Mga Talalupangdon sa Biblia Nehemias 1:1–13:31

Ang Matuod nga Pagsimba Nagamadinalag-on

Ang matuod nga pagsimba nagamadinalag-on paagi sa pat-od nga buhat kag dimationg nga pagsalig kay Jehova. Amo ina ang pinakasumaryo sang tolon-an sang Nehemias. Isa ini ka maid-id nga kasaysayan sang pagpatindog liwat sang pamakud sang Jerusalem sa idalom sang maisog nga pagpangulo ni Nehemias.

Ang tolon-an nagatuptop sang makahalanguyos nga panag-on, ang isa nga sa diin ang 70 ka semana sang mga tuig nga nagadul-ong sa pagluntad sang Mesias nagsugod. (Daniel 9:24-27) Ang nagabukas nga bersikulo kag ang nagasugilanon nga pagsaysay maathag nga nagapakilala kay Nehemias subong ang manunulat. Ini nga tolon-an kasugpon sang Esdras, nga nagsugpon sa pagsugilanon mga 12 ka tuig sa tapos sang mga hitabo nga ginrekord ni Esdras.

Samtang aton ginabasa ini nga kasaysayan, makita naton kon paano ginamaniobra sing makatilingala ni Jehova ang mga hitabo agod ang iya kabubut-on matuman. Matalupangdan man naton kon paano niya ginapabakud kag ginapaumpawan ang iya matutom nga mga alagad.

Ang Kahimtangan sang Jerusalem

Basaha palihug ang Nehemias 1:1–2:20. Si Nehemias, nga manugtagay sang hari sang Persia, nakahibalo nga ang mga pamakud sang Jerusalem yara gihapon sa kagulub-an kag ang mga tawo yara sa “dakung kapipit-an.” Nasuboan sing daku, ginbubo ni Nehemias ang iya tagipusuon kay Jehova sa hanuot nga pangamuyo. Ang iya kasubo natalupangdan sang hari, sa amo nagbukas sang dalan para kay Nehemias nga maglakbay pa Jerusalem agod dumalahan ang pagpatindog liwat sang pamakud sang siudad.

◆ 1:1—Ano ini nga tuig?

Amo ini ang ika-20 ka tuig ni Hari Artajerjes (Longimanus). (2:1) Sanglit ang Chislev (Nobiembre-Disiembre) ginbutang antes sang Nisan (Marso-Abril) sa sini nga sugilanon, maathag nga ginaisip sang mga hari sang Persia ang mga tuig sang ila paggahom kutob sa tigragas tubtob sa tigragas, ukon kutob sa tion nga naglingkod sila sing aktuwal sa trono. Ginatudlo sang masaligan, maragtason nga pamatuod kag sang natuman nga mga tagna sang Biblia ang 455 B.C.E. subong ang tuig nga naigoan sang Nisan sang ika-20 ka tuig ni Artajerjes. Sa amo, ang kasaysayan ni Nehemias nagasugod sa tigragas sang 456 B.C.E., kag ang mando nga patindugon liwat ang pamakud sang Jerusalem ginpapanaug sang tigpamulak sang 455 B.C.E.

◆ 2:4—Dalidali bala ini nga pagpangamuyo sang pagkawalay paglaum?

Indi, kay ang nahapay nga kahimtangan sang Jerusalem madugay na nga ginapangamuyo ni Nehemias “adlaw kag gab-i.” (1:4, 6) Sang ginhatagan sang kahigayunan nga masugid kay Hari Artajerjes ang tuhoy sa iya handum nga patindugon liwat ang mga pamakud sang Jerusalem, nangamuyo liwat si Nehemias, sa amo ginhimu niya ang iya liwat kag liwat nga ginahimu. Ang kalahamut-an nga sabat ni Jehova nagresulta sa isa ka komisyon nga patindugon liwat ang mga pamakud sang siudad.

Leksion para sa Aton: Si Nehemias nangayo sing panuytoy kay Jehova. Kon ginaatubang sang mabug-at nga mga desisyon, kita, man, dapat “magpadayon sa pangamuyo” kag maghulag nga nahisuno sa panuytoy ni Jehova.—Roma 12:12.

Ang Pamakud Ginpatindog Walay Sapayan sang Malain nga Buko

Basaha ang Nehemias 3:1–6:19. Samtang ginsugdan ang pagtukod sang pamakud, ang mga kaaway nagyaoyao kag nagyaguta. Sang ulihi, namahog sila nga magsalakay. Sa walay kahadlok ginlaygayan ni Nehemias ang mga manugpangabudlay: “Dumdoma si Jehova nga daku kag makakulugmat.” Katunga sa ila ang nagbantay nga nagauyat sang mga bangkaw kag mga pana, kag ang iban nagpangabudlay nga nahanda na nga daan ang mga hinganiban. Walay sapayan sang mga pamahog kag sang iban pa nga mga buko, natapos sang mga Judiyo ang pamakud sa sulod sang 52 ka adlaw.

◆ 3:5—Sin-o ining “mga dungganon”?

Sila amo ang kilala nga mga Judiyo sa tunga sang mga pumuluyo ukon mga nagailistar anay sa Tekoa, ang isa ka siudad nga mga napulo ka milya (16 km) nabagatnan sang Jerusalem. Ining “mga dungganon” tuman ka bugalon sa pagpaubos sang ila kaugalingon kag sa pagpangabudlay sa idalom sang pagdumala sang mga manugtatap nga gintangdo ni Nehemias.—Ipaanggid ang Jeremias 27:11.

◆ 4:17—Paano sila nagpangabudlay sa buluhaton paagi sa isa ka kamut?

Ang mga kantero dapat maggamit sang duha ka kamut sa ila hilikuton. Gintaklus nila sa ila kilid ang ila mga hinganiban. (4:18) Ang mga manugpas-an madali nga makauyat sang hinganiban sa isa ka kamut kag makatimbang sang ginapas-an nga higku ukon nadugmok nga bato sa ila mga abaga ukon ulo.—Genesis 24:15, 45.

◆ 5:7—Ngaa sayop ang magpahulam nga may daku nga saka?

Direkta ini nga paglapas sa kasugoan ni Jehova. (Levitico 25:36; Deuteronomio 23:19) Ang “ika-isa ka gatos nga bahin,” kon sukton bulanbulan, magabili sing tubtob 12 ka porsiento kada tuig. (5:11) Yara na nga daan ang mga tawo sa mabudlay nga kahimtangan bangod sang tiggulutom kag mabug-at nga pagbuhis sang Persia. (5:3, 4) Apang ang manggaranon wala kaluoy nga nagpasaka sing mataas sa ila imol nga mga kautoran.

◆ 6:5—Ngaa isa ka “bukas nga sulat”?

Ang kompidensial nga mga sulat masami nga ginabutang sa nasiraduhan sing maayo nga mga bag. Sa amo ang pagpadala ni Sanbalat sang “bukas nga sulat” mahimu nga gintuyo subong insulto. Ukon, sanglit ang panumbungon sa “bukas nga sulat” mabasa sang iban, mahimu nga naglaum sia nga maakig katama si Nehemias amo kon ngaa biyaan niya ang Jerusalem kag magkadto kag pangapinan ang iya kaugalingon batok sa mga panumbungon. Mahimu nga naglaum man si Sanbalat nga ang sulat magatuga sing kahadlok kag sa amo ang mga Judiyo magauntat sang ila hilikuton.

Leksion para sa Aton: Indi naton dapat tamdon ang lakas nga pagpangabudlay subong nga ubos sa aton dignidad kag mag-isol kaangay sang “mga dungganon” sang mga taga-Tekoa. Sa baylo, dapat naton gamiton ang aton kaugalingon kaangay sang kinaandan nga mga taga-Tekoa nga nagbuhat sing doble nga katungdanan.—Nehemias 3:5, 27.

Ginpasag-uli Liwat ang Matuod nga Pagsimba

Basaha ang Nehemias 7:1–10:39. Ang tanan nga hilikuton ginhimu para sa isa ka katuyoan: agod ipasag-uli ang matuod nga pagsimba. Sa tapos mahimu ang sensus, ang mga tawo nagtipon sa pagpamati kay Esdras kag sa mga Levinhon nga nagbasa kag nagpaathag sang Kasugoan. Sa tapos ‘matigayon ang paghangop,’ malipayon nila nga ginsaulog ang Piesta sang mga Kayangkayang. Ang mga tawo nagpuasa kag nagtu-ad sang ila mga sala, kag ginhimu ang mga tikang agod tadlungon ini nga mga sala.

◆ 7:6—Ngaa ini nga listahan tuhay sa iya ni Esdras?

Ang duha ka kasaysayan nagaugyon nga, luwas sa mga ulipon kag mga manug-amba, 42,360 ang nagpauli. (Esdras 2:64, 65; Nehemias 7:66, 67) Apang may kinatuhayan sa kadamuon sang mga nagpalauli sa partikular nga mga panimalay. Ayhan, sanday Esdras kag Nehemias naggamit sang lainlain nga mga metodo sa pagtipon sang ila mga listahan. Halimbawa, ang isa mahimu nga naglista sadtong nagparehistro nga magpauli, samtang ginhingadlan naman sang isa yadtong aktuwal nga nagpauli. Ang iban nga mga saserdote, kag ayhan ang iban pa, wala makahibalo sang ila katigulangan. (7:64) Nagapaathag ini kon ngaa ang kabilogan sang ginlista nga mga indibiduwal wala nagahuman sa ginsambit nga kabilogan nga 42,360.

◆ 8:8—Paano ginhatag ang ‘kahulugan’ sa Kasugoan?

Sing maathag, luwas sa paggamit sa maayo nga pagmitlang kag ginhambal nga pagpadaku, si Esdras kag ang iya mga kabulig nagpaathag sang Kasugoan kag nag-aplikar sang mga prinsipio sang Kasugoan agod ang mga tawo makahangop sini sing madali. Ang napasad sa Biblia nga mga publikasyon kag mga miting sang mga Saksi ni Jehova nagapangalagad man sa ‘paghatag sing kahulugan’ sa Pulong sang Dios.

◆ 9:1—Ngaa ang mga Israelinhon nagsuklob sing mga panapton nga sako kag nagbutang sang duta sa ulo?

Ang pagsuklob sang panapton nga sako—nga isa ka madukot sing duag nga panapton nga ginlala gikan sa balahibo sang kanding—isa ka tanda sang kasubo. Sing kaanggid, ang pagbutang sing duta ukon abo sa ulo ukon lawas nagakahulugan sing tudok nga kasubo ukon pagpaubos. (1 Samuel 4:12; 2 Samuel 13:19) Ginhimu ini sang mga Judiyo agod ipabutyag ang ila kasubo kag mapainubuson nga pagbaton sang ila mga sala. Ginsundan ini sang paghimu sang nagatu-ad nga ‘kontrata,’ “isa ka malig-on nga katipan.” (9:38) Sing kaanggid, dapat naton batunon sing mapainubuson kag itu-ad ang aton mga sala agod maamligan naton ang aton kaangtanan sa Dios.—1 Juan 1:6-9.

◆ 10:34—Ang dulot nga gatong ginmando bala sang Kasugoan?

Wala, apang madamu nga gatong ang kinahanglan para sa kalayo sa halaran. Sing maathag, diutay lamang nga Netinim—indi Israelinhon nga mga ulipon sa templo nga “mga manugpangahoy”—ang yara sa tunga sang mga nagpalauli. (Josue 9:23, 27) Gani agod pat-uron ang dalayon nga suplay sang gatong, nagpapalad sila agod hibaluon kon sin-o nga tribo ang magaaman sini sa isa ka partikular nga tion.

Leksion para sa Aton: “Ang kalipay ni Jehova” nagresulta gikan sa pagtigayon sing paghangop sa Pulong sang Dios, pag-aplikar sa kaugalingon, kag pagsunod sa teokratiko nga direksion. (8:10) Sing kaanggid, ginaapresyar sang mga Saksi ni Jehova ang importansia sang personal nga pagtuon, regular nga pagtambong sa miting, kag pag-alagad sa latagon sa paghupot sing kalipay.

Malipayon nga Inagurasyon

Basaha ang Nehemias 11:1–12:47. Agod ang Jerusalem magapadayon subong sentro sang matuod nga pagsimba nagakinahanglan ini sing mas madamu nga populasyon. Luwas sa mga boluntaryo, nagpapalad sila para sa isa sa kada napulo ka tawo nga nagapuyo sa guwa nga magsaylo pasulod sa siudad. Nian ang pamakud sang siudad gin-inagurahan upod ang malipayon nga prosesyon. Ginhalad ang dalagku nga mga halad, kag ang kasadya sang mga tawo mabatian sa malayo.

◆ 11:2—Ngaa “ginpakamaayo” ang mga boluntaryo?

Ang pagbiya sa ginpanubli nga mga pagkabutang kag ang pagsaylo sa Jerusalem mahimu nga nagkinahanglan sing pila ka galastuhon kag mga disbentaha. Yadtong nagapuyo sa sadto nga siudad mahimu nga nabutang man sa idalom sang mga katalagman. Sa idalom sina nga mga kahimtangan, gintamod sang iban ang mga boluntaryo subong dalayawon kag walay duhaduha nangamuyo kay Jehova nga kabay pakamaayuhon sila ni Jehova.

◆ 12:27—San-o gin-inagurahan ang pamakud?

Ang pamakud natapos sang ika-25 nga adlaw sang ika-anum nga bulan, ang Elul, sang 455 B.C.E., kag ginhiwat ang talalupangdon nga mga pagtinipon sang masunod nga bulan. (Nehemias 6:15; 8:2; 9:1) Ayhan ang inagurasyon nagsunod gilayon subong ang putokputokan sang malipayon nga okasyon.

Leksion para sa Aton: Ang espiritu sang pagboluntaryo kag pagpabutyag sing pasalamat kay Jehova sa ambahanon kag musika makalilipay. Sa karon, sa mga kombension kag sa iban pa nga mga okasyon, ang mga Saksi ni Jehova nagaboluntaryo sang ila mga pagserbisyo agod mapalangagaran ang iban kag bug-os tagipusuon nga mag-amba sing mga pagdayaw sa Dios.

Gintinloan ang Kahigkoan

Basaha ang Nehemias 13:1-31. Pagkapauli gikan sa isa ka paglakbay pakadto sa luwang sang Persia, si Nehemias hinadlokan bangod sang natabo sang wala sia. Naghimu sia gilayon sing aksion agod tadlungon ang mga problema.

◆ 13:3—Sin-o ang nagahuman sining “nagsalakut nga kadam-an”?

Ang “nagsalakut nga kadam-an” maathag nga nagalakip sa mga dumuluong subong sang mga Moabinhon, Amoninhon, kag mestiso nga mga Israelinhon nga mga anak sang mga dumuluong. (13:1, 2) Ginpamatod-an ini sang katunayan nga sang una ginsikway sang mga Judiyo ang ila dumuluong nga mga asawa kag ila mga anak. (Esdras 10:44) Sa liwat ang mga Judiyo nangasawa sing dumuluong nga mga asawa, kag nagkinahanglan ini sang indi paglakip sa sining mga babayi kag sa ila mga anak gikan sa komunidad, kag sa duta mismo, kag sa amo gikan sa mga pribilehiyo sa pagsimba upod sa katawhan ni Jehova.—Nehemias 13:23-31.

Leksion para sa Aton: Ang nagbalik nga mga Judiyo isa ka nagapaandam nga halimbawa para sa aton. Dapat kita magbantay sing mapinadayunon batok sa amat-amat nga pagsulod sang materyalismo, kalautan, kag apostasya.

Pirme ginapadaku sang tolon-an sang Nehemias ang prinsipio nga “kon indi si Jehova magpatindog sang balay, nagapangabudlay sa wala sing pulos ang mga nagapatindog sini.” (Salmo 127:1) Ang sadsaran nga leksion para sa aton amo nga sa aton tanan nga ginahimu, magamadinalag-on lamang kita kon pakamaayuhon kita ni Jehova. Kag ina nga mga pagpakamaayo nagadepende sa aton pag-una sa matuod nga pagsimba sa aton kabuhi.