Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • g95 1/8 rau 20-22
  • Egu Tauanina Ena Bada be Edena Bamona Lau Hamaragia Diba?

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Egu Tauanina Ena Bada be Edena Bamona Lau Hamaragia Diba?
  • Noga!—1995
  • Sinado maragidia
  • Aniani Bada, Eksasais Bada Lasi
  • Aniani Sisina Mo Ania Loulou Karana Ena Idoa
  • Tauanina Hamaragia Dala Namona
  • Emu Aniani Bona Mauri Dalana Haidaua
Noga!—1995
g95 1/8 rau 20-22

Matamata Taudia Edia Henanadai . . .

Egu Tauanina Ena Bada be Edena Bamona Lau Hamaragia Diba?

“TAUANINA ia bada mero badana ta ena mauri dekenai ia vara gau dikana ta.” Lagani 17 merona, ladana Judd, be mai ena lalohisihisi ida unai bamona ia hereva. Bema oiemu tauanina ia bada, reana iena lalohisihisi mamina oi diba.

Tauanina ia bada neganai unai ese oiemu toana ia hadikaia sibona lasi, to dika ma haida ia havaraia diba. Tauanina ia bada neganai hekwakwanai idauidau oi davaria diba​—garugaru idia hisihisi, baragi gorere, suga gorere, bona oi buruka neganai oi idia hamasea diba kudou gorerena bona kununa lalonai kensa gorerena ia havaradia diba.a

Momokani, bema oiemu tauanina be ia bada sisina sibona, oi laloa lasi emu tauanina oi hamaragia be gau badana. Ita haida eda tauanina idia bada sisina be iseda tamana eiava sinana amo ita abia; ena be iseda metau ia hegeregere to ita ura ita hamaragia.b To bema oiemu doketa ia gwau emu tauanina ena bada dainai oi gorere diba, reana badina ma haida dainai oi bada. Buka ta ladana The Healthy Adolescent ia gwau: “Homoun idia karaia glan, hegeregere pankrias, tairoid, bona adrenals idia gaukara namonamo lasi dainai . . . taunimanima haida edia tauanina idia bada herea.”

Aniani Bada, Eksasais Bada Lasi

Nega momo, taunimanima edia tauanina idia bada herea badina tauanina durua bada anianidia idia ania lasi bona idia eksasais lasi. Unai mero matamata Judd ia gwau: “Guna egu sinana ia lao gaukara ai ia ubua totona, unai dainai lau bona egu tadina . . . be emai ura hegeregerena ai aniani. Loli idauidau ai anidia, bona lita rua loliwota botolo ai inua nega tamona.” Unai bamona oi karaia, a?

To, ita gwau lasi memero kekeni ma haida idia hitolo sibona dainai idia aniani, to tauanina ubua bona lalona ena mamina ia namo totona idia aniani. Reana unai bamona memero kekeni be idia aniani bada badina idia laloa kerere, idia laloa unai ese lalo-metau mamina do ia haorea, hegeregere edia tama sina edia headava hadokoa karana, edia lalokau tauna ta ia mase, eiava hekwakwanai ma ta ia vara dainai.

Nega momo ta ese ia aniani bada ena hekwakwanai ia habadaia gauna be ia eksasais lasi. A Parent’s Guide to Eating Disorders and Obesity bukana ia gwau: “Televisen raraia karana be tauanina ia hamarerea lasi to unai sibona lasi, to ena program edia anina bona do oi hoia diba gaudia ese aniani momo karana idia abia isi, unai ese oi ia veria do oi aniani totona . . . bona oi aniani lou . . . bona ma oi aniani.”

Aniani Sisina Mo Ania Loulou Karana Ena Idoa

Taunimanima haida idia gwau America taudia 4 4 amo ta ta be aniani haida idia dadaraia. To, taunimanima 100 100 amo 90 90 edia tauanina be unai dala amo idia hamaragia to gabeai edia tauanina idia bada lou. Kerere be dahaka?

Oiemu tauanina be siahu havaraia gauna bamona; oiemu harana be siahu ia naria gauna bamona. Oi aniani neganai oiemu tauanina ese unai aniani ia araia bamona bona goada oi ia henia. Bema aniani ma haida oi ania, to tauanina ia gaukaralaia diba lasi, digara ai ia lao bona ia haboua noho. Bema aniani oi reaia, oiemu tauanina do ia maragi totona, vadaeni emu tauanina do ia maragi. To, bema oi aniani lasi guna bamona, emu tauanina do ia ‘hoa’ bona oiemu tauanina ena siahu ia naria gauna ese emu tauanina do ia hadibaia aniani do ia araia lasi. Bena unai neganai emu tauanina do ia bada ia lao lou, ena be aniani sisina sibona do oi ania, to oi ania gaudia be digara ai idia lao bona emu tauanina ese do ia haboua. Guna emu tauanina oi hamaragia to gabeai do oi bada lou bona ma oi bada daekau sisina. Emu lalona ia hisihisi, bona emu tauanina hamaragia totona dala ma ta oi karaia toho​—to ma oi bada noho.

Vadaeni, ia hedinarai goevagoeva, taunimanima ese idia gwauraia daladia haida oi badinaia amo emu tauanina oi hamaragia diba lasi. Tauanina hamaragia totona muramura haida be reana hitolo mamina idia koua diba, to emu tauanina be karaharaga unai muramura ia dadaraia bona hitolo mamina do oi abia lou. Eiava emu tauanina ese oi ania gaudia haida ia haorea lasi dainai, emu tauanina ma ia bada ia lao. Haida ese edia aniani idia hamaragia neganai, idia davaria gau dikadia be edia kwarana idia giroagiroa, edia rara ia bada, idia lalo-hekwarahi bada, bona muramura haida inua karana idia manadalaidia. Muramura haida be emu tauanina amo ranu idia negea, ma haida be emu tauanina ena siahu ia naria gauna idia doria ma ia gaukara haraga totona, to unai gaudia be hegeregere lasi danu. Doketa Lawrence Lamb be inai bamona ia hereva: “Oi ia hadikaia lasi, bona ia gaukara namonamo diba muramurana ta be lasi, oiemu tauanina ena digara do ia hamaragia totona.”

Bema oi be matamata tauna ta, dina ta ta iboudiai oiemu tauanina be aniani amo kalori bona durua gaudia idauidau momo ia abia be gau badana. Bema aniani bada oi dadaraia unai ese oiemu tubu dalana do ia hakererea diba. Danu, 1 Samuel 28:20 dekenai Baibel ese Pavapava Saulo ia sivarailaia herevana oi laloa, ia gwau: “Ena tauanina ia manoka, badina be gau ta ia ania lasi, dina ibounai bona hanuaboi ibounai.” Unai hegeregerena, doketa ta ia gwau, bema memero o kekeni be aniani bada idia dadaraia idia davaria hekwakwanai haida be “idia manoka, . . . idia lalo-metau, idia keru, sikuli gaukara idia karaia namonamo lasi, kukuri ia auka, idia lalo-hekwarahi, kekeni be hua gorerena idia davaria lasi, bona idia lalohadai haraga diba lasi.”

Tauanina Hamaragia Dala Namona

Tauanina hamaragia dala namona be ruma bese ena doketa tauna ese oiemu tauanina do ia sekea namonamo guna. Bema gorere ta ia noho reana unai ese emu tauanina hamaragia dala namona oi badinaia karana do ia hadikaia diba, unai dainai oi do ia sekea guna be maoro. Danu oi do ia durua do oi diba emu tauanina ena metau kilogram hida do oi negea be namo bona unai be nega korikorina ai edena bamona do oi karaia diba.

Baibel ia gwau: “Tau ta ena dala namo hereana be inai: Ia aniani, ia inuinu bona iena gaukara ia moalelaia.” (Kohelete 2:24) Vadaeni, bema aniani haida oi dadaraia dainai aniani negana oi moalelaia lasi, unai dala amo do oi kwalimu lasi. Inai oi laloa, Baibel ese aniani ania bada momokani karana ia gwauraia dika. (Hereva Lada-isidia 23:​20, 21) Vadaeni, hari, heduru hereva haida ai torea, bena oi idia durua diba aniani karana dekenai do oi “laloa maoromaoro” totona.​—1 Timoteo 3:11.

Daba aniani oi reaia lasi! Buka ta ladana The New Teenage Body Book ia gwau: ‘Hitolo bona oi dabu mamina do ia bada, bena adorahi kahanai, aniani bada bona kalori momo danu do oi ania.’

Oi do aniani lasi negadia iboudiai, ranu ena galasi badana ta oi inua. Unai ese emu bogana do ia hahonua. Tauanina ena digara hamaragia totona ranu bada inua karana be heduru bada. Unai dainai, doketa taudia idia gwau, namona be dina ta ta iboudiai ranu ena galasi 8 ita inua.

Aniani neganai TV raraia lasi. Doketa Seymour Isenberg ia gwau: “Bema TV oi raraia . . . , aniani momo oi ania kava.”

Oi do aniani lasi neganai oi guriguri. Laloaboio lasi: “Aniani be Dirava ese ia karaia do ita ania totona. Abidadama taudia bona hereva momokani idia diba taudia ese Dirava do idia tanikiu henia murinai inai aniani idia ania diba.” (1 Timoteo 4:3) Ena hetura karana namona Havaraia Tauna dekenai ia laloa noho dainai, Dirava ia gari henia merona o kekenina be ia ura lasi ia aniani bada bena ena lalohadai bona ena kara do idia haraga diba lasi. Bema emu lalona oi hadaia do oi aniani bada lasi totona, guriguri ese oi ia hagoadaia diba, emu lalohadai do oi badinaia noho totona.

Metairametaira oi aniani. Bogana ia honu miniti 20 murinai bena ia ese emu kwara harana do ia hadibaia ia honu. Bema metairametaira do oi aniani unai ese oi ia durua oi “boga kunu” totona, to oi aniani bada lasi!​—Levitiko 25:19.

Aniani sibona lasi to tauanina durua karadia ma haida do oi karaia​—unai be gau badana bema oi lalo-hesiku, oi lalo-hekwarahi, oi be turana lasi, eiava oi lalo-metau negadiai, oi aniani. Namona be oi abidadama henia diba tauna ta oi hereva henia. Gabu ta dekenai oi raka lao, eiava eksasais oi karaia. Moale gaukarana ta oi karaia. Miusik oi kamonai henia. To gau hereadaena be lauma dalanai aniani amo oi boga kunu toho. (1 Petero 2:2) Badina tauanina anianina ese abidadama ia habadaia diba lasi. (Heberu 13:9 itaia.) Baibel duahia karana ese ia habadaia, bona reana unai kara ese oi ia durua diba, aniani do oi laloa noho lasi totona.

Emu Aniani Bona Mauri Dalana Haidaua

Guna oi ania gaudia haida be reana hari do oi rakatanidia be gau badana. Mose ena Taravatu ia gwau digara do idia ania lasi. (Levitiko 3:​16, 17) Ena be tomadiho dainai unai idia karaia, to mai ena digara aniani​—hegeregere cheeseburger eiava oela dekenai aniani idia paraipania​—unai be aniani namodia lasi. Mai ena suga loliwota bona keke danu be tauanina idia durua lasi to edia kalori be bada. Bona digara lasi vamu dekenai damena ita atoa neganai ena mamina be ia namo herea, to emu tauanina ia durua ranu do ia dogoatao totona.

Aniani namonamo dalana idia hahedibalaia taudia kahirakahira iboudiai idia gwau, nega ta ta ai oi ura henia bada anianidia oi ania sisina be oi do idia hadikaia lasi. To bema oi ura momokani emu tauanina do oi hamaragia, tauanina durua anianidia, hegeregere, au huahua, okari bamona gaudia, uiti bamona gaudia, bona uma aniani oi anidia. Aniani namonamo dalana ia hahedibalaia hahinena ta ia gwau: “Aniani oi hesikulaia garina aniani idauidau oi ania be namo.” Reana oiemu ruma bese totona oi nadunadu lasi, a? Vadaeni, emu sinana oi hereva henia bena reana oi do ia durua diba. Oibe, bema ruma bese taudia iboudiai be dina ta ta iboudiai idia ania gaudia haida idia haidaua bona aniani namodia sibona idia ania, namo do idia davaria.

Ena be aniani namodia oi ania be gau badana, to emu tauanina do oi hamaragia diba totona, emu harana dekenai tauanina ena “siahu ia naria gauna” oi durua do ia gaukara goada totona. Edena bamona unai oi karaia diba? Pura ta ta iboudiai nega toi miniti 20 lalonai, eksasais do oi karaia. (1 Timoteo 4:8) Reana oi raka haraga eiava vadavada dekenai oi daekau be hegeregere. Herevana oiemu tauanina ena metau be hida eiava toana be dahaka, to eksasais ese emu tauanina do ia hagoadaia bona ia hamaragia. Eksasais ese emu tauanina dekenai aniani ia araia gauna ena siahu ia habadaia, bena kalori ia araia, bona emu digara ia araia danu. Eksasais dekena amo emu tauanina ena kemistri ia gaukara dalana oi haidaua diba. Oiemu masolo oi habadaia diba, bona masolo ese kalori idia araia, oi mahuta neganai danu!

Bema oi haheauka bona emu lalona oi hadaia vadaeni, emu tauanina hamaragia gaukarana dekenai do oi kwalimu.c Momokani, bema emu tauanina ia diho sisina unai be oiemu hekwakwanai ibounai do ia haorea lasi, to reana emu toana bona emu mamina do ia hanamoa. Reana oi sibona emu toana dainai do oi moale diba.

[Footnotes]

a Tauanina bada herea memerodia bona kekenidia 100 100 amo 80 80 be taunimanima badadia ai idia lao neganai edia tauanina idia do bada.

b Namona be April 22, 1994, Awake! lalonai “Matamata Taudia Edia Henanadai . . . Why Am I So Fat?” oi itaia.

c Aniani bada herea ena hekwakwanai idia davaria taudia be reana doketa ena heduru idia tahua edia lalo-hekwarahi do idia haheaukalaia totona.

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia