KAPÍTULO 14

¿Mbaʼéicha ikatu ajekuida eskuéla térã koléhiope?

Emarka oimérõ verdadéro o fálso:

1. Umi ijavusívova siémpre olastima térã ombyepoti hapichápe.

□ Verdadéro

□ Fálso

2. Peteĩ persóna oakosa hapichápe opokóramo añoite hese.

□ Verdadéro

□ Fálso

3. Oĩ avei mitãkuña oporoakosáva térã ijavusívova.

□ Verdadéro

□ Fálso

4. Ndaikatúi rerremedia oĩramo ndeakosáva térã ijavusívova nendive.

□ Verdadéro

□ Fálso

HETAITEREI mitãrusu ha mitãkuña okyhyjeterei eskuéla térã koléhiope oĩgui ijavusívova. Ryan heʼi: “Che ningo aviaha 15 minúto pe transpórte eskolárpe aha hag̃ua koléhiope. Péro chedesespera upéva, ha haʼete núnka ndopamoʼãiva pe viáhe, pórke rohokuévo oĩ chetrata vaíva ha chembyepotíva”. Oĩ avei umi oakosáva ótrope eskuéla ha koléhiope. Por ehémplo, Anita omombeʼu: “Peteĩ mitãrusu che kolehiopegua chejopy pe pasíllope ha oñepyrũ opokopa cherehe. Che katu haʼe porã chupe opoi hag̃ua chehegui, péro haʼe oimoʼã che añembojarunteha hendive ha nopenái cherehe”.

Oĩ voi umi ijavusívova ha oakosáva hapichápe Internétpe jepe. ¿Oĩpa ojapóva nderehe koʼã mbaʼe? ¿Mbaʼépa ikatu rejapo repytuʼu hag̃ua upe situasióngui? ¡Rejapokuaa heta mbaʼe! Primeroite jahechamíta oĩ porãpa umi 4 rrespuésta remarka vaʼekue oñepyrũvo ko kapítulo.

1. Fálso. Peteĩ ijavusívova ndahaʼéi pe oporonupãva añónte, oĩ avei oporoamenasáva, ijarhélva, oñembohorýva hapicháre térã omotĩva chupe ótro renondépe.

2. Fálso. Peteĩ persóna oakosa avei ótrope heʼírõ chupe peteĩ pirópo térã chíste tieʼỹ, ha avei omaña lájare hese ohechaukáramo itieʼỹha.

3. Verdadéro. Oĩ avei kuña oporoakosáva.

4. Fálso. Oĩ heta mbaʼe rejapokuaáva rejeprotehe hag̃ua umi ndeakosávagui. Jahechamína unos kuánto konsého.

Ikatu reñedefende reñorairõʼỹre oĩrõ ndeakosáva

Heta vése umi nemolestáva ohechasénte mbaʼéichapa rerreaksionáta. La Bíbliape heʼi mbaʼépa ikatu rejapo ko situasiónpe: “Ani pyaʼeterei ndepochy” (Eclesiastés 7:9). Nemanduʼákena ndepochy ha reñevengáramo rembyaivetaha pe káva raity ha upéi reikéta hetave akã rasýpe (Romanos 12:17). Upéicharõ, ¿mbaʼéichapa ikatu reñedefende reñorairõʼỹre avavéndi?

Ani emboguapyeterei ndejehe. Sapyʼánte oĩ omolestáva hapichápe oñemosimpátiko hag̃uánte, upéicha jave ani ndepochy. Eliu heʼi: “Neremboguapýi vaʼerã ndejehe opa mbaʼe ojeʼéva”. Ikatu hína umi nemolestáva ohechakuaa nandepichadoiha ha upévare nanetentavéi.

Ani erreaksiona vai. La Biblia heʼi: “Pe persóna orrespondéva pyʼaguapýpe ombohasaite pe pochy” (Proverbios 15:1). Pe nemolestáva oipotánte rerreaksiona, upévare nerepenáiramo hese ikatu hína nanemolestavéi, ikuentavénte rejejoko ijetuʼúramo jepe. Proverbios 29:11-pe heʼi voi “pe itavýva ndojejokokuaái”, péro pe iñarandúva “oñehaʼã pono orreaksiona”. Nererreaksionáiramo oĩ jave nemolestáva rehechaukáta nembarete ha rejejokokuaaha. Umi persóna omolestáva hapichápe katu ohechaukase guaʼu ivaleveha, péro ojapo upéva haʼe voi ndojeroviáigui ijehe. La Bíbliape heʼi voi: “Pe persóna ndaipochyreíriva ohechauka imbareteveha peteĩ kuimbaʼe ipoderósovagui” (Proverbios 16:32).

Ani ejeapeligra. Reñehaʼãrõ jepe rerreaksiona porã, ikatu pe ótro osegise oiko vai, ha upéicha jave ikuentave redipara upégui. La Biblia heʼi voi: “Repilláramo ojeiko vaitaha, upe mboyve rehóma vaʼerã upégui” (Proverbios 17:14). Rehechakuaárõ pe ótro nembyepotiseha rekañy vaʼerã upégui, ha ndaikatúirõ rejapo upéva eñehaʼãmbaite vaʼerã reñedefende hag̃ua.

Emombeʼu pe oikóva. Nde tuakuéra oikuaa vaʼerã la oikóva, upéicha haʼekuéra ikatúta neakonseha rejekuida porãve hag̃ua. Por ehémplo ikatu heʼi ndéve remombeʼu hag̃ua nde profesórpe. Katuete ningo nde tuakuéra ha umi profesór oikuaáta mbaʼéichapa ikatu oñesolusiona porãve upe provléma, ha nepytyvõ ani hag̃ua oempeorave.

Upéicharõ, pe nemolestáva ndereja hag̃ua trankílo anínte rerreaksiona haʼe oipotaháicha. Ha ani hag̃ua rerreaksiona vai nemanduʼa vaʼerã umi konsého jahecháma vaʼekuére.

Mbaʼéichapa ikatu reñedefende oĩrõ ndeakosáva

Oĩrõ ndeakosáva, katuete upéva nemoñeñandu vai ha nemorrenega. Péro, ¿mbaʼépa rejapokuaa? Jahechamína.

Ehechauka chupe nandegustaiha. Pe ndeakosáva ohechakuaárõ nereimeiha segúro ere jave nandegustaiha, opensáta reñembohepy guaʼunteha. Rentendeka vaʼerã nokonsegimoʼãiha mbaʼeve nendive (Mateo 5:37). Retĩramo jepe, nderehechaukái vaʼerã upéva, ni nderepukavýi vaʼerã chupe pórke haʼe ikatu ontende vai. Umi mbaʼe eréva ha rejapóva ohechauka vaʼerã reimeha segúro ha nderekyhyjeiha.

Emotĩ chupe. Péicha ojapo vaʼekue Anita, pe mitãkuña ñamensiona vaʼekue oñepyrũvo ko kapítulo. Haʼe heʼi: “Amotĩ chupe iñamigokuéra rovake, asapukái voi chupe: ‘¡Ani epoko cherehe!’. Iñamigokuéra opukapa hese ha upévare nachemolestavéi. Upéi haʼe voi ou ojediskulpa, ha tiémpo rire chedefende ótro che kompañéro chemolestasérõ guare”.

Osegírõ nemolesta, edipara upégui. Oimérõ eréma chupe nandegustaiha péro lomímonte nemolesta, edipara upégui. Ha ndaikatúirõ ejapo upéva, ereko derécho ejapo hag̃ua oimeraẽ mbaʼe reñedefende hag̃ua (Deuteronomio 22:25-27). Peteĩ mitãkuña omombeʼu: “Peteĩ mitãrusu chejagarrárõ guare, hatãiterei ainupã chupe ha aha upégui”.

Emombeʼu álgienpe la oikóva. Adrienne, peteĩ mitãkuña orekóva 16 áño heʼi: “Oĩ vaʼekue peteĩ mitãrusu che apensa vaʼekue haʼeha che amígo, péro upéi ndacherejavéi trankíla. Oiméne opensa mbaʼe che amakaneaseha hendive, upévare amáske haʼe chupe ndaipotaiha mbaʼeve osegi oiko che rapykuéri. Upémarõ amombeʼu la oikóva che tuakuérape”. Adrienne tuakuéra oakonseha rupi chupe haʼe osolusiona pe provléma. Ha nde tuakuéra avei ikatu nepytyvõ remombeʼúramo chupekuéra la rehasáva.

Oĩrõ nemolestáva térã ndeakosáva eskuéla térã koléhiope upéva ndahaʼéi vyrorei. Natekotevẽi reaguanta chupekuéra ni rejapo la heʼíva hikuái. Resegírõ umi konsého jahecha vaʼekue ko kapítulope, rehecháta ikatutaha rembohovái porã koʼã situasión ijetuʼúva.

RETOPAVÉTA INFORMASIÓN VOLÚMEN 1, KAPÍTULO 18-PE

TÉXTO OĨVA LA BÍBLIAPE

“Pejapókena entéro mbaʼe ikatúva peiko hag̃ua pyʼaguapýpe pende rapichakuérandi” (Romanos 12:18).

PETEĨ KONSÉHO

Oĩramo peteĩ ne kompañéro ndetrata vaíva, ani erreaksiona. Ere porãnte chupe anivéma hag̃ua nemolesta ha upéi esẽ upégui. Upéicharõ jepe nanderejáirõ emombeʼu la oikóva.

¿REIKUAÁPA RAʼE?

Remondérõ ao orekóva kolór ha divúho oipurúva jepi umi pandilléro, ikatu ndepersegi hikuái upévare. Peteĩ pandillerokue heʼi: “Rohechárõ álgien ndahaʼéiva ore grupopegua oñemondeha oréicha, ropersegími chupe. Ha naoremoirũmoʼãirõ roinupã heta porã”.

UMI MBAʼE AJAPÓTAVA

¿Mbaʼépa ikatu ajapo oĩramo chemolestáva térã oipotáva arreaksiona vai hese? ․․․․․

¿Mbaʼépa ikatu ajapo ani hag̃ua aike provlémape? ․․․․․

¿Mbaʼépa aporanduse che túa térã che sýpe ko témare? ․․․․․

¿NDÉPA MBAʼE ERE?

● ¿Mbaʼépa ikatu rejapo rejeroviave hag̃ua ndejehe ha upéicha ani hag̃ua oĩ nemolestáva térã nemaltratáva?

● ¿Mbaʼépa ikatu rejapo oĩrõ ndeakosáva? Epensa umi situasión ikatúvare oñepresenta ha mbaʼépa ikatu rejapo umícha jave.

● ¿Mbaʼérepa ndovaléi repensa pe akóso haʼeha vyrorei, síno ipeligrosoha?

[Komentário oĩva páhina 123-pe]

“Reikuaáramo oĩtaha oñorairõva ani reñentremete, ikuentavéta rehónteramo nde rógape. Umi opytáva omaña mbaʼépa oiko ikatu oike avei provlémape” (Jairo).

[Rrekuádro oĩva páhina 125-pe]

Mbaʼéichapa ikatu rejekuida pe akósogui

Ani renovillea. Nde voi renovilleárõ, oĩtante voi ndeakosáva. La Biblia heʼi voi: “¿Ikatu piko peteĩ kuimbaʼe oraha tatapỹi ipéchore okaiʼỹre chugui ijao?” (Proverbios 6:27). Upévare nemanduʼa vaʼerã nde voi reikóramo renovillea, haʼetéta ku rejagarráva tatapỹi, ha rekáita katuete.

Eiporavo porã ne amigorã. Nejúnta vaíramo, la hénte opensáta nde avei upeichaha. Peteĩ mitãkuña hérava Carla heʼi: “Reikóramo umi persóna itieʼỹvandi térã oñekomporta vaívandi, umi nderecháva oimoʼãta nde avei upeichaha” (1 Corintios 15:33).

Ekuida mbaʼéichapa reñemonde. Remondéramo umi ao ndejopyetereíva, mbyky térã hesakãva, umi nderecháva opensáta reipotaha oñemaña nderehe, ha upéva añete la rekonsegítava (Gálatas 6:7).

Emombeʼu nde haʼeha testígo de Jehová. Neremombeʼúiramo remombaʼeha la Biblia heʼíva, avave voínte nohaʼarõmoʼãi ndehegui rejeporta porã (Mateo 5:15, 16).

[Taʼanga oĩva páhina 124-pe]

Rerreaksionáramo umi nemolestávare, haʼetéta rembojepotavéva pe tata

[Taʼanga oĩva páhina 127-pe]

Ojekuaa vaʼerã nderehe ndereikuaaseiha chugui mbaʼeve