Karoa 43
Hanua Hairai Hereana
Matahanai 16—Apokalupo 21:9–22:5
Anina: Ierusalem Matamatana ena toana
Hagugurua negana: Hisihisi bada herea murinai bona Satana be guri dobu masemase lalonai idia negea murinai
ANERU ta ese Ioane ia hakaua lao tano gagaena dekenai Babulono Badana ia dekenai ia hahedinaraia totona. Hari unai aneru oreana amo, aneru ta ese Ioane be ororo badana dekenai ia hakaua lao. Ioane ese ia itaia gauna be idau momokani! Babulono bamona ariara hanuana mirona ia itaia lasi, to Ierusalem Matamatana ia itaia—ia goevagoeva, ia be lauma gauna, ia helaga—bona guba dekena amo ia diho mai.—Apokalupo 17:1, 5.
2 Tanobada Ierusalem ena hairai be unai bamona lasi. Ioane ese ita ia hadibaia, ia gwau: “Unai neganai aneru ta lau dekenai ia mai. Ia be unai aneru 7 oreana, edia aneru ta. Idia ese guna hisihisi idia havaraia disi idia dogoatao. Ia ese lau ia hamaoroa, ia gwau, ‘Oi mai, headava matamata hahinena, Mamoe ena Natuna ena adavana oi dekenai do lau hedinaraia.’ Vadaeni Lauma Helaga ese lau ia abia, bona aneru ese lau ia abia lao ororo badana ta ena atai dekenai. Ia ese Ierusalema Hanua Helagana lau dekenai ia hedinaraia, guba dekena amo ia diho mai noho, Dirava dekena amo. Dirava ena hairaina ese unai hanua ia hadiaria.” (Apokalupo 21:9-11a) Unai ororo badana amo, Ioane ese hanua hairaina ena toana ibounai ia raraia namonamo. Taunimanima be kara dika bona mase idia abia negana amo, kamonai taudia ese unai hanua idia naria, mai edia ura dikadika danu. Hari, ia noho! (Roma 8:19; 1 Korinto 15:22, 23; Heberu 11:39, 40) Unai be lauma hanuana hairaina, bona ia lalonai idia gini taudia 144,000 idia noho. Iena helaga dainai ia hururuhururu, bona Iehova ena hairai ia hahedinaraia. Vadaeni, Apokalupo bukana ena hereva badana ia hedinarai unai!
3 Ierusalem Matamatana ena hairai be bada herea momokani: “Bona davana bada nadi bamona ia hururuhururu. Iena toana be iasipa nadina bamona, bona galasi bamona ia diari. Hanua be mai ena magu. Inai magu be bada bona iena harana be lata. Magu ena iduara ibounai be 12, bona aneru 12 be unai iduara badinai idia gini. Iduara edia latanai be Israela ena iduhu 12 edia ladana idia torea. Magu ena iduara be inai bamona: Dina ia daekau kahanai iduara be toi, mirigini kahanai iduara be toi, dina kahanai iduara be toi, bona dina ia diho kahanai iduara danu be toi. Bona magu ena badina nadidia be 12, bona idia latanai be Mamoe ena Natuna ena aposetolo taudia 12 edia ladana idia torea.” (Apokalupo 21:11b-14) Ioane ese unai hanua ena toana ia gwauraia neganai, ia gwau ia hururuhururu bona ia diaridiari! Unai be maoro. Ia be headava matamata kekeni bamona ia diaridiari dainai, Ierusalem Matamatana be turana namona Keriso ia bamoa totona. Ia diaridiari momokani, bona unai be maoro badina Dirava, “diari ibounai ia karaia” Diravana, ese ia karaia dainai.—Iamesi 1:17.
4 Iena iduara 12 dekenai, Israel ena iduhu 12 edia ladadia idia torea. Unai dainai, haheitalai dekenai unai hanua lalonai 144,000 taudia idia noho. Unai taudia ese Dirava ena maka idia abia, idia be “Israela bese taudia, edia iduhu 12 dekena amo.” (Apokalupo 7:4-8) Unai hegeregerena, badina nadidia dekenai Mamoe ena Natuna ena aposetolo taudia 12 edia ladadia idia torea. Oibe, Ierusalem Matamatana be Israel besena korikori lasi, Iakobo ena natudia 12 amo idia mai besena, lasi. Lasi, to ia be lauma Israel, iena badina taudia be “aposetolo taudia bona peroveta taudia.”—Efeso 2:20.
5 Unai haheitalai hanuana ena magu be bada herea. Idaunegai, hanua dekenai magu idia haginia hanua idia naria namonamo totona bona edia inai taudia idia koua totona. Ierusalem Matamatana ena “magu be bada bona iena harana be lata.” Unai ese ia hahedinaraia lauma dalanai ia noho namo, dika do ia davaria diba lasi. Kara maoromaoro ia inai henia tauna, kara miro tauna, bona kara gagevagageva tauna ta lasi be unai hanua lalonai ia vareai diba. (Apokalupo 21:27) To unai hanua lalonai idia vareai diba taudia be Paradaiso lalonai idia vareai bamona. (Apokalupo 2:7) Dirava ese Adam be Paradaiso ginigunana murimuri ai ia negea murinai, kerubi be Paradaiso ginigunana ena vareai gabuna vairanai idia gini, taunimanima mirodia idia koua totona. (Genese 3:24) Unai hegeregerena, aneru be hanua helagana Ierusalem ena vareai gabuna ta ta dekenai idia gini, hanua ena namo lauma dalanai do idia naria totona. Momokani, dina gabedia lalonai, aneru ese horoa Keristen kongregesen idia naria, Babulono ena miro ese unai kongregesen, ia be Ierusalem Matamatana ai ia lao gauna, ia hadikaia garina.—Mataio 13:41.
Hanua Ena Bada Hahetohoa Karana
6 Ioane be ma ia gwau: “Bena lau ia hereva henia aneruna be hahetoho auna, golo amo ia karaia gauna, ia dogoatao, hanua bona iena ikoukoudia bona iena magu ia hahetohodia totona. Hanua ena kahana 4 edia lata be tamona, ena lata bona ena lababa be hegeregere. Bona ena hahetoho auna amo hanua ia hahetohoa, ena lata be furlong 12,000; latana bona lababana bona harana edia lata be tamona. Magu danu ia hahetohoa, ena lata be 144 kiubit, taunimanima bona aneru edia hahetoho amo.” (Apokalupo 21:15-17, “NW”) Aneru ese dubu helaga ena bada ia hahetohoa neganai, unai ese ia hamomokania Iehova ena ura unai hanua dekenai do ia hagugurua. (Apokalupo 11:1) Vadaeni, aneru ese Ierusalem Matamatana ena bada ia hahetohoa neganai, ia hedinarai Iehova ena ura unai hanua hairaina dekenai do ia haidaua lasi.a
7 Unai hanua be idau momokani! Iena kahana iboudiai edia bada be tamona, cube bamona. Hanua rakaia hegege ena lata be furlong 12,000 (kahirakahira kilomita 2,220), bona magu ta, iena harana ena lata be kiubit 144, eiava mita 64 bamona, ese unai hanua ia hagegea. Tanobada hanua korikorina ta lasi ena bada be unai bamona. Unai hanua ena bada be hari inai nega Israel tanona ena bada ia hanaia nega 14 amo, bona iena harana ena lata be bada herea, kahirakahira kilomita 560, guba dekenai ia daekau! Apokalupo bukana ena hereva be toa amo ia hedinarai. Unai dainai, aneru ese ia hahetohoa namba ese ita dekenai dahaka idia hadibaia, guba Ierusalem Matamatana dekenai?
8 Hanua ena magu edia harana ena lata be kiubit 144 dainai ita laloatao Dirava ena lauma natudia 144,000 be unai hanua lalonai idia noho. Apokalupo bukana lalonai, namba 12 idia gaukaralaia orea idia gwauraia neganai. Unai namba be hanua ena bada, furlong 12,000, lalonai ia hedinarai, unai hanua ena latana, iena lababana, bona iena harana ena lata be idia hegeregere. Unai dainai, Ierusalem Matamatana be Dirava ena orea ta, ia haginia namonamo, iena ura hanaihanaina do ia karaia guguru totona. Ierusalem Matamatana, mai Pavapava Iesu Keriso danu, be Iehova ena Basileia oreana. Unai hanua ena latana, ena lababana, bona ena harana ena lata edia bada be idia hegeregere. Solomon ese ia haginia dubu badana lalonai, Helaga Herea Gabuna lalonai Iehova ena noho ia laulaulaia gauna be unai bamona, iena lata, iena lababa, bona iena harana edia lata be idia hegeregere. (1 King Taudia 6:19, 20) Unai dainai, Ierusalem Matamatana, Iehova ena hairai ese ia hadiaria hanuana, ena toana be cube badana bona goevadaena be maoro! Unai hanua ena kahana iboudiai edia lata be hegeregere. Unai hanua ena toana be namo herea, ia lalonai kerere ta be lasi.—Apokalupo 21:22.
Ruma Haginia Kohudia Namo Hereadia
9 Ioane ese unai hanua ena toana ia herevalaia lao, ia gwau: “Hanua ena magu be iasipa nadina dekena amo idia karaia, bona hanua be golo goeva momokani dekena amo idia haginia, to ia diari galasi bamona. Hanua ena magu ena badina nadidia ibounai be davana bada nadidia idauidau dekena amo idia heraheralaia. Davana bada nadi ginigunana be iasipa, iharuana be sapairo, ihatoina be kalakedo, namba 4 be samaragi, namba 5 be sadonu, namba 6 be sadio, namba 7 be krusolito, namba 8 be berulo, namba 9 be topasio, namba 10 be krusoparaso, namba 11 be huakinto, namba 12 be ametuso. Iduara 12 be kavabukavabu 12. Iduara ta ta be kavabukavabu tamona dekena amo idia karaia. Hanua ena ariara ibounai be golo goeva momokani, to ia be galasi bamona ia diari.”—Apokalupo 21:18-21.
10 Unai hanua ia diaridiari momokani. Tanobada rumadia idia haginia totona idia gaukaralaia gaudia, hegeregere raro o nadi, be unai hanua lalonai idia noho lasi; to iasipa nadina, golo goeva momokani, bona “davana bada nadidia idauidau” idia noho. Unai gau ese guba rumana haginia kohudia idia laulaulaidia namonamo! Gau ta lasi ese edia hairai ia hanaia diba. Idaunegai, gwauhamata mauana ena kopina ai golo goeva momokani idia atoa, bona Baibel lalonai nega momo golo ese gau namodia bona davana bada gaudia ia laulaulaidia. (Esodo 25:11; Aonega Herevadia 25:11; Isaia 60:6, 17) To Ierusalem Matamatana ena kahana iboudiai, mai ena ariara danu, be “golo goeva momokani” amo idia karaia, “ia be galasi bamona ia diari.” Unai ese hairai bona dava bada herea momokani gauna ia laulaulaia.
11 Tanobada tauna ta lasi ese golo, unai bamona ia hagoevaia momokani. To Iehova be Golo Hagoevaia Tauna Badana. Ia be “siliva havevea bona hagoevaia tauna” bamona ia helai, bona lauma Israel kamonai taudia ta ta iboudiai ia hagoevadia, “golo bona siliva bamona.” Miro karadia iboudiai be idia edia amo ia abia oho. Ierusalem Matamatana lalonai idia goeva taudia sibodia do idia noho, bona unai dala amo Iehova ese hanua ia haginia idia mauri gaudia amo, idia be lauma ena kara goevana amo idia diaridiari momokani.—Malaki 3:3, 4.
12 Hanua ena du danu idia hairai, bona davana bada nadidia 12 amo idia heraheralaidia. Unai dainai ita laloatao gauna be idaunegai Iuda taudia edia tomadiho dinadia badadia ai, idaunegai Iuda ena hahelaga tauna badana ese dabua idauna ia hahedokilaia, bona unai dabua dekenai dava bada nadidia idauidau 12 idia noho. Idia be hanua ena dava bada nadidia hegeregerena. (Esodo 28:15-21) Unai be mai anina bada! Ia hahedinaraia goevagoeva Ierusalem Matamatana ese hahelaga gaukarana ia karaia. Hahelaga Tauna Badana Iesu be unai hanua ena “lamepa.” (Apokalupo 20:6; 21:23; Heberu 8:1) Danu, Ierusalem Matamatana ena amo, taunimanima ese Iesu ena hahelaga tauna badana gaukarana dainai namo idia davaria. (Apokalupo 22:1, 2) Hanua ena ikoukou 12 edia iduara 12 ta ta iboudiai be kavabukavabu hairaidia. Unai dainai Iesu ena parabole ta ita laloa lou, ia gwau Basileia be davana bada kavabukavabu namo herea ta bamona. Unai ikoukou lalonai idia vareai taudia iboudiai idia hahedinaraia vadaeni idia ese lauma gaudia idia laloa bada.—Mataio 13:45, 46; Iobu 28:12, 17, 18 itaia danu.
Hanua Ia Diaridiari
13 Solomon ena nega lalonai, Ierusalem dekenai, dubu badana be hanua ena atai gabuna dekenai idia haginia. Unai gabu be Moriah Ororona, hanua ena mirigini kahana dekenai. To Ierusalem Matamatana be edena bamona? Ioane ia gwau: “Hanua lalonai dubu helaga ta lau itaia lasi. Badina be Lohiabada, Siahu Ibounai Diravana, bona Mamoe ena Natuna, be unai hanua ena dubu helaga. Dina bona hua edia diari danu unai hanua dekenai be lasi. Badina be Dirava ena hairaina ese unai hanua ia hadiaria noho. Bona Mamoe ena Natuna be unai hanua ena lamepa.” (Apokalupo 21:22, 23) Momokani, dubu badana korikorina ta unai hanua lalonai idia haginia be anina lasi. Idaunegai Iuda taudia edia dubu badana be gau ta ia laulaulaia sibona, bona unai laulau ena anina korikori be lauma dubuna badana. Lagani 29 C.E. ai, Iehova ese Iesu be Hahelaga Tauna Badana bamona ia horoa, bona unai lagani amo unai dubu ia noho. (Mataio 3:16, 17; Heberu 9:11, 12, 23, 24) Dubu helaga ia noho dainai, ita laloa hahelaga oreana ta ese boubou gaudia be Iehova dekenai idia henia, taunimanima idia durua totona. To Ierusalem Matamatana lalonai idia noho taudia iboudiai be hahelaga taudia. (Apokalupo 20:6) Bona Iesu ese boubou gauna badana, iena tanobada maurina goevadaena, nega tamona ia henia vadaeni. (Heberu 9:27, 28) Danu, unai hanua lalonai idia noho taudia iboudiai be Iehova dekenai idia lao diba.
14 Sinai Ororona dekenai Iehova ena hairai be Mose kahirakahira dekenai ia hanai neganai, Mose ena vairana ia diaridiari bada bona iena vairana ia koua, ena Israel hanua taudia idia gari dainai. (Esodo 34:4-7, 29, 30, 33) Iehova ena hairai ese hanua ta ia hadiaria hanaihanai dainai, ita hoa badina ia diaridiari bada herea momokani. Unai hanua dekenai hanuaboi negana be lasi. Unai hanua lalonai dina bona hua idia noho be anina lasi. Do ia diaridiari ela bona hanaihanai. (Timoteo Ginigunana 6:16 itaia.) Ierusalem Matamatana ena diari be unai diari bada herea bamona. Momokani, unai headava matamata kekeni bona iena Headava Matamata Pavapavana be Iehova ena guba bona tanobada ibounai oreana ena hanua badana ai idia lao, Iehova ena “hahine,” “guba dekenai ia noho,” Ierusalem unai. Isaia ese unai orea ia perovetalaia, ia gwau: “Dina ese oi do ia hadiaria lou lasi dina lalonai, eiava hua ese diari be oi dekenai do ia henia lou lasi. Bona Iehova be oiemu diari ai do ia lao ela bona hanaihanai, bona Dirava be oiemu hairai ai do ia lao. Emu dina do ia diho lou lasi, eiava emu hua ena diari do ia maragi ia lao lasi; badina Iehova be oiemu diari ai do ia lao ela bona hanaihanai, bona emu taitai dinadia do idia ore.”—Isaia 60:1, 19, 20; Galatia 4:26.
Diari ta Bese Idauidau Totona
15 Unai peroveta herevana be inai bamona ia peroveta danu: “Bese idauidau be oiemu diari dekenai do idia lao bona pavapava be emu diaridiari ai do idia lao.” (Isaia 60:3) Apokalupo bukana lalonai ia hedinarai unai hereva be Ierusalem Matamatana dekenai danu do idia momokani: “Tanobada ena bese idauidau ese unai hanua ena diari lalonai do idia raka. Bona tanobada ena king ese edia kohu ia dekenai do idia mailaia vareai. Dina lalonai unai hanua ena iduara be do idia koua lasi. Bona hanuaboi be lasi unuseni. Tanobada ena bese idauidau ese unai hanua dekenai edia hairai gaudia bona edia kohu do idia abia mai vareai.”—Apokalupo 21:24-26.
16 Unai “tanobada ena bese idauidau,” Ierusalem Matamatana ena diari amo idia raka taudia, be daidia? Idia be unai guba hanuana hairaina ena diari idia badinaia taudia, guna idia be inai tanobada dikana ena bese lalodiai idia noho. Unai bese idauidau taudia ginigunadia be hutuma bada herea taudia, idia be “bese idauidau, iduhu idauidau, kopina idauidau, bona gado idauidau” amo idia mai vadaeni bona dina bona hanuaboi lalonai Ioane oreana taudia ida Dirava idia tomadiho henia. (Apokalupo 7:9, 15) Ierusalem Matamatana be guba amo ia diho mai bona mase taudia ia hatoredia isi lou totona, Iesu ese mase bona Hade edia ki ia gaukaralaidia murinai, ma milion momo ese hutuma bada herea taudia do idia bamodia. Nega gunanai, unai taudia be “tanobada ena bese idauidau” lalonai idia noho, idia ese Iehova bona iena Natuna, Ierusalem Matamatana ena Adavana, Mamoe bamona tauna, idia lalokau henia.—Apokalupo 1:18.
17 Vadaeni, “tanobada ena king,” “edia kohu ia dekenai do idia mailaia vareai” taudia be daidia? Idia be tanobada ena king korikoridia lasi, badina unai orea taudia be Aramagedono dekenai Dirava ena Basileia idia tuari henia bona idia mase. (Apokalupo 16:14, 16; 19:17, 18) Unai king be hutuma bada herea taudia, mai ladana bada taudia, a? Eiava idia be toreisi lou pavapavadia, tanobada matamatana lalonai Dirava ena Basileia ena siahu idia abia dae, a? (Mataio 12:42) Lasi, badina unai pavapava momo herea edia hairai be inai tanobada amo ia mai, bona nega daudau gunanai edia hairai ia ore vadaeni. Vadaeni, “tanobada ena king,” edia kohu be Ierusalem Matamatana lalonai idia mailaia vareai, be 144,000 taudia. Dirava be “bese ibounai, gado ibounai, hanua ibounai bona kopina idauidau ibounai [amo ia] hoidia,” Mamoe ena Natuna, Iesu Keriso, ida pavapava bamona do idia lohia hebou totona. (Apokalupo 5:9, 10; 22:5) Edia hairai be Dirava ena amo idia abia, bona unai hairai be hanua dekenai idia mailaia vareai; unai dainai iena diaridiari idia habadaia.
18 Ioane be ma ia gwau: “To dika gauna ta unai hanua dekenai do ia vareai diba lasi. Lebulebu idia karaia taudia eiava koikoi taudia be do idia vareai lasi. Lasi momokani. Mamoe ena Natuna ena mauri bukana lalonai edia ladana idia torea taudia sibona do idia vareai.” (Apokalupo 21:27) Satana ena tanobada oreadia ese idia hamiroa gauna ta lasi be Ierusalem Matamatana lalonai ia vareai diba. Ena be hanua ena ikoukou iduaradia idia kehoa hanaihanai, to “lebulebu idia karaia taudia eiava koikoi taudia” be do idia vareai diba lasi. Tomadiho momokani idia dadaraia taudia bona Babulono Badana lalonai idia noho taudia be unai hanua lalonai do idia noho lasi. Bona unai hanua idia hadikaia toho totona idia be tanobada dekenai idia do noho gubai do idia lao taudia idia hamirodia toho, do idia kwalimu lasi. (Mataio 13:41-43) “Mamoe ena Natuna ena mauri bukana lalonai edia ladana idia torea taudia,” 144,000 taudia, sibodia be Ierusalem Matamatana lalonai do idia vareai.b—Apokalupo 13:8; Daniela 12:3.
Mauri Ranuna Ena Sinavai
19 Ierusalem Matamatana ena amo tanobada dekenai idia noho taudia ese hahenamo namo hereadia do idia abia. Ioane be unai ia diba, inai ia gwau: “Aneru ese mauri ranuna ena sinavai lau dekenai ia hedinaraia. Ia be galasi bamona ia diari, bona iena ranu be Dirava bona Mamoe ena Natuna edia helai gabuna badana dekena amo ia aru lao. Inai sinavai be hanua ena ariara badana ena huanai ia aru lao.” (Apokalupo 22:1, 2a) Unai “sinavai” be edena negai ia aru lao? Ia be “Dirava bona Mamoe ena Natuna edia helai gabuna badana dekena amo” ia aru lao; unai dainai ita diba lagani 1914 ai Lohiabada ena dina ia matamaia murinai, unai ia vara. Kibi namba 7 idia hiriria neganai bona inai hadibaia herevana idia halasia neganai, unai nega idia gwauraia hedinarai: “Tanobada biagua siahuna be iseda Lohiabada bona ena Keriso idia abia vadaeni.” (Apokalupo 11:15; 12:10) Dokona negana ai, lauma helaga bona headava matamata hahine ese kudou-maoro taudia idia boiria mauri ranu do idia abia, davana lasi. Unai sinavai ena ranu be unai bamona taudia totona do ia aru noho ela bona inai nega dikana ia ore, bona tanobada matamata lalonai danu do ia aru noho. Unai nega ai Ierusalem Matamatana be “Dirava dekena amo” do ia diho mai.—Apokalupo 21:2.
20 Ma nega haida dekenai danu taunimanima ese mauri ranuna idia abia diba. Iesu be tanobada dekenai ia noho neganai, ia ese mauri hanaihanai ia havaraia ranuna ia herevalaia. (Ioane 4:10-14; 7:37, 38) Danu, Ioane ese inai lalokau boiboina ia kamonai gwauraia: “Lauma Helaga bona Headava Matamata Hahine idia gwau, ‘Oi mai.’ Bona inai hereva idia kamonai taudia danu, namona be idia gwau, ‘Oi mai.’ Ranu mase taudia, umui mai. Bona ranu umui ura henia taudia, mauri ranuna do umui abia dae, ia be davana lasi.” (Apokalupo 22:17) Unai boiboi idia gwauraia noho dainai ia hedinarai hari inai negai ita ese mauri ranuna haida ita abia diba. To tanobada matamatana lalonai, unai ranu be Dirava ena terona amo idia aru mai bona Ierusalem Matamatana ena huanai do idia aru lao, sinavai bamona.
21 Unai “mauri ranuna ena sinavai” be dahaka? Bema ranu korikori be lasi, mauri danu be lasi. Tau ta bema ia aniani lasi, do ia mase lasi ela bona wiki haida idia ore murinai. To bema ranu ia inua lasi, wiki tamona bamona murinai do ia mase. Danu, ranu ese miro ia kokia bona iseda tauanina ena goada ia durua. Unai dainai mauri ranuna ese ia laulaulaia gauna be gau badana taunimanima edia mauri bona edia tauanina edia goada dekenai. Peroveta tauna Esekiel ese “mauri ranuna ena sinavai” be matahanai lalonai ia itaia, bona iena matahanai lalonai, unai sinavai be dubu helaga amo ia aru lao Tadi Gohuna dekenai. Unai ranu lalonai mauri gaudia be lasi bona muramura momo ia noho. Bena, hoa gauna badana ia vara! Unai ranu ia goeva ia lao bona gwarume momo be unai ranu lalonai idia noho! (Esekiela 47:1-12) Oibe, unai matahanai lalonai guna idia mase gaudia be sinavai ese ia hamauridia lou. Unai ese ia hamomokania, mauri ranuna ena sinavai ese Dirava be Iesu Keriso amo ia henia heduruna ia laulaulaia. Unai heduru ia henia idia “mase” tanobada taudia dekenai mauri goevadaena ia henidia lou totona. Unai sinavai be “galasi bamona ia diari.” Unai amo ia hedinarai Dirava ese ia henia heduru gaudia idia goeva momokani. Ia be Kerisendom ena “ranu,” rara amo ia miro, bona mase ia havaraia ranuna bamona lasi.—Apokalupo 8:10, 11.
22 Unai sinavai be “Dirava bona Mamoe ena Natuna edia helai gabuna badana dekena amo” ia aru lao. Unai be maoro, badina Iehova ese ia henia heduru gaudia, mauri idia havaraia gaudia, edia badina be Iesu ena boubou karana. Iehova ese unai heduru ia henia badina ia ese “inai tanobada ia lalokau henia bada dainai, iena Natuna tamona sibona ia vara, ia henia vadaeni ita dekenai, do idia abidadama henia taudia ibounai be do idia mase lasi, to mauri hanaihanai do idia abia.” (Ioane 3:16) Mauri ranuna lalonai Dirava ena Hereva danu ia noho; Baibel lalonai ia gwau Dirava ena Hereva be ranu. (Efeso 5:26) To mauri ranuna ena sinavai ena anina be hereva momokani sibona lasi, to ia be Iehova ese Iesu ena boubou dainai ia henia heduru gaudia iboudiai. Unai heduru gaudia ia henia, kamonai taudia be kara dika bona mase amo idia do ia ruhaia totona bona mauri hanaihanai do ia henidia totona.—Ioane 1:29; 1 Ioane 2:1, 2.
23 Lagani 1,000 Lohia Negana lalonai, hahelaga tauna Iesu bona iena hahelaga taudia 144,000 ese iena boubou ena heduru ibounai idia henia. Unai dainai, mauri ranuna ena sinavai be Ierusalem Matamatana ena ariara badana ena huanai ia aru lao. Ierusalem Matamatana lalonai lauma Israel taudia idia noho. Iesu ida idia be Abraham ena garana momokani taudia. (Galatia 3:16, 29) Unai dainai, haheitalai dekenai mauri ranudia momo be hanua ena ariara badana ena huanai idia aru lao neganai, “tanobada besedia ibounai” be mai edia dala idia sibodia do idia hanamoa Abraham ena garana amo. Iehova ena gwauhamata Abraham dekenai do ia guguru momokani.—Genese 22:17, 18.
Mauri Audia
24 Esekiel ena matahanai lalonai unai sinavai be sinavai badana ai ia lao bona unai peroveta tauna ia itaia unai sinavai ena kahana rua dekenai huahua audia idauidau idia tubu. (Esekiela 47:12) To Ioane ese dahaka ia itaia? Inai: “Sinavai ena kahana kahana be mauri auna ia gini. Inai mauri auna ese lagani ta lalonai huahua ia atoa nega 12, hua ta ta ibounai lalonai huahua ia atoa. Inai au ena rauna ese bese idauidau idia hanamoa noho.” (Apokalupo 22:2b) Unai “mauri auna” danu ese Iehova ia henia heduruna ena kahana ta idia laulaulaia; unai heduru amo mauri hanaihanai be kamonai taudia dekenai ia henia.
25 Iehova be kamonai taudia dekenai ia henia heduru gaudia be momo herea! Unai ranu namo idia inua diba; unai sibona lasi, to mauri idia havaraia huahua audia amo huahua idia abia diba. Iseda tamana bona sinana ginigunadia be Eden Paradaisona lalonai unai bamona “toana namo” heduru gauna dekenai bema idia moale, ia namo! (Genese 2:9) To tanobada ibounai lalonai Paradaiso ia noho bona Iehova ese heduru ia henia unai au edia raudia ese “bese idauidau idia hanamoa” totona.c Unai rau ese hari inai negai idia noho muramuradia, tubutubu gaudia eiava ma muramura haida, idia hereaia momokani. Unai rau namodia do idia gaukaralaidia neganai, abidadama taudia be lauma dalanai bona tauanina dalanai do idia goevadae lou.
26 Sinavai ena ranu ese unai au ia dairidia namonamo. Reana, unai au ese Mamoe ena Natuna ena adavana taudia 144,000 ia laulaulaidia danu. Tanobada dekenai idia do noho neganai, Dirava ese Iesu Keriso amo ia henia heduru ranuna idia inua. Baibel ese Iesu ena horoa tadikaka ia gwauraidia “kara maoromaoro audia badadia.” (Isaia 61:1-3; Apokalupo 21:6) Lauma huahua momo idia havaraia vadaeni, bona unai amo Iehova idia hanamoa. (Mataio 21:43) Bona Lagani 1,000 Lohia Negana lalonai, Iesu ena boubou ena heduru do idia henia; unai heduru ese kara dika bona mase amo “bese idauidau [do] idia hanamoa.”—Ioane Ginigunana 1:7 itaia.
Hanuaboi Ia Ore
27 Ta be Ierusalem Matamatana lalonai ia vareai be hahenamo hereadaena, ma hahenamo ta ese ia hereaia lasi! Oi laloa—unai tanobada taudia, gunanai idia noho dika goevadae lasi taudia, ese Iesu murinai do idia daekau lao guba dekenai bena unai orea hairaina lalonai do idia vareai! (Ioane 14:2) Ioane ese edia hahenamo haida ia herevalaia, ia gwau: “Unai negana ia lao, Dirava ese ia gwauraia dika vadaeni gauna ta be unai hanua dekenai ia noho diba lasi. Dirava bona Mamoe ena Natuna edia helai gabuna badana be unai hanua lalonai do ia noho. Bona Dirava ena hesiai taudia ese ia do idia tomadiho henia. Idia ese Dirava ena vairana do idia itaia, bona iena ladana be edia baguna dekenai do ia torea.” (Apokalupo 22:3, 4) Israel hahelaga taudia idia kara dika neganai, Iehova ese idia latanai dika ia gwauraia. (Malaki 2:2) Iesu ia gwau Dirava ese Ierusalem ena abidadama lasi “ruma” ia rakatania. (Mataio 23:37-39) To Ierusalem Matamatana lalonai, “gwauraia dika vadaeni gauna ta be unai hanua dekenai [do] ia noho diba lasi.” (Sekaraia 14:11 itaia.) Unai hanua lalonai idia noho taudia iboudiai be tanobada dekenai hetoho idia davaria vadaeni, hegeregere lahi ese ia tohodia bamona. Unai neganai, idia kwalimu vadaeni dainai, ‘bodaga diba lasi gauna bona mase diba lasi gauna’ idia hahedokilaia vadaeni. Guna, Iehova ia diba Iesu ese ena abidadama do ia rakatania lasi; unai hegeregerena, Iehova ia diba unai taudia danu ese edia abidadama do idia rakatania lasi. (1 Korinto 15:53, 57) Danu, “Dirava bona Mamoe ena Natuna edia helai gabuna badana” be unai hanua lalonai do idia noho; unai dainai unai hanua do ia noho namo ela bona hanaihanai.
28 Unai guba hanuana lalonai do idia vareai taudia be Dirava ena “hesiai taudia,” Ioane hegeregerena. Unai dainai Dirava ena ladana be edia baguna dekenai idia torea, bona unai ese ia hahedinaraia Ia be edia Biaguna. (Apokalupo 1:1; 3:12) Idia laloa Ierusalem Matamatana lalonai hesiai gaukara helagana be Dirava dekenai do idia henia be hahenamo hereadaena. Iesu be tanobada dekenai ia do noho neganai, gabeai do idia lohia taudia be inai bamona ia gwauhamata henidia, ia gwau: “Edia lalona goevagoeva taudia be idia namo, badina idia ese Dirava do idia itaia.” (Mataio 5:8) Unai hesiai taudia do idia moale dikadika, badina Iehova do idia itaia bona iena vairana ai do idia tomadiho henia!
29 Ioane be ma ia gwau: “Unai hanua dekenai be hanuaboi lasi, bona lamepa o dina ena diari be mai edia gaukara lasi. Badina be Lohiabada Dirava ese idia dekenai diari do ia henia.” (Apokalupo 22:5a) Idaunegai Ierusalem be tanobada hanuadia ma iboudiai hegeregerena; dina lalonai dina ese ia hadiaria, bona hanuaboi lalonai hua ese ia hadiaria. To guba Ierusalem Matamatana lalonai unai diari gaudia be anina lasi. Iehova ese unai hanua do ia hadiaria. Danu, “hanuaboi” ena anina ma ta be Iehova ese ta ia badu henia eiava ta be Iehova amo ia parara. (Mika 3:6; Ioane 9:4; Roma 13:11, 12) Siahu ibounai Diravana ena gabu hairaina dekenai unai bamona hanuaboi ia noho diba lasi.
30 Ioane ese unai matahanai hairaina ena sivarai dokona ia gwauraia neganai, Dirava ena hesiai taudia be inai bamona ia gwauraidia: “Bona idia ese king dagi lalonai do idia noho ela bona hanaihanai.” (Apokalupo 22:5b) Momokani, lagani 1,000 edia dokonai, taunimanima ese Iesu ena boubou ena heduru iboudiai do idia abia vadaeni, bona Iesu ese taunimanima goevadaedia be iena Tamana dekenai do ia henia. (1 Korinto 15:25-28) Ita diba lasi unai nega murinai Iehova ese dahaka gaukara be Iesu bona 144,000 taudia dekenai do ia henidia. To Apokalupo bukana ia gwau ela bona hanaihanai idia ese hesiai gaukara helagana be Iehova dekenai do idia henia.
Apokalupo Bukana Ena Hagugurua Negana Namona
31 Mamoe ena Natuna ena headava matamata kekeni, Ierusalem Matamatana, ena matahanai ena anina do ia guguru neganai, Apokalupo bukana ena hagugurua negana namona do ia ginidae, bona unai be maoro. Ioane ese Apokalupo bukana be iena Keristen bamodia ginigunadia dekenai ia siaia; idia iboudiai be mai edia moale danu idia naria ela bona idia be mase diba lasi lauma lohia taudia, Iesu Keriso ida do idia lohia hebou, bona unai hanua lalonai do idia vareai. Horoa Keristen orena taudia, tanobada dekenai idia do noho taudia, danu ese unai helaro idia abia. Vadaeni, headava matamata kekeni taudia ginigabedia be Mamoe ena Natuna dekenai idia lao neganai, Apokalupo bukana ena hagugurua negana ia mai kahirakahira. Bena, Ierusalem Matamatana ena amo, Iesu ena boubou ena heduru ese tanobada taudia do ia durudia, kamonai taudia iboudiai ese mauri hanaihanai do idia abia totona. Unai dala amo headava matamata kekeni, Ierusalem Matamatana, be iena Headava Matamata Pavapavana ena heduru adavana bamona, Iesu do ia durua ia noho hanaihanai kara maoromaoro tanobada matamatana do idia havaraia totona. Iseda Atai Herea Lohiabada Iehova idia hanamoa unai.—Mataio 20:28; Ioane 10:10, 16; Roma 16:27.
32 Vadaeni, Apokalupo bukana ena siri ginigabedia ita lalodia neganai, ita moale bada! Ita itaia vadaeni, Satana bona iena garana taudia do idia kwalimu lasi, bona Iehova ese iena hahemaoro karadia maoromaorodia do ia karaia guguru. Guna, Babulono Badana, bena gabeai Satana ena tanobada lalonai idia noho gau dikadia iboudiai, do idia ore ela bona hanaihanai. Satana bona iena demoni be guri dobu masemase lalonai do idia negedia, bena gabeai do idia hamasedia ela bona hanaihanai. Taunimanima do idia toreisi lou bona hahemaoro idia abia neganai, Ierusalem Matamatana taudia be guba dekena amo Keriso danu do idia lohia hebou, bona gabeai idia goevadae taudia ese mauri hanaihanai do idia abia, Paradaiso tanobadana dekenai. Apokalupo bukana ese unai gau iboudiai ia hahedinaraia goevagoeva! Unai buka dainai iseda lalona ita hadaia, hari inai negai tanobada dekenai ‘noho hanaihanai Sivarai Namona do ita gwauraia hedinarai, taunimanima ibounai dekenai, bese ibounai, iduhu ibounai, gado ibounai bona kopina idauidau ibounai taudia dekenai’ danu! (Apokalupo 14:6, 7) Unai gaukara badana lalonai oi gaukara goadagoada noho, a?
33 Iseda kudouna amo Iehova ita tanikiu henia bada dainai, namona be Apokalupo bukana ena hereva ginigabedia ita laloa namonamo.
[Footnotes]
a Aneru ese ia gaukaralaia hahetoho dalana be “taunimanima bona aneru edia hahetoho amo.” Reana unai hereva ena anina be, nega gunanai unai hanua lalonai idia noho taudia 144,000 be taunimanima tanobada dekenai, to idia be lauma taudia ai idia lao bona aneru bogaraginai idia noho.
b Itaia, “Mamoe ena Natuna ena mauri bukana” lalonai, lauma Israel taudia 144,000 sibodia edia ladadia idia torea. Unai dainai ia be “mauri bukana” amo ia idau, unai buka lalonai tanobada dekenai mauri do idia abia taudia danu edia ladana idia torea.—Apokalupo 20:12.
c Itaia, nega momo lauma Israel lasi taudia be inai bamona idia gwauraidia: “Bese idauidau,” “bese ibounai,” “tanobada bese,” bona “tanobada ena bese idauidau.” (Apokalupo 7:9; 15:4; 20:3; 21:24, 26) “Bese idauidau” herevana idia gwauraia to ita gwau diba lasi Lagani 1,000 Lohia Negana lalonai taunimanima be bese idauidau dekenai do idia parara.
[Study Questions]
1, 2. (a) Aneru ese Ioane be edeseniai ia abia lao Ierusalem Matamatana do ia itaia totona, bona ia itaia gauna be edena bamona ia idau? (b) Dahaka dainai inai sivarai be Apokalupo bukana ena hagugurua negana badana?
3. Ioane be edena bamona Ierusalem Matamatana ena hairai ia gwauraia?
4. Dahaka ese ia hahedinaraia Ierusalem Matamatana be tanobada Israel besena korikorina lasi?
5. Ierusalem Matamatana ena “magu be bada bona iena harana be lata,” bona magu ena iduara ta ta iboudiai badinai aneru idia gini. Unai gaudia ese dahaka ia hahedinaraia?
6. (a) Ioane be edena bamona hanua ena bada idia hahetohoa sivaraina ia gwauraia, bona unai hahetoho karana ese dahaka ia hahedinaraia? (b) Aneru ese ia gaukaralaia hahetoho dalana be “taunimanima bona aneru edia hahetoho amo.” Reana unai ena anina be dahaka? (Futnout itaia.)
7. Hanua ena kahana idauidau edia bada be edena bamona hoa gauna?
8. Inai gaudia ese dahaka idia hahedinaraia: (a) Hanua ena magu edia harana ena lata kiubit 144? (b) hanua ena lata be furlong 12,000? (c) hanua ena latana bona iena lababana bona iena harana ena lata be tamona?
9. Ioane be edena bamona hanua haginia totona idia gaukaralaia gaudia ia gwauraia?
10. Hanua be iasipa amo, golo amo, bona “davana bada nadidia idauidau dekena amo” idia haginia; unai ese dahaka ia hahedinaraia?
11. Dahaka dainai ita diba Ierusalem Matamatana lalonai idia noho taudia be lauma ena kara goevana amo idia diaridiari momokani?
12. Inai gaudia ese dahaka idia laulaulaia: (a) Hanua ena du be davana bada nadidia 12 amo idia heraheralaidia? (b) hanua ena iduara be kavabukavabu?
13. Ioane ese Ierusalem Matamatana edena bamona ma ia gwauraia, bona dahaka dainai unai hanua lalonai dubu badana ia noho be anina lasi?
14. (a) Dahaka dainai Ierusalem Matamatana dekenai dina bona hua idia diaridiari be anina lasi? (b) Isaia ese Iehova ena guba bona tanobada ibounai oreana edena bamona ia perovetalaia, bona unai peroveta herevana dekenai Ierusalem Matamatana ese dahaka ia davaria?
15. Apokalupo bukana ese Ierusalem Matamatana ia herevalaia neganai, dahaka hereva be Isaia ena peroveta herevana bamona?
16. “Tanobada ena bese idauidau,” Ierusalem Matamatana ena diari amo idia raka taudia, be daidia?
17. “Tanobada ena king,” “edia kohu” Ierusalem Matamatana dekenai “do idia mailaia vareai” taudia, be daidia?
18. (a) Daidia be Ierusalem Matamatana lalonai do idia raka vareai diba lasi? (b) Daidia sibodia be unai hanua lalonai do idia vareai diba?
19. (a) Ioane be edena bamona ia gwauraia hedinarai Ierusalem Matamatana ena amo tanobada taudia ese hahenamo do idia abia? (b) “Mauri ranuna ena sinavai” be edena negai ia aru lao bona edena bamona unai ita diba?
20. Dahaka ese ia hahedinaraia hari inai negai ita ese mauri ranuna haida ita abia diba?
21. “Mauri ranuna ena sinavai” ese dahaka ia laulaulaia, bona Esekiel be matahanai lalonai unai sinavai ia itaia be edena bamona ita ia durua unai ita diba totona?
22. (a) Unai sinavai be edeseni amo ia aru lao, bona dahaka dainai unai be maoro? (b) Mauri ranuna ena sinavai be dahaka, bona haheitalai dekenai unai sinavai ena anina ma ta be dahaka?
23. (a) Dahaka dainai mauri ranuna ena sinavai be Ierusalem Matamatana ena ariara badana ena huanai ia aru lao be maoro? (b) Mauri ranuna momo ia aru lao neganai, dahaka gwauhamata Abraham dekenai do ia guguru?
24. Mauri ranuna ena sinavai ena kahana kahana dekenai Ioane ese dahaka ia itaia, bona unai gaudia ese dahaka idia laulaulaia?
25. Iehova ese dahaka heduru badana ia henia, kamonai taudia tanobada Paradaisona lalonai ia durudia totona?
26. Mauri audia ese reana dahaka idia laulaulaia danu, bona dahaka dainai?
27. Ioane ese dahaka hahenamo ma haida ia gwauraidia Ierusalem Matamatana lalonai idia vareai taudia totona, bona dahaka dainai ita gwau diba, “Dirava ese ia gwauraia dika vadaeni gauna ta be unai hanua dekenai ia noho diba lasi”?
28. Dahaka dainai Dirava ena ladana be Ierusalem Matamatana lalonai do idia vareai taudia edia baguna dekenai idia torea, bona dahaka hahenamo badana idia naria noho?
29. Dahaka dainai Ioane ia gwau Ierusalem Matamatana dekenai “be hanuaboi lasi”?
30. Ioane ese matahanai hairaina ena sivarai dekenai dahaka ia gwauraia, bona Apokalupo bukana ese ita dekenai dahaka ia hadibaia?
31. (a) Ierusalem Matamatana ena matahanai ese dahaka ena hagugurua negana ia hahedinaraia? (b) Ierusalem Matamatana ese dahaka heduru be kamonai tanobada taudia ma haida dekenai ia henidia?
32, 33. Apokalupo bukana amo dahaka ita diba vadaeni, bona namona be mai iseda kudouna ibounai ida dahaka ita karaia?