Lalo-Dika Kava Karana be Lasi Negana!
SAIENS tauna, Albert Einstein be guna ia gwau inai tanobada dikana lalonai, lalo-dika kava karana hadokoa be auka herea to atom hapararaia be auka lasi. Unai hegeregerena, nius torea tauna, Edward R. Murrow, Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana lalonai ladana bada ia abia bena gabeai U.S. Information Agency ena dairekta ai ia lao tauna, ia gwau, “tau ta ese lalo-dika kava karana ia kokia diba lasi—idia itaia sibona.”
Unai hereva be momokani, a? Bese dadaraia bona inai henia karana kokia dalana be auka herea, a? Dirava ena lalohadai lalo-dika kava karana dekenai be dahaka?
Dirava be Taunimanima Edia Toana Ia Laloa Lasi
Baibel ese taunimanima edia toana hegeregerena amo kara henidia karana ia gwauraia dika. (Aonega Herevadia 24:23; 28:21) Ia gwau, ‘Dirava dekena amo aonega be laloa goevagoeva, bena mai ena maino, laloa manada bona gado namo. Ia be mai ena bogahisihisi, bona kara namodia momo. Ia be maka tamona dekena amo taunimanima ibounai ia kara henidia, edia toana dekena amo lasi. Ia be Keristani koikoi tauna lasi.’ (Iamesi 3:17) Israela ena hahemaoro taudia dekenai unai aonega herevana idia gwauraia. Idia hamaorodia: “Mai maoromaoro danu, bona mai maka tamona danu do umui kota henia. Ogogami taudia do umui bogahisihisi henia lasi, vadaeni idia uini kava. Bona kohu momo taudia do umui gari henia lasi, vadaeni idia uini kava. To laloa maoromaoro dekenai do umui kota henia.”—Levitiko 19:15.
Baibel ena hereva taunimanima edia toana hegeregerena amo kara henidia karana bona lalo-dika kava karana dekenai be Iesu Keriso bona iena aposetolo taudia Petero bona Paulo ese idia hamomokania. Iesu ese “edia tauanina idia manokamanoka, bona idia lao idau gabu idau gabu dekenai, mamoe idia naria lasi bamona” taudia ia dadaraia lasi. (Mataio 9:36) Ia hahediba ia gwau: “Gau edia toana sibona dekena amo do umui kota henia lasi, to do umui kota henia mai maoromaoro danu.”—Ioane 7:24.
Petero bona Paulo ese ita idia hagoadaia, idia gwau Iehova Dirava be taunimanima edia toana ia laloa lasi. Petero ia gwau: “Hari lau diba momokani Dirava ese taunimanima edia toana ia laloa lasi. To bese ibounai lalonai, Dirava dekenai idia gari, bona kara maoromaoro idia karaia taudia, be Dirava ese do ia abia dae.” (Kara 10:34, 35) Aposetolo Paulo ia gwau: “Dirava ia laloa lasi daika be ladana bada, to maka tamona dekenai taunimanima ibounai ia kota henidia.”—Roma 2:11.
Baibel Ena Siahu
Baibel be mai ena siahu, iena hereva idia badinaia taudia edia kara ia haidaua totona. Heberu 4:12 ia gwau: “Dirava ena hereva be ia mauri noho, bona ia be mai ena siahu.” Taunimanima edia toana amo ia kara henidia tauna be Iehova ena heduru amo iena lalohadai ia haidaua diba bena dala maorona ai taunimanima do ia kara henidia.
Mani, Taso tauna Saulo ena haheitalai oi laloa. Baibel ena sivarai hegeregerena, ia be guna Keristani kongregesen ia dagedage henia badina tomadiho ena sene karadia aukadia ia badinaia. (Kara 8:1-3) Iuda taudia edia sene taravatu ia abia dae momokani dainai, ia laloa Keristani taudia ibounai be tomadiho momokanina idia rakatania bona idia inai henia. Iena lalohadai dikana dainai Keristani taudia hamasea karana ia durua. Baibel ia gwau, ia ese “Lohiabada ena diba tahua taudia hagaria bona alaia hereva momo ia gwauraia.” (Kara 9:1) Unai ia karaia neganai ia laloa ia ese Dirava dekenai hesiai gaukara helagana ia karaia.—Ioane 16:2 itaia.
To, Taso tauna Saulo ese iena lalo-dika ia rakatania. Ia be Keristani tauna ai ia lao danu! Gabeai, Iesu Keriso ena aposetolo tauna ai ia lao murinai, ia gwau: “Gunaguna lau ese Keriso lau hereva dika henia, lau dagedage henia, bona iena ladana lau hadikaia. To Dirava ese lau ia bogahisihisi henia, badina be abidadama lau do diba lasi, bona egu kara ena dika lau do diba lasi dainai.”—1 Timoteo 1:13.
Paulo sibona ese iena lalohadai dalana ia haidaua lasi. Iena revareva, sivarai namona harorolaia tauna, Tito dekenai ia siaia neganai Paulo ese Keristani taudia ia hagoadaia “tau ta do idia gwauraia dika lasi, bona do idia heai lasi, to do idia manau. Nega ibounai taunimanima ibounai dekenai manada kara do idia karaia. Badina be ita danu gunaguna ita be mai kavakava, mai kamonai lasi, bona mai kerere danu. Ura dikadia bona tauanina ena moale gaudia idauidau ese ita idia koia. Ita ese haida ita laloa dika henia, ma haida ita mama henia. Haida be ita ese ita badu henia, bona haida ese ita danu idia badu henia.”—Tito 3:2, 3.
Lalo-Dika Kava Idia Havaraia Gaudia Kokia
Hari, Keristani korikoridia idia hekwarahi bada unai sisiba idia badinaia totona. Idia ura taunimanima edia toana amo idia kota henidia karana do idia rakatania. Unai kara ese ia durudia haida “do idia gwauraia dika lasi.” Tanobada hegegemadai ai idia be tano idauidau, iduhu idauidau, bona bese idauidau taudia to tadikaka bamona idia noho hebou.
Mani Henrique, kopi korema Brazil tauna ena sivarai ita laloa. Haida ese idia inai henia badina ia be kopi idauna tauna, unai dainai ia ese kopi kurokuro taudia ia inai henidia bada. Ia gwau: “Kopi kurokuro Witness taudia rua idia mai egu ruma dekenai Dirava ena ladana idia herevalaia totona. Matamanai lau ura lasi lau kamonai badina lau ese kopi kurokuro taudia lau abia dae lasi. To gabeai lau itaia, idia gwauraia gauna be hereva momokani. Vadaeni, Baibel stadi lau abia dae. Lau henia henanadai ginigunana be, ‘Emui dubu dekenai kopi korema taudia momo idia noho, a?’ Idia gwau, ‘Oibe.’ Bena lau dekenai Lau Egu Bible Sivarai Buka,a lalonai laulau ginigabena idia hahedinaraia, ia be tano idauidau matamata taudia edia laulau. Kopi korema merona ta danu ia noho, unai ese lau ia hagoadaia. Gabeai, Iehova ena Witness taudia edia Kingdom Hall lau vadivadi henia, bona unuseniai kopi idauidau taudia be mai hemataurai ida ta ta idia kara henia lau itaia. Unai be mai anina bada lau dekenai.”
Hari, Henrique be Iehova ena Witness tauna ta bona ia moale bada herea unai Keristani korikori tadikaka oreana lalonai ia noho dainai. Ia lalo-parara taunimanima ta ese unai ia havaraia lasi. Ia gwau: “Hari lau ese Iehova bona Iesu dekenai lau tanikiu bada lau totona idia karaia karana dainai. Lau be Iehova ena hesiai taudia milioni momo, bese, kopi, bona mauri dalana idauidau taudia ida lau gaukara hebou lalo-tamona ai.”
Dario danu be ia bada noho neganai haida ese idia lalo-dika henia kava. Ena mauri lagani be 16 neganai, Iehova ena Witness taudia ida Baibel ia stadilaia matamaia. Ia gwau: “Witness taudia huanai, lau itaia bese ta be bese ta ia hanaia hemami be lasi.” Lalokau momokani ena hemami dainai ia hoa bada. Ia itaia kopi idauidau taudia ta ta be kongregesen lalonai maduna idia huaia. Kongregesen murimurina dekenai, haida ese idia lalo-dika henia kava eiava idia dadaraia neganai, Dario ia laloatao Iehova be bese, iduhu, bona gado idauidau taudia ia lalokau henidia.
Haheauka Dalana
Ita ibounai ita ura haida ese ita idia lalo-namo henia bona mai hemataurai ida ita idia kara henia. Unai dainai bema ta ese ita ia lalo-dika henia kava, ita haheaukalaia be mai ena hekwarahi bada. Keristani kongregesen ese inai tanobada ena lalo-dika karadia edia hisihisi amo ita ia koua lasi. Satani ese inai tanobada ena kara ia biagua noho lalonai, unai kara dikadia do idia vara noho. (1 Ioane 5:19) Apokalupo 12:12 ese ita ia hadibaia, ia gwau: “Tanobada bona davara, madi o, nega dika bada do umui davaria! Badina be Satani ese umui dekenai ia lao vadaeni, mai ena badu dikadika. Ia badu, badina ia diba iena nega be ia kwadogi sibona.” Iena ura be ita ia hahekwakwanaia sibona lasi. Ia be vamu ania animal hegeregerena idia gwauraia. Aposetolo Petero ese ita ia hamaoroa, ia gwau: “Umui dekenai ia tuari henia tauna, Satani, be laiona mai ena boiboi bada bamona. Ia ese hunia dekenai ia raka loaloa noho, do ia ania ore taudia ia tahua noho.”—1 Petero 5:8.
Baibel ese ita ia hamaoroa, ia gwau: “Dirava ena ura do umui karaia. Satani do umui tuari henia, vadaeni umui dekena amo do ia heau boio.” (Iamesi 4:7) Lalo-dika kava karana ita haheaukalaia dalana namona be Dirava amo heduru do ita tahua, ita ia naria totona. King Davida ia guriguri bamona; ia gwau: “Egu Dirava e, kara dika taudia dekena amo lau do oi hamauria. Kara gagevagageva, bona dagedage taudia, edia siahu dekena amo, lau do oi hamauria.” (Salamo 71:4) Salamo torea tauna bamona ita guriguri diba: “Dirava e, lau dekenai do oi bogahisihisi henia, badina be taunimanima ese lau idia lulua noho. Dina ena nega ibounai, idia ese lau idia tuari henia noho.”—Salamo 56:1.
Dirava be dahaka do ia karaia unai bamona guriguri dekenai? Baibel ia haere, ia gwau: “Ogogami taudia be ia dekenai idia boiboi neganai, ia ese do ia durua. Edia gau be lasi, bona edia durua be lasi taudia, be king ese do ia hamauria. Ia ese manoka taudia, bona ogogami taudia dekenai do ia bogahisihisi, bona gau lasi taudia be mase dekena amo, ia ese do ia hamauria.” (Salamo 72:12, 13) Ita moale bada badina ita diba Iehova ena nega korikorina ai haida ese idia lalo-dika henidia kava taudia be unai hisihisi amo do ia ruhadia!
‘Ta Do Idia Hahisia Lasi’
Inai tanobada ena gavamani ese edia taravatu bona program idauidau amo lalo-dika kava karana idia koua toho. Taunimanima ibounai be maka tamona dekenai kara henia daladia idia gwauhamatalaia. To do idia kwalimu diba lasi. (Salamo 146:3) Dirava sibona ese lalo-dika kava karana ia kokia diba. Ia ese taunimanima ibounai be lalo-tamona besena tamona ai do ia halaoa. “Hutuma bada herea, tau ta ese ia duahidia diba lasi, bese idauidau bona iduhu idauidau bona kopina idauidau bona gado idauidau amo” be inai tanobada ena dokona amo do idia roho mauri bona maino ai do idia noho.—Apokalupo 7:9, 10, NW.
Iehova ese bese inai henia karana bona bese idauidau edia noho dalana ia hadikaia gaudia ibounai do ia kokia. Mani oi laloa, tau ta do idia lalo-dika henia kava lasi! “Taunimanima ta ta ibounai, be maino dekenai do idia noho. Ta ta ese sibona ena vain uma bona fig audia, be do idia naria noho, bona tau ta ese idia do ia hagaria lasi.” (Mika 4:4) Bona Isaia 11:9 (NW) ia gwau: “Ta do idia hahisia lasi.”
Bema hari haida ese oi idia lalo-dika henia kava, unai helaro namona nega vaira totona ese oiemu hebamo karana Iehova ida do ia hagoadaia. Oi do ia durua inai tanobada dikana ena lalo-dika kava karadia do oi haheaukalaia totona. Lalo-dika kava karadia oi haheaukalaia bona nega matamata oi naria noho lalonai, namona be Baibel ena aonega sisiba oi badinaia, ia gwau: “Lohiabada ena nega namona umui naria noho taudia ibounai e, do umui goada, do umui boga auka.”—Salamo 31:24.
[Footnotes]
a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., ese ia halasia.
[Picture Credit Line on page 4]
U.S. National Archives photo