Duahia Taudia Edia Henanadai
Hari idia gwau “sterilization” opereisen idia karaia murinai, bema ta ia ura natuna ia abia lou opereisen ma ta idia karaia diba. Unai dainai, ia hegeregere bema Keristani tauna ia laloa unai opereisen be rogorogo koua dalana bamona, a?
Hari taunimanima momo ese famili planin lalonai sterilization opereisen idia abia. Taunimanima momo ese edia mauri bona edukeisen daladia dainai, bona edia tomadiho lalohadai dekenai ia hegeregere dainai, unai kara idia abia dae. Iehova ena Witness taudia dekenai tomadiho lalohadai be mai anina bada, edia ura be salamo ia torea tauna ena ura hegeregerena, ia gwau: “Lohiabada e, oiemu kara be lau dekenai do oi hadibaia. Dala maoromaoro dekenai lau do oi hakaua.” (Salamo 27:11) Sterilization opereisen lalonai dahaka idia karaia?
Hahine ia harogorogoa diba lasi totona tatau dekenai unai opereisen idia karaia neganai ena ladana be vasectomy. Abona lalonai vesi ia heau varovaro maragidia rua idia utua bona idia koua. Unai idia karaia diba medikol daladia be idauidau, to idia karaia ena badina be abona amo vesi ena heau dalana idia koua. Hahine dekenai unai opereisen idia karaia neganai ena ladana be tubal ligation. Idia karaia dalana be gatoi ia vara gabuna amo beibi pusena dekenai gatoi idia abia lao varodia, Fallopian tubes, idia utua bona idia kwatua (eiava, gabua).
Nega daudau lalonai idia laloa unai opereisen lalonai idia karaia gaudia do idia noho hanaihanai—natudia do idia havaraia diba lasi vaitani. To taunimanima haida, opereisen idia abia dainai idia lalohisihisi eiava edia noho dalana ia idau taudia, ese medikol heduru idia tahua vasectomy eiava tubal ligation lalonai idia karaia gaudia idia kokia totona. Unai idia karaia toho lalonai nega momo idia kwalimu, badina masini idauidau bona microsurgery idia gaukaralaia matamaia. Nega momo ita duahia opereisen idia abia lou bona varo maragidia edia dokona idia hakapua lou totona idia abia hidi tatau amo 50 ia lao 70 pesen dekenai idia kwalimu. Hahine be opereisen idia abia lou neganai, idia gwau 60 ia lao 80 pesen dekenai idia kwalimu. Unai idia diba taudia haida idia laloa vasectomy opereisen lalonai idia karaia gaudia be do idia kokia diba. Reana idia abia dae vasectomy eiava tubal ligation be rogorogo koua muramura, kondom, bona kiona lalonai idia atoa raba gauna bamona—bema ta ia ura natuna ia havaraia unai gaudia ia rakatania diba. To, mai anina bada gaudia haida idia laloatao be namo.
Gau ta be inai, operesen idia karaia lou neganai reana gau haida dainai idia kwalimu lasi, hegeregere sterilization opereisen idia karaia neganai varo ena kahana bada idia hadikaia, varo ena kahana badana idia kokia eiava kipara badana ia vara, opereisen negana amo lagani momo idia hanaia vadaeni, bona bema guna vasectomy idia karaia, reana gabeai vesi idia hamasea gaudia idia hedinarai. Bona namona be idia laloatao gabu momo dekenai microsurgery idia karaia diba lasi, eiava ena davana be bada herea. Unai dainai, opereisen idia ura idia abia lou taudia momo be opereisen do idia abia diba lasi. Idia be natudia do idia abia diba lasi.a Unai dainai, ataiai ai torea namba, idia kwalimu rogorogo dalana kehoa lou opereisen edia namba, be idia laloa gauna sibona, to idia be averes momokanidia lasi.
Idia gwauraia hereva haida be idia vara momokani gaudia. United States dekenai idia halasia herevana ta ese vasectomy lalonai idia karaia gaudia idia kokia opereisen ia herevalaia bona ia gwau unai opereisen ena davana be $12,000, bona idia karaia murinai “63 pesen sibona be edia adavadia idia harogorogoa diba.” Danu, “vasectomy idia abia tatau amo 6 pesen [sibona] idia ura opereisen idia abia lou.” Germany dekenai Europe huanai idia noho tanodia ai idia tahua gaukarana ese ia hahedinaraia vasectomy idia abia tatau amo 3 pesen idia ura opereisen idia abia lou. Bema unai opereisen idia karaia toho taudia 3 pesen amo kahana idia kwalimu, ena anina be vasectomy idia abia tatau amo 98.5 pesen be hahine idia harogorogoa diba lasi. Bona microsurgery doketa idia noho lasi eiava haida sibona idia noho tanodia dekenai unai namba be bada.
Unai dainai, namo lasi ita laloa tau eiava hahine be unai opereisen ia abia karana be nega sisina lalonai rogorogo dalana koua karana ta. Bona Keristani taudia korikoridia ese gau ma haida idia laloa danu be namo.
Hereva badana be, natudia havaraia siahuna be iseda Havaraia Tauna ena harihari gauna. Matamanai iena ura be goevadae taudia ese natudia do idia havaraia bona ‘do idia momo herea. Tanobada ena gabu ibounai dekenai do idia noho, bona unai tano do idia biagua.’ (Genese 1:28) Abata ese tanobada dekenai idia noho taudia ia hamasea bona taunimanima 8 sibona idia noho murinai, Dirava ese unai hahegani ia gwauraia lou. (Genese 9:1) Dirava ese Israela taudia dekenai unai hahegani ia gwauraia lou lasi, to Israela taudia idia laloa natudia idia havaraia be gau namo hereana.—1 Samuela 1:1-11; Salamo 128:3.
Dirava ena Taravatu Israela taudia dekenai ia hahedinaraia natudia havaraia karana ia laloa bada. Hegeregere, bema headava tauna ta ia mase, bona natuna mero ia do havaraia lasi iena bese do ia habadaia totona, iena tadikaka ese vabu do ia adavaia bona natuna do ia havaraia. (Deuteronomi 25:5) Tau ta be ma tau ta ida ia heai bona hahine ese iena tau ia durua toho taravatuna lalonai unai ia hedinarai goevagoeva. Bema hahine ese iena tau ia heatu henia tauna ena abona ia dogoatao, iena imana do idia utua oho; mai anina bada gauna be Dirava ia ura lasi edia dika davana hegeregerena edia tauanina dekenai dika do idia abia. (Deuteronomi 25:11, 12) Unai taravatu be natudia havaraia siahu idia abia tauanina ena kahana matauraia karana ia havaraia; unai tauanina ena kahana do idia hadikaia kava lasi.b
Ita diba Keristani taudia be Israela taudia edia Taravatu henunai idia noho lasi, unai dainai Deuteronomi 25:11, 12 ena taravatu be idia totona lasi. Iesu ese hahegani ta ia henia lasi eiava ia laloa lasi iena hahediba taudia idia headava bona natudia momo idia havaraia be namo. Headava taudia momo ese rogorogo koua dalana ta do idia gaukaralaia eiava, idia lalohadailaia neganai, unai idia laloa. (Mataio 19:10-12) Aposetolo Paulo ese headava kara idia ura bada “vabu hahine matamata” ia hagoadadia ‘do idia headava lou bona natudia do idia havaraia.’ (1 Timoteo 5:11-14) Ia ese Keristani taudia dekenai idia karaia diba sterilization opereisen—sibona edia ura dainai edia natudia havaraia siahuna idia koua karana unai—ia herevalaia lasi.
Namona be Keristani taudia idia laloa namonamo Dirava ese edia natudia havaraia siahuna ia laloa bada. Namona be headava taudia ta ta bona edia adavadia idia laloa bema famili planin gaudia do idia gaukaralaia bona edena negai do idia gaukaralaia. Momokani, bema doketa idia gwau sinana eiava beibi be medikol dalana ai dika idia davaria diba, reana idia mase diba, bema hahine ia rogorogo lou, reana unai idia laloa namonamo be gau badana. Haida dekenai unai ia vara neganai, ena be idia ura lasi, to sterilization opereisen idia abia, bona unai amo hahine be do ia rogorogo lou lasi bona sinana (reana ma natudia ia havaraia vadaeni) eiava gabeai ia vara diba beibi ena mauri ia hadikaia diba gauna do ia vara lasi.
To unai bamona hekwakwanai idia davaria lasi Keristani taudia “do idia laloa maoromaoro” be namo bona Dirava be natuna havaraia siahuna ia laloa bada karana ese edia lalohadai bona kara ia biagua be namo. (1 Timoteo 3:2; Tito 1:8; 2:2, 5-8) Unai ese ia hahedinaraia idia be Baibel ese ia hahedinaraia herevadia edia anina idia laloa bada. To, dahaka ia vara bema ia hedinarai Keristani tauna ta be Dirava ena lalohadai ia laloa bada lasi? Reana ma haida do idia laloa unai tau (eiava, hahine) be haheitalai namona lasi, Baibel ena lalohadai hegeregerena ia kara lasi, ani? Bema Keristani tauna ena ladana be unai kara ese ia hadikaia, reana hesiai gaukara ena hahenamo do ia abia lasi. To, reana unai do ia vara lasi bema ta ia diba lasi dainai unai kara ia karaia.—1 Timoteo 3:7.
[Footnotes]
a “[Vesi edia varo] hakapua lou karana idia karaia toho opereisen amo 40 pesen dekenai idia kwalimu, bona hamomokania gaudia haida idia hahedinaraia microsurgery gaukaralaia dalana idia hanamoa dainai unai namba idia habadaia diba. To, namona be idia laloa vasectomy amo idia karaia gaudia do idia noho hanaihanai.” (Encyclopædia Britannica) “Namona be idia laloa sterilization opereisen ena anina be do idia noho hanaihanai. Herevana opereisen ia ura abia tauna be dahaka ia kamonai, opereisen amo varo idia hakapua lou karana ena davana be bada herea, bona idia gwau diba lasi do idia kwalimu eiava lasi. Nega momo rogorogo dalana kehoa lou opereisen idia abia hahinedia edia beibi be fallopian tube lalonai do ia tubu matamaia.”—Contemporary OB/GYN, June 1998.
b Taravatu ma ta ia gwau ena abona eiava usina idia hadikaia tauna ta be Dirava ena kongregesen lalonai ia vareai diba lasi. (Deuteronomi 23:1) To, Insight on the Scriptures bukana ia gwau unai be “abona eiava usina idia utua oho matabodaga karadia, hegeregere tatau idia sihari heheni karadia, idia karaia totona” ia herevalaia. Unai dainai, unai taravatu be rogorogo dalana koua totona abona eiava usina utua oho karana ia herevalaia lasi. Insight bukana be ma ia gwau: “Iehova be mai hebogahisi ida ia gwau eunuko taudia do ia abia dae iena hesiai taudia bamona bona bema Ia idia kamonai henia, edia ladana be natudia mero bona kekeni edia ladana do idia hereaia. Iesu Keriso ese Taravatu ia kokia neganai, abidadama idia hahedinaraia taudia iboudiai, herevana guna edia noho be edena bamona, be Dirava ena lauma natudia ai idia lao diba. Tauanina edia toana idauidau laloa karana ia kokia.—Isa 56:4, 5; Ioa 1:12.”