Maino Momokanina—Daika Ena Amo?
“Tuari be [Iehova] ese ia hadokoa noho, tanobada kahana ibounai dekenai.”—SALAMO 46:9.
1. Edena maino gwauhamatana be Isaia ena peroveta herevana lalonai ita davaria?
“TAUNIMANIMA ibounai ese kara maoromaoro sibona idia karaia dainai, idia ese, mai maino bona mauri namona do idia noho hanaihanai. Dirava ena taudia be do idia laloa hekwarahi lasi, bona mai hadikaia gauna ta lasi do idia noho.” (Isaia 32:17, 18) Gwauhamata hereadaena, ani! Ia be Dirava ese ia gwauraia maino momokani gwauhamatana.
2, 3. Maino momokanina ena anina gwauraia.
2 To, maino momokanina be dahaka? Ia be tuari lasi negana sibona, a? Eiava ia be bese idauidau be tuari gabena totona idia hegaegae noho negana sibona, a? Maino momokanina be nihi gauna sibona, a? Unai henanadai edia haere maorodia ita abia be namo. Gau ginigunana, unai maino be nihi gauna sibona lasi. Dirava ese ia gwauhamatalaia mainona ese inai tanobada ena lalohadai ia hereaia momokani. (Isaia 64:4) Unai maino be lagani haida murinai do ia ore lasi. Ia be hanaihanai do ia noho! Unai maino be haida sibona ese do idia abia lasi, to guba bona tanobada, aneru bona taunimanima ese do idia abia. Bese idauidau taudia, gado idauidau taudia, bona kopi idauidau taudia ese do idia abia. Tano hetoadia ese do idia koua lasi, bona do ia moru lasi.—Salamo 72:7, 8; Isaia 48:18.
3 Maino momokanina ena anina be taunimanima be dina iboudiai do idia maino. Anina be daba ta ta iboudiai do oi toreisi negadiai, tuari oi laloa lasi, emu nega vaira, emu natuna edia nega vaira, eiava emu tubuna edia nega vaira be do oi lalo-hekwarahilaia lasi. Taunimanima do idia lalo-maino momokani. (Kolose 3:15) Ena anina be tuari bona dagedage karadia do idia vara lou lasi, famili do idia parara lou lasi, ruma lasi taudia, hitolo bona keru bada ese ia hamasedia taudia be lasi, bona daradoko bona lalo-hekwarahi do idia ore. Bona gau namo hereana be, Dirava ena maino dainai, tanobada ibounai dekenai gorere, hisihisi, lalohisihisi, bona mase be lasi. (Apokalupo 21:4) Iseda helaro hereadaena be maino momokanina do ita moalelaia ela bona hanaihanai! Unai bamona maino bona moale be ita ibounai ese ita ura henia bada, ani? Unai bamona maino ita gurigurilaia bona ita tahua be namo, ani?
Anina Idia Havaraia Lasi Karadia
4. Taunimanima ese maino totona edena karadia idia karaia, bona unai karadia ese dahaka anina idia havaraia?
4 Lagani handred momo lalonai taunimanima bona tano idauidau ese maino idia herevalaia, idia heboulaia, bona maino gwauhamatadia handred momo idia sainia. Dahaka ia vara? Idia hanaia laganidia 80 lalonai, nega ibounai bese o orea idauidau be idia tuari. Ia hedinarai goevagoeva, taunimanima ese maino idia davaria lasi. Unai dainai ita henanadai, Dahaka dainai taunimanima ese bese iboudiai huanai maino havaraia totona idia karaia karadia ibounai edia anina idia vara lasi, bona badina be dahaka taunimanima ese maino momokanina, noho hanaihanai mainona, idia havaraia diba lasi?
5. Dahaka dainai taunimanima edia maino havaraia karadia edia anina idia vara lasi?
5 Haere be, maino momokanina ena badina korikorina idia tahua lasi. Satani Diabolo ese taunimanima edia lalona ia ania, bena orea idia haginidia, gabeai sibodia edia manoka bona edia kara dikadia ese idia hadikaia oreadia unai. Idia mataganigani, bona idia ura siahu bona ladana bada do idia abia. Iunivesiti dekenai idia ese lalohadai matamatadia tahua oreadia idia haginia, to unai orea ese taunimanima hahisia bona hadikaia ore daladia ma haida sibona idia laloa davari. Taunimanima idia hamaorodia edeseniai do idia tahua be namo? Edeseniai idia tahua vadaeni?
6, 7. (a) League of Nations sibona ena sivarai be edena bamona? (b) United Nations oreana ena sivarai be dahaka?
6 Guna, lagani 1919 lalonai, tanobada besedia ese League of Nations oreana idia abidadama henia, idia gwau, noho hanaihanai mainona do ia havaraia. Unai helaro be ia boio, lagani 1935 lalonai Mussolini ena tuari taudia be Ethiopia ai idia vareai neganai, bona lagani 1936 lalonai, Spain dekenai politikol oreadia rua idia tuari heheni matamaia neganai. Lagani 1939 lalonai Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana ia matamaia neganai, League be ia ore. Lagani 20 idia do ore lasi neganai, unai maino koikoina ia ore unai.
7 United Nations be edena bamona? Ia ese tanobada ibounai do ia hamainoa hanaihanai dalana korikorina be ia henia, a? Lasi. Unai orea idia haginia negana lagani 1945 amo, tuari badadia bona maragidia 150 mai kahana idia karaia! Canada tauna ta ladana Gwynne Dyer, tuari bona edia badina ia tahua tauna ta, ena hereva dainai ita hoa lasi, ia gwau, UN be “animal naria taudia ai idia lao labana taudia gunadia edia orea, ia be helaga taudia edia orea ta lasi,” bona ia be “hereva momo oreana mai ena siahu lasi.”—Ieremia 6:14; 8:15 itaia.
8. Ena be tanobada besedia ese maino idia herevalaia, to dahaka idia karaia? (Isaia 59:8)
8 Ena be bese idauidau ese maino idia herevalaia, to tuari gaudia idia laloa davari bona idia karaia noho. Maino herevalaia heboudia idia havaraia besedia momo ese tuari gaudia karaia gaukarana idia gunalaia. Unai tano edia kampani mai siahudia ese tuari gaudia, taunimanima hamasedia gaudia, karaia gaukarana idia habadaia. Tano mainidia idia karaia danu, lagani ta ta iboudiai unai gau ese tuari lasi tatau, hahine, memero, bona kekeni 26,000 bamona idia hamasedia o idia haberodia. Mataganigani bona kara gagevadia dainai unai ia vara. Tuari kohudia bese idauidau dekenai hoihoilaia karana lalonai lalo-ani monina idia abia. Unai dala amo politikol taudia haida ese edia taga idia habadaia.
9, 10. Tanobada ena aonega taudia edia lalohadai tuari bona taunimanima edia kara dekenai be dahaka?
9 December 1995 lalonai, Poland ena saiens tauna ta, Nobel ena Maino Kwalimu Ahuna ia abia tauna, Joseph Rotblat, ese bese iboudiai ia noidia, tuari kohu karaia helulu do idia hadokoa. Ia gwau: “[Tuari kohu karaia helulu idia matamaia lou] koua dalana tamona be, tuari do idia haorea vaitani.” Oi laloa unai do ia vara, a? Lagani 1928 amo, bese 62 ese Kellogg-Briand Pact gwauhamatana idia sainia. Unai amo idia gwauhamata heheni do idia tuari lou lasi. Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana ese ia hahedinaraia unai gwauhamata be anina lasi.
10 Momokani, taunimanima edia sivarai ibounai lalonai tuari ese edia mauri idia hametaua. Gwynne Dyer ese ia torea bamona, “taunimanima edia noho lalonai tuari idia vara hanaihanai, bona tuari sivaraina be guna negana amo, taunimanima edia noho negana hegeregerena.” Oibe, kahirakahira taunimanima edia bese bona basileia iboudiai be mai edia ladana bada ami taudia, ami oreana, idia laloa bada tuaridia, idia hanamodia ami koledi, bona tuari gaudia momo. To, iseda nega lalonai tuari lalodiai kohu bada herea idia hadikaia bona taunimanima momo herea idia hamasea, guna be unai bamona lasi.
11 Ia hedinarai goevagoeva tanobada ena lohia taudia ese Ieremia 10:23 ena aonega herevana idia abia dae lasi, ia gwau: “Lohiabada e, lau diba taunimanima edia mauri dalana, be idia sibona ese idia naria lasi, bona taunimanima ta lasi ese iena mauri ia biagua noho.” Bema taunimanima ese Dirava idia abia dae lasi, maino momokanina idia davaria diba lasi. Unai ena anina be nega ibounai tuari be taunimanima edia mauri lalonai do ia noho, a? Ena anina be maino—maino momokanina—be nihi gauna sibona, a?
Ena Badina Badana
12, 13. (a) Baibel ese ia hahedinaraia tuari ena badina badana, ita itaia diba lasi gauna, be dahaka? (b) Edena bamona Satani ese taunimanima edia hekwakwanai hanaia dalana amo edia lalona ia veria oho?
12 Unai henanadai edia haere ita davaria totona, tuari ena badina ita lalo-pararalaia be namo. Baibel ese ia hahedinaraia goevagoeva gwau-edeede aneruna Satani be “alaia tauna” bona “koikoi tauna” ginigunana bona ia hahedinaraia “Satani ese tanobada taudia ibounai ia gunalaia noho.” (Ioane 8:44; 1 Ioane 5:19) Edena bamona ena palani ia hagugurua noho? 2 Korinto 4:3, 4 lalonai ita duahia: “Bema ai ese ai harorolaia Sivarai Namona be hunia gauna, unai be mase dala idia raka noho taudia sibona dekenai ia be hunia gauna. Oibe, idia abidadama henia diba lasi, badina be inai tanobada ena dirava ese edia lalona ia koua, dibura dekena amo. Vadaeni Keriso ena hairaina bona iena Sivarai Namona ena diari idia itaia diba lasi. Keriso be Dirava ena toana momokani Tauna.” Satani be ia hekwarahi bada taunimanima edia lalona ia veria totona, bena tanobada ena hekwakwanai haorea gauna, Dirava ena Basileia do idia laloa lasi. Ia ese taunimanima edia lalona ia koua bona tanobada idia hapararaia noho daladia, politikol karadia, bona tomadiho hepapahuahu amo edia lalona ia veria, bena edia mauri lalonai unai gaudia idia laloa momo to Dirava ena lohia dalana idia laloa maragi. Vanegai bese abia isi karana ia bada ia lao ese unai ia haheitalaia.
13 Satani Diabolo ese tano bona bese abia isi karana, tano ta, bese ta, eiava iduhu ta ese ma haida ia hanaia lalohadaina, ia habadaia. Lagani handred momo lalonai idia koua inai henia karadia be idia bada idia lao bona tuari bona dagedage idia havaraia lou. UNESCO ena dairekta-jeneral, Federico Mayor, ese unai gauna ia herevalaia, ia gwau: “Guna idau taudia idia abia dae gabudia dekenai danu, hari idia gari bona badu henia bada, bona sibona edia orea abia isi bona bese ma haida hadikaia herevadia, ita laloa guna sibona idia gwauraia herevadia, be hari ita kamonai nega momo.” Bona dahaka ia vara? Ia havaraia gaudia rua, niuspepa idia herevalaia bada gaudia unai, be guna ladana idia gwauraia Yugoslavia dekenai, taunimanima hutuma be dala dikana ai nega tamona idia hamasedia bona Rwanda dekenai idau iduhu taudia handred tausen momo idia alaia mase sivaraina ia bada herea.
14 Baibel ia peroveta inai nega ena dokona ai, hosi kakakakana ta, tuari ena toana unai, be tanobada dekenai do ia heau. Apokalupo 6:4 ia gwau: “Hosi kakakakana ta ia mai. Ia dekenai ia guia tauna be siahu idia henia, ia ese tanobada dekena amo maino do ia kokia, taunimanima sibodia ta ta do idia alaia mase totona. Unai tau dekenai tuari kaia badana ta idia henia.” Lagani 1914 amo unai hosi-guia tauna ita itaia ‘ia ese maino ia kokia,’ bona tano idauidau idia tuari bona dagedage noho.
15, 16. (a) Tuari bona ala-ala karadia lalonai, tomadiho ena anina be dahaka? (b) Iehova ese tomadiho edia kara be edena bamona ia laloa?
15 Tomadiho ena anina unai tuari bona ala-ala karadia lalonai ita laloaboio lasi be namo. Taunimanima edia sivarai lalonai rara bubua karadia momo be tomadiho koikoi ena hakaua kerere dainai idia vara. Katolik tomadiho ia stadilaia tauna Hans Küng ia torea: “Ita gorea diba lasi, [tomadiho] ese hadikaia karana idia habadaia bada. Inai henia karadia, rara idia bubua dagedage karadia, ‘tomadiho tuaridia’ be momo herea bona kerere be idia edia; . . . bona unai be momokani tanobada ibounai tuaridia ruaosi dekenai danu.”
16 Tomadiho koikoi ena anina ala-ala bona tuari lalodiai be Iehova Dirava ese edena bamona ia laloa? Dirava ese tomadiho koikoi ia gwauraia dika, Apokalupo 18:5 hegeregerena: “Ena kara dikadia be momo herea momokani, ororo bamona idia daekau lao, ela bona guba dekenai. Bona Dirava ese . . . ena kara dikadia do ia laloaboio lasi.” Tomadiho koikoi oreadia be tanobada ena politikol lohiadia ida idia kara dika hebou dainai, edia kerere rara dekenai bona edia kara dikadia momo herea be Dirava ese ia laloaboio diba lasi. Daudau lasi murinai Ia ese unai hametaua gauna do ia kokia, maino momokanina do ia mailaia totona.—Apokalupo 18:21.
Maino Ia Havaraia Dalana
17, 18. (a) Dahaka dainai noho hanaihanai mainona be nihi koikoi gauna sibona lasi? (b) Maino momokanina do ia vara totona, Iehova ese dahaka ia karaia vadaeni?
17 Bema taunimanima be United Nations bona unai bamona oreadia amo noho hanaihanai maino momokanina idia havaraia diba lasi, daika ese maino momokanina do ia havaraia, bona edena dala amo? Bema ita laloa, noho hanaihanai mainona do ia vara diba, unai lalohadai be nihi kavakava ta sibona, a? Bema maino ena badina maorona ita abidadama henia, iseda helaro be unai bamona lasi. Unai be daika? Salamo 46:9 ia haere, ita ia hamaoroa, Iehova ese “tuari . . . ia hadokoa noho, tanobada kahana ibounai dekenai. Ia ese peva ia makohia noho, bona io be ia ese ia hakwaidua noho. Kariota be ia ese lahi dekenai ia gabua noho.” Bona Iehova ese tuari hadokodia bona maino momokanina haginia karana ia hamatamaia vadaeni. Edena bamona? Lagani 1914 lalonai ia ese Keriso Iesu be ena Basileia ena terona maorona latanai ia atoa, bona maino hadibaia gaukarana bada hereana ia hamatamaia. Isaia 54:13 (NW) ena peroveta herevana ia gwau: “Emu natuna memerodia iboudiai be Iehova ese do ia hadibaia, bona emu natuna memerodia edia maino do ia bada.”
18 Unai peroveta herevana ese ia hahedinaraia idia vara gaudia ta ta iboudiai be mai badina dainai idia vara. Unai hegeregerena, Iehova ena hahediba herevadia—badina unai—ese tuari goadalaia taudia be maino ura henia taudia ai ia halaodia, bena idia be Dirava ida idia maino karaia. Unai amo ia vara gauna be taunimanima edia kudouna ia idau ia lao bona idia be maino ura henia taudia ai idia lao. Hari inai negai unai hahediba herevadia, taunimanima edia kudouna bona edia lalona idia haidaua gaudia, be tanobada hegegemadai ai idia halasia, bona taunimanima milioni momo ese “Maino ena Lohia,” Iesu Keriso, ena haheitalai idia tohotohoa.—Isaia 9:6.
19. Iesu ese maino momokanina be edena bamona ia gwauraia?
19 Bona Iesu ese maino momokanina be edena bamona ia gwauraia? Bese idauidau edia maino sibona ia herevalaia lasi, to taunimanima ta ta be idia kara heheni karadia ai bona edia lalona ai maino idia davaria dalana ia herevalaia danu. Ioane 14:27 ai, Iesu ese ena hahediba taudia ia hamaorodia herevadia ita davaria; ia gwau: “Maino umui dekenai lau rakatania, lauegu maino lau henia umui dekenai. Tanobada ese ia henia maino bamona lasi, be lau ese lau henia umui dekenai. Umui laloa hekwarahi lasi, bona umui gari lasi.” Vadaeni, edena dala amo Iesu ena maino be tanobada ena maino amo ia idau?
20. Edena dala amo Iesu ese maino momokanina do ia mailaia?
20 Dala ginigunana be, Iesu ena maino be ena Basileia sivaraina ida ia hakapua. Ia diba unai kara maoromaoro guba gavamanina, Iesu bona ia ida idia lohia taudia 144,000 unai, ese tuari bona tuari havaraia taudia do ia haorea. (Apokalupo 14:1, 3) Ia diba unai gavamani ese ia badinai ia mase tauna dikana dekenai ia gwauhamatalaia maino paradaisona do ia havaraia. Iesu ese gabu ta guba Basileiana lalonai ia herevalaia lasi, to ia gwau: “Momokani, hari dina oi lau hamaoroa, oi be lau danu Paradaiso dekenai do ita noho.”—Luka 23:43, NW.
21, 22. (a) Taunimanima ia hagoadaia maino momokanina ena anina ta be dahaka? (b) Dahaka ita karaia be namo unai hahenamo ita itaia totona?
21 Inai danu, Iesu ia diba iena Basileia ese taitai taudia, ia idia abidadama henia taudia, iboudiai edia lalona do ia hagoadaia. Iena maino ena anina ta be toreisi lou helarona namona, taunimanima ia hagoadaia helarona. Iena hagoadaia herevadia Ioane 5:28, 29 ai be mani oi laloa, ia gwau: “Inai kara dekenai do umui hoa lasi. Badina be nega ta do ia mai, mase guria gabu dekenai idia noho taudia ibounai ese iena gadona do idia kamonai. Vadaeni guria gabu dekena amo do idia toreisi, kara namo taudia ese do idia toreisi mauri hanaihanai totona, to kara dika taudia do idia toreisi kota henia totona.”
22 Unai nega oi naria mai emu ura ida, a? Emu lalokau taudia haida be mase dekenai idia boio vadaeni, a? Oi ura dikadika do oi itadia lou, a? Vadaeni, Iesu ese ia henia mainona oi abia dae. Mareta, Lasaro ena taihuna, ena abidadama hegeregerena oi abia, Iesu dekenai ia gwau: “Lau diba dina gabeai, toreisi lou dinana neganai, do ia toreisi lou.” To Iesu ese Mareta ia haere henia herevadia namodia oi laloa, ia gwau: “Toreisi lou be lau inai, mauri danu be lau. Lau dekenai ia abidadama henia tauna, ia be do ia mase, to do ia mauri lou. Idia mauri noho, bona idia abidadama henia lau dekenai taudia ibounai, be do idia mase lasi, lasi bona lasi momokani. Inai hereva oi abia dae, a?”—Ioane 11:24-26.
23. Dahaka dainai diba maoromaoro Dirava ena Hereva amo be mai anina bada maino momokanina do ita abia totona?
23 Oi danu ese unai gwauhamata oi abidadama henia diba bona ia amo hahenamo do oi abia. Edena bamona? Dirava ena Hereva diba maoromaoro karana amo. Mani oi itaia, Paulo ese diba maoromaoro ena anina bada ia hahedinaraia, ia gwau: “Guriguri umui dainai ai ruaosi ese ai hadokoa lasi. Dirava ai noia, ia ese iena ura dalana umui dekenai do ia hadibaia, bona Lauma Helaga ena diba bona diari umui dekenai do ia henia. Vadaeni Lohiabada ena ura hegeregerena do umui noho, bona nega ibounai umui ese ia do umui hamoalea. Emui mauri ese kara namodia edia anina do idia havaraia, bona Dirava ena diba bona diari ese umui do idia hatubua daekau.” (Kolose 1:9, 10) Unai diba maoromaoro dainai do oi diba momokani Iehova Dirava be maino momokanina ena badina. Ia ese oi ia hadibaia danu dahaka hari oi karaia be namo salamo torea tauna ena hereva bamona do oi hereva diba totona, ia gwau: “Mai egu maino danu, lau hekure bona lau mahuta noho. Lohiabada e, oi sibona ese lau oi naria, bona dika dekena amo lau oi gimaia noho.”—Salamo 4:8.
Inai Oi Gwauraia Diba, A?
◻ Dahaka dainai taunimanima edia maino havaraia karadia edia anina idia vara lasi?
◻ Tuari ena badina badana be daika?
◻ Dahaka dainai noho hanaihanai mainona be nihi koikoi gauna lasi?
◻ Maino momokanina be daika ena amo ia mai?
11. Tanobada ena biagudia ese maino idia tahua lalonai, dahaka gau badana idia laloaboio?
14. Tuari bona ena anina hari inai negai be Apokalupo 6:4 ese edena bamona ia hahedinaraia?
[Picture on page 8]
Maino momokanina be nihi gauna lasi. Ia be Dirava ena gwauhamata
[Picture on page 10]
Lagani 1914 amo hosi kakakakana ia guia tauna ese tanobada ena maino ia kokia
[Picture on page 11]
Tomadiho bona UN ese maino idia mailaia diba, a?
[Credit Line]
UN photo