Bisɛ Homea Soŋa Ge Da Tum Be’em

1-2. (a) Yezu yuun kaɣɛ a podɔleba la wani? (b) Beni n sɔi ti Yezu podɔleba la yuun zɔ ge basɛ en? (Bisɛ fɔɔra la.)

‘YA VO’OSUM la boti som ge ya iisi la ka tari paŋa.’a (Mt. 26:41b) Yezu yetɔɣum wa pa’alɛ ti a mi ti to ka di mi’a, bala la to wan ta’an tue. A yetɔɣum wa me dela ka’aŋɔ bɔ’ɔra tɔ ti to da ba’ɛ bisɛ nam tomea. Ge ti Yezu yuun yele wana wa la, a podɔleba la yuun yeti, bamam kan makɛ basɛ en. (Mt. 26:35) Ba yuun tari la putɛsonɛ ge ba yuun ka mi ti daaŋɔ san ta paɛ ba, tɔregɔ ta’an nyɔkɛ ba ti ba eŋɛ sɛla n ka nari. Bala n sɔi ti Yezu yuun ka’am ba yeti, ‘Da gise ya ge zusa ya Naayinɛ ti ya da lui pã’asegɔ poan.’—Mt. 26:41a.

² Susa’aŋɔ yele la dela, Yezu podɔleba la yuun ka pigeri. Se’em ma’a ti ba yuun nyɔkɛ Yezu la, a podɔleba la yuun naɛ la en bɔna me yoi? Bii dabeem n yuun sãɛ ba ti ba zɔ? Podɔleba la n yuun ka pigeri la zuo, ba yuun eŋɛ la sɛla ti ba yuun ka ti’isɛ ti ba wan eŋɛ. Ba yuun zɔ mɛ ge basɛ Yezu.—Mt. 26:56.

3. (a) To san bɔta ti to kɔ’ɔn tara yelemɛŋɛrɛ bɔ’ɔra Yehowa, beni n sɔi ti la ka nara ti to ba’ɛ bisɛ nam tomea? (b) To wan sɔsɛ la bem zaseŋɔ wa poan?

³ La ka nari ti to ba’ɛ bisɛ nam tomea. Yelemɛŋɛrɛ, to kɔ’ɔn lu la to suure ti to kan eŋɛ sɛla n wan daam Yehowa. Ge ton ka di mi’a la zuo, to ta’an tum be’em. (Arom 5:12; 7:​21-23) To bɔŋa zɛ’an ta’an ta tee ti la dɛna naana bɔ’ɔra tɔ ti to tum be’em. To san bɔta ti to tara yelemɛŋɛrɛ bɔ’ɔra Yehowa la a Dayɔa la, la nari ti to dɔla Yezu ka’aŋɔ la. A yuun ka’am tɔ ti to bisɛ tomea soŋa ge da tum be’em. Zaseŋɔ wa wan soŋɛ tɔ ti to ta’an eŋɛ bala. Yia, to wan sɔsɛ yelese’a ti la nara ti to bisɛ tomea soŋa a poan. To wan le sɔsɛ ton wan bisera tomea se’em kan tum be’em. To nyaa wan sɔsɛ ton wan eŋɛ se’em kɔ’ɔn pigera.

MINA YELESE’A N WAN BASƐ TI LA DƐNA NAANA BƆ’ƆRA HƆ TI HO TUM BE’EM

4-5. Beni n sɔi ti la ka nara ti to tuna be’em seto ti to bisɛ ti ba ka kãregɛ?

⁴ Be’em ase’a ka ba’ɛ kãregɛ ge ba ta’an kelum sa’am tomam la Yehowa bɔnsoŋa la. Leyɛ’ɛsa, ba ta’an basɛ ti to tum be’em kãra.

⁵ Ton ka di mi’a la zuo, to ta’an tue. To za’a waabi tari to inbũulegɔ mɛ ge yɛla ase’a ta’an ni basɛ ti la dɛna naana bɔ’ɔra tɔ ti to tum be’em. Makerɛ, nɛra ta’an tiregera ti a da tum yalumtuuma. Basɛba me tiregeri mɛ ti ba da tum dɛ̃ɣerɔ tuuma, maɣesɛ wuu ban waaseni ba inya ti ba nyɛ gã’aregɔ nyɛlum bii ba bisera yalumfɔɔra. Basɛba me ta’an tiregera ti ba nyaŋɛ asaala dabeem bii ba basɛ zɛ̃kɛ n mea, sunsɔa bii yɛla ase’a me. Yames yuun yeti, ‘nɛra kunkoma’asum n ni tara en yɛ’ɛsa be’em poan.’—Yam. 1:14.

6. La ka nari ti to pã’asɛ tomea la bem poan?

⁶ Hon mi yelese’a n ni basɛ ti la dɛna naana bɔ’ɔra hɔ ti ho tum be’em? Yɛm ka boi bim ti to ti’isa ti tomam ka tari inbũulegɔ, bii to ti’isa ti tomam n ani se’em la zuo tomam kan ta’an tum be’em. (1 Yo. 1:8) Tɛ̃ra ti, Paul yuun yeti hali sɛba n ‘kumesɛ vo’osum poan’ san ka bisɛ bamea soŋa, ba ta’an tum be’em. (Ga. 6:1) La ka nari ti to pã’asɛ tomea ge la nari ti to mina yelese’a n de to inbũulegɔ.—2 Ko. 13:5.

7. To nari ti to mina la bem? Bo makerɛ.

⁷ To san mina yelese’a n wan ta’an basɛ ti to tum be’em, bem n nari ti to eŋɛ? Tiregɛ bisɛ hon wan eŋɛ se’em kan tum yele aŋa! Makerɛ, Baabule saŋa la, ba yuun ni mɛ la lalega kaɛ tiŋa. Zɛsɛka n yuun ni dɛna naana bɔ’ɔra ba dindoma ti ba doose bim kɛ̃ tiŋa la poan dela tiŋa la yasi la. Bala n sɔi ti guruba zo’e zo’e yuun ni gura yasi la ti ba ta’an te’ele tiŋa la. Bala la, la nari ti to mina to inbũulegɔ zɛ’an, la wan eŋɛ se’em ti to kan tum be’em.—1 Ko. 9:27.

TON WAN EŊƐ SE’EM KAN TUNA BE’EM

8-9. Burasa’arɛ sɛka ti Magaha a zuo 7 tɔɣɛ a yele la, yuun nari ti a eŋɛ la wani kan tum be’em? (Magaha 7:​8, 9, 13, 14, 21)

⁸ To wan eŋɛ la wani kan tum be’em? Basɛ ya ti to sɔsɛ burasa’arɛ sɛka n boi Magaha a zuo 7 la yele. A yuun tum la yalumtuuma la pɔɣeyalema. Kaalegɔ zɛ’an 22 pa’alɛ ti, burasa’arɛ wa yuun ‘kɔ’ɔn’ taɛ la pɔɣeyalema la poore dɔla. Wuu Baabule la n pa’alɛ se’em la, burasa’arɛ wa yuun eŋɛ la yɛla ase’a ti la pa’alɛ ti a ka kɔ’ɛ a puti’irɛ soŋa. Bala n yuun basɛ ti a nyaa ta tum be’em.

⁹ Bem n yuun basɛ ti a tum be’em? Yia la, burasa’arɛ wa yuun ‘doli la soresɛka n doli a sɛ̃ka la poan yu’uŋɔ’ ge nyaa kɔ’ɔn tɔ yire la sore kena. (Kaalɛ Magaha 7:​8, 9.) N yi’i, eŋa n yuun nyɛ pɔka la, a yuun ka fɔ̃regɛ a zɛ’an. A yuun tuɣum basɛ mɛ ti pɔɣeyalema la mɔɣɛ a nɔɔrɛ ge me kɛlesa en se’em ma’a ti pɔka la yɛta en ti, eŋa eŋɛ la suma’asum kaabegɔ la. Daanse’ere, pɔka la yuun boti la burasa’arɛ la ti’isɛ ti eŋa daɣɛ nɛrebe’o. (Kaalɛ Magaha 7:​13, 14, 21.) Burasa’arɛ wa yuun san dekɛ ni yɛm tum tuuma ge ka eŋɛ yelese’a woo ti a eŋɛ la, a yuun kan nyɛ ni kunkoma’asum ti a tum be’em.

10. Zina beere wa, nɛra wan ta’an eŋɛ la wani tue wuu burasa’arɛ la n boi Magaha gɔŋɔ la poan n yuun tue se’em la?

¹⁰ Solomon n gulesɛ yelese’ere wa pa’alɛ la sɛla n wan ta’an paɛ Yehowa yameŋa. Mabia ta’an ta tum be’em ge ti’isɛ ti be’em la “di’e” eŋa mɛ. Bii a ta’an yeti, “Mam ka mi lan eŋɛ se’em ti mam tum be’em wa.” Ge a san ma’ɛ amea ti’isɛ yele la soŋa, a wan baŋɛ ti a eŋɛ la yɛla zo’e zo’e ti yɛm ka bɔna bim n ta’asɛ ti a tum be’em la. Daanse’ere, a daa doli la zɔtɔbe’ero bii a daa biseri la de’eŋo se’a n ka ani soŋa bii a daa keni la intanɛt zɛ’ɛsi n ka nari bii a daa keni la zɛse’esi n ka nari ti Kristabia kena. Daanse’ere, a daa ka le zusera Yehowa bii kaala Baabule la bii kena zamesegɔ bii kena na’am mɔɔlegɔ. Wuu Magaha gɔŋɔ la n tɔɣɛ burasa’arɛ la yele se’em la, mabia la me n eŋɛ yelese’a n ka ani soŋa la n ta’asɛ ti a tum be’em.

11. La nari ti to eŋɛ la bem kan tum be’em?

¹¹ To wan ta’an zamesɛ la bem yele wa poan? La ka nari ti to ita yelese’a n wan ta basɛ ti to tum be’em. Solomon yuun tɔɣɛ la yele kaŋa mea nɔɔ se’em ma’a ti a yuun tɔɣɛ burasa’arɛ, la pɔɣeyalema la yele la. A yuun ka’am tɔ doose la pɔɣeyalema la yele yeti, ‘da buregɛ ta sige a sɔya zuo.’ (Mag. 7:25) A yuun le tɔɣɛ a yele yeti, ‘da lɛna en, da paara a zanɔɔren.’ (Mag. 5:​3, 8) To san bɔta ti to gu tomea kan tum be’em, la ka nari ti to ita yelese’a n wan basɛ ti to tum be’em.b Bala vuurɛ dela, la boi bim ti yɛla ase’a daɣɛ be’em bɔ’ɔra Kristakɔma ge to san baŋɛ ti ba ta’an basɛ ti to tum be’em, to kan eŋɛ ba.—Mt. 5:​29, 30.

12. Yob yuun lu a suure ti a eŋɛ la bem ge bala yuun soŋɛ en la wani ti a ka tum be’em? (Yob 31:1)

¹² To san ka bɔta ti to ita yelese’a n wan basɛ ti to tum be’em, la nari ti to lu to suure ti to wan tara tomea soŋa. Yob n yuun eŋɛ se’em n bala. A ‘yuun biŋe la nɔɔrɛ la a nini’ ti a kan bisɛ pɔka ti a kunkoma’asum bɔna a poan. (Kaalɛ Yob 31:1.) Yob n yuun lu a suure ti a eŋɛ sɛla la wan soŋɛ en ti a kan tum yalumtuuma. Tomam me nari ti to lu to suure ti to kan eŋɛ sɛla n wan basɛ ti to tum be’em.

13. Beni n sɔi ti la nara ti to bisa tomea soŋa la ton ti’iseri yelese’a? (Bisɛ fɔɔra la.)

¹³ La nari ti to bisa tomea soŋa la ton ti’iseri yelese’a. (Yɛh. 20:17) Nɛreba basɛba ti’isɛ ti ba san ti’isa be’em yɛla ge ka tum a, la daɣɛ daaŋɔ ge bala daɣɛ yelemɛŋɛrɛ. Nɛra san ti’isa be’em a suuren, la basɛ ti a tara la kunkoma’asum ti a tum be’em la. A san ita bala, la wan dɛna naana bɔ’ɔra en ti a tum be’em. Yelemɛŋɛrɛ la dela, saŋa ase’a putɛbe’ero ni wa’an to puti’iren me na. Putɛbe’ero san wa’an to puti’iren na, sɛla n pakɛ dela to zaɣesɛ putɛbe’o wa kalam ge tee ti’isa putɛsoma. To san ita bala to ni gu tomea mɛ, kan tum be’em. To kan basɛ ti putɛbe’o la nyaŋɛ tɔ ti to tara kunkoma’asum ti to tum be’em.—Flp. 4:8; Kol. 3:2; Yam. 1:​13-15.

14. Bem n wan ta’an le soŋɛ tɔ ti to gu tomea kan tuna be’em?

¹⁴ To wan le ta’an eŋɛ la bem gu tomea kan tum be’em? La nari ti to sakɛ ti to san dɔla Yehowa pa’alegɔ, la wan soŋɛ tɔ. Saŋa ase’a, la ta’an ni kpe’em bo to ti to ti’isa wuu Yehowa n boti to ti’isa se’em la ge to san tiregɛ ti’isa sɛla n nari, to wan tara pupeelum.

15. To san nɔŋɛ ti to eŋɛ sɛla n ani soŋa, la wan soŋɛ to la wani ti to kan tuna be’em?

¹⁵ La nari ti to nɔŋɛ ti to ita sɛla n ani soŋa. To san ‘yaɛ be’em ge nɔŋɛ som,’ to wan lu to suure ti to ita sɛla n ani soŋa ge zaɣesɛ yelese’a n wan basɛ ti to tum be’em. (Am 5:15) To san ti’isa yelesoma, la wan soŋɛ tɔ ti to kan tum be’em, hali to san puɣum ta bɔna bɔŋa poan ti la ana to wuu to tum be’em la.

16. Sore kani poan ti vo’osum poan tuuma wan ta’an soŋɛ tɔ ti to bisa tomea soŋa kan tum be’em? (Bisɛ fɔɔra la.)

¹⁶ To wan eŋɛ la wani kɔ’ɔn ita sɛla n ani soŋa? La nari ti to kɔ’ɔn mu’ɛ nini tuna vo’osum poan tuuma. To san bɔna zamesegɔ bii na’am mɔɔlegɔ poan la ni kpe’em bo to mɛ ti to tum be’em. Bala la to ni bɔta la to ita sɛla n wan pee Yehowa puurɛ. (Mt. 28:​19, 20; Heb. 10:​24, 25) To san kaala Baabule la ge ti’isa taɣesa, la ni soŋɛ to mɛ ti to bɔta ti to tuna sɛla n ani soŋa ge yaɛ be’em. (Yos. 1:8; Ym. 1:​2, 3; 119:​97, 101) Tɛ̃ra ti Yezu yuun yele a podɔleba yeti, ‘zusa ya Naayinɛ ti ya da lui pã’asegɔ poan.’ (Mt. 26:41) To san zusɛ to saazuo Sɔ la, to ni bo en la yɔ’ɔ ti a soŋɛ tɔ ge bo to paŋa ti to ta’an tum sɛla n wan pee a puurɛ.—Yam. 4:8.

KƆ’ƆN PIGERA

17. Bem inbũulegɔ n yuun kpe’em bo Peter ti a nyaŋɛ?

¹⁷ Daanse’ere, to wan ta’an nyaŋɛ to inbũulegɔ la ase’a ge la ni kpe’em mɛ ti to nyaŋɛ ase’a me. Basɛ ya ti to geele ya tuuntuna Peter yele la bisɛ. A yuun zɔ la asaala dabeem ge yuun parum ti eŋa ka mi Yezu sugumnɔɔrɛ butã. (Mt. 26:​69-75) Pooren, la yuun ani wuu Peter nyaŋɛ a inbũulegɔ la mɛ se’ere n sɔi la, a yuun dekɛ la sukpe’ene tɔɣɛ Yezu yɛla bo Sanhedrindoma la. (Tm. 5:​27-29) Ge yuuma zo’e zo’e pooren, Peter yuun ka le naɛ la sɛba n daɣɛ Yudadoma la dita, se’ere n sɔi la a yuun ‘zoti la nɛresɛba ti Yames tum la dabeem.’ (Ga. 2:​11, 12) Peter inbũulegɔ la yuun le lebe me na. Daanse’ere, a yuun ka nyaŋɛ yese inbũulegɔ wa a zɛ’an za’a za’a.

18. La dela naana ti to nyaŋɛ inbũulegɔ ase’a?

¹⁸ Yele kaŋa taaba ta’an paɛ tɔ. Sore kani poan? To ta’an ti’isɛ ti to nyaŋɛ to inbũulegɔ la mɛ ge pooren to ta’an le lebe to inbũulegɔ la poan. Makerɛ, mabia ayima yeti, “Mam yuun basɛ yalumfɔɔra bisega mɛ ti la paɛ yuun pia ti mam ti’isa ti mam kan le makɛ bisɛ yalumfɔɔra. Ge saŋa ase’a, mam ni nyɛ la kunkoma’asum ti n bisɛ yalumfɔɔra.” Yelesonɛ la dela, to mabia wa yuun kelum tiregera mɛ ti a nyaŋɛ a inbũulegɔ wa. A baŋɛ ti la nari ti a tiregera dabeserɛ woo ta’an nyaŋɛ dɛ. Daanse’ere, la wan nara ti a ita bala ta paɛ a kum. A nyaa kɔ’ɔn bisera la amea soŋa ti a da makɛ lebe yalumfɔɔra bɔba. A pɔɣa, la keendoma la me n soŋeri en.

19. Ho wan eŋɛ la wani ho san kelum ziɣera ti ho nyaŋɛ ho inbũulegɔ la?

¹⁹ To wan eŋɛ la wani ti to inbũulegɔ la kan basɛ ti to ta tum be’em? La nari ti to ita sɛla ti Yezu yuun yele to ti to ita la. A yuun yeti, ‘Kɔ’ɔn pigera.’ Hali la san puɣum dɛna sansɛka ti ho bisɛ ti ho inbũulegɔ la kan nyaŋɛ hɔ, kelum bisa hon wan eŋɛ se’em kan tum be’em. (1 Ko. 10:12) Kelum ita yelese’a n soŋeri hɔ ti ho nyaŋera ho inbũulegɔ la. 2 Peter 3:14 yeti, ‘kpeŋe yamea’ la ya da tara kunkoma’asum ti ya tum be’em.

TO SAN PIGERA TO NYƐTI NYUURƆ MƐ

20-21. (a) To san bisa tomea soŋa ti to da tum be’em, to wan nyɛ nyuurɔ la wani? (b) To san tiregera la to paŋa za’a ti to da tum be’em, Yehowa me wan soŋɛ to la wani? (2 Korint 4:7)

²⁰ To mi ti to san bisera tomea soŋa ti to da tum be’em to wan nyɛ nyuurɔ. To san tum be’em to ta’an nyɛ ‘nyɛlum fii wa’ de poan ge to san dɔla Yehowa pa’alegɔ, to wan tara pupeelum zo’e zo’e. (Heb. 11:25; Ym. 19:8) Sɛla n sɔi ti la ana bala dela, Yehowa naam to mɛ ti to dɔla a pa’alegɔ. (Pin. 1:27) To san dɔla Yehowa n boti sɛla, to wan tara putɛkeeŋa n ani fa’a ge me wan ta vɔna daarewoo.—1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Yude 20, 21.

²¹ Yelemɛŋɛrɛ la dela, to ‘iisi la ka tari paŋa’ ge bala ka pa’alɛ ti to kan ta’an eŋɛ sɛsɛla nyaŋɛ to inbũulegɔ la. Yehowa kɔ’ɔn maasum mɛ ti a soŋɛ tɔ. (Kaalɛ 2 Korint 4:7.) Tɛ̃ra ti Naayinɛ n bo’ori to pansɛka n gaŋɛ asaala paŋa. Ge la nari ti to tiregɛ la to paŋa za’a zabɛ nyaŋɛ kunkoma’asum be’ero yia. To tari puti’irɛ ti Yehowa me wan lebese to zusega la ge bo to pansɛka ti to ɛɛra la. (1 Ko. 10:13) Yelemɛŋɛrɛ la dela, Yehowa wan soŋɛ tɔ ti to kɔ’ɔn bisera tomea soŋa ge da tum be’em.