Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w95 6/15 rau 3-4
  • Ma Ta Inai Henia Karana Do Ia Ore, A?

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Ma Ta Inai Henia Karana Do Ia Ore, A?
  • 1995 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Inai Henia Uhena Idia Hadoa
  • Inai Henia Karana ese Ia Havaraia Gaudia
  • Dahaka Dainai Inai Heheni Karana ia Bada ia Lao?
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia (Pablik)—2022
  • Inai Heheni Karana Ita Hadokoa Diba!
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia (Pablik)—2022
  • Inai Henia Karana Do ia Ore Momokani Negana!
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia (Pablik)—2022
  • Dahaka Dainai Inai Heheni Karana be Bada Herea—Baibel be Dahaka Ia Gwau?
    Topik Ma Haida
Ma Haida Itaia
1995 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w95 6/15 rau 3-4

Ma Ta Inai Henia Karana Do Ia Ore, A?

BEMA televisen dekenai niusi haida oi itaia vadaeni, inai heheni karana oi diba. Kahirakahira, dina iboudiai inai tanobada lalonai, taunimanima momo idia hamasedia ena badina be inai henia karana dainai. Belfast amo ela bona Bosnia, bona Jerusalem amo ia lao Johannesburg dekenai, kerere lasi taudia momo idia hamasedia.

Nega momo, ala-ala taudia be idia hamasea taudia idia diba lasi. Reana mase taudia edia “kerere” tamona be idia be “orea idauna taudia.” Gari bada ia havaraia davana henia lou ala-ala karana idia karaia badina reana guna ia vara dagedage ta dainai, eiava “bese ta idia ura sibodia idia noho bona ma bese idauna idia lulua” dainai ia vara. Heai idia vara negadia ta ta ai, idia dagedage heheni oreadia edia inai heheni mamina be lahi bamona ia habadaia.

Unai bamona inai heheni karadia be idia bada noho. Iduhu, gado eiava tomadiho idauna lalonai idia noho, varavara taudia idia dagedage heheni noho. Inai heheni karana do idia haorea diba, a? Unai henanadai haerelaia totona, inai henia karana ena badina do ita dibaia namonamo guna, badina ita be inai henia lalohadaina ida ita vara lasi.

Inai Henia Uhena Idia Hadoa

Zlata Filipovic be Bosnia kekeni maragina ta, Sarajevo amo, bona ia be inai henia karana ia do dibaia lasi. Ena sivarai bukana lalonai, bese idauidau idia ala-ala heheni karana dainai inai bamona ia torea: “Lau henanadai noho, Dahaka dainai? Dahaka totona? Daika ena kerere? Lau henanadai to haere be lasi. . . . Egu tura kekenidia, emai turadia bona emai ruma bese lalonai, Serbia, Croatia bona Muslim taudia idia noho. . . . Ai be taunimanima namodia danu ai hebamo, taunimanima dikadia lasi. Bona unai taunimanima namodia be Serbia, Croatia bona Muslim taudia; kara dika taudia ihuanai idia noho hegeregerena.”

To taunimanima badadia momo be unai bamona idia laloa lasi. Idia gwau edia inai henia karana be mai badina. Dahaka dainai?

Idia kara dika henia. Reana, inai henia karana ia vara ena badina be idia kara dika henidia bona idia hahemaoro henidia kerere dainai. Baibel ia hereva hegeregerena, “aonega tauna ese tau ta ia koia neganai, unai aonega tauna be kavakava tauna ia halaoa noho.” (Hadibaia Tauna 7:7) Haida ese idia kara dika henidia neganai, taunimanima be unai kara dika taudia idia inai henia be auka lasi. Ena be unai lalohadai be “kavakava” bona ia maoro lasi, to unai taudia ese kara dika taudia sibona lasi to orea ta ibounai danu idia inai henia.

Ena be haida kara dika henia karana ia vara momokani eiava idia lalohadailaia sibona, to ia sibona be inai henia karana ia havaraia ena badina lasi. Kara ma ta be bese ta ura henia lasi karana.

Bese ta ura henia lasi karana. Bese idauidau eiava bese ta taudia ura henia lasi karana ia vara badina haida ese unai bese taudia idia diba namonamo lasi. Koikoi hereva ta dainai, eiava gunaguna hepapahuahu ta dainai, eiava taunimanima rua padanai kara dika ta ia vara dainai, haida idia laloa unai bese eiava tano taudia ibounai edia kara be vaia ia dika sibona. Taunimanima ese ma haida idia ura henia lasi neganai, unai ese do ia hakepuludia bona bese ma haida edia kara namodia do idia itaia lasi. England toretore tauna Charles Caleb Colton ia gwau: “Ita ese taunimanima haida ita inai henidia badina idia ita diba lasi; bona idia do ita diba lasi badina ita inai henidia dainai.”

To ma nega haida, politikol bona guna idia vara gaudia idia stadilaia taudia ese haida ura henia lasi karana idia durua danu, politik dalanai idia kwalimu totona eiava edia tano idia abia isi totona. Unai kara ia hahedinaraia goevagoeva tauna be Hitler. Guna, Hitler ena Matamata Taudia edia orea ena memba tauna ta, Georg ia gwau: “Guna Nazi ena hahediba ese ai ia hadibaia Iuda taudia ai inai henidia, bena Russia taudia, bena ‘Nazi Gavamani idia inai henia taudia’ ibounai do ai inai henidia. Lau matamata neganai, lau idia hadibaia gaudia lau abia dae. To gabeai, lau davaria idia ese lau idia koia vadaeni.” Nazi Germany dekenai bona gabu ma haida dekenai ia vara hegeregerena, ma haida inai henia karana ia vara ena badina ma ta be, bese ma haida eiava kopi idauidau taudia idia ura henidia lasi karana idia gwauraia maoro, edia tano abia isi totona.

Bese, iduhu bona kopi ena kala abia isi karadia. Guna gaudia ia stadilaia tauna, Peter Gay ena buka The Cultivation of Hatred lalonai, ia ese tanobada ibounai tuarina ginigunana ai dahaka ia vara ia gwauraia, ia gwau: “Dahaka do idia badinaia idia hepapahuahulaia lalonai, bese abia isi karana ena goada ese kara ibounai ia halusidia. Lagani 1800 ema bona lagani 1899 lalonai, ta ta sibona ena tano lalokau henia karana bona ma tano ta bona iena inai taudia inai henia karana ia bada ia lao dainai, idia laloa idia dagedage be maoro.” Germany tanona idia abia isi taudia ese tuari anena ladana “Inai Henia Anena” idia torea. Gay ia gwau, Britain bona France dekenai, Germany bese idia inai henia taudia idia koikoi bona idia gwau, Germany tuari taudia ese hahine idia hadikaia bona beibi idia hamasedia. Britain tuari tauna, Siegfried Sassoon ese Britain ena tuari herevana ia herevalaia, ia gwau: “Toana be taunimanima idia vara Germany taudia idia hamasedia totona.”

Tano abia isi karana hegeregerena, bema iduhu ta eiava edia bese ta idia abia isi momo, unai ese bese eiava iduhu ma haida inai henia karana do ia havaraia diba. Africa tanodia dekenai iduhu abia isi karana ese kara dika bada ia do havaraia noho, bona Western Europe bona North America dekenai bese ta abia isi karana ia do vara noho. Tano abia isi karana ida taunimanima ia hapararaia gauna ma ta be tomadiho.

Tomadiho. Tanobada dekenai idia vara hekwakwanai haida idia ore diba lasi badina idia be tomadiho dainai idia vara. Northern Ireland bona Middle East kahadia dekenai, taunimanima idia inai henidia edia tomadiho dainai. Lagani 200 gunanai, England ena toretore tauna ta, Jonathan Swift ia gwau: “Iseda tomadiho ena siahu dainai ita inai heheni diba, to ena siahu ia hegeregere lasi ita lalokau heheni totona.”

Lagani 1933 lalonai, Hitler ese Osnabrück ena bisop ia hamaoroa, ia gwau: ‘Lau ese Iuda taudia dekenai, Katolik Dubu be lagani 1,500 lalonai ia abia dae karana lau karaia noho sibona.’ Germany dubu gunalaia taudia momo ese Iuda taudia ia hamasea karadia idia gwauraia dika lasi. Paul Johnson ena buka ladana, A History of Christianity lalonai ia gwau, “Idia ura edia mase tauanina do idia gabua Katolik taudia be bema pepa dekenai edia ura idia torea, Dubu ese murimuri ai ia atodia, . . . to dibura eiava mase kamepa dekenai idia gaukara ia taravatulaia lasi.”

Tomadiho gunalaia taudia haida be inai henia karana idia hanamoa sibona lasi to idia hahelagaia danu. Lagani 1936 lalonai, Spain ena Tuari Badana ia vara neganai, ena be Repablik taudia kahanai Katolik pris idia noho, to Pope Pius Namba 11 ese Repablik taudia ia gwauraidia ‘Satani bamona, Dirava idia inai henia momokani.’ Unai hegeregerena, Kadinal Goma, Spain ena bisop badana, tuari ia vara lalonai ia gwau, ‘bema tuari be lasi, maino do ia vara diba lasi.’

Toana be, tomadiho dainai ia vara inai henia karana be do ia maragi ia lao lasi. Lagani 1992 lalonai, Human Rights Without Frontiers magasin ese Greek Otodoks Dubu biaguna taudia ia gwau henidia badina Iehova ena Witness taudia inai henia karana idia havaraia dainai. Haheitalaia momo ia gwauraidia; ta be Greek Otodoks pris ta ese Witness mero maragina lagani 14 ia samania. Samani herevana be dahaka? Ia gwau, unai mero maragina ese ‘ia doria ena tomadiho ia haidaua totona.’

Inai Henia Karana ese Ia Havaraia Gaudia

Tanobada hegegemadai lalonai, haida kara dika henidia, bese ta ura henia lasi, tano ta abia isi bona tomadiho oreadia ese inai henia karana ena uhe idia hadoa bona idia haparia noho. Ia vara huahua be badu, dagedage, tuari, bona dika bada. Baibel lalonai idia torea herevana ese unai kara ena dika ia hahedinaraia, 1 Ioane 3:15 ia gwau: “Iena tadikakana ia badu henia noho tauna be ala-ala tauna.” Oibe, inai henia karana ia noho gabuna dekenai​—bema maino sisina ia noho​—do ia boio haraga diba.

Nobel Prize ia abia bona Holocaust amo ia roho mauri tauna, Elie Wiesel, ia gwau: “Ia roho mauri tauna ena maduna be idia vara gaudia do ia herevalaia . . . Namona be taunimanima oi hadibadia unai kara idia vara diba, bona kara dika rohoroho idia matamaia diba. Bese idauidau inai henia karana, heai, bona gau ta tomadiho henia karana idia do noho. Lagani 1900 ema bona hari idia vara gaudia ese idia hahedinaraia, inai henia lahina be sibona do ia bodo lasi.

Taunimanima edia kudouna amo inai henia karana do idia kokia diba, a? Inai henia karana be dika sibona eiava ia be mai ena kahana namona danu? Unai do ita tahua.

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia