Karoa 9
Dahaka Ia Vara Iseda Lalokau Mase Taudia Dekenai?
1. Taunimanima edia mamina be edena bamona, edia lalokau tauna ta ia mase neganai?
“TA ENA lalokau tauna ta ia mase neganai, ena darana ia doko momokani, badina be mase amo ia boio dalana be ia lalo-pararalaia lasi.” Mero ta ena tamana ia mase guna bena nega daudau lasi iena sinana danu ia mase murinai, unai bamona ia hereva. Ena lalohisihisi bona ena dara doko dainai, ia be “lalohisihisi lalonai ia maloa mase” mamina ia abia. Reana oi danu be unai bamona oi lalohisihisi vadaeni. Reana oi henanadai vadaeni, emu lalokau taudia be edeseniai, bona do oi itadia lou eiava?
2. Taunimanima ese mase be edena bamona idia henanadailaia?
2 Edia natudia edia mase idia taitailaia taudia haida be idia hamaorodia, idia gwau, “Dirava ese palauapalaua namo hereadia ia kokia, guba lalonai ia sibona ese do ia abidia totona.” Unai be momokani a? Iseda lalokau mase taudia be lauma gabuna idia lao vadaeni, a? Unai be Nirvana a? Haida idia gwau unai moale gabuna dekenai hisihisi bona ura be lasi. Ita lalokau henidia taudia be mase ena iduara amo paradaiso lalonai idia vareai, unuseniai do idia mauri hanaihanai totona, a? Eiava, ma haida edia hereva hegeregerena, Dirava idia habadua vadaeni taudia idia mase murinai, hisihisi idia ania ela bona hanaihanai, a? Mase taudia ese ita idia kara henia diba, a? Inai henanadai edia haere momokanidia davaria totona, namona be Dirava ena Hereva, Baibel, do ita tahua.
TAUNIMANIMA LALONAI IA NOHO‘LAUMANA’ BE DAHAKA?
3. Socrates bona Plato ese mase taudia be edena bamona idia laloa, bona unai dainai hari inai negai taunimanima be edena bamona idia laloa?
3 Idaunegai Greek aonega taudia Socrates bona Plato idia laloa ia mase diba lasi gauna be tatau bona hahine lalodiai idia noho—mase amo ia roho mauri bona ia mauri hanaihanai laumana. Hari inai negai, tanobada hegegemadai, taunimanima milioni momo be unai bamona idia laloa. Unai lalohadai dainai, mase taudia edia namo idia laloa mo lasi, to idia gari henidia danu. Baibel ese mase taudia ia herevalaia dalana be idau vaitani.
4. (a) Genese ese mauri tauna (soul) be edena bamona ia gwauraia? (b) Adamu hamauria totona, Dirava ese dahaka be ia lalonai ia atoa?
4 Mase taudia be edena bamona—unai ita laloa neganai, namona be ita laloatao iseda tubuna roboana, Adamu, be mai ena mase diba lasi laumana lasi. Ia be mauri tauna (English gado, soul). Dirava ese hoa karana ta amo taunimanima—soul unai—be tano kahuna ena anina amo ia karaia, bena “mauri ena lagana” be ia lalonai ia hiriria vareai. Genese 2:7 ia gwau: “[Iehova] Dirava ese tano ena kahu dekena amo tau ta ia karaia, bona Dirava ese mauri ena lagana be unai tau ena udu baubau lalonai ia hiriria vareai, vadaeni unai tau ese mauri ia davaria vadaeni [mauri tauna ai e halaoa, Buka Helaḡa].” Bena Adamu ia hahodi noho dainai, ia mauri noho. To, Dirava ese mauri ena lagana be Adamu lalonai ia atoa, anina be hodahoda be ena baragi lalonai ia hiriria mo lasi. Baibel ese “mauri siahuna” danu ia herevalaia, unai siahu be tanobada ena mauri gaudia lalodiai ia gaukara noho.—Genese 7:22, NW.
5, 6. (a) “Mauri siahuna” be dahaka? (b) Hadibaia Tauna 12:7 ese ia gwauraia ‘laumana’ ena gaukara, tauanina hamauria gaukarana, ia doko neganai, dahaka ia vara?
5 Vadaeni, “mauri siahuna” be dahaka? Ia be mauri ena badina, Dirava ese Adamu ena mauri lasi tauanina lalonai ia atoa. Bena hahodi dainai unai siahu ia gaukara noho. To, “lauma,” Hadibaia Tauna 12:7 ese ia gwauraia gauna, be dahaka? Unai siri ia gwau, ta ia mase neganai, ‘iena lauma be ia dekenai ia henia Diravana dekenai ia giroa lou.’ Baibel torea taudia ese inai hereva “lauma” unai bamona idia gaukaralaia negadiai, tauanina ia mase murinai ia mauri noho laumana idia gwauraia lasi.
6 Taunimanima ta ia mase neganai ia rakatania ‘laumana’ be mauri siahuna, ita ia karaia Diravana ena amo ia mai gauna. (Salamo 36:9; Kara 17:28) Unai siahu ese ia hamauria tauna o gauna ena toana ia abia lasi, paua ese ia hasiahua masinina ena toana ia abia lasi hegeregerena. Ta ia mase neganai, unai lauma (mauri siahuna) ese tauanina ena sel ia hamauridia karana ia doko, paua idia koua neganai lamepa ia bodo hegeregerena. Mauri siahuna ese ta ena tauanina hamauria karana ia hadokoa neganai, unai tau—soul unai—be ia mase.—Salamo 104:29; 146:4.
“TANO DEKENAI DO OI GIROA LOU”
7. Bema Adamu ese Dirava ia kamonai henia lasi, dahaka do ia vara ia dekenai?
7 Iehova ese kara dika tauna Adamu be ena mase ena anina ia hadibalaia goevagoeva. Ia gwau: “Tano dekenai do oi giroa lou, badina be tano dekena amo oi mai. Oi be tano dekena amo karaia gauna, bona tano dekenai do oi giroa lou.” (Genese 3:19) Adamu be edeseni do ia giroa lou? Tano dekenai, Dirava ese ia gaukaralaia kahuna dekenai, do ia giroa lou. Adamu do ia mase neganai, ena mauri do ia ore vaitani!
8. Edena dala amo taunimanima ese animal idia hereaia lasi?
8 Unai dala ai, taunimanima edia mase be animal edia amo ia idau lasi. Animal danu be mauri gaudia (English gado, souls), bona ia hasiahudia laumana, idia edia mauri siahuna, be taunimanima edia hegeregerena. (Genese 1:24) Hadibaia Tauna 3:19, 20 (NW) ai, aonega tauna Solomona ia gwau: “Ta ia mase hegeregerena, ma ta danu ia mase; bona iboudiai edia lauma be hegeregere, unai dainai [mase lalonai] taunimanima ese boroma ia hereaia lasi . . . Iboudiai be kahu amo, bona iboudiai be kahu do idia lou henia.” Taunimanima ese animal ia hereadia, badina be Dirava ese ia karaia ia sibona ena laulau hegeregerena, ena kara toadia do ia hahedinaraia totona. (Genese 1:26, 27) To, mase neganai taunimanima bona animal danu be tano dekenai idia giroa lou.
9. Mase taudia be edena bamona, bona edeseni idia lao?
9 Solomona ese mase ena anina ma ia gwauraia, ia gwau: “Mauri taudia idia diba do idia mase, to mase taudia be gau ta idia diba lasi.” Oibe, mase taudia be gau ta idia diba lasi, lasi vaitani. Unai dainai, Solomona be ma ia gwau: “Oiemu imana ese ia davaria gaukara ibounai, be do oi karaia mai oiemu goada ibounai danu. Badina be mase taudia edia gabu, oi lao gabuna, dekenai be kara ta lasi, laloa ta lasi, diba bona aonega ta lasi.” (Hadibaia Tauna 9:5, 10) Mase taudia be edeseni idia lao? Mase taudia iboudiai edia gabu, Sheol (Heberu gado, sheʼohlʹ), idia lao. Iseda lalokau mase taudia be gau ta idia diba lasi. Hisihisi idia ania noho lasi, bona ita idia kara henia diba lasi.
10. Dahaka dainai ita gwau diba mase taudia idia boio vaitani lasi?
10 Ita bona eda lalokau taudia be lagani momo lasi do ita mauri bena do ita mase murinai, do ita boio ela bona hanaihanai, a? Lasi, Baibel ena hereva be idau. Adamu ia gwau-edeede neganai, maoromaoro Iehova Dirava ese ena kara dika ena anina dika rohorohona haorea dalana ia karaia matamaia. Taunimanima edia mase be Dirava ese ia palania gauna lasi. (Esekiela 33:11; 2 Petero 3:9) Unai dainai, bema ita mase eiava iseda lalokau taudia idia mase, reana unai be ela bona hanaihanai lasi.
“IA MAHUTA NOHO”
11. Iesu ese ena turana Lasaro ena mase be edena bamona ia herevalaia?
11 Iehova ena palani be, ia ese ita bona eda lalokau taudia be Adamu dainai ia vara masena amo do ia hamauria. Unai dainai Baibel ia gwau mase taudia idia mahuta noho. Hegeregere, Iesu Keriso be ena turana Lasaro ena mase sivaraina ia diba neganai, Iena hahediba taudia ia hamaorodia, ia gwau: “Iseda turana Lasaro be ia mahuta noho, to lau lao, do lau hanogaia.” Iena hereva ena anina idia lalo-pararalaia haraga lasi dainai, ia hamaorodia goevagoeva, ia gwau: “Lasaro be ia mase vadaeni.” (Ioane 11:11, 14) Bena Iesu be Betania hanuana ia lao, unuseniai Lasaro ena taihuna ruaosi Mareta bona Maria ese ena mase idia taitailaia noho. Iesu ese Mareta ia hamaoroa, ia gwau: “Oiemu taihuna be do ia toreisi lou.” Bena Mareta be ena hereva amo ia hahedinaraia ia ese Dirava ena palani, mase ena anina taunimanima dekenai haorea gauna, be ia abidadama henia. Ia gwau: “Lau diba dina gabeai, toreisi lou dinana neganai, do ia toreisi lou.”—Ioane 11:23, 24.
12. Mareta ena helaro mase taudia dekenai be dahaka?
12 Mareta ia gwau lasi ia laloa mase diba lasi laumana be mase murinai ma gabu ta dekenai ia mauri noho. Ia abia dae lasi Lasaro be lauma gabuna ia lao henia vadaeni, unuseniai do ia mauri noho totona. Mareta ena helaro namona be, Lasaro be mase amo do ia toreisi lou. Ia laloa lasi mase diba lasi laumana ese Lasaro ena tauanina ia rakatania; ia diba ena taihuna ena mauri ia ore vadaeni. Do ia mauri lou dalana tamona be, do ia toreisi lou.
13. Iesu ese dahaka siahu be Dirava ena amo ia abia, bona ia ese unai siahu be edena bamona ia hahedinaraia?
13 Iehova Dirava ese Iesu Keriso be siahu ia henia, taunimanima be mase amo do ia hamauridia. (Hosea 13:14) Unai dainai Iesu ese Mareta ia haere henia, ia gwau: “Toreisi lou be lau inai, mauri danu be lau. Lau dekenai ia abidadama henia tauna, ia be do ia mase, to do ia mauri lou.” (Ioane 11:25) Bena Iesu ese ena siahu, Dirava ese ia henia siahuna, be ia hahedinaraia; Lasaro, dina hani ia mase vadaeni tauna, ena mase gurina ia lao bona ia hatorea isi lou. (Ioane 11:38-44) Unai kara eiava iena hatorea isi lou karadia ma ta idia itaia taudia edia moale bada be mani oi laloa!—Mareko 5:35-42; Luka 7:12-16.
14. Dahaka dainai toreisi lou herevana bona mase diba lasi laumana herevana hatamonaia dalana be lasi?
14 Mani inai oi laloa: Bema tau ta ena mase diba lasi laumana be mase amo ia roho mauri, Keriso ese unai tau be mase amo ia hatorea isi lou be anina lasi. Bema Lasaro be ena davana namona guba lalonai ia abia vadaeni, goevadae lasi maurina tanobada dekenai do ia abia lou totona ia hatorea isi be hebogahisi karana lasi. Baibel ese “mase diba lasi laumana” ia herevalaia lasi, to ia gwau kara dika tauna (soul) ia mase. (Esekiela 18:4, 20) Unai hegeregerena, Baibel ese ia hahedinaraia toreisi lou be mase ena dika kokia dalana korikorina.
“MASE GURIA GABU DEKENAI IDIA NOHO TAUDIA IBOUNAI”
15. (a) Baibel lalonai, inai hereva, “hatorea isi lou” bona “toreisi lou,” edia anina be dahaka? (b) Dahaka dainai taunimanima hatoredia isi lou karana be haraga Iehova dekenai?
15 Iesu ena hahediba taudia ese idia herevalaia herevadia, “hatorea isi lou” bona “toreisi lou,” edia anina be, Dirava ese mase taudia be mase ena mauri lasi gabuna amo do ia hatoredia isi lou—mase taudia edia gabu amo do idia “gini tore.” Iehova ese do ia hatoredia isi be haraga. Badina be dahaka? Badina be Iehova be mauri havaraia Diravana. Hari inai negai, taunimanima ese tatau bona hahine edia gadodia bona edia laulau be vidio teipi dekenai idia abia diba, bena idia mase murinai unai teipi amo idia lalodia tao diba. Vadaeni, ita ia havaraia Diravana, siahu ibounai Diravana, ese taunimanima ta ta edia oromadia iboudiai ia laloatao diba. Do ia hatoredia isi lou diba, bona tauanina matamatadia do ia henidia diba.
16. (a) Iesu be mase guridia lalodiai idia noho taudia iboudiai dainai, dahaka ia gwauhamatalaia? (b) Dahaka ese ta ena toreisi lou ena anina do ia havaraia?
16 Iesu Keriso ia gwau: “Nega ta do ia mai, mase guria gabu dekenai idia noho taudia ibounai ese iena [Iesu ena] gadona do idia kamonai. Vadaeni . . . kara namo taudia ese do idia toreisi mauri hanaihanai totona, to kara dika taudia do idia toreisi kota henia totona.” (Ioane 5:28, 29) Iehova ese ia laloatao taudia iboudiai be do idia toreisi lou, bena ena dala do ia hadibalaidia. Unai dala do idia badinaia taudia edia toreisi lou be mauri totona. To, do idia toreisi lou bena Dirava ena hahediba herevadia bona ena lohia siahuna do idia dadaraia taudia edia toreisi lou ena anina be kota bona davana dikana.
17. Daidia do idia toreisi lou?
17 Iehova ena hesiai taudia, kara maoromaoro dalana idia badinaia taudia, be do idia toreisi lou. Toreisi lou helarona ese idia momo ia hagoadaia dainai, dagedage bada bona mase garidia idia gari lasi. Idia diba Dirava ese do ia hamauridia lou diba. (Mataio 10:28) To idia mase vadaeni taudia milioni milioni ese idia do hahedinaraia lasi Dirava ena taravatu maorodia do idia badinaia eiava lasi. Idia danu do idia toreisi lou. Aposetolo Paulo ia gwau: “Lau be mai egu abidadama Dirava dekenai . . . Aiemai abidadama be inai: Mase taudia dohore idia toreisi lou, kara maoromaoro taudia, bona kara maoromaoro lasi taudia danu.”—Kara 24:15.
18. (a) Aposetolo Ioane ese dahaka mata hanai ia abia, ia lalonai toreisi lou ia itaia? (b) Dirava ese dahaka be “lahi gohuna” lalonai do ia haorea, bona unai ‘gohu’ ese dahaka ia laulaulaia?
18 Ena mata hanai ta lalonai aposetolo Ioane ese toreisi lou taudia ia itaia, Dirava ena terona vairanai idia gini. Bena inai hereva ia torea: “Davara lalonai idia mase vadaeni taudia be davara ese idia ia henia daekau lou. Bona Mase, bona mase taudia edia gabu ese idia lalonai idia koua noho taudia idia henia daekau lou. Vadaeni idia danu be Kota Biaguna ese edia kara hegeregerena idia ia kota henia. Ia ese Mase, bona mase taudia edia gabu [Hades], be lahi gohuna lalonai ia negea diho. Inai lahi gohuna be mase iharuana.” (Apokalupo 20:12-14) Mani unai oi laloa! Idia mase bena Iehova ese ia laloatao taudia iboudiai be ia ese Hades (Greek gado, haiʹdes) amo do ia ruhadia nege; mase taudia edia gabu, Sheol, unai. (Salamo 16:10; Kara 2:31) Edia kara amo do idia hahedinaraia diba, Dirava ena hesiai do idia lao henia eiava lasi. Bena ‘Mase bona mase taudia edia gabu’ be “lahi gohuna” lalonai do ia negea diho. “Lahi gohuna” bona inai hereva “Gehena” danu be hadikaia ore vaitani karana idia laulaulaia. (Luka 12:5, NW) Toreisi lou do ia karaia guguru neganai, ta lasi be mase taudia edia gabu dekenai do ia noho dainai, unai gabu be do ia ore. Baibel ese iseda lalona ia hagoadaia momokani, badina be ia hahedinaraia Dirava ese mase taudia ia hahisia lasi!—Ieremia 7:30, 31.
EDESENIAI DO IDIA TOREISI LOU?
19. Dahaka dainai taunimanima haida be guba dekenai do idia toreisi lou, bona Dirava ese dahaka do ia henidia?
19 Tatau bona hahine haida be do idia toreisi lou, guba lalonai do idia noho totona. Idia be king bona hahelaga taudia ai do idia lao, bona Iesu ida do idia gaukara hebou; taunimanima ese tau ginigunana, Adamu, ena amo idia abia masena ena anina ibounai do idia haorea. (Roma 5:12; Apokalupo 5:9, 10) Dirava ese hida ia abia hidi, guba dekenai Keriso ida do idia lohia hebou totona? Baibel ia gwau 144,000 mo. (Apokalupo 7:4; 14:1) Iehova ese idia ta ta lauma tauanina ta do ia henidia, guba lalonai do idia noho diba totona.—1 Korinto 15:35, 38, 42-45; 1 Petero 3:18.
20. Dahaka be kamonai taudia, bona toreisi lou taudia danu, dekenai do ia vara?
20 Mase taudia momo herea be paradaiso tanobadana dekenai do idia toreisi lou. (Salamo 37:11, 29; Mataio 6:10) Keriso ese haida be guba lalonai ia hatorea isi ena badina ta be, Dirava ena palani tanobada totona do idia hagugurua. Iesu Keriso bona ena bamona 144,000 guba lalonai ese kamonai taudia do idia hanamoa lou, ela bona mauri goevadaena, iseda tubudia roboadia ese idia haboioa gauna, be do idia abia lou. Toreisi lou taudia danu ese do idia abia, badina be Iesu ese ia ida idia hasatauroa taudia ta ia hamaoroa, ia gwau: “Ita ruaosi Paradaiso dekenai do ita ginidae.”—Luka 23:42, 43.
21. Peroveta tauna Isaia bona aposetolo Ioane edia hereva hegeregeredia, dahaka do ia vara mase dekenai?
21 Hari inai negai mase ese mauri be anina lasi gauna ai ia halaoa, to Paradaiso tanobadana dekenai mase do ia ore. (Roma 8:19-21) Peroveta tauna Isaia ia gwau Iehova Dirava ese “mase do ia haorea momokani ela bona hanaihanai.” (Isaia 25:8) Aposetolo Ioane ia mata hanai, hisihisi bona mase ese kamonai taudia do idia hahisia lou lasi negana ia itaia. Oibe, “Dirava be idia danu do ia noho . . . Ia ese matana ranu ibounai edia matana dekena amo do ia dahua. Mase bona lalohisihisi, bona taitai, bona hisihisi be do idia ore momokani. Badina be gau gunadia be idia ore vadaeni.”—Apokalupo 21:1-4.
22. Toreisi lou herevana oi diba dainai, emu mamina be edena bamona?
22 Mase daradaralaia karana be Baibel ena hahediba herevadia goevagoevadia ese idia hadokoa. Idia hahedinaraia goevagoeva ita inai henia gauna ginigabena, mase, be Dirava ese do ia haorea. (1 Korinto 15:26) Toreisi lou helarona ita diba dainai, goada bada ita abia! Bona ita moale bada, badina be iseda lalokau taudia, Dirava ese ia laloatao taudia, be mase ena mahuta amo do idia noga, bena ia idia lalokau henia taudia totona ia hegaegaelaia gaudia namodia be idia ese do idia moalelaia! (Salamo 145:16) Dirava ese ena Basileia amo unai bamona do ia hanamodia. To ena Basileia be edena negai ia lohia matamaia? Mani unai do ita tahua.
EMU DIBA OI TOHOA
Taunimanima lalonai ia noho laumana be dahaka?
Mase taudia be edena bamona?
Daidia do idia toreisi lou?
[Picture on page 85]
Iesu ese Lasaro ia boiria mase gurina amo do ia raka lasi; unai hegeregerena, milioni momo do idia toreisi lou
[Picture on page 86]
Dirava ese “mase do ia haorea momokani ela bona hanaihanai” neganai, moale do ia bada