Tama o Sina Ia Headava Lou Ruma Besedia ese Namo Idia Davaria Diba
TAMA O SINA IA HEADAVA LOU RUMA BESEDIA ESE NAMO IDIA DAVARIA DIBA, A? OIBE, BEMA ruma bese taudia ibounai idia laloatao “Buka Helaga ibounai be Dirava ena lauma amo ia vara bona ia be mai ena namo hadibaia totona, sisiba henia totona, gau idauidau hamaoromaoroa totona, kara maoromaoro ai matahakani henia totona.” (2 Timoteo 3:16, NW) Idia iboudiai ese Baibel ena hakaua herevadia idia badinaia neganai, namo do idia davaria.
Kara Badana
Baibel ese taunimanima edia turana karana dekenai taravatu haida sibona ia atoa. Ia ese ita ia hagoadaia bada kara bona lalohadai namodia ita badinaia totona, bena mai eda aonega ida do ita kara. Unai bamona lalohadai bona kara namodia ese ruma bese lalonai moale ita davaria totona badina namona idia haginia.
Reana ita diba vadaeni, to namona be ita gwauraia lou, ruma bese iboudiai ese namo idia davaria totona kara badana be lalokau. Aposetolo Paulo ia gwau: “Taunimanima umui lalokau henia koikoi lasi, to umui lalokau henia momokani. . . . Umui ta ta do umui lalokau henia, tadikaka edia lalokau ta ta dekenai bamona.” (Roma 12:9, 10) Taunimanima ese nega momo inai hereva “lalokau” idia gaukaralaia kerere, to Paulo ese unuseniai ia herevalaia lalokauna be idau momokani. Ia be Dirava ena lalokau hegeregerena, bona “do ia noho hanaihanai.” (1 Korinto 13:8) Baibel ese ia hahedinaraia unai bamona lalokau ese sibona ena ura ia tahua lasi bona ma haida ia durua haraga. Ma haida edia namo totona ia gaukara goadagoada. Ia be mai ena haheauka bona hebogahisi, nega ta ia mama, ia heagi, bona ia hekokoroku lasi. Sibona ena namo ia tahua lasi. Nega ibounai ia laloatao taunimanima be goevadae lasi, ia abidadama henidia, ia be mai ena helaro, bona herevana dahaka ia vara ia gini goada.—1 Korinto 13:4-7.
Lalokau korikorina ese ita ia durua, lalohadai idauidau dainai ita heai lasi totona bona ia ese gau idauidau idia manadalaia bona edia kara be idauidau taudia, ia hatamonaia. Bona ia be heduru badana tama o sina korikorina ese headava ia hadokoa eiava ia mase dainai ia vara lalo-hisihisi badana hanaia totona. Mai ena natudia hahinena ia adavaia tauna ta ese ia davaria hekwakwanai korikoridia ia herevalaia, ia gwau: “Nega momo sibona egu hemami lau laloa bada bona unai dainai egu adavana bona ena natudia edia hemami lau laloa bada lasi. Lau be sibona egu hemami laloa maragi karana lau dibaia be namo. Bona gau badana be, manau karana lau dibaia be namo.” Lalokau ese ia durua dainai, ena kara ia haidaua diba.
Tama o Sina Korikorina
Lalokau ese tama o sina matamatana ia durua diba, natudia edia turana karana idia danu ia noho lasi tama o sina korikorina ida ia abia dae totona. Mai ena natudia hahinena ia adavaia tauna ta ia gwau: “Lau ura ena natudia ese lau idia ura henia guna. Idia ese edia tamana korikorina idia vadivadi henia neganai, lau ura ia lau gwauraia dika bona unai hemami lau koua be auka. Ia ida dina namona idia abia murinai idia giroa neganai, egu hemami ia dika. Ia ida idia noho dinana ia namo lasi neganai, lau moale. Momokani, lau gari idia ese lau do idia ura henia lasi. Egu adavana ena natudia edia mauri lalonai edia tamana korikorina be mai anina bada lau abia dae be auka.”
Lalokau korikorina ese unai tauna ia durua bena ia lalo-parara lalokau be ia vara “haraga” gauna lasi. Namo lasi ia laloa ia idia dadaraia momokani, ena be natudia ese maoromaoro ia idia abia dae lasi. Ia lalo-parara ia ese edia tamana korikorina ena gabu ena natudia edia kudouna lalonai do ia abia diba lasi. Edia vara negana amo, natudia ese edia tamana korikorina idia diba, to tamana matamatana be hari sibona edia mauri lalonai ia vareai bona natudia edia lalokau ia abia totona do ia hekwarahi be namo. Tahua gaukara ia karaia hahinena Elizabeth Einstein ese momo idia davaria gauna ia gwauraia: “Tama o sina korikorina ena gabu be ma ta ese ia abia diba lasi—lasi momokani. Ia mase eiava ena natudia ia rakatania tama o sina danu be mai anina bada ena natudia edia mauri lalonai.”
Matahakani—Naria Namonamo Gauna
Baibel ese ia hahedinaraia matahakani mai ena lalokau be gau badana natudia dekenai, tama o sina ia headava lou ruma besedia dekenai danu. (Aonega Herevadia 8:33, NW) Diba bada taudia momo ese Baibel ena lalohadai unai gauna dekenai idia abia dae matamaia. Profesa Ceres Alves de Araújo ia gwau: “Taunimanima be hetoa idia ura henia lasi, to idia be mai anina bada gaudia. Inai hereva ‘lasi’ ese ita ia gimaia.”
To, tama o sina ia headava lou ruma besena lalonai, lalohadai idauidau matahakani dekenai ese hekwakwanai idia havaraia diba. Natudia be hari ia noho lasi tau o hahine ese ia hadibaia guna. Reana edia kara haida ese tama o sina matamatana idia habadua sisina. Bona reana idia lalo-pararalaia diba lasi dahaka dainai tama o sina matamatana ese gau haida ia laloa bada. Unai bamona hekwakwanai hanaia dalana namona be dahaka? Paulo ese Keristani taudia ia hagoadaia, ia gwau: ‘Lalokau, haheauka, bona lalo-manau do umui tahua be namo.’ (1 Timoteo 6:11) Tama o sina matamatana bona natudia ese ta ta edia kara idia lalo-pararalaia diba neganai, Keristani lalokau ese idia ia durua. Bema tama o sina matamatana be ia badu haraga, “hereva dika, laloa dika, bona samania koikoi” ese idia haginia vadaeni turana karana ia hadikaia haraga diba.—Efeso 4:31.
Unai hekwakwanai ia hamaoromaoroa gauna be peroveta Mika ese ia hahedinaraia. Ia gwau: “Lohiabada ia ura ita karaia gauna be inai: Kara maoromaoro do ita karaia, taunimanima ibounai do ita [“hebogahisi,” NW] henia nega ibounai, bona mai manau danu Dirava danu do ita raka hebou.” (Mika 6:8) Matahakani henia neganai, kara maoromaoro be gau badana. To hebogahisi be edena bamona? Keristani elda tauna ta ia gwau Sunday daba momo ai, kongregesen tomadiho karadia idia karaia totona ena adavana ena natudia idia toreisi be auka. Ia hereva dika henia lasi, to hebogahisi ia hahedinaraia. Ia toreisi haraga, daba ena aniani ia hegaegaelaia, bona idia ta ta totona inua gauna siahuna ia abia lao. Unai dainai, ena noinoi idia toreisi totona idia ura idia kamonaia.
Profesa Ana Luisa Vieira de Mattos be inai hereva namona ia gwauraia: “Ruma bese be edena bamona be gau badana lasi, to edia turana karana be edena bamona be gau badana. Lau karaia stadi lalodiai lau itaia hekwakwanai idia davaria matamata taudia edia ruma besedia lalonai, nega momo tama sina ese natudia idia hakaua lasi, taravatu idia atoa lasi, bona idia herevahereva namonamo lasi.” Ma ia gwau: “Namona be ita hahedinaraia goevagoeva natudia hadibaia lalonai tama sina ese inai hereva, lasi, idia gaukaralaia be gau badana.” Ma danu, Doketa taudia Emily bona John Visher idia gwau: “Matahakani ese namo ia havaraia bema matahakani ia abia tauna ese matahakani ia henia tauna ia ura henia bona ia ida ena turana karana ia laloa bada.”
Unai hereva ese henanadai ta ia havaraia, tama o sina ia headava lou ruma besedia lalonai, daika ese matahakani ia henia be namo. Daika ese inai hereva, lasi, ia gwauraia be maoro? Tama sina haida ese unai gauna idia herevalaia namonamo murinai, edia lalona idia hadaia, matamanai tama o sina korikorina ese matahakani ia henia be namo, unai ese tama o sina matamatana dekenai nega ia henia natudia ida turana karana namona ia haginia totona. Namona be natudia idia diba momokani, tama o sina matamatana ese idia ia lalokau henia, bena matahakani ia henidia diba.
Bema tamana matamatana ia noho be edena bamona? Baibel ia gwau tamana be ruma bese ena kwarana, ani? Oibe. (Efeso 5:22, 23; 6:1, 2) To, reana tamana matamatana ia ura nega kwadogina lalonai sinana ese matahakani ia henia, bona bema matahakani ena anina be panisi ia henia be namo, reana ia ura bada sinana ese ia karaia. Reana ia ura natudia ese edia “sinana ena hadibaia hereva” idia kamonai henia, badina ia ese ‘edia tamana [matamatana] ena hadibaia herevana do idia kamonai henia’ totona badina namona ia haginia noho. (Aonega Herevadia 1:8; 6:20; 31:1) Momo idia davaria, unai ese kwarana dagina ia hadikaia lasi. Danu, mai ena natudia hahinena ia adavaia tauna ta ia gwau: “Lau laloatao, hadibaia, sisiba henia, bona kerere hamaoromaoroa karadia be matahakani henia karadia danu. Bema kara maoromaoro, lalokau, bona hebogahisi dalanai matahakani ita henia bona haheitalai namona ita henia, namo do ia vara.”
Tama Sina Idia Herevahereva be Namo
Aonega Herevadia 15:22 ia gwau: “Oi [“herevahereva namonamo,” NW] lasi neganai, do oi moru.” Tama o sina ia headava lou ruma besena lalonai, tama sina ese mai lalo-maino bona hereva maorodia ida idia herevahereva namonamo be gau badana. Niuspepa ladana O Estado de S. Paulo ena toretore hahinena ta ia gwau: “Nega ibounai natudia be tama sina ese idia atoa hetoadia idia tohoa.” Reana tama o sina ia headava lou ruma besedia dekenai unai ia vara momokani. Unai dainai, namona be tama sina ese gau idauidau dekenai edia lalona idia hadaia, bena natudia ese do idia itaia idia lalo-tamona. To, edena bamona, bema tama o sina korikorina ia laloa ena adavana matamatana ena kara be maoro lasi? Namona be idia ruaosi ese unai gauna idia herevalaia namonamo, to natudia edia vairanai idia herevalaia lasi.
Ia headava lou sinana ta ia gwau: “Sinana ena lalona ia hisihisi bema iena natudia be edia tamana matamatana ese ia matahakani henia, karaharaga eiava maoro lasi dalana ai unai ia karaia neganai, ia lalohisihisi bada, bona ia ura ena natudia ia durua. Unai bamona negadia ai ena tau henunai ia noho bona tau ia durua be auka.
“Nega ta, egu natudia memero rua, edia mauri laganidia be 12 bona 14, ese edia tamana matamatana amo gwaumaoro idia noia gau ta idia karaia totona. Maoromaoro ia gwau gwaumaoro ia henia lasi bena daiutu ia rakatania, idia dekenai nega ia henia lasi, dahaka dainai unai gauna be mai anina bada idia dekenai idia hahedinaraia totona. Kahirakahira memero idia tai, bona hereva ta lau gwauraia diba lasi. Ia vara guna merona ese lau ia itaia bona ia gwau: ‘Sinagu, ena kara oi itaia, a?’ Lau haere: ‘Oibe, lau itaia. To ia be ruma bese ena kwarana, bona Baibel ia gwau kwarana dagina ita matauraia be namo.’ Idia be memero namodia bona unai hereva idia abia dae, bona edia hemami ia namo sisina. Unai hanuaboi ai, lau ese egu adavana dekenai unai lau herevalaia bona ia lalo-parara idia ia biagua auka. Maoromaoro memero edia daiutu dekenai ia lao bona sori herevana ia gwauraia.
“Unai hekwakwanai amo gau momo ai dibaia. Egu adavana ia dibaia gauna be namona be ia kamonai guna bena murinai ena lalona ia hadaia. Lau dibaia gauna be kwara dagina lau matauraia be namo, herevana nega haida lau lalohisihisi. Memero idia dibaia gauna be kwara dagina idia badinaia be namo. (Kolose 3:18, 19) Bona egu adavana ese mai ena kudouna ibounai ida sori herevana ia gwauraia karana amo ai ibounai ese manau karana ena anina bada ai dibaia. (Aonega Herevadia 29:23) Hari, unai memero ruaosi be Keristani elda taudia.”
Kerere do idia vara. Natudia edia hereva eiava kara haida dainai lalohisihisi do ia vara. Idia vara hekwakwanai aukadia dainai, tama sina matamatadia be maoro lasi dalana ai idia kara diba. To, inai hereva maragidia, “Lau sori bada, mani lau oi gwauatao,” ese lalohisihisi idia koua diba.
Ruma Bese Ena Lalo-Tamona Hagoadaia
Tama o sina ia headava lou ruma besena lalonai turana karana namona ita havaraia totona nega sisina bada do ita atoa. Bema oi be tama o sina matamatana, namona be hebogahisi oi hahedinaraia. Namona be edia hemami oi laloa bada, bona nega oi atoa idia ida oi noho totona. Natudia maragidia ida oi gadara. Natudia badadia ida oi herevahereva. Dala oi tahua umui noho hebou totona—hegeregere oi noidia ruma gaukara haida, aniani nadua o motuka hagoevaia gaukarana umui karaia. Oi be sitoa dekenai oi lao neganai idia oi boiria oi ida do idia lao totona. Danu, kara maragidia amo emu lalokau oi hahedinaraia diba. (To momokani, tama ese edia adavana matamatana ena kekeni dekenai edia lalokau idia hahedinaraia neganai, taravatu maorodia idia badinaia be namo, kekeni edia hemami idia hadikaia lasi totona. Bona namona be sinadia idia laloatao edia adavana matamatana ena memero kara henia daladia be mai edia taravatu haida danu.)
Tama o sina ia headava lou ruma besedia be namo idia davaria diba. Momo ese idia davaria vadaeni. Namo bada idia davaria diba bema idia ibounai ese lalohadai bona tahua gaudia maorodia idia goadalaia, bona gau badana be tama sina ese idia goadalaia bada. Aposetolo Ioane ia gwau: “Lauegu lalokau taudia e, ita ta ta dekenai ita lalokau henia be namo. Badina lalokau be Dirava dekena amo.” (1 Ioane 4:7) Oibe, bema mai edia kudouna ibounai ida lalokau idia hahedinaraia, tama o sina ia headava lou ruma besena lalonai, moale do idia davaria diba.
[Caption on page 7]
TAMA O SINA IA HEADAVA LOU RUMA BESEDIA MAI EDIA MOALE BE
Dirava ena Hereva idia stadilaia hebou . . .
nega idia atoa bona idia noho hebou . . .
idia herevahereva hebou . . .
idia gaukara hebou . . .