa nanoukteʼerüin nakuwaʼipa na wayuu mojulaakana (Isa. 55:7). Nnojoyülia süsalain atumaa na wayuu mojulaakana mayaapejeʼe sülüʼülüin sükalia sajaʼttajatüin kasakat süpüshuaʼa. ¿Kaseerü alataka namüin na wayuu nnojoliikana anoukteʼereein nakuwaʼipa? ¿Kaseerü alataka namüin süntüle naaʼu tü müliaa miyoʼusükat? Najaʼlajeʼerüinjana Jeʼwaa yaa saaʼujee tü Mmakat (paashajeʼera Salmo 37:10). Maaʼulu yaa, wainma na wayuu atüjüinnakana süpüla ounjula süchiki namaʼüla, nnojotsü jaralüin süsalain atuma naya naainjala (Job 21:7, 9). Müsü tü Wiwüliakat: «Niʼrüin Jeʼwaa jamüin nukuwaʼipa wanee wayuu otta niʼrüin tü naainjakat. Nnojoishii süpüla nounjulaain saʼaka piyuushi jee sheemioshi wanee kasa na aainjakana kasa mojusü» (Job 34:21, 22, TNM). Nnojoishi eein wanee wayuu ounjulaaka nuulia Jeʼwaa, niʼrüin Jeʼwaa süpüshuaʼa tü namaʼülakat na mojulaashiikana. Nnojoleena eein wayuukana naainnua süchikijee Armagedón, oʼutüneena aaʼin. Müinnaya nnojoluin weʼrüin nachikuaʼa (Sal. 37:12-15).
Nnojo wooʼulaain suulia anoujaa nünain Jesuu
19 Alatüsia tia maaʼulu. Wainma na wayuu ayoutakana waya sutuma nnojoluin waya sünainpünaain poliitika. «Awotaajüinjana jia», müshii naya wamüin. Müleka waneeküle wanee wayuu süpüla nuluwataain waaʼu, niajaʼa mata wayoutaka Jeʼwaa nuluwataain waaʼu (1 Sam. 8:4-7). Eeshii wayuu aküjakana wamüin shiain anaka wakumajüle pitaat, koleejia jee waneirua kasa choʼujaaka sümüin wayuu. Müshiijeseʼe nayoutuin waya süka waaʼinmaain maʼin tü aküjaakat pütchi suulia jülüjain waaʼin sunoutaain tü kasa alatakat mmapaʼa.
20 Tü waaʼinrajatkat süpüla nnojoluin wooʼulaain suulia anoujaa (paashajeʼera Mateo 7:21-23). Shiainjatü waaʼinmaaka tü nuluwataakalü anain waya Jesuu (Mat. 28:19, 20). Eejüinjatü waaʼin suulia sünainpünaain waya poliitika jee nnojoluinjatü wachajaain sukuwaʼipa süpüla wanouteʼerüin wanee kasachiki alataka suluʼu woumain. Aishii wapüla na wayuukana jee wamüliajüin naaʼin sülatüle kasa mojusü namüin. Waküjapejeʼe namüin niainjachin Jeʼwaa anouteʼerakai tü alatakat namüin nuluwataapeena naaʼu jee waküjain namüin tü naaʼinrajatkat süpüla aleewain naya nümaa Jeʼwaa.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
Waʼwaaja Jeʼwaa süka süpüshuaʼa waaʼin
3 «Shiimainrejeʼe tü pümakat, ¿kasa paapaka nümüin?», müshi Elihú. Nnojoipejeʼe nüchiaain nia Jeʼwaa saaʼu müin nünüiki (Job 35:7, TNM). ¿Mojutsatche eera nümüin Maleiwa tü kasa waaʼinrakat süpüleerua waʼyataain nümüin? Nnojotsü maluʼuluin nünüiki Elihú. Tü nüküjeekalü achiki shia nnojoluin choʼujaain nümüin Jeʼwaa waʼwaajüinjachin nia, nnojotsü kasain choʼujaain nümüin wanainjee. Niaʼala neʼe washitshaataka nümüiwaʼa otta niaʼala neʼe pülashaataka nümüiwaʼa, ayateeria müin nukuwaʼipa waneepia. Aluʼujasaʼa wayakana, choʼujaashi Maleiwa wamüin, nikirajüin waya sünain nukuwaʼipa, nütütülüin waaʼin, nüsülajüin wamüin tü kasa watüjakalü apüleerua wamüiwaʼa jee jülüjasü naaʼin kasain waainjain süka.
ENEEROʼU 15-21
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT | JOB 36, 37
¿Jamüsü wanoujainjatka sünain kateerüin woʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa?
w15-S 1/10 13 püt. 1, 2)
¿Es posible conocer a Dios?
SU ETERNIDAD. La Biblia enseña que Dios existe “desde siempre y por toda la eternidad” (Salmo 90:2, Torres Amat). Es decir, no tuvo principio ni tendrá fin, existirá siempre. Desde la óptica humana, “tan grande es Dios que no podemos conocerlo, ni saber cuántos años tiene” (Job 36:26, Traducción en lenguaje actual).
Por qué importa. Dios nos promete que podremos tener vida eterna si lo conocemos bien (Juan 17:3). ¿Qué sentido tendría esa promesa si él mismo no viviera para siempre? Únicamente el “Rey de la eternidad” podría cumplir esa promesa (1 Timoteo 1:17).
Kojuta wamüin tü naapakat Jeʼwaa wamüin
6 Süka nnojoluin wattaleein jee pejereein nutuma Maleiwa tü Mmakat nünain chi Kaʼikai, eesü wüin suluʼu. Pejere tü Mmakat nünain chi Kaʼikai, poolotusüjeʼe tü wüin eekat suluʼu. Jaʼisüje maʼin shia otta nnojotsüje kasain katüin oʼu yaa saaʼu. Eekajasaʼa wattaleere tü Mmakat nuulia chi Kaʼikai, saamatüsüje maʼin otta yeelosüje süpüshuaʼa. Süka nnojoluin pejereein jee wattaleein tü Mmakat nutuma Jeʼwaa nuulia chi Kaʼikai, katüsü soʼu kasa süpüshuaʼa süka eein wüin suluʼu. Sutuma naaʼayula chi Kaʼikai, jaʼisü tü wüinkat, shiasaʼa saaʼayula tü wüinkat, akaʼitsü iipünaamüin süpüla sirumainjatüin shia. Alatüsü tia sainküin mmakat süpüshuaʼa. Tia wüinkat chasü chaa iipünaa soʼu poloo kaʼi süpülapünaa juyain shia jee shiale shiʼitüin suluʼu nievein shia. Tü wüinkat aleʼeja müsia süchikuaʼa shirokumüin tü palaakat jee shirokumüin tü süchikalüirua. Jee mapa, sirumasü shia süchikuaʼaya. Maʼwaisü sukuwaʼipa tia waneepia süpüla eeinjatüin wüin yaa saaʼu tü Mmakat. Sünainjee tia, atüjaana aaʼu sünain kekiin maʼin Jeʼwaa jee sünain pülashin maʼin nia (Job 36:27, 28; Ecl. 1:7).
Ayata waʼatapajüin tü kasa anasü naaʼinrajatkat Jehová
16 Kojutusü maʼin wamüin waʼatapajüin katüin woʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa nutuma Maleiwa. Waʼatapajashaatain maʼin tia kaʼikat otta watüjaa aaʼu shikeraajeerüin. Tü waʼatapajakat nutuma Maleiwa müsü aka saaʼin tü kachueera ajapuluʼujiakat anuwa süka sajapuluʼujain waaʼin soʼunnaa müliaa, süpüleeruaanapa waaʼin otta jamajüle waya atumawaa. Jee müsia, tü waʼatapajakat nutuma Maleiwa müsü aka saaʼin tü uwon kachueerakat süka saaʼinmajüin tü waaʼinkat suulia tü kasa mojukat noʼuluʼu Maleiwa. Aleewashii maʼin waya nümaa Maleiwa sutuma tü kasa waʼatapajakat jee wayaawata aaʼu alin waya nüpüla Maleiwa saaʼujee tia. Ichere waya süchiirua tü kasa waʼatapajakat nutuma Maleiwa, aneerü wakuwaʼipa.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
it-1-S 519
Comunicación
En las tierras bíblicas de la antigüedad se emplearon distintos medios para transmitir la información y las ideas. Las noticias cotidianas, tanto locales como extranjeras, solían comunicarse de palabra. (2Sa 3:17, 19; Job 37:20.) Los viajeros contaban noticias de lugares distantes cuando se detenían en las ciudades o en puntos de las rutas de caravanas para conseguir alimento, agua y otras provisiones. La posición singular que ocupaba la tierra de Palestina con relación a Asia, África y Europa la convertía en un lugar de paso de gente procedente de lugares lejanos, de modo que sus residentes podían obtener con facilidad información de acontecimientos importantes de países extranjeros. Las noticias nacionales y extranjeras por lo general podían oírse en la plaza del mercado de las ciudades.
ENEEROʼU 22-28
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT | JOB 38, 39
¿Akatatshiche pia kaʼi süpüla jülüjain paaʼin tü kasa nukumalakat Maleiwa?
¿Ayateetche weʼitaain waaʼin nünain Jeʼwaa?
7 Süküjain tü Bibliakat jamüin sukumajia nutuma Jeʼwaa tü Mmakat. Niʼitaain tü seeruluinkat otta tü sajaʼapüinkat (Job 38:5, 6). Kettaapa nukumajüin Maleiwa wanee kasa nünanajüin joo shia (Gén. 1:10, 12). Jülüjataa waaʼin jamüin naaʼin na aapieekana neʼrapa kettaawalin wanee kasa nutuma Maleiwa. Watüjaa aaʼu talatüin maʼin naya süka naʼwaatüin sümaa naʼwatüin najapü saashin tü Bibliakat (Job 38:7). ¿Kasa watüjaka sünainjee tia? Tü watüjakat shia kakaliashaatain süpüla kettaawalin nutuma Jeʼwaa tü kasa nukumajakat, maʼaka saaʼin tü Mmakat, tü jolotsükalüirua, tü mürütkalüirua otta na wayuukana. Shiasaʼa nünanajapa joo tü nukumalakat niʼrüin anain maʼin shia (Gén. 1:31).
Asoʼiraweerü naaʼin na outushiikana süka anain maʼin nukuwaʼipa Jeʼwaa
2 Akumajünüshi Jesuu palajana nutuma Jeʼwaa. Niʼyanaajiraaka nümaa Jeʼwaa sünain akumajaa kasakat süpüshuaʼa, süpüshi tia kasa nukumajakat naya na aapieekana (Col. 1:16). Talatüsü maʼin naaʼin Jesuu süka niʼyanaajiraain nümaa chi Nüshikai (Prov. 8:30). Otta talatüsia naaʼin na aapieekana wanaa namaa. Yalajanajaʼaya naya sünain anajaa sukua wanaa sümaa nukumajüin Jeʼwaa otta Jesuu tü Mmakat jee tü sirumakat. ¿Kasakaʼa naaʼinrüin na aapieekana süka talatüin maʼin naaʼin? «Aʼwaatüshii sümaa naʼwatüin najapü» otta ayatüshia naʼwaajüin Jeʼwaa neʼrapa süpüshuaʼa tü kasa nukumajalakat shialeekajaʼa nukumajapa na wayuukana (Job 38:7; Prov. 8:31). Weʼrüin sükajee süpüshuaʼaleʼeya tü kasa nukumajalakat Jeʼwaa aipüralin maʼin nia otta kekiin maʼin nia (Sal. 104:24; Roma 1:20).
Weʼraaja maʼin Jehová sünainjee tü kasa nukumajalakat
8 Eesü süpüla weʼitaain waaʼin nünain Jehová. Niʼitaain maʼin naaʼin Job nünain Jehová sünainjee tü nümakat nümüin (Job 32:2; 40:6-8). Jamüshijaʼa Jehová, nüküjain nümüin Job süchiki tü kasa nukumajalakat maʼaka saaʼin tü shüliwaikat, tü sirumatuʼukat jee tü shiyaakat juya. Otta nüküjainña süchiki waneirua mürüt, nüküjainña nüchiki wanee paaʼa toolo simoluuna otta nüchiki wanee ama (Job 38:32-35; 39:9, 19, 20). Sünainjee tia nüküjakat Maleiwa nümüin, nnojotsü neʼe niyaawatüin aaʼu Job pülashin maʼin chi Maleiwakai, niyaawatüinña aaʼu aipüralin nia wayuu jee kekiin maʼin nia (Job 42:1-6). Wanaa sümaa wekirajaain süchiki tü kasa nukumajalakat Jehová, sotusü waaʼin kekiin maʼin nia woulia jee pülashin maʼin nia woulia. Eesü süpüla nüsünneʼerüin woulia tü kasa müliakalü atuma waaʼin jee naaʼinreeriaʼaya tia. Jülüjale waaʼin tia, weʼitaʼaleejeeria maʼin waaʼin nünain Jehová.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
it-2-S 199
Legislador
Jehová, el Legislador. Jehová es en realidad el verdadero Legislador del universo. A Él se le deben las leyes físicas que rigen la creación material, las cosas inanimadas (Job 38:4-38; Sl 104:5-19) y la vida animal (Job 39:1-30). También el hombre, como creación de Jehová, está sometido a sus leyes físicas. Por ser una criatura racional, con capacidad moral y espiritual, está igualmente sujeto a sus leyes morales. (Ro 12:1; 1Co 2:14-16.) Además, la ley de Jehová gobierna de la misma manera a las criaturas celestiales, los ángeles. (Sl 103:20; 2Pe 2:4, 11.)
Las leyes físicas de Dios son inquebrantables. (Jer 33:20, 21.) Por todo el universo conocido sus leyes son tan estables y confiables que los científicos, valiéndose de las leyes que conocen, pueden calcular los movimientos de la Luna, los planetas y otros cuerpos celestes, con una precisión de fracciones de segundo. El que contraviene las leyes físicas sufre las consecuencias inmediatas de esa violación. De igual manera, las leyes morales de Dios son irrevocables y no pueden evadirse o violarse con impunidad. Son tan ineludibles como sus leyes naturales, aunque puede que el castigo no sea tan inmediato. “De Dios uno no se puede mofar. Porque cualquier cosa que el hombre esté sembrando, esto también segará.” (Gál 6:7; 1Ti 5:24.).
ENEEROʼU 29–PEʼUREEROʼU 4
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT | JOB 40-42
¿Kasa watüjaka sünainjee tü alatakat nümüin Job?
w10-S 15 /10 3, 4 püt.4-6
“¿Quién ha llegado a conocer la mente de Jehová[?]”
4 Cuando meditemos en las acciones de Jehová, evitemos juzgarlas desde la óptica humana. Dios mismo hizo referencia a esta tendencia en Salmo 50:21, donde leemos: “Te imaginaste que yo con seguridad llegaría a ser como tú”. Hace ciento setenta y cinco años, un biblista lo expresó así: “Los hombres tienden a juzgar a Dios basándose en las leyes que ellos mismos han creado y consideran adecuadas. Y creen que dichas leyes lo gobiernan a él igual que a ellos”.
5 Debemos tener cuidado para que nuestras normas y expectativas no distorsionen el concepto que tenemos de Dios. ¿Por qué es eso tan importante? Porque al estudiar las Escrituras, podría parecernos que algunas de las acciones de Jehová son un tanto inapropiadas desde nuestro punto de vista limitado e imperfecto. Los israelitas cayeron en ese error y llegaron a una conclusión equivocada sobre la forma en que Jehová los trataba. Observemos lo que él les dijo: “Ustedes ciertamente dirán: ‘El camino de Jehová no está bien ajustadoʼ. Oye, por favor, oh casa de Israel. ¿No está bien ajustado mi propio camino? ¿No son los caminos de ustedes los que no están bien ajustados?” (Eze. 18:25).
6 Si no queremos caer en el error de juzgar a Jehová según las normas humanas, debemos reconocer que nuestra visión de las cosas es limitada y a veces incluso errónea. Un hombre que aprendió esta lección fue Job. Al atravesar una época muy angustiosa que lo sumió en el abatimiento, se centró tanto en su dolor que no se dio cuenta de que había en juego cuestiones de mayor importancia. Sin embargo, Jehová le ayudó con amor a ver los asuntos con más claridad. Al plantearle más de setenta preguntas que Job no supo contestar, le hizo ver lo limitada que era su capacidad de comprensión. El patriarca fue humilde y rectificó su forma de pensar (léase Job 42:1-6).
Jülüja paaʼin waneepia tü kasa kojutukat maʼin
12 ¿Mojusüche tü naainjakat Jeʼwaa wanaa sümaa nüchiaain Job? Nnojotsü mojuin, jaʼitakajeʼe nümüin Job, anasü nümüin nüchiaanüin. Mayaapejeʼe wainmain tü kasa mojusü alatakat nümüin Job, niyaawata aaʼu tü nikirajeekalü anain nia Jeʼwaa. Anuu nünüiki: «Mojutaʼaleesüjaʼa taaʼin saaliijee tü tamakat pümüin». Anashaatasü tü nümakat Jeʼwaa nümüin Job jee sütütüleʼerüin naaʼin (Job 42:1-6). Süpülapünaa paala tia, nüchiaain nia wanee jimaʼai, Elihú nünülia (Job 32:5-10). Süchikijee naapaain Job sümaa tü pütchi nümakat Jeʼwaa nümüin, nüküjain Jeʼwaa anain nukuwaʼipa Job (Job 42:7, 8).
«Paʼatapaja tü kasa anasü naaʼinrajatkat Jehová»
17 Job nia wanee noʼutku na aʼyataapuʼukana nümüin Jehová yalayatkai aaʼin otta achechetkai naaʼin soʼunnaa müliaa. «Na wayuu wattakana aalii», müshi Pablo namüin na hebreokana nachiki na wayuu achechetkana naaʼin soʼunnaa müliaa (Heb. 12:1, TNM). Mayaainjeʼe wainmain tü müliaa neʼrakat, ayatüshiʼiya waneepiain naya nümaa Jehová (Heb. 11:36-40). ¿Amülasüche naʼyataain jee nachecherüin naaʼin soʼunnaa müliaa? Nnojottaa. Mayaainjeʼe nnojoluin neʼrüin kataiwaʼaya noʼu süpüshuaʼa tü nikeraajüinjatkat Maleiwa, ayatüsia naʼatapajüin tia. Süka natüjaain saaʼu anain nakuwaʼipa noʼuluʼu Jehová, neʼitaain naaʼin sünain neʼreerüin shikeraajüin süpüshuaʼa tü nümakat (Heb. 11:4, 5). Maʼaka naaʼin nayakana, anasü waʼatapajashaatale nikeraajüin Maleiwa süpüshuaʼa tü nümakat.
18 Oʼunusü suluʼu mojuin maʼin sukuwaʼipa wayuu maaʼulu (2 Tim. 3:13). Ayatüsia nüchajaain Satanás nuuʼulaküin saaʼin nupueulose Maleiwa. Jaʼitairü kasain alatüin wamüin mapeena, ayataʼaya waaʼinmaain waʼyataain nümüin Jehová sümaa weʼitaain waaʼin nünain «chi Maleiwa katakai atüma soʼu wayuu sünain nuuntüin nuʼtteʼerüin wayuu süpüshua» (1 Tim. 4:10). Süka anakuwaʼipalin Job nutuma Jehová, watüjaa aaʼu nümüliajüin wayuu eekai süchecherüin saaʼin soʼunnaa müliaa sümaa naaʼinrüin wainma kasa anasü napüleerua (Sant. 5:11). Ayataʼaya waneepiain waya nümaa Jehová maʼaka naaʼinrüin shia Job. Shiimain «naapeerüin kasa anasü namüin na achajaakana maʼin nüchiki» (paashajeʼera Hebreokana 11:6, TNM).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
it-1-S 377 püt. 5
Burla
Job mantuvo su integridad a pesar de mucha burla. No obstante, equivocó su punto de vista y cometió un error, por el que se le tuvo que corregir. Elihú dijo de él: “¿Qué hombre físicamente capacitado es como Job, que bebe el escarnio como agua?”. (Job 34:7.) A Job llegó a preocuparle demasiado su propia justificación más bien que la de Dios, y magnificó su justicia en lugar de la de Jehová. (Job 35:2; 36:24.) Consideró que la burla de la que era objeto por parte de sus tres “compañeros” iba dirigida a él, no a Dios. En este sentido era como el que bebe agua con placer, como el que permite ser objeto de escarnio y de burla y deriva placer de ello. Más tarde Dios le explicó que estos burladores en realidad (en el análisis final) hablaban falsedad contra Él. (Job 42:7.) De manera similar, cuando Israel pidió un rey, Jehová le dijo al profeta Samuel: “No es a ti a quien han rechazado, sino que es a mí a quien han rechazado de ser rey sobre ellos”. (1Sa 8:7.) Y Jesús dijo a sus discípulos: “Serán objeto de odio de parte de todas las naciones [no por causa de ustedes mismos, sino] por causa de mi nombre”. (Mt 24:9.) El tener estas cosas presentes le hará posible al cristiano aguantar la burla con la actitud apropiada y recibir una recompensa por su perseverancia. (Lu 6:22, 23.).
PEʼUREEROʼU 5-11
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT | SALMO 1-4
Wacheka nümaainjanain waya chi nüneekakai Jehová süpüla aluwatawaa
«Meerü talianajeʼerakai saaʼin süpüshuaʼa tü pueulokalüirua»
8 ¿Jamüsü naaʼin na wayuukana naapapa tia pütchikat? Wainma na mojushiikana amüin tia (paashajeʼera Salmo 2:1-3). Mojushiisü namüin na sülaülashiikana mma, nayoutuin chi nüneekajalakai Jeʼwaa süpüla aluwatawaa. Nnojotsü anain namüin tü pütchi waküjakat süchiki nukuwaʼipa Maleiwa sünain aluwatawaa. Müsüjeseʼe napülajüin tü aküjaakat pütchi noʼutku na sülaülashiikana mma. Mayaainjeʼe eein na aluwataalii nümaajanakana Maleiwa naashin, nnojoishii ooʼulaweein naya suulia aluwatawaa. Eʼrüliishii wayumüin nümüin chi nüneekajalakai Jeʼwaa, müliashii natuma na waneepiakana nümaa maʼaka müliain na anoujashiikana nükalioʼu Jesuu (Aluw. 4:25-28).
Nnojo sünainpünaain waya poliitika
11 Shiale alanaʼaleein wamüin tü kasa wamaʼanakat. Sünainpünaajeena waya poliitika müleka shiale alanaʼaleein wamüin tü nneetkat jee waneeirua korolo. Soʼu tü juyakat 1970, na wawalayuu chejeʼewaliikana Malaui napütüin süpüshuaʼa tü kasa namaʼanajatkat süka napüleeruaanüin aaʼin natuma na poliitikokana süpüla namaajanainjanain naya. Saashin wanee wawala Ruth sünülia, eeshii na wawalayuu oʼunakana noumainpaʼajee, chaka nantüin eejanale jutkatüin napüshuaʼa na wawalayuukana otta na wayuu aʼluwataakana noumainpaʼajee. Noʼutku naya wawalayuukana alataashii mapa naʼakamüin na poliitikokana süpüla saapünüin namüin tü nepiakat, isasü maʼin naaʼin süchiirua tia. Wainmapejeʼe wawalayuu waneepiaka nümaa Jeʼwaa mayaapejeʼe napütüin süpüshuaʼa tü kasa namaʼanajatkat ooʼulaka palitchoin tü nanneetsekat (Heb. 10:34).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
it-2-S 1085
Tamo
Paja menuda y polvo que queda en las eras después de la trilla de cereales, como la cebada y el trigo. Aunque las referencias bíblicas al tamo son figurativas, reflejan cómo era la trilla en tiempos antiguos. Trillado ya el grano, el tamo, no comestible para el hombre, era inservible, por lo que constituía un símbolo apropiado de algo ligero, sin valor e indeseable que había de separarse de lo bueno para desecharlo.
Primero, con la trilla se separaba la semilla de su gluma (cubierta o cáscara de las gramíneas). Luego, al aventar, el viento llevaba el tamo como si fuera polvo, mientras que el grano quedaba en la era. (Véase AVENTAR.) Esto ilustra bien cómo Jehová Dios saca a los apóstatas de su pueblo y acaba con los inicuos y las naciones que se le oponen. (Job 21:18; Sl 1:4; 35:5; Isa 17:13; 29:5; 41:15; Os 13:3.) El reino de Dios triturará a sus enemigos en partículas tan pequeñas que el viento se las llevará fácilmente, como el tamo. (Da 2:35.)
El tamo inservible solía recogerse y quemarse para evitar que el viento lo trajese de nuevo y se mezclase con los montones de grano. De manera similar, Juan el Bautista predijo la venidera destrucción ardiente de los inicuos religiosos falsos: el Trillador, Jesucristo, recogerá el trigo, “mas la paja la quemará con fuego que no se puede apagar”. (Mt 3:7-12; Lu 3:17; véase TRILLAR.)
PEʼUREEROʼU 12-18
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT | SALMO 5-7
Waneepia waya nümaa Jehová jaʼitasü kasain naaʼinrüin na waneinnua
Tü waaʼinrüinjatkat süpüla jaloulin wamüin tü sümakat tü Wiwüliakat
7 ¿Eesüche mojuirüle waaʼin nutuma wanee waʼaleewain jee niale wanee wapüshi? Sülatüle tia wamüin, anashii wekirajaale süchiki tü naaʼinrakat Absalón nümüin David. Absalón nia wanee nüchon David, aainjashi Absalón kasa mojusü nümüin chi nüshikai süka niain aluwataweein nuulia (2 Sam. 15:5-14, 31; 18:6-14).
8 (1) Wachunta nümüin Maleiwa. Süpülapünaa waashajeʼerüin nüchiki David, waküja nümüin Jeʼwaa jamüin maʼin waaʼin saalinjee saainjünüin kasa mojusü wamüin (Sal. 6:6-9). Süchikijee tia, wachunta nümüin süpüla wousütüin sünain tü pütchi wayaawatüinjatkalü akajee tü waaʼinrajatkat.
Wayaawata saaʼu shiimain tü wanoujakalü anain
3 Nnojoishii waya anoujain neʼe sutuma weʼrüin aijiraain maʼin na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu tia? Jülüjataa paaʼin kaainjarale wanee laülaashi jee niale wanee pürekutsoot. Aire pümüin tü naaʼinrakat wanee wawala, nikirajalaʼa nümüle sünain alawaa jee alawaale naashin tü wanoujakalü anain, ¿kaseerü paaʼinraka sülatüle pümüin tia? ¿Ooʼulaajeeiche pia suulia aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa? Anuu tü waaʼinrajatkat: anoujainjana waya sünainjee alin wapüla Jeʼwaa. Nnojoishii anoujainjanain neʼe waya sünainjee tü naaʼinrakat na waneinnua, maʼaka saaʼin kamalain wamüin aijiraain na wawalayuukana. Tü wanoulakat müsü aka saaʼin wanee piichi, nnojotsü wakumajüinjatüin süka wanee kasa eekai jawaʼawain. Wakumajüinjatü shia süka wanee kasa eekai ichein. Makalaka piyaawatüinjatüin saaʼu shiimain tü sümakat tü Wiwüliakat nüchiki Jeʼwaa (Roma 12:2).
4 Naashin Jesuu, eejeena na aapaakana sümaa tü shiimainkat sümaa «talataa aaʼin». Eejeenapejeʼe na amalajaakana anoula suuʼulakünapa naaʼin (paashajeʼera Mateo 13:3-6, 20, 21). Eesü nnojorüle natüjaain saaʼu neʼreenain müliaa sünainjee noushikajaain nüchiirua Jesuu (Mat. 16:24). Eesü jülüjale naaʼin nnojoleerüin kasain alatüin namüin süka nanoujain. Eepejeʼe sülatalaʼa sümeerüle wanee kasa wamüin. Eesüjaʼa mojeerüle waaʼin sutuma tia (Sal. 6:6; Ecl. 9:11).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
it-2-S 1005
Sepulcro
En Romanos 3:13 el apóstol Pablo cita el Salmo 5:9, que asemeja la garganta de los hombres inicuos y engañosos a un “sepulcro abierto”. Al igual que un sepulcro abierto ha de llenarse con muertos y con corrupción, su garganta se abre para hablar lo que es mortífero y corrupto. (Compárese con Mt 15:18-20.)
PEʼUREEROʼU 19-25
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT | SALMO 8-10
«Taʼwaajeechi pia Jehovákalee süka süpüshuaʼa taaʼin»
Kojuta wamüin saʼakain waya nüpüshi Jeʼwaa
6 Nukumajüin Jeʼwaa wapüla tü Mmakat sümaa anain maʼin shia. Kettaatüjülia nutuma Jeʼwaa tü Mmakat süpülapünaa nukumajüin chi palajachikai wayuu (Job 38:4-6; Jer. 10:12). Süka kapülain naaʼin wakuwaʼipa jee kamaneein nia, watta saalii kasa anasü naaʼinraka süpüla talatüinjanain waya saaʼu tü Mmakat (Sal. 104:14, 15, 24). Süchikijee kettaain nutuma Maleiwa süpüshuaʼa tü kasa nukumalakat, niʼrüin sünain anashaatain maʼin shia (Gén. 1:10, 12, 31). Kojutushii nutuma na wayuukana saaʼu laülaain naya nutuma saaʼu tü kasa nukumalakat yaa mmapaʼa (Sal. 8:6). Tü keeʼireekat naaʼin Jeʼwaa shia talatüinjanain na wayuukana sünain aaʼinmajaa tü kasa nukumalakat. Anasü maʼin waapawaire analuʼut nümüin Jeʼwaa saaʼu tü kasa naapakat wamüin.
Kojuta wamüin tü naapakat Jeʼwaa wamüin
10 Wanee kasa eeka süpüla waaʼinrüin sükajee kojutuin wamüin watüjain aashajawaa nutuma Maleiwa, shia waküjain namüin na anoujakana sünain evolución jamüin wanoujaka sünain nukumajalain Maleiwa kasakat süpüshuaʼa (Sal. 9:1; 1 Ped. 3:15). Naashin na anoujakana sünain tia, akumajaasü sümüiwaʼa tü Mmakat jee tü kasairua eekat süpaʼa. Sükajee tü Wiwüliakat jee tü watüjakat sünainjee ekirajaayakat tüü, eeshii süpüla wasoutuin naaʼu chi Washi iipünaajachikai otta eesü süpüla waküjain namüin na wayuu aapajeekana wanüiki jamüin watüjaaka saaʼu niain Jeʼwaa kakumajalain tü Mmakat jee tü kasairua chakat iipünaa (Sal. 102:25; Is. 40:25, 26).
Ana pünüiki suʼupala wayuu
13 Piiʼiraja sümaa talatüin paaʼin. Soto paaʼin piiʼirajüin sünain tü outkajawaakat süpüla puʼwaajüin Jehová. Jülüjataa waaʼin tü saaʼinrakat wanee wawala kanüliasü Sara. Mayaainjeʼe nnojoluin anain maʼin sümüraluʼu saashin, eeʼirajüsü shia süka suʼwaajeein Jehová. Soʼunnaa shikirajaain sünain tü ekirajaanajatkalü anain sünain tü outkajawaakat, suuʼulaküin tü jayeechikalüirua otta jülüjasü saaʼin tü saashajaakalü achiki wanaapünaa sümaa tü ekirajaanajatkalü anain sünain tü outkajawaakat. Anuu sünüiki: «Sutuma taaʼinrüin tia, jülüjasü taaʼin tü sümakat tü jayeechikalüirua suulia jülüjain taaʼin anain maʼin tamüraluʼu».
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
it-1-S 649
Dedo, I
Hablando en sentido figurado, se dice que Dios escribió los Diez Mandamientos en tablas de piedra (Éx 31:18; Dt 9:10), hizo milagros (Éx 8:18, 19) y creó los cielos (Sl 8:3) con su “dedo” o sus “dedos”. Del relato de Génesis sobre la creación se deduce que con la expresión “dedos” de Dios se alude a su espíritu santo o fuerza activa, pues se dice que esta fuerza (rú·aj, “espíritu”) estaba moviéndose sobre la superficie de las aguas. (Gé 1:2.) Las Escrituras Griegas Cristianas determinan el significado de este simbolismo, pues mientras Mateo explica que Jesús expulsó demonios mediante el ‘espíritu santo de Diosʼ, Lucas dice que fue por el “dedo de Dios”. (Mt 12:28; Lu 11:20.)
PEʼUREEROʼU 26–MAATSOʼU 3
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ BIBLIAKAT | SALMO 11-15
Ma chakai waaʼin suluʼu tü Paʼaraiisükat eere jimata aaʼin nutuma Maleiwa
w06-S 15/5 18 püt. 3
Puntos sobresalientes del libro primero de los Salmos
11:3. ¿Qué fundamentos están demolidos? Son los fundamentos en los que se basa la sociedad humana: la ley, el orden y la justicia. Cuando estos se corrompen, reina el desorden social y desaparece la justicia. En semejantes condiciones, “[todo el] que sea justo” debe confiar plenamente en Dios (Salmo 11:4-7).
wp16.4-S 11
¿Es posible un mundo sin violencia?
La Biblia promete que dentro de poco Dios limpiará la Tierra de toda maldad. El mundo violento que conocemos está a la espera del “día del juicio [de Jehová] y de la destrucción de los hombres impíos” o malvados (2 Pedro 3:5-7). Ya no habrá quien haga sufrir a otras personas. Pero ¿cómo podemos estar seguros de que Dios quiere intervenir y eliminar la violencia?
La Biblia dice que Jehová “odia a cualquiera que ama la violencia” (Salmo 11:5). Nuestro Creador ama la paz y la justicia (Salmo 33:5; 37:28). Eso nos garantiza que Dios no tolerará la violencia para siempre.
¿Atüjashiiche waya aʼatapajaa?
15 ¿Jamüsü nnojotka süshapalaain naaʼin David? Nüküjain tia suluʼu Salmo 13, eere nüsakinnüin pienchitua Jeʼwaa nutuma joujainjatüin nüsünneʼerüin tü müliaa niʼrakat nuulia. Müshi nia: «Teʼitaain maʼin taaʼin pünain süka alin taya püpüla. Talatüshi maʼin taya süka puʼtteʼereechin taya. Shiimainshaata teeʼirajeechin nümüin Jeʼwaa süka anakuwaʼipalin taya nutuma» (Sal. 13:5, 6, TNM). Nütüjaa aaʼulu David alin nia nüpüla Jeʼwaa otta waneepieechin nia nümaa. Naʼatapajüin maʼin David sümaa talatüin naaʼin tü kaʼi nüsünneʼerüinjatkalü oʼu Maleiwa nuulia tü alatakat nümüin. Jee müsia jülüjasü naaʼin tü naaʼinrakat Maleiwa sümaiwa süpüla nükaaliinjain nia. Nütüjaa aaʼu David nnojoleerüin amülain neʼe naʼatapajüin nükaaliinjain nia Jeʼwaa.
kr-S 236 püt. 16
El Reino lleva a cabo la voluntad de Dios en la Tierra
16 Seguridad. Finalmente, la encantadora imagen que presenta Isaías 11:6-9 se cumplirá en el sentido más estricto de la palabra. Hombres, mujeres y niños se sentirán seguros en cualquier lugar al que vayan. Ni los animales ni los seres humanos serán ya una amenaza. Llegará el día en que adondequiera que usted vaya en el planeta se sentirá como en casa. Podrá nadar en los ríos, en los lagos, en los mares; podrá recorrer cadenas montañosas y praderas. Y cuando caiga la noche, no habrá nada que temer. Las palabras de Ezequiel 34:25 se harán realidad: los siervos de Dios “morarán en el desierto en seguridad, y dormirán en los bosques”.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Bibliakat
¿Piiʼiratüinche pukuwaʼipa?
12 Müsia sukuwaʼipa wayuu maaʼulu maʼaka saaʼin tü naashajaakalü achiki Pablo. Nnojoishii oʼunüin süchiirua tü akuwaʼipaa anasükat, shia naainjeeka tü nachekakat neʼe namüiwaʼa. Akaʼaya noʼutku na eʼiküliikana otta na wayuu kachonshiikana, nooʼulaain na tepichikana naaʼinrüin tü nachekakat neʼe namüiwaʼa. Müsia nakuwaʼipa na anoujayaashiikana. Nnojoishii kacheʼein sümüin tü nümakat Maleiwa, shia naaʼinraka tü nachekakat neʼe namüiwaʼa (Sal. 14:1). Waaʼinmajüinjatü wakuwaʼipa suulia jülüjüin waaʼin akuwaʼipaakat tia. Nnojorüle eejüin waaʼin eeshii süpüla weʼrüin wayumüin sümüin nupueulose Maleiwa otta mojuin wanüiki nnojorüle wacheküin wanee kasa. Eesü süpüla mojuin wanüiki wachiaanüle suulia wanee kasa maʼaka saaʼin tü mojukat süpüla washaittüin, wanajüin suluʼu Internet otta wekirajaain suluʼu eʼikülee müleʼu.