Keristani Abidadama Do Idia Tohoa
“Taunimanima haida sibona be mai edia abidadama.”—2 TESALONIKA 3:2.
1. Gunaguna amo ema bona hari, dahaka ese ia hahedinaraia taunimanima iboudiai lasi to haida sibona be abidadama momokanina idia hahedinaraia?
GUNAGUNA amo ema bona hari, abidadama momokanina idia hahedinaraia tatau, hahine, bona natudia idia noho. Unai hereva “momokanina” ita gaukaralaia be maoro, badina taunimanima ma milioni momo ese abidadama idia hahedinaraia haraga, to unai abidadama be mai ena badina lasi. Nega momo unai bamona abidadama idia hahedinaraia taudia ese dirava koikoidia idia tomadiho henia eiava edia tomadiho daladia be Siahu Ibounai Diravana, Iehova, ena ura bona ia hahedinaraia Herevana hegeregerena lasi. Unai dainai aposetolo Paulo ia torea: “Taunimanima haida sibona be mai edia abidadama.”—2 Tesalonika 3:2.
2. Dahaka dainai sibona eda abidadama ita tahua namonamo be gau badana?
2 To Paulo ena hereva ese ia hahedinaraia iena nega ai, bona hari danu, haida be mai edia abidadama momokanina. Inai magasin idia duahia taudia momo idia ura unai bamona abidadama momokanina idia abia bona habadaia, unai abidadama idia hahedinaraia, Dirava ena hereva momokanina idia diba maoromaoro hegeregerena. (Ioane 18:37; Heberu 11:6) Oiemu ura danu be unai bamona, a? Bema oibe, gau badana be oi lalo-parara oiemu abidadama idia tohoa gaudia do oi davaria bona unai hahetoho totona oi hegaegae be namo. Dahaka dainai unai bamona ita hereva diba?
3 Namona be ita diba iseda abidadama dekenai, Iesu Keriso be mai anina bada. Oibe, Baibel ia gwau ia be iseda abidadama Durua Tauna. Iesu ena hereva bona kara dainai, bona peroveta herevadia ia hagugurua dainai, unai be momokani. Ia ese badina aukana ia atoa, taunimanima ese abidadama momokanina idia haginia totona. (Heberu 12:2; Apokalupo 1:1, 2) To, ita duahia Iesu ese “dibagani ena mamina ia abia, ita ese ena mamina ita abia hegeregerena. To Iesu ese kara dika ta ia karaia lasi.” (Heberu 4:15) Oibe, Iesu ena abidadama idia tohoa. Namona be unai ese lalo-metau eiava lalo-hekwarahi ia havaraia lasi, to ita ia hagoadaia be namo.
3, 4. Abidadama idia tohoa gaudia ita laloa neganai, dahaka dainai Iesu ita laloatao be namo?
4 Iesu be hahetoho badadia ia davaria bona satauro dekenai idia hamasea danu, bona unai gaudia amo “Dirava kamonai henia dalana” ia dibaia. (Heberu 5:8) Ia hamomokania taunimanima ese abidadama momokanina idia hahedinaraia noho diba, herevana edena hahetoho idia davaria. Unai hereva be mai anina bada, bema Iesu ese ia murinai idia raka taudia ia herevalaia dalana ita laloa, ia gwau: “Umui dekenai lau hamaoroa herevana do umui laloatao: Hesiai tauna ese iena biaguna ia hereaia lasi.” (Ioane 15:20) Momokani, Iesu ese iseda negai ia murinai idia raka taudia ia herevalaia neganai, ia gwau: “Lauegu ladana dainai bese ibounai ese umui do idia badu henia.”—Mataio 24:9.
5. Baibel ese edena bamona ia hahedinaraia hahetoho do ita davaria?
5 Lagani 1900 murinai, hahemaoro be Dirava ena orea taudia bogaraginai ia matamaia. Baibel be guna ia gwauraia: “Dirava ena [hahemaoro] ena nega be ia ginidae vadaeni, bona Dirava ese iena orea taudia do ia kota henidia guna. To bema ita do ia kota henia guna, Dirava ena Sivarai Namona idia abidadama henia lasi taudia edia dokona be edena bamona? Bona Buka Helaga ena hereva ia gwau: ‘Kara maoromaoro taudia ese mauri idia abia dalana be auka. Unai dainai Dirava diba lasi kara dika taudia, edena bamona do idia mauri diba?’ ”—1 Petero 4:17, 18.
Abidadama Idia Tohoa —Dahaka Dainai?
6. Dahaka dainai idia tohoa abidadama ena namo be bada?
6 Idia tohoa lasi abidadama ena namo ita do hamomokania lasi, bona ena goada ita diba lasi. Reana oi ese banika dekenai oi do atoa lasi seke ida unai oi hahegeregerea diba. Reana oi ese seke ta oi abia, badina gaukara ta oi karaia, kohu ta oi hoihoilaia, eiava reana ia be harihari gauna ta. Unai seke ena toana be namo, to momokani ia namo, a? Momokani ena namo be idia torea davana hegeregerena, a? Iseda abidadama danu be unai bamona, toana sibona ia hedinarai eiava ita gwauraia sibona be hegeregere lasi. Ena anina korikori bona ena goada ita hamomokania totona, do idia tohoa be namo. Iseda abidadama idia tohoa neganai, reana ita davaria ia goada bona namo herea. Eiava reana idia tohoa neganai ia hedinarai iseda abidadama ena kahana haida ita hanamoa eiava ita hagoadaia be namo.
7, 8. Iseda abidadama idia tohoa gaudia be edena bamona idia vara?
7 Dirava ese dagedage bona abidadama idia tohoa gaudia ma haida ia koua lasi. Baibel ia gwau: “Bema tau ta ese dibagani ia davaria, o dika ta ese ia veria noho neganai, inai bamona do ia hereva lasi, ‘Dirava ese lau ia dibagania noho.’ Badina be kara dika ese Dirava ia dibagania diba lasi momokani. Bona Dirava ese tau ta do ia dibagania lasi.” (Iamesi 1:13) Daika eiava dahaka ese unai bamona hahetoho ia havaraia? Satani, tanobada taudia, bona iseda goevadae lasi tauanina.
8 Reana ita gwau tanobada taudia, edia lalohadai, bona edia kara dekenai Satani ena siahu be bada. (1 Ioane 5:19) Bona reana ita diba ia ese Keristani taudia dekenai dagedage ia havaraia. (Apokalupo 12:17) To, Satani ese tanobada ena ura dikadia amo iseda goevadae lasi tauanina ia tohoa, bona ia ura ita moru, Dirava ena taravatu ita utua, bona dokonai Iehova ese ita ia abia dae lasi danu be ita diba momokani, a? Oibe, Satani ia gaukaralaia daladia ita hoalaia lasi, badina Iesu ena lalona ia veria toho neganai, unai dala ia gaukaralaidia danu.—Mataio 4:1-11.
9 Iehova ese ena Hereva bona Keristani kongregesen amo abidadama taudia edia sivarai namodia ia hahedinaraia, edia haheitalai ita tohotohoa totona. Paulo ese sisiba ia henia, ia gwau: “Lauegu varavara e, lauegu kara bamona do umui karaia. Bona aiemai kara bona hereva idia badinaia taudia do umui kamonai henidia.” (Filipi 3:17) Keristani ginigunadia edia nega lalonai, Paulo be Dirava ena horoa tauna ta dainai, abidadama gaukarana ia gunalaia, ena be hahetoho badadia ia davaria. Hari lagani 2000 be kahirakahira neganai, unai bamona abidadama idia hahedinaraia taudia be momo herea. Heberu 13:7 ena hereva be mai ena siahu hari, Paulo ese ia torea negana hegeregerena, ia gwau: “Umui emui hakaua taudia gunadia do umui laloatao. Idia ese Dirava ena hereva umui dekenai idia hadibaia. Edia mauri dalana do umui laloa lou, bona edia abidadama kara hegeregerena do umui badinaia.”
10. Hari inai negai daidia ese abidadama idia hahedinaraia?
10 Horoa orena taudia edia kara ita laloa neganai, unai sisiba ena siahu be bada herea. Ita ese edia kara ita laloa bona edia abidadama ita tohotohoa diba. Edia abidadama momokanina be hahetoho idauidau ese idia hagoadaia vadaeni. Lagani 1870 murinai ia noho orea maragina amo, tanobada hegegemadai Keristani tadikaka oreana ia tubu daekau. Unai nega amo horoa taudia ese idia hahedinaraia abidadama bona haheauka karana ese anina namona ia havaraia, bona hari Iehova ena Witness taudia milioni ima mai kahana be Dirava ena Basileia idia harorolaia bona hadibaia. Hari tanobada hegegemadai kongregesen lalonai lalo-goada tomadiho taudia momokanidia idia noho, unai ese idia tohoa abidadama ena namo ia hamomokania.—Tito 2:14.
Lagani 1914 ese Abidadama Ia Tohoa
11. Edena dala ai lagani 1914 be anina bada laganina C. T. Russell bona ena bamodia dekenai?
11 Lagani momo lalonai, tanobada ibounai tuarina ginigunana ia do vara lasi neganai, horoa orena taudia idia gwau lagani 1914 be anina bada laganina Baibel ena peroveta herevadia dekenai. To, idia laloa gaudia haida edia anina be unai negai idia vara lasi, bona gabeai do idia vara gaudia dekenai edia lalohadai be ia do maoromaoro momokani lasi. Hegeregere, C. T. Russell, Watch Tower Society ena presiden ginigunana, bona ena bamodia idia lalo-parara haroro gaukara badana do idia karaia be gau badana. Baibel idia duahia, ia gwau: “Inai basileia ena evanelia be tanobada hegegemadai bese iboudiai dekenai do idia harorolaia; bena dokona do ia mai.” (Mataio 24:14, King James Version) To, edia orea maragina ese edena bamona unai gaukara do ia karaia diba?
12. Russell ena bamona ta ese Baibel ena hereva momokanina dainai dahaka ia karaia?
12 Ena anina A. H. Macmillan, Russell ena bamona ta, dekenai mani oi laloa. Macmillan be Canada dekenai ia vara bona ena mauri lagani be 20 ia do abia lasi neganai, ia ese Russell ena buka The Plan of the Ages (1886) ia abia. (Unai buka, ena ladana ma ta be The Divine Plan of the Ages, be gabeai taunimanima momo idia abia bukadia, idia gwauraia Studies in the Scriptures, edia Volium 1. Volium 2, The Time Is at Hand [1889], ese lagani 1914 ia gwauraia “Idau Bese edia nega” ena dokona. [Luka 21:24, KJ]) Macmillan ese unai buka ia duahia matamaia hanuaboina ai, ia laloa: “Vadaeni, inai be hereva momokani!” Lagani 1900 ena siahu negana ai, Bible Student taudia, Iehova ena Witness taudia edia ladana unai negai, edia hebouhebou ta ai ia be Russell ida ia hedavari. Nega daudau lasi murinai, Macmillan ia bapatiso bona New York ai, Society ena hedikwota dekenai, Tadikaka Russell ida ia gaukara matamaia.
13. Macmillan bona ma haida be Mataio 24:14 ena hereva ia guguru dalana dekenai edena hekwakwanai idia itaia?
13 Unai horoa Keristani taudia ese Baibel idia duahia dainai, idia gwau Dirava ena ura lalonai, lagani 1914 be mai anina bada. To Macmillan bona ma haida ese idia laloa momo edena bamona ia do noho nega kwadogina lalonai, Mataio 24:14 ese ia perovetalaia bese iboudiai haroro henia gaukarana do idia hagugurua diba. Gabeai ia gwau: “Lau laloatao Tadikaka Russell ida unai ai herevalaia loulou, bona ia gwau, ‘Tadikaka e, New York dekenai idia noho Iuda taudia edia namba ese edia namba Jerusalem dekenai ia hanaia. Ireland taudia iniseniai be momo, Dublin dekenai idia noho Ireland taudia edia namba ia hanaia. Bona Italy taudia iniseniai be momo, Roma dekenai idia noho Italy taudia edia namba ia hanaia. Bema iniseniai idia ita haroro henia, ena anina be tanobada ibounai taudia dekenai sivarai namona ita harorolaia.’ To ai laloa momo noho. Bena ‘Photo-Drama’ ai lalohadailaia.”
14. Lagani 1914 ia do abia lasi neganai, edena gaukara badana idia karaia matamaia?
14 “Photo-Drama of Creation” be gaukara matamatana badana! Ia lalonai muvini piksa bona mai edia kala galasi slaid piksa idia hahedinaraia bona nega tamona rekoda amo Baibel herevadia bona miusiki idia gaukaralaia. Lagani 1913 ai, The Watch Tower ese Arkansas, U.S.A. ai, idia karaia hebouhebouna ia herevalaia, ia gwau: “Mai lalo-tamona ida idia gwau nega ia ginidae vadaeni, Baibel ena hereva momokanidia be muvini piksa amo idia hadibaia totona. . . . [Russell] ia gwau unai gaukara be lagani toi lalonai ia hegaegaelaia vadaeni bona piksa mai edia hairai handred momo be kahirakahira idia hegeregere, unai piksa ese taunimanima hutuma edia lalona do idia veria bona Evanelia do idia harorolaia, bona taunimanima do idia durudia Dirava idia abidadama henia lou totona.”
15. “Photo-Drama” ese dahaka anina ia havaraia?
15 January 1914 ai, nega ginigunana “Photo-Drama” idia hahedinaraia murinai, drama ese unai ia karaia momokani. The Watch Tower magasin ese lagani 1914 ai, inai hereva idia halasia:
April 1: “Kahana rua ia itaia murinai, haroro tauna ta ia gwau, ‘PHOTO-DRAMA OF CREATION ena kahana hani amo kahana rua sibona lau itaia, to ia dainai Baibel lau dibaia namonamo vadaeni, lagani toi lalonai dubu ena koledi ai lau karaia kosina be unai bamona lau ia hadibaia lasi.’ Iuda tauna ta ese ia itaia murinai, ia gwau, ‘Lau giroa lao neganai lau be Iuda tauna namona, lau mai negana bamona lasi.’ Katolik pris taudia bona sisita taudia haida ese DRAMA idia itaia bona idia gwau idia moalelaia. . . . DRAMA 12 sibona ai karaia haorea . . . To siti 31 dekenai ai hahedinaraia vadaeni . . . Dina ta ta ai, drama idia itaia, kamonaia, hoalaia, laloa bona ia amo hahenamo idia abia taudia be 35,000 mai kahana.”
June 15: “Unai piksa ese egu ura Hereva Momokani harorolaia gaukarana dekenai idia habadaia, bona egu lalokau Guba Tamana bona iseda Kakana Iesu dekenai idia habadaia. Dina iboudiai lau guriguri, Dirava ese PHOTO-DRAMA OF CREATION bona idia hahedinaraia taudia ibounai latanai ena hahenamo do ia henia badabada totona . . . Umui ida lau be Iena hesiai tauna, F. W. KNOCHE.—Iowa.”
July 15: “Mai moale bada ida ai ura umui ai hadibaia, inai siti dekenai unai piksa ese lalohadai namodia idia havaraia, bona ai diba momokani, unai bamona taunimanima haroro henia karana be Dirava ese ia gaukaralaia taunimanima momo, idia hamomokania Lohiabada ese idia ia abia hidi taudia, ia gogoa totona. Ai be lalo-goada Baibel stiuden taudia momo ai diba, hari Photo-Drama gaukarana dainai inai gabu ena Kalasi lalonai idia vareai. . . . Lohiabada lalonai lau be emui taihu, EMMA L. BRICKER.”
November 15: “Ai laloa mai emui moale ida do umui kamonai PHOTO-DRAMA OF CREATION ese haroro namona ia henia The London Opera House, Kingsway dekenai. Ia hedinarai Lohiabada ese unai gaukara ena kahana ibounai ia hakaua dainai, tadikaka idia moale dikadika . . . Taunimanima idauidau bona edia noho daladia idauidau taudia idia mai; ai itaia dubu gunalaia taudia momo idia mai danu. Haroro tauna ta . . . ia noinoi bema tiketi do ia abia, ia bona ena adavana be drama idia itaia lou totona. Church of England ena Gunalaia tauna ta ese DRAMA itaia totona nega momo ia mai, bona . . . ena turadia momo ia hakaua mai DRAMA idia itaia totona. Bisop rua idia mai danu, bona ladana bada taudia haida danu.”
December 1: “Egu adavana bona lau ese iseda Guba Tamana ai tanikiu henia momokani, badina oi amo hahenamo badana ai abia. Oiemu PHOTO-DRAMA namona dainai ai ese Hereva Momokani ai lalo-pararalaia bona ai abia dae . . . Ai be oiemu STUDIES IN THE SCRIPTURES bukadia edia volium 6 ai abia. Idia amo heduru bada ai abia.”
Gunaguna Hahetoho Idia Laloa Daladia
16. Dahaka dainai lagani 1914 be abidadama tohoa negana?
16 To, unai bamona lalo-maoromaoro Keristani taudia idia davaria edia ura, lagani 1914 ai Lohiabada ida do idia noho urana, ia vara lasi neganai, dahaka idia laloa? Unai horoa taudia ese nega auka hereana idia davaria. The Watch Tower, November 1, 1914, ia gwau: “Namona be ita laloatao ita be tohoa negana ai ita noho.” Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom (1993) bukana ese unai ia herevalaia, ia gwau: “Momokani, lagani 1914 amo ela bona lagani 1918 be ‘tohoa negana’ Bible Student taudia dekenai.” Unai nega ese edia abidadama ia hagoadaia bona edia lalona ia hamaoromaoroa diba, gaukara badana do idia karaia totona, a?
17. Lagani 1914 murinai tanobada dekenai idia do noho dainai abidadama horoa taudia ese edena bamona idia laloa?
17 The Watch Tower, September 1, 1916, ia gwau: “Ita laloa Dubu [horoa taudia] Gogoa gaukarana be Idau Bese Edia Nega ia do doko lasi neganai do ia ore; to Baibel be unai ia gwauraia lasi. . . . Hari ita lalohisihisi, Gogoa gaukarana ia do heau noho dainai, a? . . . Lalokau tadikaka e, namona be hari Dirava ita tanikiu henia, ita dekenai Ia henia bona ita abia dae Hereva Momokani namona ita laloa bada, bona ma haida dekenai unai Hereva Momokani hahedinaraia gaukarana ita durua goadagoada.” Unai ese edia abidadama ia tohoa, to idia haheauka bona idia kwalimu. To namona be ita Keristani taudia ita diba reana iseda abidadama idia tohoa gaudia be momo bona idia be idauidau.
18, 19. Tadikaka Russell ena mase murinai Dirava ena taunimanima ese dahaka abidadama tohoa gaudia ma haida idia davaria?
18 Hegeregere, Tadikaka Charles T. Russell ena mase murinai orena taudia ese hahetoho idauna ta idia davaria. Unai ese edia badinaia karana bona edia abidadama ia tohoa. Mataio 24:45 ena “hesiai tauna mai ena kamonai” be daika? Haida idia laloa ia be Tadikaka Russell, bona idia ura lasi orea ena heau dala matamatadia idia badinaia. Bema Tadikaka Russell be unai hesiai tauna, hari ia mase murinai tadikaka be dahaka idia karaia be namo? Idia abia hidi tauna matamatana murinai do idia raka be namo, eiava namona be hari idia lalo-parara Iehova ese tau tamona sibona ia gaukaralaia lasi, to Keristani taudia edia grup ta be ena gaukara tauna, eiava ia gaukaralaia hesiai oreana?
19 Lagani 1918 ai, Kerisendom ena dubu gunalaia taudia ese gavamani idia doria dainai, Iehova ena orea dekenai ‘taravatu amo dika idia havaraia,’ unai neganai Keristani momokani taudia ese hahetoho ma ta idia davaria. (Salamo 94:20, KJ) North America bona Europe dekenai, Bible Student taudia idia dagedage henia bada. May 7, 1918 ai, U.S. gavamani ese J. F. Rutherford bona ia ida idia gaukara taudia ma haida, idia ta be A. H. Macmillan, idia dogoatao totona gwaumaoro pepadia idia halasia neganai, dubu gunalaia taudia ese idia hamatamaia dagedage karana ia bada momokani. Idia samanidia koikoi, idia gwau tadikaka ese gavamani idia gwau-edeede henia, bona tadikaka ese edia maoro idia hahedinaraia toho neganai, gavamani ena siahu taudia be idia kamonai lasi.
20 Ena be unai nega ai idia lalo-parara lasi, to ia be hagoevaia gaukarana ena nega, Malaki 3:1-3 ese ia herevalaia negana, ia gwau: “To ia be do ia ginidae neganai daika be do ia goada noho? Bona do ia hedinarai neganai, daika do ia gini diba? Badina [gwauhamata taravatuna ena hereva do ia gwauraia tauna] be sopu goadana bamona, dabua mirona huria gauna. Bona ia be golo ia hagoevaia ena lahi bamona. Ia be do ia mai, taunimanima do ia kota henidia, tau ta ese lahi dekenai siliva ia hamanadaia bona hagoevaia bamona. Io, Lohiabada ena hereva gwauraia Tauna ese hahelagaia taudia do ia hagoevaia, tau ta ese golo bona siliva ia hagoevaia bamona. Unai neganai, idia ese boubou gaudia maorodia Lohiabada ena vairana dekenai do idia mailaia.”
20, 21. Malaki 3:1-3 ese ia perovetalaia bamona, dahaka gaukara ia vara horoa taudia bogaraginai?
21 Tanobada Ibounai Tuarina Ginigunana ena dokona kahana ai, Bible Student taudia haida ese abidadama tohoa gauna ma ta idia davaria—tanobada tuarina amo idia gini siri momokani eiava lasi. (Ioane 17:16; 18:36) Haida idia gini siri lasi. Unai dainai, lagani 1918 ai, Iehova ese “gwauhamata taravatuna ena hereva do ia gwauraia” tauna, Keriso Iesu, be Iena lauma dubuna dekenai ia siaia, Iena tomadiho taudia edia orea maragina be tanobada ena miro amo do ia hagoevaia totona. Abidadama momokanina idia hahedinaraia goadagoada taudia ese idia vara gaudia amo diba idia abia bona idia raka lao, bona mai edia lalo-goada ida idia haroro noho.
22. Abidadama idia tohoa gaudia ita laloa dainai, gabeai dahaka danu do ita kikilaia?
22 Ita herevalaia gaudia be histori ena sivarai sibona lasi. Ia be mai anina bada hari lauma dalanai Iehova ena tanobada kongregesen ena noho dekenai. To hereva gabena dekenai, hari inai negai Dirava ena taunimanima ese idia davaria abidadama idia tohoa gaudia bona mai iseda kwalimu ida do ita hanaia daladia mani do ita laloa.
Oi Laloatao, A?
◻ Dahaka dainai Iehova ena taunimanima idia diba edia abidadama idia tohoa gaudia do idia davaria?
◻ Lagani 1914 vairanai, dahaka idia karaia Dirava ena sivarai namona idia harorolaia totona?
◻ “Photo-Drama” be dahaka, bona dahaka anina ia havaraia?
◻ Lagani 1914 ia lao 1918 lalonai, idia vara gaudia ese edena bamona horoa taudia ia tohoa?
9. Abidadama taudia edia sivarai ese edena bamona ita idia durua?
[Picture on page 12]
Lagani 1900 ia do abia lasi bona ia abia murinai, tano momo dekenai taunimanima ese “Millennial Dawn,” gabeai idia gwauraia “Studies in the Scriptures,” bukadia edia heduru amo Baibel idia stadilaia
[Picture on page 13]
C. T. Russell ese ia siaia revarevana ta ena hamatamaia herevana be rekoda gaukara totona, bona ia gwau: “ ‘The Photo-Drama of Creation’ be IBSA—International Bible Students Association—ese ia hahedinaraia. Ia ese tomadiho bona saiens dalanai taunimanima ia hadibaia toho, bona Baibel ena maoro ia hamomokania toho”
[Picture on page 15]
Demetrius Papageorge ia loaloa bona “Photo-Drama of Creation” ia hahedinaraia. Gabeai, ena Keristani gini siri karana dainai, dibura dekenai ia idia atoa