Առաջընթաց մի վայրում, որտեղ բարգավաճել է վաղ քրիստոնեությունը

ԻՏԱԼԻԱ. երկարաճիտ կոշիկի տեսք ունեցող այս թերակղզին, որ մխրճվում է Միջերկրական ծովի մեջ, մի վայր է, որի կրոնական ու մշակութային իրադարձություններն իրենց ազդեցությունն են թողել համաշխարհային պատմության վրա։ Այս երկիրը մագնիսի պես դեպի իրեն է ձգում միլիոնավոր զբոսաշրջիկների, որոնց գրավում են նրա բազմապիսի բնապատկերները, արվեստի հռչակավոր գործերը և համեղ խոհանոցը։ Նաև սա մի երկիր է, որում ծաղկունք է ապրում աստվածաշնչյան կրթությունը։

Ամենայն հավանականությամբ, ճշմարիտ քրիստոնեությունը Հռոմ (այն ժամանակվա աշխարհակալ տերության մայրաքաղաք) հասավ, երբ մ.թ. 33 թ. Պենտեկոստեին քրիստոնյա դարձած հրեաներն ու պրոզելիտները Երուսաղեմից տուն վերադարձան։ Մ.թ. մոտ 59 թ.–ին Պողոս առաքյալը առաջին անգամ այցելեց Իտալիա։ Պատիողոս ծովափնյա քաղաքում նա գտավ հավատակից եղբայրների (Գործք 2։5–11; 28։11–16)։

Ինչպես և կանխագուշակել էին Հիսուսն ու նրա առաքյալները, առաջին դարի վերջում ճշմարիտ քրիստոնյաներից աստիճանաբար զատվեցին հավատուրացները։ Սակայն մեր օրերում՝ նախքան այս չար համակարգի կործանումը, Հիսուսի ճշմարիտ աշակերտները ձեռնամուխ են եղել բարի լուրը աշխարհով մեկ, այդ թվում նաև Իտալիայում քարոզելու գործին (Մատթէոս 13։36–43; Գործք 20։29, 30; Բ Թեսաղոնիկեցիս 2։3–8; Բ Պետրոս 2։1–3)։

Սկիզբ, որն ամենևին էլ խոստումնալից չէր

1891 թ.–ին Չարլզ Թեյզ Ռասելը, որը գլխավորում էր Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների (ինչպես այն ժամանակ հայտնի էին Եհովայի վկաները) համաշխարհային քարոզչական գործունեությունը, առաջին անգամ այցելեց Իտալիայի մի քանի քաղաքներ։ Ռասելի խոսքերով՝ այնտեղ իր կատարած ծառայության արդյունքներն այնքան էլ խոստումնալից չէին։ Նա ասաց. «Իտալիայում բերքահավաքի հույս ներշնչող ոչինչ չտեսանք»։ 1910 թ. գարնանը եղբայր Ռասելը կրկին եկավ Իտալիա։ Այնտեղ Հռոմի կենտրոնում գտնվող մի գիմնազիայում նա աստվածաշնչյան ելույթ ներկայացրեց։ Ի՞նչ արդյունքով։ «Ընդհանուր առմամբ,— պատմում է Ռասելը,— հանդիպումը շատ հուսահատեցնող էր»։

Մի քանի տասնամյակ Իտալիայում բարի լուրի քարոզչությունը դանդաղ էր ընթանում։ Դրա պատճառը մասամբ այն էր, որ Եհովայի վկաները հալածանքների էին ենթարկվում ֆաշիստական դիկտատուրայի ներքո։ Այդ ժամանակ երկրում կային ընդամենը 150 Եհովայի վկաներ, և նրանց մեծ մասը սուրբգրային ճշմարտությունն իմացել էր արտասահմանում ապրող հարազատներից կամ ընկերներից։

Տպավորիչ առաջընթաց

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Իտալիա ուղարկվեցին որոշ միսիոներներ։ Բայց, ինչպես երևում է պետական արխիվներում հայտնաբերված նամակներից, Վատիկանի բարձրաստիճան հոգևորականները պետական մարմիններին խնդրել էին երկրից արտաքսել նրանց։ Ուստի, բացառությամբ մի քանի հոգու, միսիոներները ստիպված էին եղել հեռանալ Իտալիայից։

Չնայած այս բոլոր խոչընդոտներին՝ Իտալիայի բնակիչները ի վերջո սկսեցին ‘հորդել’ դեպի Եհովայի երկրպագության «սարը» (Եսայիա 2։2–4)։ Վկաների թիվը նկատելիորեն աճեց։ 2004 թ.–ին բարի լուրի քարոզիչների բարձրագույն թիվը հասավ 233 527–ի (այսինքն՝ 1–ը երկրի յուրաքանչյուր 248 բնակչի հարաբերությամբ), իսկ Քրիստոսի մահվան Հիշատակի երեկոն այցելեց 433 242 հոգի։ Եհովայի վկաների 3 049 ժողովները իրենց հանդիպումներն անցկացնում են հարմարավետ Թագավորության սրահներում։ Վերջերս զգալի աճ է նկատվում բնակչության հատկապես որոշ խավերում։

Քարոզչություն մի շարք լեզուներով

Բազմաթիվ մարդիկ Ասիայից, Արևելյան Եվրոպայից և Աֆրիկայից գալիս են Իտալիա՝ աշխատանք գտնելու, բարեկեցիկ կյանքով ապրելու կամ, որոշ դեպքերում, աղետալի իրավիճակներից խուսափելու նպատակով։ Ինչպե՞ս կարելի է հոգևոր օգնություն ցույց տալ այս միլիոնավոր անհատներին։

Իտալիայում ապրող շատ Վկաներ պատրաստակամորեն հանձն առան այնպիսի դժվար լեզուներ սովորելու գործը, ինչպիսիք են՝ ալբաներենը, ամհարերենը, արաբերենը, բենգալերենը, չինարենը, սինհալին, տագալոգը և փենջաբին։ 2001 թ.–ից սկսեցին անցկացվել լեզվի դասընթացներ, որոնց նպատակն է սովորեցնել այս պատրաստակամ անհատներին վկայություն տալ օտար լեզուներով։ Վերջին երեք տարիների ընթացքում անց են կացվել 79 դասընթացներ, որոնց ժամանակ դասավանդվել է 17 լեզու։ Դրանք այցելել են 3 711 Վկաներ։ Շնորհիվ այդ բանի՝ հնարավոր է եղել կազմավորել և ամրապնդել 146 ժողովներ ու 274 խմբեր, որոնց հանդիպումներն անցկացվում են 25 տարբեր լեզուներով։ Այսպես բազմաթիվ անկեղծ անհատներ լսում են բարի լուրը և սկսում ուսումնասիրել Աստվածաշունչը։ Հաճախ սա արտակարգ արդյունքներ է բերում։

Մի Եհովայի վկա Աստվածաշնչի լուրը պատմեց Ջորջին, որը եկել է Հնդկաստանից և խոսում է մալայալամ լեզվով։ Ջորջն ուրախությամբ համաձայնվեց Աստվածաշնչի ուսումնասիրության, թեև աշխատանքի հետ կապված մեծ խնդիրներ ուներ։ Մի քանի օր անց նրա ընկեր Գիլը՝ փենջաբի լեզվով խոսող մի հնդիկ, գնաց Թագավորության սրահ։ Նրա հետ Աստվածաշնչի ուսումնասիրություն սկսվեց։ Գիլն իր հերթին Վկաների հետ ծանոթացրեց Դեյվիդին՝ տելուգու լեզվով խոսող մի հնդիկի։ Շատ չանցած՝ վերջինս սկսեց Աստվածաշունչ ուսումնասիրել։ Դեյվիդի շենքում ապրում էին երկու ուրիշ հնդիկներ՝ Սոնին ու Շուբաշը, որոնք միացան նրան։

Մի քանի շաբաթ անց Վկաներին զանգահարեց Դալիփը՝ մարաթի լեզվով խոսող մի տղամարդ։ Նա ասաց. «Ես Ջորջի ընկերն եմ։ Կարո՞ղ եք ինձ էլ Աստվածաշունչ սովորեցնել»։ Հաջորդը Սումիթն էր՝ թամիլերեն խոսող մի տղամարդ։ Այնուհետև զանգահարեց Ջորջի ընկերներից ևս մեկը՝ խնդրելով, որ իր հետ Աստվածաշնչի ուսումնասիրություն սկսեն։ Ավելի ուշ Ջորջը Թագավորության սրահ եկավ մեկ ուրիշ երիտասարդի՝ Մաքսի հետ։ Վերջինս նույնպես Աստվածաշունչ ուսումնասիրելու ցանկություն հայտնեց։ Այսօր անցկացվում են Աստվածաշնչի 6 ուսումնասիրություններ և միջոցներ են ձեռնարկվել ևս չորսը սկսելու համար։ Դրանք անց են կացվում անգլերեն լեզվով, սակայն ուսումնասիրության ժամանակ օգտագործվում է նաև թամիլերեն, հինդի, մալայալամ, մարաթի, տելուգու, ուրդու և փենջաբի լեզուներով հրատարակված գրականություն։

Խուլերը «լսում» են բարի լուրը

Իտալիայի բնակիչներից ավելի քան 90 000–ը խուլ են։ Աստվածաշնչյան ճշմարտությունը նրանց ուսուցանելու խնդիրը Եհովայի վկաների ուշադրությունը գրավեց 1970–ականների կեսերին։ Սկզբում խուլ Վկաներից մի քանիսը իտալերեն ժեստերի լեզուն սովորեցրին այն ծառայակիցներին, որոնք ցանկանում էին աջակցություն ցույց տալ այդ դաշտում։ Հետագայում Աստվածաշնչի հանդեպ հետաքրքրություն ցույց տվող խուլ մարդկանց թիվն աճեց։ Այսօր քրիստոնեական հանդիպումներին հաճախում են ժեստերի լեզվով խոսող ավելի քան 1 400 անհատներ։ Այս լեզվով հանդիպումներ են անցկացնում 15 ժողովներ և 52 խմբեր։

Սկզբնական շրջանում խուլերին քարոզելու գործը կատարվում էր առանձին Վկաների նախաձեռնությամբ։ Սակայն 1978 թ.–ին Եհովայի վկաների՝ Իտալիայի մասնաճյուղը սկսեց համաժողովներ կազմակերպել խուլ մարդկանց համար։ Այդ տարվա մայիսին հայտարարվեց, որ առաջիկայում Միլանում անցկացվելիք միջազգային համաժողովի ժամանակ ծրագիրը թարգմանվելու է ժեստերի լեզվով։ Իսկ 1979 թ. փետրվարին Միլանի Համաժողովների սրահում առաջին անգամ համաժողով անցկացվեց ժեստերի լեզվով խոսողների համար։

Այդ ժամանակվանից ի վեր Եհովայի վկաների մասնաճյուղը մեծ ուշադրություն է դարձնում խուլերի հոգևոր սնուցմանը՝ քաջալերելով ժեստերի լեզուն իմացող ավետարանիչներին, որոնց թիվը գնալով աճում է, կատարելագործել լեզվի իրենց իմացությունը։ 1995 թ.–ից ի վեր խմբերից մի քանիսում նշանակվել են հատուկ ռահվիրաներ (լիաժամ քարոզիչներ)՝ ժեստերի լեզվով խոսող Վկաներին ծառայության մեջ կրթելու, ինչպես նաև քրիստոնեական հանդիպումներ կազմակերպելու նպատակով։ Երեք Համաժողովների սրահներում տեղադրվել են նորագույն տեսասարքավորումներ, որոնք հնարավորություն են տալիս ավելի լավ դիտել ծրագիրը։ Բացի այդ, խուլ մարդկանց հոգևորապես սնելու համար առկա են տեսաերիզներ, որոնցում տեսագրված են քրիստոնեական հրատարակությունները։

Այն, որ Վկաները հաջողությամբ հոգ են տանում խուլ մարդկանց հոգևոր կարիքների մասին, աննկատ չի մնում։ Իտալիայի կույրերի միության կողմից հրատարակվող մի պարբերագրում, օրինակ, մեջբերում է արվում մի բարձրաստիճան կաթոլիկ հոգևորականի նամակից, որում ասվում է. «Խուլ լինելը դժվար է այն իմաստով, որ նման մարդուն մշտական ուշադրություն է հարկավոր։ Օրինակ՝ այդպիսի անհատը առանց որևէ դժվարության հասնում է եկեղեցի, սակայն նրան թարգմանչի օգնություն է անհրաժեշտ, որպեսզի նա կարողանա հետևել այն ամենին, ինչ ընթերցվում, հայտարարվում կամ երգվում է արարողությունների ժամանակ» («P@role & Segni»)։ Պարբերագրում նաև ասվում է. «[Պրելատն] ընդունում է, որ եկեղեցին, ցավոք, դեռ պատրաստ չէ նման մարդկանց մասին հոգ տանելու։ Նաև նա նշում է, որ բազմաթիվ խուլ մարդկանց կարիքները շատ ավելի լավ բավարարվում են Եհովայի վկաների Թագավորության սրահներում, քան ծխական եկեղեցիներում»։

Բարի լուրը քարոզվում է բանտարկյալներին

Հնարավո՞ր է արդյոք, որ մարդը լինի ազատ, բայց միևնույն ժամանակ ազատազրկված։ Այո՛, քանզի Աստծու Խոսքը զորություն ունի ‘ազատելու’ նրանց, ովքեր ընդունում են այն և կիրառում իրենց կյանքում։ Այն լուրը, որ Հիսուսը քարոզում էր «գերիներին», ազատում էր մեղքի ու կեղծ կրոնի կապանքներից (Յովհաննէս 8։32; Ղուկաս 4։16–19)։ Իտալիայում գերազանց արդյունքներ է բերում բանտերում քարոզելը։ Գրեթե 400 Եհովայի վկաներ պետության կողմից իրավունք են ստացել այցելելու բանտարկյալներին՝ նրանց հոգևոր օգնություն ցույց տալու նպատակով։ «Եհովայի վկաները» առաջին ոչ կաթոլիկ կազմակերպությունն է, որը նման խնդրանքով դիմել է պետությանը և թույլտվություն ստացել։

Աստվածաշնչի պատգամը կարող է տարածվել անկանխատեսելի կերպերով։ Եհովայի վկաների կողմից իրականացվող կրթական գործի մասին բանտարկյալներին պատմում են նույն բանտում գտնվող մյուս կալանավորները, և ոմանք ցանկություն են հայտնում, որ Վկաներն այցելեն իրենց։ Պատահում է նաև, որ բանտարկյալների՝ Աստվածաշունչ ուսումնասիրող հարազատներն են քաջալերում նրանց խնդրել Եհովայի վկաների այցելության մասին։ Որոշ անհատներ, որ ցմահ բանտարկության են դատապարտված մարդասպանության կամ ուրիշ որևէ լուրջ հանցանքի համար, զղջում են ու արմատական փոփոխություններ մտցնում իրենց կյանքում։ Շնորհիվ դրա՝ նրանք կարողանում են նվիրվել Եհովա Աստծուն և մկրտվել։

Մի շարք բանտերում միջոցներ են ձեռնարկվել սուրբգրային թեմաներով հանրային ելույթներ կազմակերպելու, Հիսուսի մահվան Հիշատակի երեկոն անցկացնելու և Եհովայի վկաների կողմից թողարկված աստվածաշնչային տեսաերիզները ցույց տալու։ Հաճախ այս հանդիպումներին ներկա են լինում բազմաթիվ բանտարկյալներ։

Կալանքի տակ գտնվողներին գործնական օգնություն ցույց տալու նպատակով Վկաները մեծ թվով պարբերագրեր տարածեցին, որոնցում ընդգրկված էին բանտարկյալների համար օգտակար թեմաներ։ Այդ պարբերագրերից էր, օրինակ, «Արթնացե՛ք»–ի 2001 թ. մայիսի 8–ի համարը, որտեղ քննարկվում է հետևյալ թեման. «Բանտարկյալները կարո՞ղ են փոխվել»։ Իսկ նույն պարբերագրի 2003 թ. ապրիլի 8–ի համարի գլխավոր թեման էր. «Թմրամոլությունն ընտանիքում. ի՞նչ կարող ես անել» («Արթնացե՛ք»–ի այս համարները առկա են նաև ռուսերեն լեզվով)։ Վկաները այս պարբերագրերի հազարավոր օրինակներ բաժանեցին կալանավորներին։ Արդյունքում՝ այսօր բանտերում անցկացվում են Աստվածաշնչի հարյուրավոր ուսումնասիրություններ։ Սուրբգրային պատգամի հանդեպ հետաքրքրություն են ցույց տալիս նաև որոշ բանտապահներ։

Բանտարկյալներից մեկը, որի անունը Կոստանտինո է, հատուկ թույլտվություն ստացավ բանտի ղեկավարությունից, որպեսզի կարողանա մկրտվել Սան Ռեմոյի Թագավորության սրահներից մեկում։ Նրա մկրտությանը ներկա էր 138 մարդ՝ տեղի Վկաներից։ «Այնպիսի զգացում ունեի, թե ինձ ողողել էին սիրով»,— այդ իրադարձությունից հետո խոստովանեց նկատելիորեն հուզված Կոստանտինոն։ Իսկ տեղի թերթերից մեկում մեջբերված էին բանտի պետի խոսքերը. «Մենք մեծ ուրախությամբ.... տվեցինք թույլտվությունը։ Հարկավոր է հաշվի առնել ամեն բան, ինչի օգնությամբ բանտարկյալը կարող է վերականգնվել՝ թե՛ անձնական և հոգևոր առումով, թե՛ որպես հասարակության անդամ»։ Կոստանտինոյի կինն ու դուստրը տպավորվել էին այն բանից, թե ինչպես է Աստվածաշնչի ճշգրիտ գիտությունը անդրադարձել նրա վրա. «Մենք հպարտ ենք, որ նա այդպիսի փոփոխություններ է մտցրել իր կյանքում։ Կոստանտինոն դարձել է խաղաղասեր։ Նրա հոգատարությունը մեր հանդեպ ավելի ու ավելի է մեծանում։ Մենք նորից վստահում ու հարգում ենք նրան»։ Կոստանտինոյի կինն ու դուստրը նույնպես սկսել են Աստվածաշունչ ուսումնասիրել Եհովայի վկաների հետ և այցելել քրիստոնեական հանդիպումները։

Սերջոն ազատազրկված է մինչև 2024 թ.–ը գողության, զինված կողոպուտի, մաքսանենգ ճանապարհով թմրադեղեր անցկացնելու և մարդասպանության համար։ Գրությունները երեք տարի ուսումնասիրելուց և իր կյանքը վերափոխելուց հետո նա որոշեց մկրտվել։ Սերջոն Էլբա կղզում գտնվող Պորտո Ացուրրոյի բանտի 15–րդ կալանավորն է, որը դարձավ Եհովայի վկա։ Նրա մկրտությունը մի քանի կալանավորների ներկայությամբ անցկացվեց շարժական լողավազանում, որը տեղադրել էին բանտի սպորտային հրապարակում։

Լեոնարդոն, որը դատապարտված է 20 տարի ազատազրկման, բանտի ղեկավարությունից հատուկ թույլտվություն ստացավ՝ Պարմայի Թագավորության սրահում մկրտվելու։ Տեղի թերթերից մեկի կողմից անցկացված հարցազրույցի ժամանակ Լեոնարդոն ցանկություն հայտնեց «հստակեցնելու, որ Եհովայի վկա դառնալու իր որոշումը կայացրել է ոչ թե բանտի խավարից դուրս գալու հնարավորություն գտնելու նպատակով, այլ որպեսզի հագեցնի այն հոգևոր ծարավը, որը խորապես զգում էր»։ Լեոնարդոն նաև ասաց. «Կյանքում շատ սխալներ եմ թույլ տվել, բայց դրանք թողել եմ ետևում։ Ես փոխվել եմ։ Իհարկե, սա տեղի չի ունեցել մի գիշերվա ընթացքում։ Ես պետք է շարունակեմ անարատ մնալ»։

Սալվատորեն, որը կալանքի տակ է մարդասպանություն գործելու համար, գտնվում է Սպոլետոյի հատուկ ռեժիմի բանտում։ Նրա մկրտությունը, որ անցկացվեց բանտի պատերի ներսում, տպավորեց շատերին։ Ահա թե ինչ ասաց բանտի պետը. «Հասարակության համար մեծ նշանակություն ունեցող որոշումը, որը նպաստում է բոլորի հանդեպ ճիշտ վարքագիծ դրսևորելուն, հարկավոր է խրախուսել, քանզի դա օգտակար է թե՛ բանտի համայնքի համար, թե՛ ողջ հասարակության»։ Շնորհիվ այն բանի, որ Սալվատորեն փոխվել է, նրա կինն ու դուստրը այժմ այցելում են Եհովայի վկաների հանդիպումները։ Իսկ բանտարկյալներից մեկը, որին Սալվատորեն վկայություն էր տվել, մկրտվել է և դարձել Եհովայի ծառա։

Իտալիան այն երկրներից մեկն է, որում բարգավաճել և առաջընթաց է ապրել վաղ քրիստոնեությունը (Գործք 2։10, 11; Հռովմայեցիս 1։7)։ Այսօր, երբ ընթանում է հոգևոր հունձը, ճշմարտության աճն ու առաջընթացը շարունակվում է այն նույն վայրերում, որտեղ Պողոսն ու նրա քրիստոնյա եղբայրները տքնաջանորեն քարոզել են բարի լուրը (Գործք 23։11; 28։14–16)։

[Քարտեզ 13–րդ էջի վրա]

(Ամբողջական տեսքի համար տե՛ս հրատարակությունը)

ԻՏԱԼԻԱ

Հռոմ

[նկարներ 15–րդ էջի վրա]

Բիտոնտոյի Համաժողովների սրահը և Հռոմի՝ իտալերեն ժեստերի լեզվով անցկացվող ժողովներից մեկը

[նկար 16–րդ էջի վրա]

Բանտարկյալները ‘ազատվում’ են աստվածաշնչյան ճշմարտության շնորհիվ

[նկարներ 17–րդ էջի վրա]

Հոգևոր աճը շարունակվում է այնտեղ, ուր մի ժամանակ բարգավաճել է վաղ քրիստոնեությունը