Thomas Emlyn: Li te yon blasfematè oswa li t ap defann laverite?

KI MOUN Thomas Emlyn te ye? Ki sa k te pouse l pran pozisyon pou laverite? Ki sa nou ka aprann nan men l ki ka ede nou jodi a?

Pou n jwenn repons kesyon sa yo, nou bezwen fè yon ti bak sou sa k te pase nan peyi Angletè ak nan peyi Ilann nan fen 17^yèm syèk ak nan kòmansman 18^yèm syèk. Lè sa a Legliz angletè a te plen pouvwa. Gen plizyè gwoup potestan ak lòt moun ankò ki te dozado ak Legliz.

KI MOUN LI TE YE?

Se nan anviwònman sa a Thomas Emlyn te fèt nan dat 27 me 1663, nan vil Stamford ki nan Lincolnshire, nan peyi Angletè. Lè l te gen 19 an, li te fè premye sèmon l. Kèk tan apre, li te sèvi kòm pastè pou yon kontès ki t ap viv nan vil Lonn, epi annapre, li t al rete nan vil Bèlfas, nan peyi Ilann.

Petèt, li te konn preche nan yon pawas nan vil Bèlfas. Anmezi tan t ap pase, Emlyn te vin sèvi kòm pastè plizyè kote, san wete nan Diblen.

POUKISA YO TE AKIZE L KÒM BLASFEMATÈ?

Nan epòk sa a, Emlyn te konn etidye Bib la anpil. Etid li te fè yo te fè l vin gen dout sou doktrin Trinite a malgre l te kwè ladan l okòmansman. Pandan l t ap fè rechèch nan Evanjil yo, li te vin gen konviksyon sa Evanjil yo di kore bon konpreyansyon li te vin genyen an.

Emlyn pa t kouri rakonte dekouvèt li te fè a. Sepandan, gen kèk moun nan Legliz Diblen an ki te remake li pa t pale de Trinite ankò nan sèmon l yo. Piske l te konnen gen moun ki pa t ap dakò ak dekouvèt li fè a, men sa li te ekri: “Mwen pa gen espwa m ap kontinye nan pòs mwen ye kounye a yonfwa m fin fè konnen pwennvi m genyen yo.” Nan mwa jen 1702, gen de kolèg li ki te abòde l paske li pa t pale de Trinite ankò nan sèmon l yo. Emlyn te fè yo konnen li pa kwè nan doktrin sa a ankò e li te di yo l ap demisyone.

Apre kèk jou, li kite Diblen, nan peyi Ilann, pou l al ann Angletè. Sepandan, apre dis semèn, li retounen Diblen pou l ka regle kèk bagay. Objektif Emlyn te genyen se pou l al abite nan vil Lonn nèt. Pandan l te Diblen, li te pibliye yon liv ki rele Yon ti rechèch nan Ekriti yo sou istwa Jezi Kris (anglè) nan entansyon pou l te jistifye pwennvi l te genyen yo. Nan liv sa a, li te site kèk vèsè kle ki montre rezon ki fè Jezi pa ka Bondye Siprèm nan. Sa te fè moun ki te fè pati menm kongregasyon ak Emlyn nan vil Diblen yo an kòlè anpil. Yo t al fè plent pou li.

Yo te arete Emlyn e yo te mennen l devan tribinal rèn nan ki nan Diblen nan dat 14 jen 1703. Nan yon liv li te ekri, li te fè konnen yo te akize l “paske l te ekri yon liv epi l te pibliye l, yo di li te blasfeme e li te di avèk mechanste [...]. Jezi Kris pa egal ak Bondye, Papa a”. (True Narrative of the Proceedings.) Se te yon pwosè tèt chat paske yo te gentan kondane l anvan menm yo jije l. Te gen sèt evèk ki fè pati Legliz Ilann nan ki te chita sou yon ban ansanm ak jij yo. Yo pa t kite Emlyn di yon mo pou l defann tèt li. Richard Levins, yon avoka ki gen gwo renome, te di Emlyn yo t ap chase l “tankou yon lou, san lwa e yo pa t ap jwe”. Nan fen pwosè a, Richard Pyne, prezidan tribinal siprèm Ilann nan, te di jiri a si yo pa bay vèdik l ap tann nan, “seyè l yo la, sètadi evèk yo”. Petèt, li te vle di yo t ap pini manm jiri a san mank.

Lè yo kondane Emlyn, adjwen avoka an chèf la te mande l pou l renonse ak pwennvi l yo. Emlyn te refize fè sa. Yo te mande l pou l peye yon amann e yo te kondane l pou l pase ennan nan prizon. Piske Emlyn pa t ka peye amann nan, li te fè dezan nan prizon jiskaske yon zanmi l te konvenk otorite yo pou yo diminye amann nan. Yo te lage l 21 jiyè 1705. Imilyasyon li te pran yo te pouse l di pawòl nou jwenn nan kòmansman atik sa a: “Mwen soufri pou sa m pran pou verite sou [Bondye] e sou glwa l.”

Emlyn t al abite Lonn, e petèt li te vin asosye ak William Whiston, yon lòt biblis yo te met apa nan sosyete a paske l te fè lòt moun konnen sa l te panse ki verite nan Bib la. Whiston te gen respè pou Emlyn, e li te rele l “premye konfesè e prensipal konfesè krisyanis tan lontan an”.

POUKISA LI TE REJTE DOKTRIN TRINITE A?

Menm jan ak William Whiston ansanm ak lòt biblis moun respekte tankou Isaac Newton, Emlyn te dekouvri Bib la pa apiye doktrin Trinite a jan sa parèt nan senbòl Atanaz la. Men sa l te esplike: “Apre m fin byen reflechi sou Ekriti sakre yo e apre m fin byen etidye yo, [...] mwen gen bon rezon [...] pou m chanje opinyon m te genyen anvan sou doktrin Trinite a.” Pou fini, li di “Bondye, Papa Jezi Kris, se sèl Èt Siprèm nan”.

Ki sa k te fè Emlyn vin gen opinyon sa a? Li te jwenn anpil vèsè ki montre diferans ki genyen ant Jezi ak Papa l. Men kèk nan vèsè yo (kòmantè Emlyn fè yo ann italik):

• Jan 17:3: “Kris pa janm di li se yon Bondye oswa li se Bondye Toupisan an kòmkwa se li sèl ki Bondye.” Se sèl Papa a Bib la rele “sèl vrè Dye a”.

• Jan 5:30: “Pitit la pa fè volonte pa l, men li fè volonte Papa a.”

• Jan 5:26: “Se Papa a ki ba l lavi.”

• Efezyen 1:3: “Menmsi, byen souvan, yo rele Jezi Kris Pitit Bondye, yo pa janm di Papa a se Papa Bondye, alòske, byen souvan, yo rele Bondye, Papa Jezi Kris Seyè nou an.”

Apre Emlyn te fin egzamine tout prèv yo, men sa li te deklare ak anpil konviksyon: “Pa gen okenn vèsè nan Ekriti sakre a nou ta ka pretann ki di Papa a, Pitit la ak lespri sen an fè yon sèl e yo se menm moun nan.”

KI SA NOU KA APRANN?

Jodi a, gen anpil moun ki pè pran pozisyon pou sa Bib la anseye. Sepandan, Emlyn te aksepte pran pozisyon pou verite ki nan Bib la. Men kesyon li te poze: “Si yon moun pa fè konnen verite ki pi enpòtan yo, anpalan de verite ki byen klè e ki konvenkan li jwenn nan Ekriti sakre yo, poukisa li bezwen li yo e poukisa li bezwen fè rechèch sou yo? Emlyn pa t fè konpwomi ak laverite.

Egzanp Emlyn ansanm ak egzanp lòt moun kite pou nou pouse n egzamine tèt nou pou n wè si wi ou non nou prè pou n pran pozisyon pou laverite lè moun meprize nou poutèt kwayans nou. Mete sou sa, nou ka mande tèt nou: ‘Ki sa k pi enpòtan, èske se chèche onè ak apwobasyon kominote a oswa èske se defann verite ki nan Pawòl Bondye a?’