Հասկացա, թե ինչպես է վերջ դրվելու անարդարությանը
Պատմում է Ուրսուլա Մենը
Դեռ փոքրուց ուժգին ցանկություն եմ ունեցել տեսնելու, որ բոլոր մարդկանց հանդեպ արդար վերաբերմունք է դրսևորվում։ Այս ցանկության պատճառով անգամ բանտարկվել եմ կոմունիստական Արևելյան Գերմանիայում։ Եվ ահա հենց այնտեղ էլ հասկացա, թե ինչպես է վերջ դրվելու անարդարությանը։ Թույլ տվեք պատմել։
ԾՆՎԵԼ եմ 1922թ.-ին Գերմանիայի Հալլե քաղաքում, որը ավելի քան 1200 տարվա պատմություն ունի։ Այն գտնվում է Բեռլինից մոտ 200 կիլոմետր դեպի հարավ-արևմուտք և բողոքականության ամենահին հենարաններից մեկն է։ Քույրս՝ Կատեն, ծնվել է 1923թ.-ին։ Հայրս զինվորական է եղել։ Մայրս երգել է թատրոնում։
Անարդարության դեմ պայքարելու իմ ուժգին ցանկությունը հորիցս է անցել ինձ։ Երբ նա թողեց իր ծառայությունը, մի խանութ գնեց։ Քանի որ հաճախորդների մեծ մասը աղքատ էին, նա խղճահարվում էր և պարտքով էր տալիս ապրանքները։ Արդյունքում, սակայն, սնանկացավ։ Այս դեպքից սովորեցի, որ անհավասարության և անարդարության մասին մտածելը ավելի հեշտ է, քան դրանց դեմ պայքարելը։ Սակայն երբ երիտասարդ ես, դժվար է նման գաղափարախոսության կրակը հանգցնել։
Իսկ մորիցս դերասանական տաղանդ եմ ժառանգել։ Նրա շնորհիվ ես ու Կատեն ծանոթացանք երաժշտությանը, երգին ու պարին։ Ես աշխույժ աղջնակ էի, և Կատեի հետ ուրախ կյանքով էինք ապրում մինչև 1939 թվականը։
Սկսվում է մղձավանջը
Միջնակարգ կրթություն ստանալուց հետո սկսեցի հաճախել բալետի դպրոց, որտեղ Մերի Վիգմանը ինձ սովորեցրեց նաև արտահայտիչ պարեր։ Նա էքսպրեսիոնիստական ոճի պարերի պիոներ էր։ Այս ոճի պարերում անհատը իր զգացմունքներն էր արտահայտում։ Ես նաև սկսեցի նկարել։ Մի խոսքով՝ պատանեկան տարիներս ուրախ էին անցնում և լի էին ոգևորությամբ ու նորանոր բաներ սովորելու փափագով։ Սակայն եկավ 1939 թվականը, և սկսվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը։ Մեկ այլ հարված ստացանք 1941թ.-ին, երբ հայրս մահացավ տուբերկուլյոզից։
17 տարեկան էի, երբ սկսվեց պատերազմը։ Դա մի մղձավանջ էր։ Ինձ թվում էր, թե աշխարհը ցնորվել է։ Տեսնում էի, թե ինչպես են նացիստները մարդկանց խմբերով բռնում։ Դրան հետևում էին ազատազրկումը, մահը և կործանումը։ Մեր տունը ռմբակոծությունից վնասվեց, իսկ հարազատներիցս մի քանիսը մահացան պատերազմի ժամանակ։
Երբ 1945թ.-ին պատերազմական դրությունը դադարեց, մայրս, Կատեն և ես դեռ Հալլեում էինք։ Արդեն ամուսնացել էի և մի աղջիկ ունեի, սակայն մեր ընտանիքում փոխհարաբերությունները լարված էին։ Ուստի բաժանվեցինք։ Քանի որ պետք է հոգ տանեի իմ և աղջկաս մասին, սկսեցի աշխատել որպես պարուհի և նկարչուհի։
Պատերազմից հետո Գերմանիան բաժանվեց չորս մասի, և մեր քաղաքը հայտնվեց այն մասում, որը ղեկավարվում էր Սովետական Միության կողմից։ Բոլորս պետք է ընտելանայինք կոմունիստական ռեժիմին։ 1949թ.-ին Գերմանիայի այս մասը, որը հաճախ կոչում են Արևելյան Գերմանիա, դարձավ Գերմանական Դեմոկրատական Հանրապետություն (ԳԴՀ)։
Կոմունիստական ռեժիմի ներքո
Այս ընթացքում մայրս հիվանդացավ, ու ես պետք է խնամեի նրան։ Անցա պետական գրասենյակային աշխատանքի։ Կապ հաստատեցի այլախոհ ուսանողների հետ, ովքեր փորձում էին պայքարել անարդարության որոշ ձևերի դեմ։ Մի երիտասարդի չընդունեցին համալսարան, քանի որ նրա հայրը նացիստական կուսակցության անդամ էր եղել։ Այդ ուսանողին լավ էի ճանաչում, որովհետև հաճախ էինք միասին ժամանակ անցկացրել։ Մտածեցի. «Ինչո՞ւ պետք է նա իր հոր պատճառով տառապի»։ Սկսեցի ավելի շատ ընդգրկվել այլախոհների մեջ ու որոշեցի մասնակցել նաև ցույցերի։ Մի առիթով անգամ տեղի դատարանի շենքի դրսի աստիճանների վրա թռուցիկներ փակցրի։
Արդարության հանդեպ իմ զգացումը ավելի խորացավ, երբ որպես քարտուղարուհի սկսեցի որոշ նամակներ տպել Տարածաշրջանային խաղաղության կոմիտեին։ Քաղաքական նկատառումներով այս կոմիտեն ծրագրել էր Արևմտյան Գերմանիայում ապրող մի տարեց տղամարդու կոմունիստական պրոպագանդայի հետ կապված նյութեր ուղարկել, որպեսզի նրա դեմ կասկածներ հարուցի։ Այնքան էի զայրացել այդ տղամարդու հանդեպ ցուցաբերված անարդար վերաբերմունքի պատճառով, որ ծրարները թաքցրի գրասենյակում։ Դրանք այդպես էլ չուղարկվեցին։
«Պալատի ամենավատ կինը» ինձ հույս տվեց
1951թ. հունիսին երկու տղամարդ ներխուժեցին իմ գրասենյակ և հայտարարեցին. «Դուք ձերբակալված եք»։ Նրանք ինձ տարան «Ռոտե Օխսե», կամ՝ «Կարմիր ցուլ» կոչվող բանտը։ Մեկ տարի անց դատապարտվեցի որպես պետության թշնամի։ Մի ուսանող ինձ մատնել էր Շտազիին՝ տեղեկացնելով, որ նախկինում որպես ընդդիմադիր թռուցիկներ եմ տարածել։ Դատավարությանը լուրջ չէին վերաբերվում, քանի որ ոչ ոք ուշադրություն չէր դարձնում, թե ինչ էի ասում ինձ պաշտպանելու համար։ Ես դատապարտվեցի վեց տարվա ազատազրկման։ Այդ ընթացքում հիվանդացա։ Ինձ տեղափոխեցին բանտի հիվանդանոցի պալատ, որտեղ 40 կին էր մնում։ Երբ տեսա այդտեղ գտնվող ծայրաստիճան դժբախտ մարդկանց, խուճապահար եղա։ Վազեցի դեպի դուռը և սկսեցի բռունցքներով հարվածել։
«Ի՞նչ եք ուզում»,— հարցրեց պահակը։
«Ես պետք է դուրս գամ այստեղից,— գոռացի,— ինձ տարեք առանձին պալատ, ինչ ուզում եք, արեք, միայն թե հանեք ինձ այստեղից»։ Դե իհարկե, նա արհամարհեց ինձ։ Շատ չանցած՝ մի կնոջ նկատեցի, որը տարբերվում էր մյուսներից։ Նրա աչքերի մեջ խաղաղություն կար։ Մի օր նստեցի նրա կողքին։
«Եթե կողքիս ես նստել, լավ կլինի, որ զգույշ լինես»,— ասաց նա, ինչը շատ զարմացրեց ինձ։ Հետո ավելացրեց. «Մարդիկ մտածում են, թե ես պալատի ամենավատ կինն եմ, քանի որ Եհովայի վկա եմ»։
Այդ ժամանակ չգիտեի, որ Եհովայի վկաներին համարում են կոմունիստական պետության թշնամիներ։ Նրանց մասին կարծիք կազմել էի դեռ վաղ տարիքից, երբ երկու Աստվածաշունչ ուսումնասիրողներ (նախկինում Եհովայի վկաները այսպես էին կոչվում) կանոնավորաբար այցելում էին հորս։ Հիշեցի, որ հայրս ասում էր. «Աստվածաշունչ ուսումնասիրողները ճիշտ են»։
Մեծ թեթևացում զգացի, որ հանդիպեցի այս կնոջը։ Նրա անունը Բերտա Բրուեգմիեր էր։ «Խնդրում եմ, պատմիր ինձ Եհովայի մասին»,— ասացի ես։ Այդ օրվանից մենք շատ ժամանակ էինք անցկացնում միասին և հաճախ էինք զրուցում Աստվածաշնչից։ Ես սովորեցի, որ ճշմարիտ Աստվածը՝ Եհովան, սիրո, արդարության և խաղաղության Աստված է։ Նաև իմացա, որ նա վերացնելու է չարությունը, որը գոյություն ունի ամբարիշտ ու դաժան մարդկանց պատճառով։ «Եվս մի փոքր ժամանակ, և ամբարիշտն այլևս չի լինի....։ Սակայն հեզերը կժառանգեն երկիրը և անսահման կուրախանան խաղաղության առատությամբ»,— գրված է Սաղմոս 37։10, 11 համարներում։
Ազատություն և դեպի Արևմուտք
Ազատ արձակվեցի 1956թ.-ին՝ բանտում անցկացնելով ավելի քան հինգ տարի։ Հինգ օր հետո փախա ԳԴՀ-ից ու բնակություն հաստատեցի Արևմտյան Գերմանիայում։ Այդ ժամանակ արդեն երկու աղջիկ ունեի՝ Հանելորն ու Զաբինը, որոնց ինձ հետ տարա։ Այստեղ ես ու ամուսինս ամուսնալուծվեցինք։ Նորից հանդիպեցի Վկաներին։ Աստվածաշունչը ուսումնասիրելու ընթացքում հասկացա, որ մի շարք փոփոխություններ պետք է անեմ կյանքս Եհովայի չափանիշներին ներդաշնակեցնելու համար։ Արեցի անհրաժեշտ փոփոխությունները և 1958թ.-ին մկրտվեցի։
Հետագայում նորից ամուսնացա, սակայն այս անգամ Եհովայի վկա Կլաուս Մենի հետ։ Ես ու Կլաուսը երջանիկ զույգ էինք։ Մենք ունեցանք երկու երեխա՝ Բենջամինին ու Տաբիային։ Ցավոք, մոտ 20 տարի առաջ Կլաուսը մահացավ դժբախտ պատահարի ժամանակ։ Ես մինչ օրս այրի եմ։ Սակայն ինձ շատ է մխիթարում հարության հույսը, քանի որ գիտեմ, որ երկրային Դրախտում մահացածները կյանքի են կանչվելու (Ղուկաս 23։43; Գործեր 24։15)։ Ինձ նաև անչափ մխիթարում է այն, որ չորս երեխաներս էլ ծառայում են Եհովային։
Աստվածաշնչի ուսումնասիրության շնորհիվ հասկացա, որ միայն Եհովան կարող է իսկական արդարություն հաստատել։ Ի տարբերություն մարդկանց՝ նա հաշվի է առնում բոլորիս հանգամանքները, մեր անցյալը՝ մանրամասներ, որոնք հաճախ վրիպում են մարդկանց աչքից։ Աստվածաշնչյան այս անգին գիտելիքները ինձ խաղաղություն են պարգևում նույնիսկ այսօր, հատկապես երբ ականատես եմ լինում կամ բախվում եմ անարդարության։ Ժողովող 5։8-ում գրված է. «Եթե որևէ գավառում տեսնես, թե ինչպես են կեղեքվում աղքատները և ինչպես է ոտնահարվում արդարադատությունն ու արդարությունը, ապա մի՛ զարմացիր դրա վրա, որովհետև բարձր դիրք ունեցողին ավելի բարձրն է դիտում»։ «Ավելի բարձր»-ը, ինչ խոսք, մեր Արարիչն է։ «Բոլոր բաները մերկ և բացահայտ են նրա աչքերի առաջ, որին մենք պետք է հաշիվ տանք»,— նշված է Եբրայեցիներ 4։13-ում։
Հետադարձ հայացք անցած տարիներին
Մարդիկ հաճախ ինձ հարցնում են, թե ինչպիսին էր կյանքը նացիստական և կոմունիստական ռեժիմների ներքո։ Ոչ մի ռեժիմի ներքո էլ կյանքը հեշտ չի եղել։ Կառավարության այս երկու ձևերն էլ և առհասարակ մարդկային բոլոր կառավարությունները պարզապես փաստել են, որ մարդիկ չեն կարող իրենք իրենց ղեկավարել։ Աստվածաշունչը հստակ ու պարզ նշում է այս ճշմարտությունը. «Մարդը մարդու վրա իշխում է նրա վնասի համար» (Ժողովող 8։9)։
Երբ երիտասարդ էի ու միամիտ, հույսս մարդկանց հետ էի կապում՝ մտածելով, որ նրանք արդար իշխանություն կհաստատեն։ Այժմ գիտեմ. միայն մեր Արարիչը կարող է արդար աշխարհ հաստատել։ Եվ նա կանի դա՝ վերացնելով չարերին և երկրի վրա իշխանությունը տալով իր Որդուն՝ Հիսուս Քրիստոսին, որը միշտ ուրիշների շահերը իր շահերից վեր է դասում։ Նրա մասին Աստվածաշունչն ասում է. «Դու սիրեցիր արդարությունը և ատեցիր անօրենությունը» (Եբրայեցիներ 1։9)։ Անչափ երախտապարտ եմ Աստծուն, որ ինձ մոտեցրեց այս հրաշալի և արդար Թագավորին, որի իշխանության ներքո հուսով եմ՝ հավիտյա՛ն կապրեմ։
[նկար 23-րդ էջի վրա]
Աղջիկներիս՝ Հանելորի ու Զաբինի հետ Արևմտյան Գերմանիա տեղափոխվելուց հետո
[նկար 23-րդ էջի վրա]
Այսօր որդուս՝ Բենջամինի և նրա կնոջ՝ Սանդրայի հետ