Keristen Momokani Taudia Iboudiai Idia Haroro be Namo
Sivarai Namona harorolaia [eiava, misinari] gaukara do oi karaia.”—2 TIMOTEO 4:5.
1. Keristen ginigunadia edia nega lalonai haroro taudia be dahaka sivarai namona idia harorolaia?
HARI inai negai, haroro tauna gaukarana ena anina be dahaka? Oi be haroro tauna, a? Unai hereva “haroro tauna” be Greek herevana eu·ag·ge·li·stesʹ amo ia mai, anina be “sivarai namona harorolaia tauna.” Keristen kongregesen be 33 C.E. ai idia haginia negana amo Keristen sivarai namona ena hereva badana be Dirava ese ia henia hahemauri dalana, bona ia gwau Iesu Keriso be gabeai do ia giroa lou bona taunimanima dekenai ena Basileia lohia negana do ia hamatamaia.—Mataio 25:31, 32; 2 Timoteo 4:1; Heberu 10:12, 13.
2. (a) Iseda nega lalonai, sivarai namona ena hereva ena namo be edena bamona ia bada? (b) Hari, Keristen momokani taudia iboudiai be dahaka idia karaia be namo?
2 Lagani 1914 amo, ia hedinarai Iesu ese ia gwauraia toana iena lou mai bona iena itaia lasi nohona ita diba totona be ia guguru. (Mataio 24:3-13, 33) Sivarai namona dekenai “Dirava ena Basileia ia kahirakahira vadaeni” herevana idia gwauraia lou diba. (Luka 21:7, 31; Mareko 1:14, 15) Momokani, nega ia ginidae Iesu ena peroveta hereva Mataio 24:14 dekenai be dala badana ai ia guguru totona: “Basileia ena Sivarai Namona be tanobada ibounai dekenai do idia harorolaia. Vadaeni unai murinai dokona be do ia ginidae.” Unai dainai, hari, Dirava ena Basileia ia gini vadaeni bona nega kahirakahira kamonai taudia dekenai hahenamo do ia mailaia ena sivarai ita harorolaia. Keristen taudia iboudiai be hahegani idia abia unai gaukara idia karaia bona “diba tahua taudia do [idia karaia]” totona.—Mataio 28:19, 20; Apokalupo 22:17.
3. (a) “Haroro tauna” ena anina ma ta be dahaka? (Insight on the Scriptures, Volume 1, rau 770, kahana iharuana, paragraf 2 oi itaia.) (b) Unai ese dahaka henanadai ia havaradia?
3 Sivarai namona harorolaia ena anina ma ta be Bible ese ia gwauraia, ia gwau “haroro tauna” ena anina be edia hanua idia rakatania bona idau gabudia ai idia lao haida idia haroro henidia taudia. Keristen ginigunadia edia nega ai, misinari haroro taudia be momo, hegeregere Filipo, Paulo, Banaba, Sila, bona Timoteo. (Kara 21:8; Efeso 4:11) To iseda nega idauna, 1914 murinai, be edena bamona? Hari inai negai, Iehova ena taunimanima be edia hanua dekenai bona misinari ena gaukara ai idia haroro, a?
Gaukara Ia Bada 1919 Murinai
4, 5. Lagani 1914 negana murinai sisina, haroro gaukara be edena bamona?
4 Tanobada Ibounai Tuarina Ginigunana be 1918 ai ia ore neganai, Dirava ena hesiai taudia be hereva momokani idia dadaraia taudia amo, Kerisendom gunalaia taudia amo, bona edia politikol turadia amo dagedage bada idia davaria. United States dekenai, June, 1918 neganai, Watch Tower Society ena hakaua taudia be samania hereva koikoi dainai kota ia gwau lagani 20 dibura dekenai idia noho, unai neganai, Keristen momokani edia haroro gaukara ia doko bamona. Dirava idia inai henia taudia be sivarai namona harorolaia gaukarana idia hadokoa unai, a?
5 Haraga herea, March 1919 lalonai, Society ena hakaua taudia be dibura amo idia ruhaia, bona kota karaia taudia be samania koikoi herevadia idia gwauraidia koikoi. Ta ese ia koudia lasi dainai, unai horoa Keristen taudia idia diba Dirava ena Basileia lalonai edia guba ahuna idia do abia lasi neganai gaukara bada ia do noho.—Roma 8:17; 2 Timoteo 2:12; 4:18.
6. Lagani 1919 ia lao 1939 ai haroro gaukara be edena bamona ia namo ia lao?
6 Lagani 1919 lalonai, sivarai namona idia harorolaia taudia edia namba be 4,000 ia abia lasi. Gabeai lagani 20 lalodiai, tatau haida be sibodia idia henia misinari gaukara idia karaia totona, bona haida idia siaia Africa, Asia, bona Europe tanodia ai. Lagani 1939 ai, lagani 20 Basileia idia harorolaia noho murinai, Iehova ena Witness taudia edia namba be 73,000 ia hanaia. Ena be dagedage bada idia abia, to edia namba ia bada momokani, unai be Keristen kongregesen ginigunana dekenai ia vara hegeregerena.—Kara 6:7; 8:4, 14-17; 11:19-21.
7. Lagani 47 C.E. ai bona 1939 ai, Keristen haroro gaukara dekenai dahaka do ia vara be namo?
7 To, unai neganai, Iehova ena Witness taudia momo be English gado Protestan tanodia ai idia noho. Basileia haroro taudia 73,000 amo 75 pesen bamona be Australia, Britain, Canada, New Zealand, bona United States dekena amo. Lagani 47 C.E. neganai bamona, ma gau ta ia vara be namo haroro taudia be haroro momo lasi tanodia ai idia lao totona.
8. Lagani 1992 ia ginidae neganai, Gilead School ese dahaka ia havaraia?
8 Tuari bona dagedage ese Iehova ena lauma helaga siahuna ia koua lasi iena hesiai taudia ia doridia neganai, bona idia hegaegae gaukara idia habadaia totona. Lagani 1943 ai, Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana idia karaia neganai, Dirava ena orea ese Watchtower Bible School of Gilead idia haginia sivarai namona harorolaia gaukarana idia habadaia totona. March 1992 ia mai neganai, unai sikuli ese misinari taudia 6,517 be tano idauidau 171 dekenai idia siaia lao vadaeni. Ma danu, tatau idia hadibaia tano idaudia ai Watch Tower Society ena branch opesi idia naridia totona. Lagani 1992 ia mai neganai, Branch Komiti coordinator taudia 97 amo, 75 be Gilead dekenai idia hadibaia.
9. Haroro ai bona hahediba taudia karaia gaukarana ai dahaka hadibaia sikuli haida idia karaia?
9 Gilead School sibona lasi to hadibaia sikuli ma haida amo Iehova ena taunimanima idia hadibaia edia haroro gaukara idia hanamoa bona idia habadaia totona. Hegeregere, tanobada hegegemadai Iehova ena Witness edia kongregesen dekenai Haroro School idia karaia. Unai dala ai, bona wiki ta ta iboudiai idia karaia Hesiai Hebouna ai danu Basileia haroro taudia milion momo idia hadibaia haroro gaukara idia karaia namonamo totona. Ma danu, Basileia Hesiai Gaukara ena School ia noho, unai ese elda taudia bona hesiai taudia ia hadibaia idia bada noho kongregesen idia naria namonamo totona. Pioneer Gaukara School ese nega ibounai haroro gaukara taudia ia durudia edia haroro gaukara idia hanamoa totona. Vanegai, Hesiai Gaukara Hadibaia Sikulina be tano idauidau ai idia karaia, bona unai ese headava lasi hesiai taudia bona elda taudia ia durudia hari inai nega lalonai Timoteo bamona idia karaia totona.
10. Dirava ena orea ese hadibaia daladia namo herea idia karaia dainai dahaka ia vara? (Maua ena hereva rau 19 dekenai gwauraia danu.)
10 Unai hadibaia gaukara ibounai ese dahaka ia havaraia? Lagani 1991 ai, Iehova ena Witness taudia be tano 212 dekediai Basileia harorolaia taudia 4,000,000 idia hanaia. To, unai be 1939 neganai bamona lasi, badina unai taudia momo edia amo 70 pesen be Katolik, Otodoks, Keristen lasi, eiava ma tanodia haida amo, unuseniai English gado be gado badana lasi.—“Gaukara Ia Bada 1939 Murinai” mauana oi itaia.
Dahaka Dainai Idia Kwalimu
11. Aposetolo Paulo ia gwau daika dainai iena haroro be ia namo?
11 Iehova ena Witness taudia idia gwau lasi gaukara ia bada sibodia edia gaukara dainai. To, aposetolo Paulo bamona idia laloa, iena revareva Korinto taudia dekenai ia gwauraia hegeregerena. “Apolo be daika? Bona Paulo be daika? Ai be Dirava ena hesiai taudia sibona. Lohiabada ese gaukara ta lau ia henia, vadaeni lau karaia. Bona ia ese gaukara ta Apolo ia henia, vadaeni ia karaia. Bona aiemai gaukara dekena amo umui be Dirava dekenai umui abidadama henia. Lau ese uhe lau hadoa. Apolo ese ranu dekenai ia dairia. To Dirava ese unai hadoa gauna ia hatubua. Hadoa tauna bona dairia tauna edia gaukara be herevana, badina Dirava sibona ese hadoa gauna ia hatubua. Badina ai ruaosi be Dirava ena gaukara ai karaia hebou noho. Umui be Dirava ena uma gabu, bona Dirava ena ruma danu.”—1 Korinto 3:5-7, 9.
12. (a) Keristen haroro gaukara karaia namonamo totona Dirava ena Hereva be edena bamona? (b) Daika be Keristen kongregesen ena kwarana, bona iena kwarana dagi ita badinaia dalana badana be dahaka?
12 Ita diba momokani Dirava ese idia ia hanamodia dainai Iehova ena Witness taudia edia namba ia bada. Ia be Dirava ena gaukara. Unai idia diba dainai, nega ibounai Dirava ena Hereva idia stadilaia. Idia haroro neganai idia hadibaia gaudia iboudiai be Bible ena amo. (1 Korinto 4:6; 2 Timoteo 3:16) Edia haroro gaukara idia karaia namonamo ena badina ma ta be Dirava ese ia abia hidi kongregesen ena Kwarana, Lohiabada Iesu Keriso, idia abia dae momokani. (Efeso 5:23) Keristen ginigunadia be Iesu ese ia abia hidi aposetolo taudia ida idia gaukara hebou neganai unai bamona idia karaia. Unai taudia, bona Ierusalem kongregesen ena elda taudia ma haida danu, be Keristen ginigunadia edia negai ena hakaua oreana. Guba amo, Lohiabada Iesu Keriso ese unai lo Keristen taudia oreana ia gaukaralaia hepapahuahu idia haorea bona haroro gaukara idia hakaua totona. Paulo be Dirava ese unai ia gwauraia dalana ida ia gaukara hebou dainai ia vadivadi henidia kongregesen idia bada idia lao. (Kara 16:4, 5; Galatia 2:9) Hari inai negai danu, Dirava ena Hereva idia abia dae dainai bona Hakaua Oreana amo idia mai hakaua herevadia idia badinaia dainai, Keristen haroro taudia be edia haroro dekenai idia kwalimu diba.—Tito 1:9; Heberu 13:17.
Idia Laloa Ma Haida Idia Hereaia Lasi
13, 14. (a) Aposetolo Paulo be Filipi 2:1-4 dekenai dahaka sisiba ia henia? (b) Dahaka dainai haroro gaukara ita karaia neganai unai sisiba ita badinaia be gau badana?
13 Aposetolo Paulo be hereva momokani tahua taudia ia lalokau henidia momokani, bona ia hekokoroku lasi eiava idau bese haida ia dadaraia lasi. Unai dainai, abidadama taudia ia sisiba henidia diba namona be idia laloa ‘ma haida idia hereaia lasi.’—Filipi 2:1-4.
14 Unai hegeregerena, hari inai negai Keristen momokani haroro taudia be idau bese taudia eiava idau gabu amo taudia idia davaria neganai idia hekokoroku lasi. United States amo Iehova ena Witness ta be Africa dekenai misinari gaukara karaia totona idia siaia neganai, ia gwau: “Lau diba ai be ma bese idaudia ai hanaidia lasi. Reana aiemai moni ia bada sisina, bona aiemai sikuli ia bada, to edia [unai gabu taudia] kara haida be aiemai kara haida idia hereaia.”
15. Tano idaudia ai idia siaia haroro gaukara idia karaia totona taudia be edena dala ai hahediba taudia ai do idia lao taudia idia matauraidia diba?
15 Momokani, sivarai namona ita haroro henidia taudia ita matauraidia momokani neganai, do ia auka lasi Bible sivarai idia abia dae totona. Danu, heduru gauna be misinari haroro tauna ia hahedinaraia ia durudia taudia bogaragidiai ia noho dainai ia moale. Misinari namona ta be idia ore lagani 38 lalonai Africa dekenai ia haroro, ia gwau: “Lau laloa inai be lauegu gabu bona ai gaukara hebou kongregesen taudia be lauegu tadikaka bona taihu. Canada dekenai holide totona lau giroa lou neganai, egu mamina be Canada be lauegu gabu momokani lasi. Canada dekenai lau noho wiki ginigabena ai lau ura egu haroro gabuna ai lau giroa lou haraga. Nega ibounai egu mamina be unai bamona. Egu Bible stadi taudia bona tadikaka bona taihu lau hamaorodia lau moale lau giroa lou dainai, bona idia diba lau ura idia danu lau noho.”—1 Tesalonika 2:8.
16, 17. (a) Misinari bona sibodia edia gabu ai idia haroro taudia be dahaka idia karaia edia haroro gaukara idia hanamoa totona? (b) Ia noholaia tanona ena gado dekenai ia hereva dainai misinari ta be dahaka ekspiriens ia abia?
16 Edia teritori dekenai taunimanima momo be gado tamona idia herevalaia dainai haida idia hekwarahi unai gado idia diba totona, unai ia hahedinaraia idia laloa unai taudia idia hereaia lasi. Misinari ta ia gwau: “Africa ena diho kahanai, nega haida Africa taudia bona Europe taudia idia gari heheni. To unai gabu ena gado dekenai ai hereva neganai unai gari ia koua.” Sivarai namona ita haroro henidia taudia dekenai be edia gado ai ita herevalaia neganai unai be heduru badana edia kudou ita hamarerea totona. Unai oi karaia totona do oi gaukara bada bona manau dekenai do oi haheauka be namo. Asia tanona ai misinari ta ia gwauraia bamona, ia gwau: “Hereva oi gwauraia kerere momo neganai, taunimanima ese oi idia kirikirilaia be nega haida hetoho ta. Reana oi laloa namona be unai gado tahua karana oi rakatania.” To, Dirava bona dekena tauna lalokau henia karana ese unai misinari ia durua ia haheauka totona.—Mareko 12:30, 31.
17 Ita diba tano idauna amo ia mai tauna be edia gado dekenai sivarai namona ia harorolaia toho neganai, unai taudia edia kudou ia hamareredia. Nega haida idia diba lasi do ia vara hahenamona ia havaraia. Africa tanona Lesotho dekenai, America misinari ta be Sesotho gadona ai dabua turia sitoa dekenai ma hahine ta ia hereva henia. Gavamani tauna ta Africa tanona ma ta amo be unai sitoa dekenai ia loaloa bona edia herevahereva ia kamonai. Ia raka henia bona ia hanamoa, bena unai misinari be gavamani tauna ena gadona dekenai danu ia hereva henia. Ia gwau: “Swahili oi diba dainai, namona be oi mai [egu tano ai] bona aiemai taunimanima bogaragidiai oi gaukara, ani?” Mai hereva manada ida, misinari ia haere, ia gwau: “Unai be namo. To lau be Iehova ena Witness ta, bona oiemu tano dekenai aiemai gaukara idia taravatua.” Ia gwau: “Namo lasi oi laloa ai ibounai be emui gaukara ai inai henia. Ai momo be Iehova ena Witness taudia ai ura henidia. Sedira nega ta do ia mai aiemai taunimanima bogaragidiai do oi haroro diba bona ta ese oi ia koua lasi.” Gabeai, unai misinari ia moale bada badina ia kamonai unai tano dekenai Iehova ena Witness taudia be gwaumaoro idia abia edia tomadiho idia karaia diba totona.
Sibodia Edia Maoro Idia Dadaraia
18, 19. (a) Dahaka dala badana dekenai Paulo be iena Biaguna, Iesu Keriso, ia tohotohoa gwauraia? (b) Sivarai ta oi gwauraia (paragraf lalonai gauna eiava oiemu sivarai), oi hahedinaraia sivarai namona ita haroro henidia taudia ita hahekwakwanaidia lasi be gau badana.
18 Aposetolo Paulo be ma haida hahekwakwanaia lasi dalana ia herevalaia murinai, ia toretore, ia gwau: “Lau karaia bamona do umui karaia, Keriso ena kara lau karaia bamona.” Haida hahekwakwanaia lasi totona, ia gwau: “Umui aniani o umui inuinu, o dahaka dahaka umui karaia neganai inai, gau ibounai do umui karaia Dirava hanamoa totona. Umui ibounai do umui noho namonamo, vadaeni Iuda taudia, Iuda lasi taudia, bona Dirava ena ekalesia taudia ese emui kara namo idia itaia, be do umui hakaudia kerere lasi. Lauegu kara bamona do umui karaia. Lauegu kara ibounai be, taunimanima ibounai ese lau do idia ura henia totona lau karaia. Lauegu namo lau tahua lasi, to ibounai edia namo lau tahua noho, mauri do idia davaria totona.”—1 Korinto 10:31-33; 11:1.
19 Paulo bamona haroro taudia be idia haroro henidia taudia idia ura idia durudia dainai sibodia edia ura idia dadaraia neganai hahenamo do idia davaria. Hegeregere, Africa tanona ta ai, misinari tauna ta mai adavana be aniani gabuna ta ai idia lao edia headava dinana idia moalelaia lou totona. Idia laloa uaina be aniani ida do idia hoia, badina Bible ese uaina sisina inua karana ia taravatua lasi. (Salamo 104:15) To unai tauna mai adavana idia laloa do idia karaia lasi unai gabu taudia edia lalohadai ia hadikaia garina. Unai tau ia gwau: “Gabeai, unai aniani gabuna dekenai ia nadunadu tauna ta ai davaria bona ia dekenai Bible stadi ta ai hamatamaia. Gabeai ia be ai ia hamaoroa: ‘Aniani gabuna ai umui mai aniani totona umui laloatao, a? Ai ibounai be nadunadu daiutuna ena iduara murimurina ai umui ai raraia noho. Dubu misinari taudia ese ai idia hamaoroa inuinu karana be ia kerere. To, aniani gabuna ai idia mai neganai, uaina momo idia inua. Unai dainai, ai laloa bema uaina umui inua, umui haroro neganai umui do ai kamonai henia lasi.’ ” Hari inai negai, unai nadunadu tauna bona aniani gabuna ai idia gaukara taudia ma haida be bapatiso Witness taudia.
Ma Gaukara Momo Idia Do Noho
20. Dahaka dainai haroro gaukara karaia goadagoada totona ita haheauka, bona momo be dahaka moale gaukarana idia tahua?
20 Hari nega dikana ena dokona ia mai haraga neganai, taunimanima momo be sivarai namona idia ura idia kamonai, bona gau badana be abidadama haroro gaukara dekenai Keristen iboudiai idia haheauka. (Mataio 24:13) Unai gaukara dekenai emu gaukara oi habadaia diba, a? Haroro tauna Filipo, Paulo, Banaba, Sila, bona Timoteo bamona oi karaia diba, a? Idia haroro henia lasi eiava idia haroro henia momo lasi gabudia ai idia lao neganai momo be pioneer gaukara idia karaia dainai unai bamona idia karaia.
21. Edena dala ai “iduara badana ia kehoa vadaeni” bona “gaukara badana” be ia noho Iehova ena taunimanima dekenai?
21 Vanegai, Africa, Asia, bona Eastern Europe gabudia ai, Iehova ena Witness taudia edia gaukara be guna idia taravatua tanodia, to hari haroro daladia idia kehoa. Aposetolo Paulo dekenai ia vara bamona, “iduara badana ia kehoa vadaeni, bona hari be gaukara badana” Iehova ena taunimanima dekenai ia noho. (1 Korinto 16:9) Hegeregere, vanegai, Africa tanona Mozambique dekenai idia ginidae haroro taudia edia nega ia hegeregere lasi Bible stadi idia ura henidia taudia iboudiai dekenai stadi idia henidia totona. Ita moale bada diba badina, February 11, 1991 ai, unai tano dekenai Iehova ena Witness taudia edia gaukara karaia totona gavamani amo gwaumaoro idia abia!
22. Herevana iseda gabu ena teritori ita haroro henia momo eiava lasi, ita ibounai ita ura goadagoada dahaka ita karaia?
22 Gunaguna amo tomadiho idia taravatua lasi gabudia ai danu, iseda tadikaka edia namba ia bada noho dainai idia moale. Oibe, herevana edeseniai ita noho, ‘Lohiabada ena gaukara bada’ ia do noho. (1 Korinto 15:58) Unai dainai, namona be ia do noho negana ita gaukaralaia namonamo, bona ita ta ta ibounai be “Sivarai Namona harorolaia gaukara do [ita] karaia, bona Dirava ena hesiai tauna ena dagi karadia ibounai do [ita] karaia namonamo.”—2 Timoteo 4:5; Efeso 5:15, 16.
Anina Oi Gwauraia Diba, A?
◻ Haroro tauna ena gaukara be dahaka?
◻ Lagani 1914 murinai, sivarai namona ena hereva be edena bamona ia namo momokani?
◻ Lagani 1919 murinai, haroro gaukara be edena bamona ia namo ia lao?
◻ Dahaka gaudia idia vara dainai haroro gaukara ia namo ia lao?
[Box on page 19]
Gaukara Ia Bada 1939 Murinai
Gilead misinari idia siaia lao tanodia toi oi laloa. Guna, 1939 neganai West Africa dekenai Basileia harorolaia taudia be 636 sibona. Lagani 1991 neganai West Africa tanodia 12 dekenai, unai namba ia bada ia lao 200,000 dekenai. Misinari taudia be South America tanodia ai haroro taudia edia namba idia habadaia momo. Tano ta be Brazil; 1939 neganai edia Basileia harorolaia taudia be 114 bona April, 1992 neganai unai ia bada ia lao 335,039 dekenai. Misinari taudia be Asia tanodia ai idia lao neganai, unai bamona danu edia namba ia bada noho. Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana lalonai, Japan ena Iehova ena Witness taudia edia orea maragi be dagedage bada idia abia, bona edia gaukara idia hadokoa. Bena, 1949 lalonai, misinari taudia 13 idia mai haroro hakaua gaukarana idia durua totona. Unai hesiai laganina lalonai, Japan bese haroro ripoti idia karaia taudia be 10 ia hanaia lasi, to April 1992 ai, pablisa iboudiai edia namba be 167,370 ia abia.
[Box on page 21]
Kerisendom Bona Gado Hekwakwanai
Kerisendom ena misinari taudia haida idia gaukara bada idau gadodia idia diba totona, to momo idia ura idau tano taudia be Europe gado idia diba. Iena buka, The Missionaries, lalonai, Geoffrey Moorhouse ia gwau:
“Hekwakwanai gabuna be nega momo idia laloa Bible idia hahanaia totona sibona unai idau tano ta ena gado do idia diba. Misinari oreadia eiava misinari taudia idia gaukara momo lasi idau tano taudia edia gado idia diba namonamo totona; unai dala sibona amo taunimanima rua idia tura heheni diba. Misinari taudia iboudiai be idau tano ena gado herevadia haida sibona idia diba . . . Ma hereva haida idia gwauraia totona, pidgin English gado amo idia hereva henidia; ena rege be dika, bona hereva dalana be hegeregere Africa tauna be maragi to English gado ia herevalaia tauna be ia bada. Unai kara ena kerere bada gabuna be unai be bese idauna dadaraia bona sibodia edia bese heagilaia karana ta.”
London dekenai, lagani 1922 ai, School of Oriental and African Studies be gado hekwakwanai ena ripoti idia karaia. Unai ripoti ia gwau: “Ai laloa tano idaudia edia gado dekenai misinari taudia momo edia diba be . . . maragi momokani, bona ia dika.”
Watch Tower Society ena misinari taudia be nega ibounai idia laloa tano idauna ena gado idia diba be gau badana, bona unai dainai edia haroro dekenai anina bada idia havaraia.