Iseda Haroro Bona Mauri Dalana Hebou Pepana Edia Referens
FEBRUARY 3-9
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 12-14
“Mai Anina Bada Kontrakana Ta”
(Genese 12:1, 2) Lohiabada ese Aberamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Oiemu tano bona oiemu varavara bona oiemu tamana ena ruma oi rakatania, bona oi dohore lau hadibaia tano dekenai do oi lao. 2 Lau be oi dekenai tubuna momo do lau henia, dohore idia be bese bada herea. Oi do lau hanamoa, bona oiemu ladana do lau habadaia, vadaeni taunimanima ese namo bada do idia davaria oi dekena amo.
it-1-E 522 par. 4
Kontraka
Aberahamo ida Ia Karaia Kontraka. Aberamo (Aberahamo) be Euperate Sinavai ia hanaia bona Kanana dekenai ia lao neganai, unai kontraka ia guguru matamaia. Bena lagani 430 murinai Taravatu kontrakana idia karaia. (Ga 3:17) Aberahamo be Kaledea tano, Uru hanua, Mesopotamia dekenai ia noho neganai, Iehova ese ia hereva henia bona ia hamaoroa do ia hahedinaraia tanona dekenai ia lao. (Ka 7:2, 3; Ge 11:31; 12:1-3) Esodo 12:40, 41 (LXX) ese ita ia hadibaia Israela taudia be Aigupito bona Kanana tano dekenai idia noho bona lagani 430 ia ore murinai, Israela taudia—Aigupito ai igui hesiai gaukara idia karaia—be unai “dinana momokani” ai Aigupito tano dekena amo idia raka lasi. Israela taudia be Nisan 14, 1513 B.C.E. Pasova dinana ai, Aigupito amo idia ruhaia. (Eso 12:2, 6, 7) Unai ese ia hahedinaraia reana Aberahamo be Nisan 14, 1943 B.C.E. ai Euperate Sinavai ia hanaia bona Kanana dekenai ia lao, bona unai lagani ai Aberahamo kontrakana ia guguru matamaia. Aberahamo ese Kanana tano ia raka hanaia bona Sekema dekenai ia lao neganai, Dirava ia hedinarai lou bona Aberahamo dekenai ia karaia gwauhamata ena kahana haida ia hahedinaraia, ia gwau, “Inai tano be oiemu [garana] dekenai do lau henia.” Iehova ese unai ia gwauraia neganai, Eden umana dekenai ia karaia gwauhamata bona hari ia karaia kontraka idia tamona dalana ia hahedinaraia, unai “garana” be taunimanima edia bese ta amo do ia vara. (Ge 12:4-7) Unai kontraka ena kahana ma haida be gabeai Iehova ese ia hahedinaraia, Genese 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18.
(Genese 12:3) Oi idia hanamoa taudia be lauegu hanamoa do idia davaria, to oi idia hadikaia taudia be dohore lau hadikaia. Tanobada ena bese ibounai, be oi dainai namo bada do idia davaria.
Aberahamo Ena Sivarai Oi Diba be Namo
Unai gwauhamata be hoa gauna momokani, bona Aberahamo be ma nega rua unai gwauhamata ia kamonaia. (Genese 18:18; 22:18) Unai gwauhamata ia hagugurua totona, Dirava be mase ai idia ore vadaeni iduhudia amo haida do ia hatoredia isi lou. Unai toreisi lou taudia ese mauri idia abia neganai unai be hahenamo gauna badana badina idia momo be taunimanima ese idia haboioa tanobada Paradaisona dekenai do idia vareai. Unai murinai, do idia hadibadia edena bamona mauri hanaihanai ena hahenamo do idia abia.—Genese 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.
(Genese 13:14-17) Lota ia rakatania murinai, Lohiabada ese Aberamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Inai gabu dekena amo oiemu matana oi negea kahana ibounai dekenai. 15 Hari oi itaia noho tano ibounai oi dekenai, bona oiemu tubuna dekenai do lau henia, ia lao bona hanaihanai. 16 Oi dekenai tubuna momo herea do lau henia, bona tau ta ese idia do ia duahia diba lasi, tanobada ena tano kahu ibounai ena momo ia duahia diba lasi bamona. 17 Oi toreisi, inai tano ibounai do oi hanaia lao, badina be ibounai oi dekenai do lau henia.”
it-2-E 213 par. 3
Taravatu
Diba bada taudia haida be idaunegai sivaraidia amo idia hamomokania, idaunegai bema ta ia ura ena tano be taunimanima ma ta dekenai ia hoihoilaia, tano ena hetoa ibounai idia itaia diba gabuna dekenai do idia gini, bena tano do ia hoia tauna dekenai unai gabu do ia hahedinaraia. Bema hoia tauna ia gwau, “Lau itaia,” anina be ia abia dae unai tano do ia hoia. Iehova ese Aberahamo dekenai ia gwauhamata Kanana tanona do ia henia neganai, Aberahamo ia hamaoroa unai tano ena not, saut, ist, bona west kahana do ia itaia guna. Aberahamo ia gwau lasi, “Lau itaia,” badina reana Dirava ia gwau gabeai unai Gwauhamata Tanona be Aberahamo ena garana dekenai do ia henia. (Ge 13:14, 15) Mose, Israela taudia edia gwaukau tauna, be Dirava ese ia hamaoroa unai tano do ia “itaia,” unai ese ia hamomokania Dirava ese unai tano be Iosua ena hakaua henunai Israela taudia dekenai do ia henia. (De 3:27, 28; 34:4; Mt 4:8 ai Satani ese Iesu ia hamaoroa herevana itaia.) Dala ma ta be inai: tano ta oi raka hanaia o unai tano hetoana dekenai oi vareai, unai ese ia hahedinaraia oi ura unai tano oi abia. (Ge 13:17; 28:13) Idaunega toretoredia ese idia hahedinaraia tano ta idia hoia neganai, ena hetoana lalonai idia noho au ibounai idia duahia bona hoia danu.—Ge 23:17, 18 hahegeregerea.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 13:8, 9) Vadaeni Aberamo ese Lota dekenai ia gwau, “Ita be varavara, oiemu taudia bona lauegu taudia idia heai be dika. 9 Ita parara be namo. Oiemu ura tano mani oi abia hidi, vadaeni oi ese lau oi rakatania. Oi be kahana oi lao, lau be kahana do lau lao.”
Mai Lalokau ida Hepapahuahu Hamaoromaoroa
12 Baibel ese ia hahedinaraia edena dala ai Dirava ena hesiai taudia ese hepapahuahu idia hamaoromaoroa. Hegeregere Aberahamo bona ena vavana Lota be mai edia mamoe bona boromakau momo, to edia mamoe naria taudia be tano totona idia hepapahuahu. Aberahamo ia ura maino ia karaia dainai, Lota ia hamaoroa ena tano ta do ia abia hidi guna. (Gen. 13:1, 2, 5-9) Unai be haheitalai namona, ani? Aberahamo be sibona ena ura ia laloa lasi, to maino ia karaia. Ena kara namona dainai hahenamo ta ia abia lasi, a? Lasi. Lota ida unai hekwakwanai ia hamaoromaoroa murinai, Iehova ese Aberahamo dekenai ia gwauhamata hahenamo momo do ia henia. (Gen. 13:14-17) Dirava ese ena taravatu idia badinaia bona mai lalokau ida hepapahuahu idia hamaoromaoroa taudia edia dabu gaudia do ia henia.
(Genese 14:18-20) Vadaeni Melekisedeka, Salema ena king, ia be Ataiai Momokani Dirava ena helaga tauna, ese paraoa bona uaina ia mailaia Aberamo dekenai. 19 Ia ese Aberamo ia hanamoa, ia gwau, “Ataiai Momokani Dirava, guba bona tanobada karaia Dirava ese, Aberamo ia hanamoa be namo, 20 Ataiai Momokani Dirava lau hanamoa inai. Ia ese kwalimu oi dekenai ia henia, oi dekenai idia tuari taudia dekena amo.” Bona Aberamo ese ia abia kohu ibounai ia haria kahana 10, bona kahana ta Melekisedeka dekenai ia henia.
(Heberu 7:4-10) Vadaeni mani umui laloa, unai tauna be siahu bada tauna. Iduhu kwarana Aberahamo ese tuari amo ia abia kohu namodia ena kahana 10 amo kahana ta be ia dekenai ia henia. 5 Momokani, Taravatu hegeregerena, Levi ena bese amo hahelaga dagi idia abia taudia ese taunimanima amo kohu ena kahana 10 amo kahana ta idia gogoa, unai be edia tadikaka amo idia abia, herevana idia be Aberahamo ena bese taudia. 6 To Levi iduhuna amo ia vara lasi tauna ese Aberahamo amo kohu kahana 10 amo kahana ta ia abia, bena ia ese gwauhamata ia abia tauna, Aberahamo, ia hanamoa. 7 Taunimanima ibounai be inai hereva dekenai idia lalotamona, hanamoa ia henia tauna ese hanamoa ia abia tauna ia hereaia. 8 Levi taudia ese kohu kahana 10 amo kahana ta idia abia, to idia be do idia mase taudia, to kohu kahana 10 amo kahana ta ia abia tauna ma ta, Toretore Helagadia ia gwau bamona, ia be ia mauri noho. 9 Bona ita gwau diba, Levi be vaia kohu kahana 10 amo kahana ta ia abia, to Aberahamo amo ia danu ese kohu kahana 10 amo kahana ta ia henia, 10 badina Melekisedeka ese Aberahamo ia hedavari henia neganai, Levi be ena sene tauna lalonai ia do noho.
it-2-E 683 par. 1
Hahelaga tauna
Melekisedeka, Salema ena king, be hahelaga tauna (ko·henʹ) ma haida bamona lasi. Baibel ese ena sene taudia edia ladadia ena lista, iena vara dinana, eiava ia mase dinana ia herevalaia lasi. Melekisedeka be tau ta amo hahelaga gaukarana ia abia lasi bona ma ta ese iena gabu ia abia lasi. Ia be king bona hahelaga tauna ena gaukara ia karaia. Iena hahelaga gaukara ese Levi hahelaga oreana ia hereaia, badina Levi ese ena kohu namodia ena kahana 10 amo kahana ta be Melekisedeka dekenai ia henia. Unai bamona ita gwau diba badina Aberahamo, Levi ena tubuna, ese ena kohu kahana 10 amo kahana ta be Melekisedeka dekenai ia henia, bona Melekisedeka ese Aberahamo ia hanamoa. (Ge 14:18-20; He 7:4-10) Unai gaudia amo Melekisedeka ese Iesu Keriso, “hahelaga tauna ela bona hanaihanai, Melekisedeka bamona” ia laulaulaia.—He 7:17.
Baibel Duahiduahi
FEBRUARY 10-16
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 15-17
“Dahaka Dainai Iehova ese Aberamo Bona Sarai Edia Ladana Ia Haidaua?”
(Genese 17:1) Aberamo ena mauri lagani be 99 neganai, Lohiabada ese ia dekenai ia hedinarai, ia gwau, “Lau be Siahu Ibounai Dirava, lau dekenai do oi kamonai oiemu mauri dinadia ibounai, bona kara maoromaoro do oi karaia.
it-1-E 817
Kerere, Kerere Tahua Karana
Nega momo taunimanima be kerere momo idia karaia. Badina ita ibounai be Adamu amo kara dika ita abia. (Ro 5:12; Sa 51:5) To Iehova—ia dekenai kerere ta ia noho lasi—be “ia diba, ita be tanobada ena kahu dekena amo ita ia karaia. Bona ita dekenai ia laloa noho, ita be kahu sibona,” unai dainai ita dekenai ia hebogahisi. (Sa 103:13, 14) Dirava ese abidadama tauna Noa ia lalonamo henia badina “ena nega ai idia noho taudia huanai ia be kerere lasi tauna.” (Ge 6:9, NWT) Danu, Aberahamo ia hagania ia gwau: “Lau dekenai do oi kamonai oiemu mauri dinadia ibounai, bona kara maoromaoro do oi karaia.” (Ge 17:1) Ena be unai tatau rua be goevadae lasi bona gabeai idia mase, to Iehova, taunimanima “ena kudouna ia itaia” Diravana, ese idia ia lalonamo henia badina idia hahedinaraia Iena vairanai idia be kerere lasi taudia. (1Sa 16:7; 2Ki 20:3 hahegeregerea; 2Si 16:9) Israela taudia ia hagania ia gwau: “Do umui noho namonamo, kerere ta lasi, [Iehova], emui Dirava ena vairanai.” (De 18:13; 2Sa 22:24) Dirava ese ena kerere lasi Natuna (He 7:26) ia henia mauri davalaia boubouna totona, unai amo Ia idia abidadama henia taudia ia gwauraia diba, “kara maoromaoro,” eiava kerere lasi taudia, to danu mai kerere lasi ida Hahemaoro maoromaoro gaukarana ia karaia.—Ro 3:25, 26; INTEGRITY; PERFECTION itaia.
(Genese 17:3-5) Vadaeni Aberamo ia tui diho, bona iena vairana ia atoa diho, tano dekenai. Dirava ia gwau, 4 “Oi danu do lau badinaia gwauhamata taravatuna be inai: Oi be dohore bese momo edia tubuna. 5 Oiemu ladana be do idia atoa lou lasi Aberamo, to do idia atoa Aberahamo, badina be bese momo havaraia tauna oi lau halaoa inai.
it-1-E 31 par. 1
Aberahamo
Lagani 10 bamona Kanana hanua ai idia noho vadaeni, to Sara be natuna ta ia do havaraia lasi. Unai dainai Sara ese ena hesiai hahine Hagara, Aigupito amo, ia abia bona iena adavana Aberahamo dekenai ia henia, do idia mahuta hebou bona ia amo natuna ta do ia havaraia totona. Bona Aberahamo ese ena ura ia abia dae. Bena lagani 1932 B.C.E. ai, Aberahamo ena mauri lagani be 86 neganai, Isamaela ia vara. (Ge 16:3, 15, 16) Lagani ma haida idia hanaia, bona 1919 B.C.E. ai Aberahamo ena mauri lagani be 99 neganai, Iehova ese Aberahamo ia hagania ena ruma lalonai idia noho tatau ibounai edia kopina do ia utua, unai be Iehova bona Aberahamo huanai ia karaia kontraka ena toana. Danu unai negai, Iehova ese Aberamo ena ladana ia haidaua Aberahamo, “badina be bese momo havaraia [tamana] oi lau halaoa inai.” (Ge 17:5, 9-27; Ro 4:11) Daudau lasi murinai, Iehova ena aneru toi—Aberahamo ese ia abia dae—be idia gwauhamata unai lagani tamona lalonai Sara be natuna mero ta do ia havaraia!—Ge 18:1-15.
(Genese 17:15, 16) Dirava ese Aberahamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Oiemu adavana ena ladana oi atoa lou lasi Sarai, iena ladana hari be Sara. 16 Lau ese do lau hanamoa, bona ia dekena amo natuna mero oi dekenai do lau henia. Lau ese Sara do lau hanamoa, bona ia be dohore bese idauidau edia sinana, bona iena tubuna haida be dohore king taudia.”
w09-E 2/1 13
Ladana Ena Anina be Dahaka?
Dirava be peroveta herevadia totona, taunimanima haida edia ladana ia haidaua. Hegeregere Aberamo, ena anina be “Idia Hanamoa Tamana,” Ia haidaua Aberahamo, anina be “Hutuma Edia Tamana.” Momokani ena ladana ena anina hegeregerena, Aberahamo be bese momo edia tamana ai ia lao. (Genese 17:5, 6) Danu, Aberahamo ena adavana, Sarai, ena ladana ena anina be “Hereva Momo,” ia haidaua. Dirava ese ena ladana matamata, Sara, anina be “Lohia Hahinena” ia henia neganai, reana ia moale bada herea, badina ia be king momo edia tubuna ai do ia lao.—Genese 17:15, 16.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 15:13, 14) Lohiabada ese ia dekenai ia hereva, ia gwau, “Momokani, oiemu tubuna be idau tano dekenai dohore idia noho, idau taudia bamona. Unuseni hesiai gaukara davana lasi do idia karaia, bona hisihisi do idia abia lagani 400 dekenai. 14 To idia dekenai hesiai gaukara do idia henia besena be do lau panisia, bona unai tano oiemu bese taudia ese do idia rakatania neganai, kohu momo do idia abia lao.
it-1-E 460-461
Lagani Ta Ta ai Idia Vara Gaudia (Chronology)
Iehova ese Aberamo (Aberahamo) ia hamaoroa, ia gwau: “Momokani, oiemu tubuna be idau tano dekenai dohore idia noho, idau taudia bamona. Unuseni hesiai gaukara davana lasi do idia karaia, bona hisihisi do idia abia lagani 400 dekenai.” (Ge 15:13; Ka 7:6, 7 danu itaia.) Gwauhamatana “garana,” Isako, ia do vara lasi neganai, Dirava ese inai hereva ia gwauraia. Lagani 1932 B.C.E. ai, Aigupito hesiai hahinena Hagara amo, Aberamo ena natuna Isamaela ia vara. Bena lagani 1918 B.C.E. ai Isako ia vara. (Ge 16:16; 21:5) Israela taudia idia ruhaia negana amo lagani 400 ita duahia giroa neganai—‘hisihisi’ (Ge 15:14) ia ore negana unai—lagani 1913 B.C.E. ai do ita ginidae, unai negai Isako ena mauri lagani be 5. Danu unai negai Isako be rata ia negea vadaeni bona “idau tano dekenai . . . idau tauna bamona” ia noho, bona Isamaela ese Isako ia “kirikirilaia” neganai, idia perovetalaia hisihisi negana ia matamaia, Isamaela ena mauri lagani be 19. (Ge 21:8, 9, BHḡ) Reana hari iseda negai momo do idia laloa Isamaela ese Isako, Aberahamo ena kohu do ia abia tauna, ia kirikirilaia be gau badana lasi, to idaunegai bese kwaradia dekenai unai be mai anina bada. Unai be momokani, badina Sara ese ena adavana ia noia Hagara bona ena natuna Isamaela do ia lulua neganai, Dirava ese Sara ena lalohadai ia abia dae. (Ge 21:10-13) Baibel lalonai unai sivarai ibounai idia torea karana ese ia hahedinaraia idia perovetalaia lagani 400 ena hisihisi be ia ore lasi ela bona Israela taudia be Aigupito amo idia heau mauri.—Ga 4:29.
(Genese 15:16) Oiemu tubuna be inai tano dekenai do idia giroa mai lasi, ia lao bona uru 4 do idia ore vadaeni. Badina be inai Amoro taudia do lau luludia diba lasi, ia lao bona edia dika be bada, davana do lau henia dikana hegeregerena.”
it-1-E 778 par. 4
Israela Taudia be Aigupito Amo Idia Heau Mauri
“Uru 4.” Namona be ita laloatao Iehova ese Aberahamo ia hamaoroa ena bese taudia be Kanana tanona dekenai do idia giroa lou lasi ela bona uru 4 idia ore. (Ge 15:16) Aberahamo kontrakana ia guguru matamaia negana amo ela bona Israela taudia be Aigupito amo idia heau mauri be lagani 430 bona uru 4 idia ore vadaeni, unai negai lagani momo idia mauri bona idia noho daudau. To Israela taudia be lagani 215 sibona Aigupito ai idia noho. Aigupito dekenai idia vareai “uru 4” ita diba totona, Israela ena iduhu ta ena haheitalai do ita gaukaralaia, hegeregere Levi ena iduhu: (1) Levi, (2) Kohata, (3) Amarama, bona (4) Mose.—Eso 6:16, 18, 20.
Baibel Duahiduahi
FEBRUARY 17-23
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 18-19
“‘Tanobada Ibounai Ena Kota Biaguna’ ese Sodoma Bona Gomora Ia Hadikaia”
(Genese 18:23-25) Aberahamo ese Lohiabada kahirakahira dekenai ia lao, ia henanadaia, ia gwau, “Momokani, oi ese kara maoromaoro bona kara dika taudia danu nega tamona do oi alaia ore? 24 Bema kara maoromaoro taudia 50 hanua dekenai idia noho, be hanua ibounai do oi hadikaia ore, a? Hanua dekenai do oi bogahisihisi diba, unai 50 hamauria totona? 25 Kara maoromaoro taudia bona kara dika taudia nega tamona do oi alaia lasi, a? Kara maoromaoro taudia bona kara dika taudia, bema edia davana be tamona, be hegeregere lasi. Unai bamona be oiemu kara lasi. Tanobada ibounai ena kota biaguna be kara maoromaoro do ia karaia lasi, a?”
“Tanobada Ibounai Ena Kota Biaguna” be Hanaihanai Kara Maoromaoro Ia Karaia
“Tanobada ibounai ena kota biaguna be kara maoromaoro do ia karaia lasi, a?” (Gen. 18:25) Aberahamo be unai bamona ia henanadai, badina ia diba Iehova be Sodoma bona Gomora dekenai hahemaoro maoromaoro do ia karaia. Danu, ia diba Iehova be nega ta do ia kara gageva lasi, ia ese “kara maoromaoro taudia bona kara dika taudia be nega tamona do [ia] alaia lasi.” Oibe, Aberahamo ia diba Iehova be unai bamona do ia karaia lasi. Lagani 400 bamona murinai, Iehova be sibona ia gwauraia: “Ia be Nadi Badana, iena gaukara be namo momokani. Iena dala ibounai be maoro, bona iena kota be momokani. Ia be abidadama ena Diravana, ia kara dika lasi. Ia be momokani bona maoromaoro.”—Deu. 31:19; 32:4.
(Genese 18:32) Aberahamo ia gwau, “Lohiabada e, mani oi badu lasi, inai nega tamona sibona ma do lau hereva, bema 10 sibona oi davaria, be edena bamona?” Ia gwau, “Bema 10 sibona idia noho do lau hadikaia ore lasi.”
Boga-Auka—Haheauka be Mai Ena Namo
Oibe, boga-auka karana dekenai, Iehova be haheitalai namona ita tohotohoa totona. (2 Pet. 3:15) Baibel lalonai Iehova ese boga-auka karana ia hahedinaraia edia sivarai momo idia noho. (Neh. 9:30; Isa. 30:18) Hegeregere, Aberahamo be Iehova ese Sodoma do ia hadikaia ena palani ia henanadailaia neganai, Iehova be dahaka ia karaia? Ginigunana be, Iehova ese Aberahamo ena hereva ia koua lasi. To, Iehova be mai haheauka ida Aberahamo ena henanadai bona lalohadai ta ta ia kamonai namonamo. Bena, Iehova be Aberahamo ena henanadai ia haerelaidia amo iena kamonai karana ia hahedinaraia, bona Ia hamaoroa Sodoma do Ia hadikaia lasi bema unai hanua dekenai kara maoromaoro taudia 10 sibona idia noho. (Gen. 18:22-33) Iehova be haheitalai namona kamonai karana dekenai bona ia badu haraga lasi!
(Genese 19:24, 25) Vadaeni, Lohiabada ese salipa nadi mai lahi bada danu guba dekena amo ia negea diho, Sodoma bona Gomora edia latanai. 25 Unai hanua badadia, bona tano palaka ibounai, bona hanua taudia, bona unai tano dekenai vara gaudia ibounai Lohiabada ese ia hadikaia ore.
Iehova be Iseda Siahu Ibounai Diravana!
12 Oibe, Iehova be idia vara kara dika do ia raraia sibona lasi. Nega dokona ai ita noho dainai, ita diba Iehova be kahirakahira iena lohia siahuna do ia abia isi bona kara dika do ia haorea. Iehova ese kara dika taudia be Abata amo ia haorea. Ia ese Sodoma bona Gomora hanuadia ia hadikaia ore bona Farao mai ena tuari taudia ia hamasea. Sisera bona ena tuari taudia bona Asuria king Senakeriba bona ena tuari taudia be hegeregere lasi Iehova idia tuari henia totona. (Gen. 7:1, 23; 19:24, 25; Eso. 14:30, 31; Gun. 4:15, 16; 2 Kin. 19:35, 36) Unai dainai, ita diba Iehova Dirava be ena ladana bona ena Witnes taudia idia dagedage henia taudia do ia haorea. Danu, hari idia vara gaudia ese idia hamomokania Iesu be ia lohia noho, bona inai tanobada dikana ena dokona be kahirakahira.—Mat. 24:3.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 18:1) Lohiabada ese Aberahamo dekenai ma ia hedinarai lou, Mamare ena au helagadia gabu dekenai. Dina tubu neganai Aberahamo ese iena palai ruma ena iduara dekenai ia helai noho.
(Genese 18:22) Vadaeni unai tatau ese unai gabu idia rakatania, idia lao Sodoma kahana, to Lohiabada be Aberahamo danu ia noho.
Taunimanima ta ese Dirava Ia Itaia A?
Hari ita diba dahaka dainai Aberahamo ese tauanina ai ia hedinarai aneruna, Dirava ena gwaukau aneruna, ia hereva henia hegeregere ia be Iehova Dirava ia hereva henia bamona. Unai aneru ese Dirava ia ura Aberahamo dekenai do ia gwauraia herevadia sibodia ia gwauraia. Ia be Dirava ese ia siaia aneruna dainai, Baibel ia gwau: “Iehova ese Aberahamo dekenai ma ia hedinarai lou.”—Genese 18:1.
Mani oi laloatao, Dirava ena gwaukau aneruna ese Ena hereva ia henia hanai goevagoeva diba, telefon o reidio ese iseda hereva ia henia hanai goevagoeva diba hegeregerena. Unai dainai, Aberahamo, Mose, Manoa, bona ma haida be tauanina dekenai ia hedinarai aneruna ta ida idia herevahereva neganai, unai be hegeregere Dirava ida idia herevahereva bamona. Ena be unai taudia ese unai aneru idia itadia diba bona Iehova ena hairai, idia ese idia hahedinaraia hairaina, idia itaia diba, to Dirava idia itaia diba lasi. Unai dainai unai taudia dekenai ia vara gauna ese Ioane ena hereva ia hakoikoia lasi; Ioane ia gwau: “Tau ta ese Dirava ia itaia lasi.” (Ioane 1:18) Unai taudia ese Dirava ese ia siaia anerudia idia itadia, Dirava idia itaia lasi.
(Genese 19:26) To Lota ena adavana ese iena vairana ia giroa murina kahana dekenai, vadaeni Lohiabada ese damena nadi dekenai ia halaoa.
Ma Haida Oi Durua Edia Lalohekwarahi Idia Haheaukalaia Totona
3 Lota be abia hidi kererena ia karaia, badina ia be Sodoma ai matabodaga karadia idia karaia taudia huanai ia noho. (2 Petero 2:7, 8 duahia.) Unai gabu be bisinesi idia karaia gabuna, to Lota be unuseniai ia noho dainai hekwakwanai momo ia davaria. (Gen. 13:8-13; 14:12) Iena adavana be unai gabu ai idia noho taudia haida ia lalokau henia bada dainai Iehova ena hereva ia badinaia lasi. To, Dirava ese unai gabu ai lahi bona salipa ia siaia diho neganai, Lota ena adavana ia mase. Bona Lota ena natuna kekeni rua mani oi laloa. Edia maoheni tatau rua danu be Sodoma dekenai idia mase. Lota be iena ruma bona kohu ia haboioa bona danu ia lalometau bada badina iena adavana be ia mase. (Gen. 19:12-14, 17, 26) Unai hekwakwanai badadia idia vara neganai, Iehova ese Lota ia rakatania, a? Lasi.
Baibel Duahiduahi
FEBRUARY 24–MARCH 1
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 20-21
“Iehova be Hanaihanai Ena Gwauhamata Ia Hagugurua”
(Genese 21:1-3) Lohiabada ese Sara ia durua, iena gwauhamata hegeregerena. 2 Vadaeni ia be rogorogo, bona mero ta ia abia Aberahamo dekenai, ia be buruka neganai. Mero ena vara nega be Dirava ia gwauraia guna hegeregerena. 3 Aberahamo ese iena natuna mero ena ladana ia atoa Isako.
wp17.5-E 14-15
Dirava ese Ia Gwauraia “Lohia Hahinena”
Sara ia kiri karana ese ia hahedinaraia ena abidadama ia manoka, a? Lasi. Baibel ia gwau: “Sara danu be ia abidadama dainai, siahu ia abia ia rogorogo bona natuna ta ia abia, ena be ia buruka vadaeni bona natuna havaraia laganidia ia hanaia vadaeni, to ia diba ia dekenai unai gwauhamata ia karaia tauna ese ena hereva do ia badinaia.” (Heberu 11:11) Sara be Iehova ia diba, bona ia abia dae Iena gwauhamata ibounai do ia hagugurua. Ita ura unai bamona abidadama karana ita tohotohoa, ani? Unai ia vara totona namona be Baibel ia karaia Diravana ita dibaia namonamo. Unai bamona ita karaia neganai, do ita laloparara Sara be badina namona dainai Dirava ia abidadama henia. Iehova be hanaihanai ia karaia gwauhamata ibounai ia badinaia bona hagugurua—nega haida ita laloa lasi dalana eiava hoa dalana ai unai do ia karaia!
“SARA ENA URA DO OI KARAIA”
Sara ena mauri lagani be 90 neganai, ena mauri lalonai ia ura henia gauna ia vara. Ena adavana lalokauna totona natuna mero ia havaraia, unai negai Aberahamo ena mauri lagani be 100! Aberahamo ese unai beibi ena ladana ia atoa Isako, eiava “Kiri,” Dirava ena hereva hegeregerena. Mani oi laloa, reana Sara be mai moale ida ia kiri bona ia gwau: “Dirava ese lau dekenai moale bona kiri ia henia vadaeni. Lauegu sivarai idia kamonai taudia ibounai be do idia kiri lau danu.” (Genese 21:6) Iehova ese ia henia harihari gauna dainai, Sara ia moale bada herea. To danu, maduna badana ia huaia.
Isako ena mauri lagani be 5 bona rata ia negea dinana ai, ena famili ese aria badana ta idia karaia. To hekwakwanai ta ia vara. Sara “ia itaia” Hagara ena natuna, Isamaela, ena mauri lagani be 19, ese Isako ia kirikirilaia. Unai be gadara dalanai ia hevaseha lasi. Badina gabeai, aposetolo Paulo be Dirava ena lauma helaga ena heduru amo ia gwau Isamaela be Isako ia dagedage henia. Sara ese unai dagedage karana ia itaia neganai, ia diba unai bamona kara be namo lasi ena natuna totona. Sara ia laloparara Isako be iena natuna sibona lasi, to Iehova be ia amo ena palani do ia hagugurua. Unai dainai, mai boga-auka ida Aberahamo ia hereva henia. Ia noia Hagara bona ena natuna Isamaela ia lulua totona.—Genese 21:8-10; Galatia 4:22, 23, 29.
Aberahamo ena hemami be edena bamona? Baibel ia gwau: “Aberahamo ena lalona be hisihisi bada, badina Isamaela danu be iena natuna.” Isamaela ia lalokau henia dainai, unai hekwakwanai ia laloa bada lasi. To, Iehova ese unai ia lalopararalaia dainai, Aberahamo ia hereva henia, ia gwau: “Unai mero bona oiemu hesiai hahine Hagara dekenai oi laloa momo lasi. Sara ena ura do oi karaia, badina be Isako dekena amo, lau gwauhamata vadaeni bese, be do oi abia.” Iehova ese Aberahamo ia hadibaia, Hagara bona Isamaela do ia naria. Aberahamo be mai abidadama ida ena hereva ia badinaia.—Genese 21:11-14.
(Genese 21:5-7) Aberahamo ena mauri lagani be 100, Isako ia vara neganai. 6 Sara ia gwau, “Dirava ese lau dekenai moale bona kiri ia henia vadaeni. Lauegu sivarai idia kamonai taudia ibounai be do idia kiri lau danu.” 7 Ma ia gwau, “Daika ese Aberahamo dekenai ia hamaoroa diba, Sara ese iena natuna dekenai rata do ia henia? To momokani, lau buruka neganai, natuna mero lau havaraia vadaeni ia dekenai.”
(Genese 21:10-12) Sara ia itaia, bona Aberahamo dekenai ia gwau, “Unai hesiai hahine mai ena natuna oi lulua lao. Badina be namo lasi unai hesiai hahine ena natuna ese oiemu kohu kahana do ia abia. Lauegu natuna Isako sibona ese inai kohu do ia abia.” 11 Aberahamo ena lalona be hisihisi bada, badina Isamaela danu be iena natuna. 12 To Dirava ese Aberahamo dekenai ia hereva, ia gwau, “Unai mero bona oiemu hesiai hahine Hagara dekenai oi laloa momo lasi. Sara ena ura do oi karaia, badina be Isako dekena amo, lau gwauhamata vadaeni bese, be do oi abia.
(Genese 21:14) Kerukeru, daba maragi neganai, Aberahamo ese Hagara dekenai aniani bona ranu danu be nani kopina lalonai ia henia. Idia be Hagara ena doruna dekenai ia atoa, bona ia siaia lao, mero danu. Vadaeni, hahine ia lao, bona Bere Sieba ena taunimanima lasi gabuna dekenai ia loaloa.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 20:12) Bona inai danu, ia be momokani lauegu taihuna, aiemai tamana be tamona, to aiemai sinana be idau, vadaeni ai ruaosi ai headava.
wp17.3 12, futnout
“Oi be Hairai Dikadika Hahine ta”
Sara be Aberahamo ena taihuna ta. Tera be idia ruaosi edia tamana, to edia sinana be idau. (Genese 20:12) Hari unai bamona headava be maoro lasi, namona be ita laloatao, unai negai gau idia karaia dalana be idau. Ena be Adamu bona Heva be mauri goevadaena idia haboioa, to taunimanima be unai nega kahirakahira idia noho dainai, edia tauanina be ia goada. Unai bamona taudia dekenai, bema varavara taudia idia headava heheni bona natudia idia havaraia, edia natudia be mai edia gorere ida do idia vara lasi. To lagani 400 bamona murinai, taunimanima edia mauri lagani be iseda hegeregerena. Unai nega ai, Mose ena Taravatu ese famili idia headava heheni karana ia taravatua.—Levitiko 18:6.
(Genese 21:14) Kerukeru, daba maragi neganai, Aberahamo ese Hagara dekenai aniani bona ranu danu be nani kopina lalonai ia henia. Idia be Hagara ena doruna dekenai ia atoa, bona ia siaia lao, mero danu. Vadaeni, hahine ia lao, bona Bere Sieba ena taunimanima lasi gabuna dekenai ia loaloa.
Duahia Taudia edia Henanadai
Baibel ia gwau namona be Dirava ena orea taudia ese ‘edia varavara idia naria.’ Unai dainai dahaka dainai Aberahamo ese Hagara bona Isamaela ia siaidia lao tano gagaena dekenai?
Lalokau karana bona dala maorona be, Dirava ena hesiai taudia ese edia dabu varavaradia idia naridia. Aposetolo Paulo ese Keristani tama sina inai bamona ia gwauraidia: “Bema tau ta ese iena varavara ia naria lasi, o iena ruma taudia ia ubua lasi neganai ia ese iena abidadama Keriso dekenai ia negea vadaeni. Iena dika ese ekalesia lasi murimuri tauna ena dika ia hanaia vadaeni.”—1 Timoteo 5:8.
Ita diba Aberahamo ena kara ese unai sisiba Dirava ena amo ia dadaraia lasi, badina Baibel ia gwau iena abidadama be haheitalai namona, ia be “Dirava ena turana.”—Iakobo 2:23; Heberu 11:8-19.
Dirava ese hahenamo ta ia gwauhamatalaia, Aberahamo ena garana o natuna amo. Sara ia buruka bona ia do gabani neganai, Aberahamo ia hamaoroa namona be natuna merona do ia havaraia ena Aigupito hesiai hahinena Hagara amo. Gabeai, Hagara ia rogorogo neganai, ia ese Sara ia matauraia lasi, iena kara be “dagedage” karana bamona Aberahamo ena lalokau adavana dekenai. (2 Samuel 22:49; Salamo 11:5) Aberahamo ese Sara ia hamaoroa iena ura hegeregerena Hagara do ia kara henia, bena Sara ese ia hahemaraia, unai dainai Haraga ia heau lao tano gagaena dekenai, reana Aigupito ia lou henia gwauraia. Baibel ia gwau lasi, aniani ia laohaia, unai dainai reana ia diba aniani bona ranu ia abia diba kamepa dekenai idia noho taudia amo, hegeregere Bedouin taudia amo.—Genese 12:1-3, 7; 16:1-6.
Aneru ese Hagara ia hamaoroa namona be ia lou lao, danu ia gwau tubuna momo do ia abia, bona ena natuna Isamaela ese “taunimanima ibounai dekenai do ia inai henia.” (Genese 16:7-12) Lagani haida murinai, Isamaela ese Isako, Aberahamo ese ena adavana Sara amo ia havaraia natuna korikorina, ia inai henia. Isamaela ese Isako ia kirikirilaia, o ia gwau dika henia. Vaia tadikaka edia kara bamona ia karaia lasi. Baibel ia gwau, unai kara amo ia be Dirava ese Aberahamo dekenai ia gwauhamatalaia garana ia “dagedage henia.” Unai dainai ia kara auka henia be maoro.—Genese 21:1-9; Galatia 4:29-31.
Iehova ese Aberahamo ia hamaoroa ena adavana ena hereva do ia karaia, ‘Hagara bona ena natuna do ia lulua oho.’ Ena be Aberahamo ia moale lasi Hagara ese ena natuna do ia abia lao dainai, to Aberahamo ese kohu ia henidia. Guna Hagara be tano gagaena dekenai ia lao neganai, reana aniani ia laohaia lasi, to hari Aberahamo ese aniani bona ranu ia henia. “Bere-Sieba ena taunimanima lasi gabuna dekenai ia loaloa” neganai dala ia reaia reana, bena edia ranu ia ore, ranu gurina ta ia do davaria lasi neganai. To unai hekwakwanai be Aberahamo ena kerere ta dainai ia vara lasi, badina ena be edia kara kerere dainai ia luludia, to ‘ia naridia bona ia ubudia.’—Genese 21:10-21.
Baibel Duahiduahi