Malana Biagua Karana amo Lalokau Bona Hemataurai Hahedinaraia
“Tau ese iena adavana do ia lalokau henia, ia sibona ia lalokau henia hegeregerena. Hahine danu ese iena adavana do ia matauraia.”—EFESO 5:33.
1, 2. Headava taudia ibounai ese edena mai anina bada henanadai idia laloa be namo, bona dahaka dainai?
BEMA ta ese oi dekenai harihari gauna ta ia henia, bona murimurina ai ia torea: “Dogoatao Namonamo.” Dahaka do oi karaia? Oi ura lasi oi hadikaia dainai do oi dogoatao namonamo, ani? Vadaeni, Iehova ese ia henia harihari gauna—headava—be edena bamona?
2 Israela vabu hahinena Naomi ese hahine matamata Oropa bona Ruta dekenai ia gwau: “Lohiabada ese umui ruaosi dekenai adavana matamatadia do ia henia, ruma namodia danu.” (Ruta 1:3-9) Baibel ia gwau: “Tamana ese iena natuna tau dekenai, ruma bona kohu ia henia diba, to Lohiabada sibona ese, unai mero dekenai hahine mai aonegana ta ia henia diba.” (Aonega Herevadia 19:14) Bema oi be headava tauna o hahinena, oiemu adavana be Dirava ese oi dekenai ia henia harihari gauna bamona oi laloa be namo. Vadaeni, unai harihari gauna be edena bamona oi naria?
3. Tau bona hahine ese edena sisiba idia badinaia be namo?
3 Aposetolo Paulo ese Keristani ginigunadia dekenai revareva ia torea, ia gwau: “Tau ese iena adavana do ia lalokau henia, ia sibona ia lalokau henia hegeregerena. Hahine danu ese iena adavana do ia matauraia.” (Efeso 5:33) Mani ita itaia, tau bona hahine edia herevahereva dalana ai, edena bamona unai sisiba idia badinaia diba.
Dika Ia Havaraia Gauna amo Naria Namonamo
4. Edena dala ai malana ese namo eiava dika ia havaraia?
4 Baibel torea tauna Iamesi ia gwau: “Mala be taunimanima alaia poisini dekenai ia honu masemase.” (Iamesi 3:8) Iamesi be inai ia diba: Iseda malana ita biagua lasi neganai, dika bada ia havaraia diba. Oibe, Iamesi be inai Baibel ena aonega herevana ia diba: “Ia hereva haraga tauna ena hereva be tuari kaia ia gwadaia noho bamona.” To, unai aonega herevana ma ia gwau: “Aonega tauna ena hereva ese, taunimanima idia hamauria diba.” (Aonega Herevadia 12:18) Momokani, iseda hereva be mai ena siahu. Iseda hereva amo ma ta ita gwadaia eiava ita hamauria diba. Vadaeni, oiemu hereva ese emu adavana ia gwadaia eiava ia hamauria, a? Bema, emu adavana dekenai unai henanadai oi henia, edena bamona do ia haere?
5, 6. Dahaka gaudia dainai haida ese edia malana idia biagua be auka?
5 Bema emui headava lalonai ta ta dekenai hahisia herevadia umui gwauraia, unai kara umui haidaua diba. To, umui hekwarahi be namo emui hereva dalana umui hanamoa totona. Dahaka dainai? Badina ta be ita be goevadae lasi taudia. Ita be mai iseda kara dika dainai, iseda lalohadai bona hereva dekenai ita kerere. Iamesi ia gwau: “Bema tau ta ese iena hereva dekena amo kerere ta ia karaia lasi, ia be goeva bona namo momokani. Ia ese iena tauanina ibounai ia biagua bona naria diba.”—Iamesi 3:2.
6 Unai sibona lasi, to iseda malana gaukaralaia dalana be iseda ruma bese amo ita dibaia. Taunimanima haida idia maragi neganai, edia tama sina be ta ta dekenai idia hereva namonamo lasi, idia hebogahisi lasi bona dagedage idia hahedinaraia. (2 Timoteo 3:1-3) Nega momo, unai bamona mauri dekenai idia bada natudia be taunimanima badadia ai idia lao neganai, unai idia karaia danu. To, namo lasi unai be ekskius bamona ai ita halaoa bona ita gwau haida ita hereva dika henidia badina, ita be goevadae lasi taudia eiava heai momo ruma besena lalonai ita bada. Unai gaudia ita diba dainai, ita idia durua bona ita laloparara dahaka dainai haida ese edia malana idia biagua be auka.
‘Hereva Dikadia Umui Atoa Siri’
7. Petero ena sisiba, “taunimanima hereva dika henia kara ibounai do umui atoa siri” ena anina be dahaka?
7 Herevana hekwakwanai ia vara ena badina be dahaka, to bema ta ta dekenai lalona hahisia herevadia umui gwauraia, unai ese ia hahedinaraia emu adavana oi lalokau henia lasi bona oi matauraia lasi. Unai dainai, Petero ese Keristani taudia ia sisiba henia: “Taunimanima hereva dika henia kara ibounai do umui atoa siri.” (1 Petero 2:1) Greek gado herevana idia hahanaia “hereva dika” ena anina korikorina be “ta ena lalona hahisia herevana.” Ia hahedinaraia iseda ‘hereva amo taunimanima ita pidia.’ Unai ese malana biagua lasi karana ena dika ia hahedinaraia goevagoeva!
8, 9. Lalona hahisia herevadia ese dahaka ia havaraia diba, bona dahaka dainai headava taudia ese unai idia dadaraia be namo?
8 Ma ta ena lalona hahisia herevadia be reana kara dika badana lasi, to headava taudia be ta ta dekenai unai bamona idia hereva neganai, dahaka ia vara? Bema emu adavana dekenai oi gwau ia be kava, lahedo momo eiava sibona ena namo ia tahua tauna, oiemu hereva amo oi hahedinaraia emu adavana be tau eiava hahine dikana! Unai be lalokau karana lasi. Bona, edena bamona bema emu adavana ena kerere maragidia be gau badadia bamona oi herevalaia momo? Hegeregere, oi gwau, “Oi be hanaihanai oi leiti” eiava “Lau oi kamonai henia diba lasi.” Bema ta be unai bamona ia hereva, ena adavana be mai badu ida do ia haere. Bena, unai amo hepapahuahu badana ta ia vara diba.—Iamesi 3:5.
9 Headava lalonai tau bona hahine be ta ta dekenai lalona hahisia herevadia idia gwauraia momo neganai, hekwakwanai badadia idia havaraia diba. Aonega Herevadia 25:24 ia gwau: “Ruma ena guhi dekenai do oi noho be namo, to hereva momo hahine danu, ruma lalonai do oi noho be dika.” Ia hereva momo tau dekenai danu unai bamona ita hereva diba. Bema, tau bona hahine be ta ta dekenai hereva dikadia idia gwauraia momo, edia hetura namonamo karana do ia dika bona reana ta do ia laloa ena adavana ese ia lalokau henia lasi bona ia be anina lasi. Unai dainai, iseda malana ita biagua be mai anina bada. To, edena bamona unai ita karaia diba?
Malana Biagua
10. Dahaka dainai iseda malana ita biagua be namo?
10 Iamesi 3:8 ia gwau: “Mala be tau ta ese ia hamanadaia diba lasi.” To, hosi dekenai ia guia tauna ese varo ia gaukaralaia hosi ia biagua hegeregerena, ita hekwarahi be namo iseda malana ita biagua totona. “Tau ta bema ia laloa ia be Keristani tauna namona, to iena malana ia naria diba lasi neganai, ia ese sibona ena lalona ia koia noho. Unai tau ena Keristani kara be anina lasi.” (Iamesi 1:26; 3:2, 3) Unai siri ese ia hahedinaraia emu malana oi gaukaralaia dalana be mai anina bada. Ia be mai anina bada oi bona emu adavana dekenai sibona lasi, to oi bona Iehova Dirava emui hetura karana dekenai danu.—1 Petero 3:7.
11. Tau bona hahine idia lalotamona lasi neganai, edena dala ai hepapahuahu idia koua diba?
11 Emu adavana oi hereva henia dalana oi naria namonamo be aonega karana. Bema hekwakwanai ta ia vara, namona be umui habadaia lasi, to umui hamaragia. Genese 27:46–28:4 ai, Isako bona adavana, Rebeka ese idia davaria hekwakwanai ta mani ita itaia. “Vadaeni Rebeka ese Isako dekenai ia hereva henia, ia gwau, ‘Lau hesiku vadaeni inai Hiti hahine taudia totona. Bema Iakobo ese inai Hiti taudia edia natuna, inai tano dekenai idia noho ta do ia adavaia, lauegu noho be dohore edena bamona?’ ” Siri ia gwau lasi Isako be Rebeka ia hereva auka henia. To, Isako ese edia natuna Iakobo ia siaia lao Dirava gari henia kekenina ta ia tahua totona, unai amo Rebeka do ia lalohisihisi lasi. Vadaeni, tau bona hahine be gau ta dainai idia lalotamona lasi neganai, dahaka idia karaia be namo? Namona be emui herevahereva dalana umui haidaua. Hegeregere, namo lasi mai badu ida ta ia gwau: “Oi be lau danu oi herevahereva diba lasi!” To, namona be ia gwau: “Lau ura ita ruaosi ita herevahereva be namo.” Namona be hekwakwanai sibona umui hamaoromaoroa. Emu adavana oi gwau henia lasi, bona daika be maoro eiava daika be kerere umui hepapahuahulaia lasi. Roma 14:19 ia gwau: “Maino daladia do ita tahua, bona ita ta ta ese iseda bamona ta ta edia abidadama do ita hagoadaia.”
“Heai, Dagedage, Bona Badu Do Umui Koua”
12. Iseda malana ita biagua totona, dahaka do ita gurigurilaia bona dahaka dainai?
12 Malana ita biagua karana be iseda hereva dalana ita naria sibona lasi, to ma gau ta danu ita karaia be namo. Oibe, iseda hereva ese iseda kudouna lalonai idia noho gaudia idia hahedinaraia. Iesu ia gwau: “Tau namona ena lalona dekenai ia laloa gaudia be namo dainai, kara namodia do ia havaraia. Tau dikana ena lalona dekenai ia laloa gaudia be dika dainai, kara dikadia do ia havaraia. Taunimanima ese edia lalona dekenai idia honu gaudia, be do idia gwauraia, edia uduna dekenai.” (Luka 6:45) Unai dainai, oiemu malana oi biagua totona, reana Davida bamona do oi guriguri, ia gwau: “Dirava e, lauegu kudouna lalonai laloa goevagoeva do oi havaraia, bona lauma matamatana bona maoromaorona, be egu lalona dekenai do oi atoa.”—Salamo 51:10.
13. Edena dala ai heai, dagedage bona badu ese lalona hahisia herevadia idia havaraia?
13 Paulo ese Efeso taudia ia hamaoroa hereva dikadia do idia gwauraia lasi bona edia hemami do idia biagua. Ia gwau: “Heai, dagedage, bona badu do umui koua. Hereva dika, laloa dika, bona samania koikoi hereva ibounai do umui hadokoa.” (Efeso 4:31) Lalona hahisia herevadia idia vara badina ta ena lalona dekenai badu ia siahu noho. Unai dainai oi sibona oi nanadaia: ‘Lauegu kudouna dekenai lalohadai dikadia bona badu ia noho, a? Lau be “badu momo tauna,” a?’ (Aonega Herevadia 29:22) Bema oi be unai bamona tauna, Dirava oi noia ena heduru amo emu badu momo karana oi biagua totona, unai amo ma haida oi hereva dika henidia lasi bona oi badu haraga lasi. Salamo 4:4 ia gwau: “Emui badu ia toreisi neganai, do umui kara dika lasi. Emui mahuta gabunai umui noho neganai, emui lalona do umui tahua, bona badu ena laloa do umui koua.” Bema, umui hepapahuahu bona emu badu oi biagua diba lasi bona heai do ia vara, Aonega Herevadia 17:14 ena sisiba oi badinaia be namo: “Unai dainai heai do ia vara lasi neganai, do oi raka siri.” Namona be unai hepapahuahu amo oi raka siri ela bona emu badu ia keru.
14. Nega daudau lalonai badu noho karana ese dahaka ia havaraia diba?
14 Bema ta ena lalona ai Paulo ese ia herevalaia “laloa dika” ia noho, badu bona heai karana do ia biagua diba lasi. Paulo ese ia gaukaralaia Greek herevana ena anina be “ta ia badu bada herea bona ia ura lasi maino ia karaia” bona ‘tau ta ia badu bona ta ena kerere ia laloaboio lasi.’ Nega haida tau bona hahine huanai badu be nega daudau lalonai ia noho. Bona bema, hekwakwanai ta umui hamaoromaoroa namonamo lasi, ta ta inai henia karana ia vara diba. Kerere gunadia umui laloatao noho karana be namo ta do ia havaraia lasi. Guna idia vara gaudia umui haidaua diba lasi. Bema emu adavana ena kerere ta oi gwauatao vadaeni, namona be oi laloaboio danu. Lalokau be “dika ia laloatao noho lasi.”—1 Korinto 13:4, 5.
15. Dahaka ese hereva aukadia gwauraia karana idia manadalaia taudia edia kara ia haidaua diba?
15 To, bema oi be hereva aukadia gwauraia momo ruma besena lalonai oi bada bona unai kara dekenai oi manada, be edena bamona? Unai kara oi haidaua diba. Emu lalona oi hadaia vadaeni, hekwakwanai idia vara neganai kara haida oi karaia lasi totona. Oi hereva neganai, edena hereva be do oi gwauraia lasi? Hereva dikadia oi ura gwauraia neganai, emu uduna oi koua, a? Reana do oi ura Efeso 4:29 ena hereva oi badinaia, ia gwau: “Hereva mirodia do umui gwauraia lasi, hereva namodia sibona.” Unai umui karaia totona, “emui mauri gunana mai ena dika be dabua gunana bamona umui kokia . . . , bona mauri matamata umui kwatua. . . . Inai mauri matamata be Dirava ese ia havaraia. Bona ia ese nega ibounai diba matamata ia henia noho, ia lao bona Dirava ena toana momokani do umui abia.”—Kolose 3:9, 10.
Hereva Hebou Namonamo Karana be mai Anina Bada
16. Dahaka dainai emu adavana oi hereva henia lasi karana ese headava ia hadikaia diba?
16 Bema tau bona hahine be badu dainai ta ta idia hereva henia lasi, unai kara ese namo ta do ia havaraia lasi, to dika bada sibona ia havaraia diba. Nega haida tau eiava hahine be unai ia karaia ena adavana ia panisia totona, to nega momo ia lalohisihisi sibona dainai, ia ura lasi ia herevahereva. Ta ta idia hereva henia lasi karana ese badu ia habadaia sibona bona hekwakwanai ia hamaoromaoroa lasi. Headava hahinena ta ia gwau: “Ai herevahereva lou, to ai ese hekwakwanai ai hamaoromaoroa lasi.”
17. Keristani headava taudia be hekwakwanai idia davaria neganai, dahaka idia karaia be namo?
17 Headava lalonai badu ia noho neganai, hekwakwanai hamaoromaoroa haraga dalana be ia auka. Aonega Herevadia 15:22 (NW ), ia gwau: “Hereva hebou namonamo karana be lasi neganai palani idia guguru lasi, to sisiba taudia be momo neganai anina idia havaraia.” Oiemu adavana ida oi helai bona unai hekwakwanai umui herevalaia be namo. Mai laloa kehoa ida emu adavana ena hereva oi kamonai be namo. Bema unai bamona umui karaia diba lasi, kongrigeisen ena elda taudia edia heduru umui tahua diba. Idia be Baibel edia siri momo idia diba bona hakaua herevadia badinaia daladia dekenai idia manada. Elda taudia “ta ta ibounai be lai koua gabuna hegeregere do idia lao. Idia be guba bada ia toa neganai hunia gabudia namodia hegeregere.”—Isaia 32:2.
Emu Malana Oi Biagua Diba
18. Roma 7:18-23 be dahaka ia herevalaia?
18 Malana biagua karana be mai ena hekwarahi. Iseda kara ita biagua danu be mai ena hekwarahi. Paulo ese unai hekwakwanai ia herevalaia, ia gwau: “Lau diba egu lalona dekenai bona egu kudouna dekenai be namo ta ia noho lasi. Badina be lau ura kara namo do lau karaia, to karaia totona be lau hegeregere lasi. Kara namodia lau ura karaia neganai, be lau karaia diba lasi. Bona kara dikadia lau ura lasi karaia neganai, be lau karaia inai. Bema lau ura lasi gauna lau karaia noho, karaia tauna be lau lasi, to egu lalona dekenai ia noho kara dika ese ia karaia noho.” Iseda “lalona dekenai kara dika ia havaraia gauna ese [ita] ia guia noho” dainai, lalona hahisia herevadia ita gwauraia diba. (Roma 7:18-23) To, namona be ita hekwarahi, bona Dirava ena heduru amo ita kwalimu diba.
19, 20. Edena dala ai Iesu ena haheitalai ese tau bona hahine ia durua diba edia malana idia biagua totona?
19 Headava lalonai lalokau bona hemataurai ia noho neganai, ta ta hereva auka henia karana be lasi. Iesu ena haheitalai inai kara dekenai mani oi laloa. Iesu be iena hahediba taudia ia gwau henidia lasi. Iena hanuaboi ginigabena ai, hahediba taudia ese daika be bada idia hepapahuahulaia neganai, Dirava ena Natuna ese ia gwau henidia lasi. (Luka 22:24-27) Baibel ese tatau ia sisiba henia: “Tatau e, emui adavana do umui lalokau henia, Keriso ese ekalesia ia lalokau henia bamona. Keriso ese danu iena mauri ia atoa diho ekalesia dainai.”—Efeso 5:25.
20 To, hahine be edena bamona? “Hahine danu ese iena adavana do ia matauraia.” (Efeso 5:33) Iena tau ia matauraia hahinena ese iena tau do ia lolo henia bona lalona hahisia herevadia ia gwauraia, a? Paulo ia gwau: “Lau ura umui diba, tatau ibounai edia kwarana be Keriso, hahine edia kwarana be edia tau, bona Keriso ena kwarana be Dirava.” (1 Korinto 11:3) Hahine be edia tau do idia kamonai henia, Keriso be Dirava ia kamonai henia hegeregerena. (Kolose 3:18) Ena be goevadae lasi tauna ta ese Iesu ia tohotohoa namonamo diba lasi, to bema tau bona hahine idia hekwarahi Iesu ena ‘aena gabudia dekenai idia raka’ totona, edia malana idia biagua namonamo diba.—1 Petero 2:21.
Dahaka Oi Dibaia?
• Malana biagua lasi karana ese edena bamona headava ia hadikaia diba?
• Dahaka dainai malana biagua karana be auka?
• Dahaka ese ita ia durua iseda malana ita naria namonamo totona?
• Headava lalonai hekwakwanai ia vara neganai, dahaka oi karaia be namo?
[Picture on page 8]
Elda taudia ese Baibel amo heduru idia henia