Edena Bamona Oi Laloa Kara Dika Dekenai?
IEHOVA ena Witness ta ida Bible ia stadilaia hahinena ta ia maumau, ia gwau: “Dahaka dainai hanaihanai ia guriguri neganai aiemai kara dika gwauatao totona ia noinoi? Ia hereva hegeregere lau be taravatu utua hahine bamona.” Hari inai negai, unai hahine bamona, taunimanima momo idia diba lasi idia kara dika ela bona taravatu badana ta idia utua.
Asia dekenai unai be momokani, taunimanima momo be unuseniai Iuda bona Keristen tomadiho lalohadaina, kara dika be tama sina amo ita abia, idia diba lasi. (Genese 3:1-5, 16-19; Roma 5:12) Haheitalai be, Shinto taudia idia laloa kara dika be miro bamona, hahelaga tauna ena au dekenai pepa eiava tubutubu gauna ta ia atoa, bona unai amo miro ia kokia oho. Unai idia karaia neganai idia gwau lasi oi helalo-kerehai be namo. Badina be dahaka? Kodansha Encyclopedia of Japan ese ia gwauraia, ia gwau: “Idia gwau tsumi [kara dika] be dika karadia sibona lasi, to taunimanima ese idia koua diba lasi gau dikadia.” Taunimanima ese idia havaraia lasi gau dikadia, tsumi, be kara dikadia, bona idia gwau kara dika hagoevaia hahelaga karadia amo unai gaudia idia ore.
Unai amo idia laloa kara dikadia iboudiai, taunimanima idia ura idia karaia kara dikadia danu be kara dika hagoevaia hahelaga karadia amo idia kokia oho diba (to gavamani taravatu utua karadia be unai bamona lasi). The New York Times niuspepa lalonai, hereva ta “Japan Dekenai Politikol Kara Dikadia Hagoevaia Karadia” henunai, ia gwau idia kara dika Japan politikol taudia idia laloa taunimanima ese idia vouti henidia lou neganai unai be edia kara dikadia “hagoevaia” karana. Unai dainai, edia kara dika idia hamaoromaoroa lasi, bona unai bamona kara dikadia idia vara lou diba.
Samsara, eiava vara lou ena lalohadai, bona Karma hahedibana idia abia dae Buddhist taudia edia lalohadai be idau. The New Encyclopædia Britannica ese ia gwauraia, ia gwau: “Karman hahedibana be inai: kara namona ese namo bona moale ia havaraia bona ma kara namodia haida ia havaradia, to kara dikadia ese dika ia havaraia bona ma kara dikadia haida ia havaradia.” Anina be, kara dika karadia ese huahua dikadia idia havaraia. Karma hahedibana be vara lou hahedibana dekenai ia hatamonaia, badina idia gwau Karma siahuna be mauri haida dekenai idia vara karadia be lagani momo murinai haida edia mauri lalonai ma ia hedinarai.
Unai hahediba idia abia dae taudia edia lalohadai be edena bamona? Karma ia abia dae momokani Buddhist hahinena ta ia gwau: “Lau laloa lau vara neganai guna ia vara to lau diba lasi gauna ta lau dekenai ia hanai dainai hisihisi lau mamia be maoro lasi. Idia gwau lau abia dae kava sibona. Sutra anedia lau abia bona lau hekwarahi bada mauri namona lau karaia totona, to lauegu hekwakwanai idia ore lasi. Lau badu bona lau moale lasi, hanaihanai lau maumau.” Kara dika ia havaraia karadia dekenai Buddhist hahediba herevadia dainai iena mamina be hegeregere iena mauri be anina lasi.
Asia ena tomadiho ma ta, Confucius, be taunimanima edia kara dika kokia dalana ma ta ia hadibaia. Confucius ena hereva ena aonega idia herevalaia taudia be toi, idia ta, Hsün-tzu, ia gwau taunimanima edia kara be ia dika bona nega momo sibodia edia ura idia tahua guna. Kara dika taudia idia noho hebou namonamo diba totona ia be li ia gwauraia bada, unai ena anina be taunimanima edia mauri hanamoa karadia, hemataurai heheni karadia, bona gau iboudiai karaia namonamo daladia. Confucius ena hereva ena aonega ia herevalaia tauna ma ta, Meng-tzu, ena lalohadai taunimanima dekenai be idau; ia laloa taunimanima edia kara be ia namo, to taunimanima hadikaia karadia idia noho dainai, ia laloa hekwakwanai hanaia dalana be taunimanima be sibodia edia kara idia hanamoa noho. Ena be edia lalohadai be idau, to Confucius ena hereva ena aonega idia herevalaia taudia edia hahediba be tanobada ena kara dika hanaia totona gau badadia be taunimanima be diba idia abia bona sibodia idia hadibaia. Ena be edia hahediba hereva dekenai idia gwau li be gau badana, to kara dika bona dika rohoroho gaudia dekenai edia lalohadai idia gwauraia hedinarai namonamo lasi.—Salamo 14:3; 51:5 itaia danu.
West Kahana Tanodia ai Kara Dika Idia Laloaboio
West kahana tanodia ai, idau nega amo taunimanima edia lalohadai kara dika dekenai idia hedinarai namonamo, bona taunimanima momo idia laloa kara dika ia noho bona idia dadaraia be namo. To West kahana taudia edia lalohadai kara dika dekenai ia idau ia lao. Taunimanima momo be kara dika ena kerere laloa karana idia dadaraia, idia gwau lalona ena mamina be “hemarai ia havaraia,” bona idia dadaraia be namo. Lagani 40 bona ma haida gunanai, Pope Pius Namba 12 ia lalohisihisi, ia gwau: “Lagani 1900 C.E. murinai, kara dika badana be taunimanima momo be kara dika ena kerere idia laloa lasi.” Wiki ta ta iboudiai idia halasia Katolik magasin, Le Pèlerin, ia gwau hoa gauna be, France taudia 100 100 amo, idia momo be Roman Katolik taudia, 90 90 idia laloa kara dika be lasi.
Momokani, East bona West tanodia dekenai, taunimanima momo idia laloa lasi kara dika dekenai. Anina be kara dika ia noho lasi, a? Ita laloaboio be namo, a? Kara dika be do ia ore, a?