Moale, Harihari ela Bona Hanaihanai
“Lau ese lau karaia gauna dainai do umui moale bada ela bona hanaihanai. Ierusalema matamata, lau ese do lau karaia gauna, be moale gabuna momokani, iena taudia be mai moale danu do idia noho.”—ISAIA 65:18.
IDIA hanai vadaeni laganidia handred momo lalodiai taunimanima momo herea ese Dirava momokanina, Iehova, ena hesiai lao henia karana ai moale bada idia davaria vadaeni. Tomadiho momokanina idia moalelaia taudia ta be Davida. Baibel ia gwau taravatu mauana be Ierusalema dekenai idia abia daekau neganai, “Davida bona Israela taudia ibounai ese Lohiabada ena Taravatu Maua Ierusalema dekenai idia abia daekau, mai boiboi, bona mai kibi edia regerege danu.” (2 Samuela 6:15) Unai moale, Iehova ena hesiai lao henia karana amo ia mai moalena, be gunaguna gauna sibona lasi. Oi danu oi abia diba. Bona daudau lasi moale matamatana do oi abia diba!
2 Stadi herevana ginigunana ai, Isaia karoa 35 ena peroveta herevana ena anina ia vara negana ginigunana ita tahua. Hanamoa lou karana ena peroveta herevana ita gwauraia diba, badina be idaunegai Iuda taudia bogaragidiai ena anina be unai bamona ia vara. Iseda negai danu ena anina be unai hegeregerena ia vara. Edena bamona? Pentekoste 33 C.E. amo Iehova ese lauma Israela taudia ia kara henidia noho; ginigunadia be Iesu ena aposetolo bona ma haida. Dirava ese ena lauma helaga amo ia horodia bena Paulo ese ia gwauraidia hegeregerena “Dirava ena Israela momokani orea taudia” ai idia lao. (Galatia 6:16; Roma 8:15-17) Mani inai oi laloa danu, 1 Petero 2:9 ai, Petero ese unai Keristani taudia ia gwauraia ‘abia hidi besena, King ena hahelagaia taudia, bese helagana, bona Dirava ena orea korikori taudia.’ Bona lauma Israela taudia edia gaukara danu ia gwauraia, ia gwau: “Iena hoa kara badadia do umui gwauraia hedinarai. Badina be ia ese dibura dekena amo umui ia boiria, vadaeni iena diari namo bada herea lalonai do umui noho.”
Ena Anina be Iseda Negai Ia Vara
3 Lagani 1900 murinai, nega ta lalonai lauma Israela taudia oredia tanobada dekenai be unai haroro gaukarana idia karaia namonamo lasi. Dirava ena diari namo bada hereana idia moalelaia guguru lasi. Momokani, idia be dibura ai idia noho. Unai be edena negai? Bona unai dainai Iehova Dirava ese dahaka ia karaia?
4 Unai be Tanobada Ibounai Tuarina Ginigunana ena nega ai, Dirava ena Mesia Basileiana be lagani 1914 ai guba dekenai ia haginia vadaeni negana murinai sisina. Tanobada besedia idia badu heheni, bona tano idauidau ai tomadiho oreadia edia pris bona pasto taudia ese idia durudia. (Apokalupo 11:17, 18) To Dirava ese Kerisendom, hereva momokani ia negea oreana mai ena haroro taudia, taunimanima oredia ataiai idia abia isi taudia, ia inai henia, gunaguna ia ese hekokoroku besena, Edoma, ia inai henia hegeregerena. Unai dainai, Isaia karoa 34 ena peroveta herevana ena anina be Edoma ese ia laulaulaia oreana, Kerisendom, dekenai do ia vara. Ena anina do ia vara neganai, Kerisendom do idia haorea vaitani, nega ginigunana ai ia vara neganai idaunegai Edoma besena idia haorea vaitani hegeregerena.—Apokalupo 18:4-8, 19-21.
5 Vadaeni, Isaia karoa 35 ena peroveta herevana, moale ia herevalaia momo herevana, be edena bamona? Ena anina danu be iseda nega lalonai ia vara. Edena dala ai? Dirava ese lauma Israela taudia be igui ta amo ia hamauridia bena ia hanamodia lou. Namona be lagani 1914 murinai Dirava ena orea lalonai idia vara gaudia do ita tahua. Unai nega lalonai idia noho taudia momo be hari idia do mauri noho.
6 Tanobada Ibounai Tuarina Ginigunana negana lalonai, nega kwadogi lalonai lauma Israela taudia oredia be lauma dalanai idia goeva vaitani noho lasi, bona Dirava ena ura idia badinaia vaitani lasi. Hahediba herevadia kereredia ese idia haida idia hamiroa, bona gavamani ese idia doridia idia tuari besedia durua totona neganai, haida be Iehova ena kaha ai idia gini momokani lasi. Unai tuari laganidia lalonai dagedage idauidau idia hisihisilaia, bona tano momo ai gavamani ese edia buka bona magasin, Baibel idia gwauraia gaudia, idia taravatua. Dokonai, gavamani taudia haida ese orea gunalaia tadikakadia haida idia samania koikoi bena dibura rumana ai idia koudia. Hari ita diba unai nega lalonai Dirava ena orea taudia be ura kwalimu taudia lasi, to idia be igui taudia bamona. (Ioane 8:31, 32 itaia.) Lauma dalanai edia matana idia kepulu. (Efeso 1:16-18) Edia uduna amo Dirava idia hanamoa badabada lasi, unai dainai lauma dalanai huahua idia havaraia lasi. (Isaia 32:3, 4; Roma 14:11; Filipi 2:11) Edia noho be idaunegai Iuda taudia edia noho hegeregerena, Babulonia taudia ese idia guidia neganai; unai oi lalo-pararalaia a?
7 To Dirava ese ena hesiai taudia hari inai nega lalonai ia rakatanidia, unai bamona do idia noho totona, a? Lasi. Iena lalona ia hadaia vadaeni do ia hanamodia lou, Isaia ena amo ia perovetalaia karana hegeregerena. Unai peroveta herevana Isa karoa 35 lalonai ena anina be iseda nega lalonai danu ia vara; lauma Israela taudia oredia ia hanamoa lou bena lauma paradaisona lalonai idia noho namo bona idia goada lou. Heberu 12:12 ai, Paulo ese Isaia 35:3 be hereva hegeregerena ta bamona ia gwauraia; unai ese ia hahedinaraia unai peroveta herevana ena anina lauma dalanai ai gwauraia be maoro.
8 Tuari negana murinai, lauma Israela ena horoa taudia oredia idia kara hegeregere igui amo idia raka lasi bamona. Iehova Dirava ese Kurese ia hereaia Tauna, Iesu Keriso, ia gaukaralaia, ia ruhadia totona. Unai dainai, unai orena taudia ese haginia lou gaukarana idia karaia diba, idaunegai Israela taudia haida ese idia karaia bamona; edia tano idia lou henia, Ierusalema ena dubu haginia lou totona. Inai danu, lauma Israela taudia inai nega lalonai ese lauma paradaisona mai hairaina, Eden umana bamona gabuna, idia havaraia bona idia naria diba.
9 Unai ita laloa noho lalonai, Isaia karoa 35 be do ita tahua lou. Mani Isa 35 siri 1 bona 2 do ita itaia guna. Gabu ta ena toana be tano kaukauna bamona, bena ia ese palauapalaua ia havaraia bona idaunegai Sarona taorana ena tano hegeregerena, anina ia havaraia. Mani Isa 35 siri 5 ela 7 oi itaia. Orena taudia, hari idia haida be idia do mauri noho bona Iehova ena hesiai idia lao henia noho taudia, be Dirava ese edia lalona ena matana ia kehodia. Bena lagani 1914 ai bona murinai idia vara gaudia edia anina idia lalo-pararalaia namonamo diba. Unai ese ita momo, orena taudia ida ita gaukara hebou taudia “hutuma bada herea,” ia durua danu.—Apokalupo 7:9, NW.
Hereva Ena Anina be Oi Dekenai Ia Vara Danu, A?
10 Oi be sibomu mani oi laloa. Iehova ena Witness taudia oi do bamodia lasi neganai, Baibel oi duahia loulou eiava? Bema unai neganai oi duahia, ena hereva momo edia anina oi lalo-pararalaia, a? To hari oi be hereva momokani oi diba; oi diba mase taudia be edena bamona. Reana Genese karoa 2, Hadibaia Tauna karoa 9, Esekiela karoa 18, bona siri ma haida be mase taudia idia laloa taudia oi hahedinarai henidia diba. Oibe, Baibel ena hahediba herevadia momo be reana oi lalo-pararalaia vadaeni. Baibel ena hereva oi lalo-pararalaia diba, bona ma haida dekenai oi gwauraia hedinarai diba, oi karaia vadaeni hegeregerena.
11 To namona be ita ta ta ibounai be siboda eda lalona ai inai bamona ita henanadai: ‘Baibel ena hereva momokani be edena dala amo lau dibaia? Iehova ena orea taudia ida lau do stadi lasi neganai, hari ita herevalaia Baibel siridia iboudiai lau davaria vadaeni, a? Edia anina lau lalo-pararalaia vadaeni bona lau lalohadailaia maoromaoro vadaeni, a?’ Reana unai henanadai edia haere momokanina be “Lasi.” Namo lasi ta ese unai hereva ia badulaia, badina be ita gwau diba unai neganai emu matana idia kepulu bamona dainai unai Baibel siridia bona edia anina oi diba lasi. Unai be momokani, ani? Idia be Baibel lalonai idia noho, to oi itadia diba lasi bona edia anina oi lalo-pararalaia diba lasi. Vadaeni, edena dala amo emu matana be lauma dalanai idia kehodia? Unai be Iehova ese Isaia 35:5 ena anina be horoa orena taudia latanai ia havaraia karana amo. Bena emu matana idia kehodia. Oi be lauma diburana ai oi do noho lasi. Gau oi itadia diba.—Apokalupo 3:17, 18 itaia.
12 Baibel ena hereva bona idia hanai laganidia handred handred lalonai Dirava ese ia karaia karadia idia stadilaia goadagoada taudia idia diba hari be gorere be hoa dalana amo hanamoa negana lasi. (1 Korinto 13:8-10) Unai dainai ita laloa lasi hari inai negai Iesu Keriso ese matakepulu taudia edia matana do ia kehodia, bona unai amo do ia hamomokania ia be Mesia, Dirava ena Peroveta tauna. Lasi. (Ioane 9:1-7, 30-33) Bona hari ia ese taia kudima taudia edia taiana ia kehodia lasi. Frederick W. Franz, horoa tauna ta, ena mauri laganidia be kahirakahira 100 neganai, ia be Watch Tower Society ena presiden. Unai neganai ena matana idia kepulu bamona bona ia be taia durua gauna ia gaukaralaia. Lagani haida lalonai ena matana be hegeregere lasi do ia duahiduahi; to, daika ia laloa ena matana idia kepulu bona ena taiana idia kudima, Isaia 35:5 ia gwauraia dalana hegeregerena ai? Lauma dalanai ena matana ese gau idia itadia namonamo diba; unai be hahenamo ta Dirava ena orea taudia dekenai tanobada hegegemadai.
13 Emu malana be edena bamona? Iehova ena horoa taudia be lauma dalanai idia guidia neganai reana idia hereva diba lasi. To Dirava ese edia noho ia haidaua neganai, edia malana idia boiboi mai edia moale bada ida; ia haginia vadaeni Basileiana bona iena gwauhamata nega vaira ena idia dibalaia gaudia idia boiboilaia. Reana idia ese oi idia durua vadaeni, emu malana do oi gaukaralaia lou totona. Guna, Baibel ena hereva momokani be taunimanima dekenai oi herevalaia, a? Reana nega ta emu lalona ai oi gwau, ‘Stadi karana lau moalelaia, to do lau lao lasi, lau diba lasi taudia hereva henidia totona.’ To, inai be momokani ani, “hereva diba lasi taudia” be hari ‘idia boiboi mai edia moale bada ida’?—Isaia 35:6.
14 Idaunegai Iuda taudia, Babulonia amo idia ruhaia taudia, be dala daudauna dekenai idia laolao, edia tano idia lou henia neganai. Iseda nega lalonai dahaka be unai laolao hegeregerena? Isaia 35:8 mani oi itaia; ia gwau: “Unai gabu dekenai, laolao dalana be do ia noho, iena ladana be do idia atoa, ‘Helaga Kara ena Dala.’ Kara dika tauna ta ese, unai dala dekenai do ia raka lasi.”
15 Guna, horoa orena taudia be lauma dalanai idia guidia, to Dirava ese ia ruhadia murinai, Babulonia Badana idia rakatania, bena lauma paradaisona ia lao henia dalana helagana idia rakalaia, bona hari inai negai mamoe idaudia milioni milioni ese idia bamodia. Ita gaukara goadagoada, do ita hegeregere unai Helaga Kara ena Dala dekenai do ita raka bona ia amo do ita siri lasi. Mani oi be sibomu oi laloa. Hari inai negai oiemu kara bona oi badinaia daladia maorodia ese murimuri ai oi noho neganai oi karaia karadia bona oi badinaia daladia idia hereaia, ani? Hari oi gaukara goadagoada, Iehova ia laloa bona ia kara bamona, oi danu do oi laloa bona do oi kara totona, ani?—Roma 8:12, 13; Efeso 4:22-24.
16 Inai Helaga Kara ena Dala oi rakalaia noho lalonai, uda boromadia bamona idia dagedage taudia garidia oi gari momo lasi. Momokani, tanobada lalonai oi gima noho, mataganigani taudia o lalo-dika taudia ese oi do idia ania ore bamona garina. Momo be mai edia dagedage ida taunimanima idia kara henidia. To Dirava ena orea taudia edia noho be idau vaitani! Idia bogaragidiai oi noho dainai, unai bamona taudia ese oi idia hadikaia diba lasi. Momokani, oiemu Keristani varavaradia idia goevadae lasi; nega haida idia ta ia kara kerere eiava ma ta ia habadua. To oi diba oiemu tadikaka be mai edia ura ida oi idia hahisia toho lasi o oi idia ania ore toho lasi. (Salamo 57:4; Esekiela 22:25; Luka 20:45-47; Kara 20:29; 2 Korinto 11:19, 20; Galatia 5:15) Lasi, to oiemu namo idia tahua; oi idia durua; idia ura oi ida do umui gaukara hebou.
17 Vadaeni, Isaia karoa 35 ita duahia neganai, Isa 35 siri 1 ela 8 edia anina be hari inai negai ia vara dalana ita laloa diba. Ia hedinarai goevagoeva, ita be lauma paradaisona ita davaria vadaeni, ani? Momokani, ia do goevadae lasi. To momokani ia be paradaiso ta, badina be ia lalonai ‘Iehova ena hairaina bona ena diaridiari badana ita itaia’ diba, Isa 35 siri 2 ia hereva bamona. Unai dainai dahaka ia vara? Isa 35 Siri 10 ia gwau: “Lohiabada ese ia hoia lou taudia do idia giroa mai. Siona dekenai mai ane abia, bona mai moale bada danu do idia mai. Idia be do idia moale ela bona hanaihanai. Edia lalohisihisi bona taitai, be do idia ore momokani.” Momokani, tomadiho koikoi amo ita raka lasi vadaeni bona Iehova ena lalo-namo dainai tomadiho goevana ita gavaia neganai, unai ese moale ia havaraia.
18 Tomadiho momokani amo ita abia moalena be ia bada ia lao noho, ani? Kamonai matamata taudia oi itaia, edia mauri dalana idia haidaua bona hereva momokani ena badina idia dibaia. Memero kekeni oi itaia, idia tubu daekau bona kongregesen lalonai lauma dalanai idia goada idia lao. Bapatiso negadia ai, oi diba taudia haida oi itaia bapatiso idia abia. Unai gau dainai, hari inai negai ita moale bada diba, ani? Oibe, lauma dalanai ita be mai eda ura kwalimu bona paradaiso ai ita noho, bona ma haida be ita ida idia hebou be moale bada gauna!
Ena Anina Do Ia Vara Negana ta be Do Vairai!
19 Isaia karoa 35 ena anina be Iuda taudia idia lou neganai nega ginigunana ia vara dalana, bona hari inai negai lauma dalanai ia vara dalana, ita herevalaia vadaeni. To ena anina ia vara daladia be unai sibona lasi. Baibel ia gwauhamata paradaiso korikorina be tanobada ai do ia vara lou, bona unai peroveta herevana be mai anina unai gwauhamata dekenai.—Salamo 37:10, 11; Apokalupo 21:4, 5.
20 Bema Iehova ese paradaiso ena toana be unai bamona herevadia amo ia gwauraia bena edia anina be lauma dalana sibona ai ia havaraia, unai be iena kara korikori hegeregerena lasi. To, ita gwau lasi lauma dalanai idia vara be mai anina maragi. Bema gabu mai hairaina dekenai animal manadadia bogaragidiai ita noho, to lauma dalanai idia dika taudia, uda boromadia dagedagedia hegeregeredia idia kara taudia, ese ita idia gegea ahu, unai tanobada paradaisona ese ita do ia hamoalea momokani lasi. (Tito 1:12 itaia.) Oibe, namona be unai peroveta herevana ena anina be lauma dalanai ia vara guna, badina be unai dala be mai anina bada.
21 To, ia mai noho Paradaisona ena anina be hari ita moalelaia bona nega vairai do ita moalelaia bada lauma gaudia sibodia lasi. Badina namona ta dainai ita laloa Isaia karoa 35 bona unai bamona peroveta herevadia ma haida edia anina be tauanina dalanai do idia vara. Badina be dahaka? Badina be Isa karoa 65 lalonai, Isaia ese “tanobada matamata bona guba matamata” ia perovetalaia. Aposetolo Petero ese Iehova ena dina murinai do idia vara gaudia ia herevalaia neganai, unai hereva ia gwauraia. (Isaia 65:17, 18; 2 Petero 3:10-13) Petero ese ia hahedinaraia, “tanobada matamata” do ia vara neganai, Isaia ese ia gwauraia gaudia be do idia vara momokani. Unai gau momo oi diba vadaeni—ruma do idia haginidia bena do idia noholaia; vain umadia do idia hadoa bena edia anina do idia ania; edia ima gaukaradia do idia moalelaia daudau; uda sisiana bona mamoe natuna do idia noho hebou; bona tanobada hegegemadai hadikaia karana ta do ia vara lasi. Anina be taunimanima do idia mauri daudau, idia be mai edia ruma namodia, mai edia aniani momo, mai edia gaukara namona, bona maino be animal bona taunimanima bogaragidiai do ia noho.
22 Unai helaro dainai oi moale bada, ani? Unai be maoro, badina be Dirava ese ita ia karaia, unai bamona do ita noho totona. (Genese 2:7-9) Vadaeni, unai ena anina be dahaka, Isaia karoa 35 ena peroveta herevana, hari ita herevalaia herevana, dekenai? Anina be do ita boiboi mai eda moale ida be mai badina ma ta. Tano gagaedia bona tano kaukaudia dekenai palauapalaua do idia vara, unai dainai do ita moale. Hari inai negai edia matana idia kepulu taudia, herevana edia matana edia kala be bulu eiava korema eiava kala namona idauna ta, to unai neganai do idia itaia lou diba. Iseda Keristani varavaradia, edia taiana be hari idia kudima taudia, eiava idia kamonai goevagoeva diba lasi taudia, ese regerege do idia kamonai goevagoeva lou. Haida ese Dirava ena Hereva do idia duahia bona ena anina do idia gwauraia hedinarai neganai edia taiana amo unai hereva do idia kamonai, bona lai ena regena au dekenai, bona mero maragina ena kiri, bona manu ena tai danu do idia kamonai neganai, unai ese moale bada do ia havaraia, ani?
23 Ena anina ma ta be aena dika taudia, roki ese ia hadikaia taudia danu, be do idia raka mai edia hisihisi ida lasi. Unai do idia moalelaia bada! Unai neganai tano kaukaudia ai sinavai do idia aru goadagoada. Unai ranu do ita itaia bona ena regena do ita kamonai danu. Unai gabu dekenai do ita raka loaloa diba bona rei matamata bona siriho do ita daua toho diba. Momokani, unai be do idia haginia lou Paradaisona. Laiona eiava unai bamona uda boromana dekenai do ita noho mai eda gari lasi be moale gauna, ani? Unai nega ena toana be hari do ita herevalaia matamaia lasi, badina be ita ibounai ese iseda lalona ena matana amo unai ita itaia vadaeni bona ita moalelaia.
24 Isaia ese ita ia hadibaia, ia gwau: “Lohiabada ese ia hoia lou taudia do idia giroa mai. Siona dekenai mai ane abia, bona mai moale bada danu do idia mai.” Unai dainai inai ita lalo-tamonalaia diba: Ita be mai eda moale ida ita boiboi be mai badina. Hari inai negai iseda lauma paradaisona ai Iehova ese ena orea taudia ia durua dainai, bona kahirakahira do ia vara Paradaisona lalonai do ita abia gaudia dainai, ita moale diba. Isaia ese moale taudia—ita—ia herevalaia, ia gwau: “Idia be do idia moale ela bona hanaihanai. Edia lalohisihisi bona taitai, be do idia ore momokani.”—Isaia 35:10.
Inai Oi Dibaia A?
◻ Isaia karoa 35 ena anina ia vara dalana iharuana be dahaka?
◻ Isaia ese hoa karadia haida ia perovetalaia; dahaka be unai gau hegeregeredia lauma dalana ai?
◻ Inai peroveta herevana ena anina be edena bamona ia vara oi dekenai?
◻ Badina be dahaka ita gwau diba Isaia karoa 35 dainai ita be mai eda helaro nega vaira totona?
[Study Questions]
1. Idia hanai laganidia handred momo lalodiai tomadiho momokani dainai taunimanima ese dahaka idia davaria?
2. Isaia karoa 35 ena anina be edia tano idia lou henia Iuda taudia dekenai ia vara, to hari inai negai ena anina be daika dekenai ia vara danu?
3, 4. Isaia karoa 34 ena anina be inai nega ai ia vara neganai, tanobada ai dahaka ia vara?
5. Iseda nega lalonai Isaia karoa 35 ena anina be edena dala ai ia vara?
6. Badina be dahaka ita gwau nega ta ai lauma Israela taudia oredia be igui taudia bamona ai idia lao?
7, 8. Orena taudia inai nega ai be Dirava ese edena dala ai ia hanamodia lou?
9. Isaia 35:1, 2, 5-7 ai ia gwauraia gauna hegeregerena, dahaka be iseda nega lalonai ia vara?
10, 11. (a) Isaia 35:5-7 ena anina be edena bamona ia vara oi dekenai? (b) Unai bamona ia vara dainai, emu mamina be edena bamona?
12. (a) Badina be dahaka ita gwau hari be gorere be hoa dalana amo hanamoa negana lasi? (b) Tadikaka F. W. Franz sivaraina ese ia hahedinaraia hari inai negai Isaia 35:5 ena anina be edena dala ai ia vara?
13. Dirava ese ena orea taudia edia noho be edena bamona ia haidaua?
14, 15. Iseda nega lalonai taunimanima momo be “Helaga Kara ena Dala” ai edena bamona idia raka?
16. Helaga Kara ena Dala ita rakalaia lalonai, dahaka ita moalelaia diba?
17, 18. Hari inai negai edena bamona paradaisona ia noho, bona ia dainai dahaka ita davaria?
19. Isaia karoa 35 dainai, dahaka ita naria noho?
20, 21. Badina be dahaka iseda helaro, nega vairai Isaia karoa 35 ena anina be ma do ia vara lou helarona, be maoro bona Baibel ena hereva hegeregerena?
22, 23. Isaia karoa 35 ena anina be nega vairai do ia vara neganai, dahaka dainai do ita moale?
24. Badina be dahaka Isaia 35:10 ena hereva oi abia dae diba?
[Picture on page 15]
June 1918 ai, orea gunalaia tadikakadia 7 be inai dibura rumana lalonai idia koudia, Raymond Street, Brooklyn ai
[Picture on page 16]
Ena be Tadikaka Franz ena mauri laganidia ginigabedia lalonai ena matana idia kepulu bamona, to lauma dalanai ia itaia namonamo diba
[Pictures on page 17]
Lauma dalanai ita tubu daekau bona ita goada ita lao dainai ita moale