Արդյո՞ք գոյություն ունի միայն մեկ «ճշմարիտ եկեղեցի»
«ՃԻՇՏ ինչպես մեկ Քրիստոս կա, այնպես էլ գոյություն ունի Քրիստոսի մեկ մարմին, Քրիստոսի մի Հարսնացու՝ «Կաթոլիկ–առաքելական միակ եկեղեցի»» («Dominus Iesus»)։
Ահա թե ինչպես կաթոլիկ կարդինալ Յոզեֆ Ռատցինգերը ներկայացրեց իր եկեղեցու ուսուցումը այն մասին, թե միայն մեկ ճշմարիտ կրոն կարող է գոյություն ունենալ։ Այդ կրոնը, ըստ իր խոսքերի, «Քրիստոսի միակ Եկեղեցին է, և դա հանդիսանում է Կաթոլիկ եկեղեցին»։
«Իսկական եկեղեցիներ չեն»
Թեպետ Հովհաննես Պողոս II պապը պնդեց, թե «Dominus Iesus» փաստաթղթով ցույց չի տրվում «առավելություն կամ անհարգալից վերաբերմունք այլ կրոնների հանդեպ», սակայն բողոքական եկեղեցու առաջնորդները սուր ձևով արձագանքեցին դրան։ Օրինակ՝ 2001թ. հունիսին Բելֆաստում՝ Հյուսիսային Իռլանդիայում, պրեսբիտերական գլխավոր ասամբլեայի ժամանակ մի քահանա ասաց, որ այդ փաստաթուղթը կազմել է «Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու ազդեցիկ կուսակցությունը.... Վատիկանի II ժողովի ժամանակ ազատ արտահայտված մտքերից խիստ վախեցած»։
Ռոբին Իմսը՝ Իռլանդիայի կաթոլիկ եկեղեցու պրիմասը, ասաց, որ նա «շատ կվշտանա», եթե փաստաթուղթն «իրենց վերադարձնի դեպի Վատիկանի II ժողովից առաջ գոյություն ունեցող ժամանակները»։ Մեկնաբանություն տալով Վատիկանի արած հայտարարությանը, թե այն եկեղեցիները, որոնք մերժում են որոշ կաթոլիկական ուսմունքներ, «իսկական եկեղեցիներ չեն»՝ Իմսը ասաց. «Դա ինձ համար կարող էր վիրավորական լինել»։
Ի՞նչն է պատճառ եղել, որ «Dominus Iesus» փաստաթուղթը կազմվի։ Պարզվում է, որ Հռոմի կաթոլիկ կուրիան անհանգստացած էր «կրոնական ռելյատիվիզմ» կոչվող հասկացությամբ։ Համաձայն մի թերթի՝ «Պլյուրալիզմի ի հայտ գալը, ըստ որի, բոլոր կրոններն էլ հավասար են.... ավելի ու ավելի էր մտահոգում կարդինալ Ռատցինգերին»։ Թվում է, որ այս տեսակետը առիթ տվեց մեկ ճշմարիտ եկեղեցու վերաբերյալ նրա մեկնաբանություններին։
Նշանակություն ունի՞, թե որ կրոնին եք պատկանում
Ոմանց համար, իհարկե, շատ ավելի գրավիչ ու խելամիտ է «կրոնական ռելյատիվիզմի» կամ «պլյուրալիզմի» գաղափարը, քան ցանկացած միտք այն մասին, որ միայն մեկ ճշմարիտ կրոն կարող է լինել։ Նրանց կարծիքով՝ կրոնը պետք է որ զուտ անձնական նախընտրության հարց լինի։ «Վերջիվերջո, իրոք նշանակություն չունի, թե որ կրոնին ես պատկանում»,— ասում են նրանք։
Հնարավոր է՝ սա ավելի մեծ հանդուրժողականություն արտահայտող տեսակետ է, թեպետ նրա ազդեցություններից մեկը այն է եղել, որ կրոնը բաժանվել է իրարից տարբերվող անթիվ–անհամար դավանանքների։ Շատերն ասում են, որ «կրոնի այսպիսի զանազանությունը անձի ունեցած ազատության առողջ արտահայտումն է»։ Սակայն, համաձայն գրող Սթիվ Բրյուսի՝ այսպիսի «կրոնական հանդուրժողականությունը» իրականում ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ «կրոնի հանդեպ անտարբերություն» («A House Divided։ Protestantism, Schism, and Secularization»)։
Ուրեմն ո՞րն է ճիշտ տեսակետը։ Արդյո՞ք միայն մեկ ճշմարիտ կրոն գոյություն ունի։ Արդյո՞ք դա հանդիսանում է Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցին։ Մյուս կրոնները հավասարապես ընդունելի՞ են Աստծուն։ Քանի որ այս հարցերը առնչվում են Արարչի հետ ունեցած մեր փոխհարաբերությանը, անշուշտ, կարևոր է նրա տեսակետն իմանալ դրանց մասին։ Ինչպե՞ս։ Քննելով Աստծո ներշնչված Խոսքը՝ Աստվածաշունչը (Գործք 17։11; Բ Տիմոթէոս 3։16, 17)։ Եկեք տեսնենք, թե ինչ է այն ասում մեկ ճշմարիտ կրոնի վերաբերյալ։
[նկար 2–րդ էջի վրա. թույլտվությամբ]
COVER: Mark Gibson/Index Stock Photography