Կենսագրություն

Բովանդակալից ու երջանիկ կյանք՝ լի զոհողություններով

Պատմում են Մարիան եվ Ռոզա Զումիգաները

Սաղմոս 54։6–ում ասվում է. «Ես յօժար կամքով պատարագ կ’մատուցանեմ քեզ»։ Այս խոսքերը եղել են Ֆրանսիայում ապրող Մարիան Զումիգայի և նրա կնոջ՝ Ռոզայի նշանաբանը։ Վերջերս նրանք պատմեցին Եհովայի ծառայության մեջ անցկացրած իրենց բովանդակալից ու երկար կյանքից որոշ ակնառու դրվագներ։

ՄԱՐԻԱՆ։ «Ծնողներս Լեհաստանից գաղթած կաթոլիկներ էին։ Հայրս համեստ մարդ էր։ Նա երբևէ դպրոց գնալու հնարավորություն չի ունեցել։ Սակայն գրել–կարդալ է սովորել Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին, երբ զինվորական է եղել ու գտնվել է խրամատներում։ Թեև հայրս աստվածավախ մարդ էր, բայց հաճախ էր հիասթափվում եկեղեցուց։

Նրա հիշողության մեջ հատկապես մի դեպք էր վառ մնացել։ Մի անգամ պատերազմի ժամանակ մի քահանա էր այցելել հորս զորամաս։ Երբ մոտակայքում ռումբ էր պայթել, քահանան խուճապահար փախել էր՝ խաչով հարվածելով ձիուն, որպեսզի այն արագ սլանա։ Հայրս ապշած էր մնացել, որ Աստծո «ներկայացուցիչը» օգտագործել էր «սուրբ» առարկան իր փախուստն արագացնելու համար։ Չնայած նման դեպքերին և պատերազմի սարսափներին, որոնց հայրս ականատես էր եղել՝ նրա հավատն Աստծո հանդեպ չէր թուլացել։ Նա հաճախ ասում էր, որ պատերազմից ողջ առողջ վերադառնալու համար Աստծուն է պարտական։

«Փոքրիկ Լեհաստան»

1911 թ.–ին հայրս ամուսնացավ հարևան գյուղում ապրող մի աղջկա հետ։ Նրա անունը Աննա Ցիզովսկի էր։ Պատերազմից կարճ ժամանակ անց՝ 1919 թ.–ին, հայրս ու մայրս Լեհաստանից գաղթեցին Ֆրանսիա, որտեղ հայրս սկսեց աշխատել որպես հանքագործ։ Ես ծնվել եմ 1926 թ. մարտին Կանյակ լե Մինում (Ֆրանսիայի հարավ–արևմուտքում)։ Ավելի ուշ ծնողներս բնակվեցին Լանս քաղաքի (Ֆրանսիայի հյուսիսային մաս) մոտակայքում գտնվող Լոզ ան Գոելի լեհական համայնքում։ Այնտեղ թե՛ հացթուխն էր լեհ, թե՛ մսագործը, թե՛ ծխական քահանան։ Ուստի զարմանալի չէ, որ այս շրջանը կոչվում էր փոքրիկ Լեհաստան։ Ծնողներս մասնակցում էին համայնքի գործունեություններին։ Հայրս հաճախ միջոցառումներ էր կազմակերպում, որոնցում լինում էին ներկայացումներ, երգ ու երաժշտություն։ Նա նաև կանոնավորաբար զրույցներ էր ունենում քահանայի հետ, սակայն նրան չէր բավարարում քահանայի մշտական պատասխանը. «Առեղծվածներ շատ կան»։

Մի օր՝ 1930 թ.–ին, երկու կին թակեցին մեր դուռը։ Նրանք Աստվածաշունչ ուսումնասիրողներ էին, ինչպես ժամանակին կոչվում էին Եհովայի վկաները։ Հայրս նրանցից Աստվածաշունչ վերցրեց, որը նա դեռ վաղուց ցանկացել էր կարդալ։ Նա և մայրս նաև հաճույքով կարդացին այդ կանանց թողած աստվածաշնչյան գրականությունը։ Ծնողներս շատ տպավորվեցին՝ կարդալով դրանք։ Չնայած իրենց զբաղված առօրյային՝ ծնողներս սկսեցին հաճախել Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների հանդիպումներին։ Քահանայի հետ քննարկումները ավելի թեժ դարձան, մինչև մի օր նա սպառնաց, որ եթե ծնողներս շարունակեն ընկերակցել Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների հետ, ապա քույրս՝ Ստեֆանին, վարդապետարանից կվտարվի։ Հայրս պատասխանեց. «Մի՛ անհանգստացեք։ Այսուհետև աղջիկս և մյուս երեխաներս մեզ հետ կհաճախեն Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների հանդիպումներին»։ Հայրս լքեց եկեղեցին, և 1932 թ. սկզբին ծնողներս մկրտվեցին։ Այդ ժամանակ Ֆրանսիայում ընդամենը մոտ 800 Թագավորության քարոզիչներ կային»։

Ռոզա։ «Ծնողներս Հունգարիայից էին և, ինչպես որ Մարիանի ընտանիքը, նրանք նույնպես բնակություն էին հաստատել Ֆրանսիայի հյուսիսում, որպեսզի աշխատեին հանքերում։ Ես ծնվել եմ 1925 թ.–ին։ 1937 թ.–ին Եհովայի վկաներից մեկը՝ Ավգուստ Բոժենը, կամ, ինչպես մենք էինք նրան անվանում, հայր Ավգուստը հունգարերեն լեզվով սկսեց «Դիտարան» բերել ծնողներիս համար։ Նրանք կարծում էին, որ պարբերագրերը հետաքրքիր են, բայց հետագայում ոչ մեկն էլ Եհովայի վկա չդարձավ։

Թեև երեխա էի, բայց այն, ինչ կարդացել էի «Դիտարան»–ում, սրտիս էր հասել։ Ուստի հայր Ավգուստի որդու կինը՝ Սյուզան Բոժենը, ինձ առավ իր ձեռքի տակ։ Ծնողներս թույլ տվեցին, որ նա ինձ տանի ժողովի հանդիպումներին։ Հետագայում, երբ արդեն աշխատում էի, հորս սկսեց նյարդայնացնել այն, որ կիրակի օրերը ժողովի հանդիպումներին էի գնում։ Թեպետ նա ընդհանրապես բարեհոգի անձնավորություն էր, սակայն դժգոհություն արտահայտեց՝ ասելով. «Հերիք չէ շաբաթվա ընթացքում տանը չես լինում, կիրակի օրերին էլ գնում ես քո հանդիպումներին»։ Ինչևիցե, ես շարունակեցի հաճախել հանդիպումներին։ Մի օր հայրս ասաց. «Իրերդ հավաքի՛ր ու գնա՛ տնից»։ Ուշ երեկո էր։ 17 տարիս նոր էր բոլորել, և ես անգամ չգիտեի, թե ուր գնայի։ Աղիողորմ արտասվելով գնացի Սյուզանենց տուն։ Այնտեղ մոտ մեկ շաբաթ մնացի, մինչև հայրս քրոջս ուղարկեց իմ ետևից։ Ես ամաչկոտ բնավորություն ունեի, բայց Ա Յովհաննէս 4։18–ում գրված միտքը օգնեց ինձ մնալ հաստատուն։ Այդ համարում ասվում է, որ «կատարեալ սէրը հեռացնում է վախը»։ 1942 թ.–ին ես մկրտվեցի»։

Թանկագին հոգևոր ժառանգություն

Մարիան. «Ես մկրտվել եմ 1942 թ.–ին իմ քույրեր Ստեֆանիի, Մելանիի և եղբորս՝ Ստեֆանի հետ միասին։ Մեր ընտանիքում Աստծո Խոսքին կարևոր տեղ էր հատկացվում։ Երբ բոլորս հավաքվում էինք սեղանի շուրջ, հայրս լեհերեն Աստվածաշունչ էր կարդում մեզ համար։ Երեկոյան ժամերին մեր ծնողները սովորաբար դեպքեր էին պատմում քարոզչական ծառայությունից։ Հոգևորապես քաջալերող այս պահերը մեզ սովորեցրին սիրել Եհովային և ավելի շատ վստահել նրան։ Վատառողջության հետևանքով հայրս թողեց աշխատանքը, բայց շարունակեց հոգ տանել մեր մասին թե՛ հոգևոր և թե՛ նյութական առումով։

Քանի որ հայրս այժմ ավելի շատ ժամանակ ուներ, նա սկսեց շաբաթը մեկ անգամ լեհերեն լեզվով Աստվածաշնչի ուսումնասիրություն անցկացնել ժողովի երիտասարդների հետ։ Հենց այդ ժամանակ ես սովորեցի կարդալ լեհերեն։ Հայրս նաև այլ կերպերով էր քաջալերում երիտասարդներին։ Մի անգամ, երբ եղբայր Գուստավ Սոֆերը, որն այն ժամանակ վերահսկում էր Եհովայի վկաների գործունեությունը Ֆրանսիայում, այցելեց մեր ժողով, հայրս երգչախումբ հավաքեց, ինչպես նաև դրամա պատրաստեց Բաղդասար թագավորի կազմակերպած խնջույքի և պատի վրա հայտնված խոսքերի թեմայով (Դանիէլ 5։1–31)։ Դանիելի դերը խաղում էր Լուիս Պիեչոտան, որը հետագայում անկոտրում մնաց՝ բախվելով նացիստների ճնշմանը։a Ահա այսպիսի մթնոլորտում ենք մեծացել։ Մենք տեսնում էինք, որ մեր ծնողները միշտ հոգևոր գործերով էին զբաղված։ Այսօր ես հասկանում եմ, թե որքան թանկ ժառանգություն են թողել նրանք մեզ։

Երբ 1939 թ.–ին սկսվեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, Եհովայի վկաների քարոզչական գործունեությունը Ֆրանսիայում արգելված էր։ Մի անգամ մեր գյուղը խուզարկվեց։ Գերմանացի զինվորները շրջապատեցին բոլոր տները։ Հայրս հանդերձասենյակում կրկնակի հատակ էր պատրաստել, որտեղ աստվածաշնչյան գրականություն էինք պահում։ Սակայն «Ֆաշիզմ կամ ազատություն» թերթիկի մի քանի օրինակներ մնացել էին ճաշասեղանի դարակում։ Հայրս արագ դրանք դրեց միջանցքում կախված բաճկոնի գրպանը։ Երկու զինվորներ, ինչպես նաև մի ֆրանսիացի ոստիկան խուզարկեցին մեր տունը։ Շունչներս պահած սպասում էինք։ Զինվորներից մեկը սկսեց ստուգել միջանցքում կախված շորերը և շուտով թերթիկները ձեռքին՝ վերադարձավ խոհանոց, որտեղ մենք գտնվում էինք։ Նա ակնապիշ նայեց մեզ վրա, թերթիկները դրեց սեղանին և շարունակեց իր փնտրտուքը այլ տեղերում։ Ես արագ վերցրի թերթիկները և դրեցի սեղանի դարակի մեջ, որը զինվորները արդեն ստուգել էին։ Այդ զինվորը այլևս ոչինչ չասաց թերթիկների մասին, կարծես ընդհանրապես մոռացել էր դրանք։

Սկսում եմ լիաժամ ծառայել

1948 թ.–ին ես որոշեցի ծառայել Եհովային լիաժամ՝ որպես ռահվիրա։ Մի քանի օր անց Եհովայի վկաների՝ Ֆրանսիայի մասնաճյուղից նամակ ստացա։ Այնտեղ ասվում էր, որ ես նշանակվում եմ ծառայելու որպես ռահվիրա Բելգիայի մոտ գտնվող Սեդան քաղաքի ժողովում։ Ծնողներս երջանիկ էին, որ ես այդպիսի ներդրում էի ունենալու Եհովայի ծառայության մեջ։ Սակայն հայրս նշեց, որ ռահվիրայությունը խաղ ու պար չէ։ Այն ջանքեր պահանջող գործ է։ Հայրս նաև ասաց, որ իր տան դռները միշտ բաց են իմ առջև, և եթե խնդիրներ ունենամ, ազատ կարող եմ դիմել նրան։ Թեև ծնողներս շատ գումար չունեին, բայց ինձ համար նոր հեծանիվ գնեցին։ Մինչև այժմ պահել եմ ստացականը, ու դրան նայելիս աչքերս արտասուքով են լցվում։ 1961 թ.–ին հայրս և մայրս մահացան, բայց մինչև հիմա իմ ականջներում հնչում են հորս իմաստուն խոսքերը, որ ամբողջ ծառայության ընթացքում քաջալերել ու մխիթարել են ինձ։

Ինձ համար քաջալերության մեկ ուրիշ աղբյուր է եղել Սեդանի ժողովում ծառայող 75–​ամյա մի քույր, որի անունը Էլիզ Մոթ էր։ Ամռանը ես հեծանիվով գնում էի հեռավոր գյուղեր՝ քարոզելու, իսկ Էլիզը այդ վայրեր էր գալիս գնացքով։ Սակայն մի օր մեքենավարները գործադուլ էին անում, և Էլիզը չէր կարող տուն գնալ։ Միակ ելքը նրան հեծանիվով տուն տանելն էր, թեև այդպես ճանապարհ գնալը հարմար չէր։ Հաջորդ առավոտյան հեծանիվիս նստատեղին բարձ դրեցի ու գնացի Էլիզի ետևից։ Նա այլևս գնացքով չէր երթևեկում, իսկ ճանապարհի վրա ծախսելիք գումարով կարողանում էր ճաշի ժամին տաք ըմպելիք գնել երկուսիս համար։ Ո՞վ կմտածեր, որ իմ հեծանիվը հասարակական տրանսպորտի դեր կկատարեր։

Ավելի շատ պատասխանատվություններ

1950 թ.–ին մասնաճյուղից ինձ հրավիրեցին ծառայելու որպես շրջանային վերակացու Ֆրանսիայի ողջ հյուսիսային մասում։ Քանի որ ընդամենը 23 տարեկան էի, հենց միայն այդ մտքից վախով լցվեցի։ Մտածեցի, որ սխալմունք է։ Գլխումս բազմաթիվ հարցեր ծագեցին. «Համապատասխանո՞ւմ եմ այդ գործին հոգևորապես և ֆիզիկապես։ Ինչպե՞ս եմ ամեն շաբաթ տարբեր պայմանների հարմարվելու»։ Վեց տարեկանից նաև տառապել եմ աչքի հիվանդությամբ՝ շլությամբ։ Այդ պատճառով մի աչքս ուրիշ կողմ է նայում։ Ես միշտ ամաչել եմ դրա համար, անհանգստացել, թե ինչ կմտածեն ուրիշները։ Այդ ժամանակ ինձ մեծապես աջակցեց Ստեֆան Բեհունիքը՝ միսիոներական «Գաղաադ» դպրոցի շրջանավարտներից մեկը։ Եղբայր Բեհունիքին քարոզչական գործի համար Լեհաստանից արտաքսել էին, և նա նշանակվել էր ծառայելու Ֆրանսիայում։ Ես շատ տպավորված էի նրա քաջությունից։ Նա խորը հարգանք էր տածում Եհովայի և ճշմարտության հանդեպ։ Ոմանք կարծում էին, որ նա խիստ է իմ նկատմամբ, բայց ես այնքա՜ն բան եմ սովորել նրանից։ Նրա համարձակությունը տեսնելը ինձ օգնել է, որ ավելի վստահ դառնամ։

Շնորհիվ այն բանի, որ ես շրջանային ծառայություն էի կատարում, ականատես եղա որոշ հետաքրքիր դեպքերի։ 1953 թ.–ին ինձ խնդրեցին այցելել Պաոլի անունով մի մարդու, որն ապրում էր Փարիզի հարավում։ Նա «Դիտարան» պարբերագիր էր բաժանորդագրվել։ Երբ հանդիպեցինք, ես իմացա, որ նա զինվորական է եղել, իսկ այժմ թոշակառու է, և նրա կարծիքով՝ «Դիտարանը» շատ հիանալի պարբերագիր է։ Պաոլին պատմեց, որ վերջին համարներից մեկում Քրիստոսի մահվան Հիշատակի երեկոյի մասին հոդված էր կարդացել, իր համար նշել այդ Երեկոն, որից հետո ժամանակի մնացած մասը անցկացրել՝ կարդալով սաղմոսները։ Մեր զրույցը բավական երկար տևեց։ Մինչև հեռանալս, մենք մի քիչ զրուցեցինք մկրտության մասին։ Ավելի ուշ ես նրան հրավիրատոմս ուղարկեցի շրջանային համաժողովի համար, որը տեղի էր ունենալու 1954 թ. սկզբին։ Պաոլին եկավ համաժողովին, և 26 մկրտվողների թվում էր նաև նա։ Նման դեպքերը մինչև այժմ էլ ինձ ուրախություն են պատճառում»։

Ռոզա։ «1948 թ. հոկտեմբերին ես սկսեցի ծառայել որպես ռահվիրա։ Բելգիային մոտ գտնվող Անոր քաղաքում ծառայելուց հետո ես նշանակվեցի ծառայելու Փարիզում մեկ ուրիշ քրոջ՝ Իրեն Կոլանսկիի (այժմ՝ Լերոյ) հետ միասին։ Մենք ապրում էինք քաղաքի կենտրոնում՝ Սեն Ժերմեն դե Պրե թաղամասում գտնվող մի փոքրիկ սենյակում։ Ես մեծացել էի գյուղում, ուստի փարիզեցիների հանդեպ ակնածանք էի զգում։ Կարծում էի, որ նրանք բոլորը զարգացած ու շատ խելացի մարդիկ են։ Սակայն շուտով նրանց քարոզելիս տեսա, որ չեն տարբերվում մյուսներից։ Հաճախ շենքերի դռնապանները մեզ դուրս էին վռնդում։ Դժվար էր Աստվածաշնչի ուսումնասիրություններ սկսել։ Այնուամենայնիվ, որոշ մարդիկ ընդունեցին ճշմարտությունը։

1951 թ.–ին՝ շրջանային համաժողովներից մեկի ժամանակ, իմ ու Իրենի հետ հարցազրույց անցկացրեցին մեր ռահվիրայական ծառայության մասին։ Կարո՞ղ եք պատկերացնել, թե ով էր հարցազրույցն անցկացնողը։ Մարիան Զումիգա անունով մի երիտասարդ շրջանային վերակացու։ Նախքան այդ մենք մի անգամ հանդիպել էինք, սակայն համաժողովից հետո նամակագրական կապ հաստատեցինք։ Ես և Մարիանը ընդհանուր շատ բաներ ունեինք, օրինակ այն, որ մենք մկրտվել էինք նույն տարում, ռահվիրա էինք դարձել նույնպես նույն տարում։ Եվ որ ամենակարևորն է, մենք երկուսս էլ ուզում էինք շարունակել լիաժամ ծառայությունը։ Աղոթքով խորհրդածելուց հետո 1956 թ. հուլիսի 31–ին մենք ամուսնացանք։ Այդ քայլով ինձ համար սկսվեց ամբողջովին նոր կյանք։ Ես ոչ միայն պետք է ընտելանայի կնոջ դերին, այլև հարմարվեի շրջանային ծառայության մեջ Մարիանի ուղեկիցը լինելու մտքին, ինչը նշանակում էր, որ ամեն շաբաթ տարբեր տներում պետք է գիշերեինք։ Սկզբում շատ դժվար էր, բայց առջևում մեզ մեծ ուրախություններ էին սպասում»։

Բովանդակալից կյանք

Մարիան։ «Մենք մի քանի անգամ առանձնաշնորհում ենք ունեցել մասնակցելու համաժողովներ կազմակերպելու գործին։ Սիրով եմ հիշում հատկապես 1966 թ.–ին Բորդոյում կայացած համաժողովը։ Այդ ժամանակ Եհովայի վկաների գործունեությունը Պորտուգալիայում արգելքի տակ էր։ Ուստի ծրագիրը ներկայացվում էր նաև պորտուգալերենով, որպեսզի այն Վկաները, ովքեր կարող էին գալ Ֆրանսիա, օգուտներ քաղեին համաժողովի ծրագրից։ Պորտուգալիայից ժամանեցին հարյուրավոր եղբայրներ ու քույրեր, բայց խնդիր առաջացավ՝ նրանց համար կացարան գտնելու հարցում։ Քանի որ Բորդոյում ապրող Վկաները բավականաչափ տեղ չունեին իրենց տներում, մենք մի չգործող կինոթատրոն վարձեցինք՝ օգտագործելու որպես ննջասենյակ։ Բոլոր նստարանները հավաքեցինք, իսկ բեմի վարագույրը օգտագործեցինք դահլիճը երկու ննջասենյակի բաժանելու նպատակով՝ մեկը եղբայրների համար, մյուսը՝ քույրերի։ Նաև տեղադրեցինք լվացարանակոնքեր, ցնցուղներ, բետոնե հատակին չոր խոտ փռեցինք և բրեզենտի կտորներով ծածկեցինք։ Բոլորը գոհ մնացին։

Ծրագրի ավարտից հետո մենք այցելում էինք կինոթատրոնում օթևանած եղբայրներին ու քույրերին։ Այնտեղ հրաշալի մթնոլորտ էր տիրում։ Մեզ շատ էին քաջալերում այն դեպքերը, որ նրանց հետ տեղի էին ունեցել հակառակության տարիներին։ Երբ համաժողովից հետո նրանք հեռանում էին, բոլորիս աչքերն արցունքներով լցվեցին։

Դրանից երկու տարի առաջ՝ 1964 թ.–ին, մեզ մեկ ուրիշ առանձնաշնորհում էր տրվել. ինձ խնդրել էին ծառայել որպես մարզային վերակացու։ Կրկին ես մտածեցի, թե համապատասխանում եմ արդյոք տվյալ առաջադրանքը կատարելուն։ Բայց հետո ինքս ինձ ասացի, որ եթե պատասխանատու եղբայրները ինձ նման նշանակում են տալիս, ուրեմն նրանք վստահ են, որ ես կարո՛ղ եմ կատարել այդ ծառայությունը։ Ինձ համար հիանալի փորձառություն է եղել ուս ուսի ծառայել այլ շրջագայող վերակացուների հետ։ Ես շատ բան եմ սովորել նրանցից։ Շատերը հիանալի օրինակներ են համբերություն և տոկունություն դրսևորելու հարցում. հատկություններ, որոնք շատ կարևոր են Եհովայի համար։ Ես հասկացել եմ, որ Եհովան գիտի մեր տեղը. միայն հարկավոր է սպասել։

1982 թ.–ին մասնաճյուղը մեզ խնդրեց հոգ տանել Բուլոն–Բիանկուրի (Փարիզի արվարձաններից) 12 լեհ քարոզիչներից բաղկացած փոքրիկ խմբի մասին։ Մենք անակնկալի եկանք։ Ես գիտեի լեհերեն աստվածապետական լեզուն, սակայն դժվարանում էի նախադասություններ կազմել։ Ինձ շատ օգնեց խմբի եղբայրների դրսևորած բարությունն ու համագործակցելու պատրաստակամությունը։ Այսօր այդ ժողովում մոտ 170 քարոզիչ կա, որոնցից մոտ 60–ը ծառայում են որպես ռահվիրա։ Հետագայում ես և Ռոզան այցելեցինք Ավստրիայի, Դանիայի և Գերմանիայի լեհական խմբերն ու ժողովները։

Հանգամանքները փոխվում են

Մեր ամբողջ կյանքը մենք անցկացրել ենք ժողովներ այցելելով, բայց իմ վատառողջության պատճառով 2001 թ.–ին ստիպված էինք դադարեցնել շրջագայական ծառայությունը։ Մենք մի բնակարան գտանք Պիտիվյեր քաղաքում, որտեղ ապրում է քույրս՝ Ռութը։ Մասնաճյուղից հատուկ ռահվիրայության նշանակում ստացանք, ընդ որում մեր հանգամանքներին հարմարեցված ժամաքանակով, որն, ինչ խոսք, բարության դրսևորում էր»։

Ռոզա։ «Շրջանային ծառայությունը դադարեցնելուց հետո առաջին տարին ինձ համար շատ դժվար էր։ Փոփոխությունն այնքան կտրուկ էր, որ ես սկսեցի ինձ անարժեք զգալ։ Հետո ինքս ինձ հիշեցրի. «Դու այժմ էլ կարող ես արդյունավետորեն օգտագործել քո ժամանակը և ուժերը՝ ծառայելով որպես ռահվիրա»։ Ներկայումս ես ուրախ եմ համագործակցելու մեր ժողովի այլ ռահվիրաների հետ»։

Եհովան միշտ հոգ է տարել մեր մասին

Մարիան։ «Ես երախտապարտ եմ Եհովային, որ անցած 48 տարիներին Ռոզան եղել է իմ ուղեկիցը։ Շրջագայական ծառայության բոլոր տարիներին նա աջակցության մեծ աղբյուր է եղել ինձ համար։ Ոչ մի անգամ չեմ լսել, որ նա ասի. «Կուզեի, որ հանգիստ կյանքով ապրեինք, մեր սեփական տունն ունենայինք»։

Ռոզա։ «Երբեմն ինձ ասում էին. «Դա նորմալ կյանք չէ։ Դուք միշտ ուրիշների հետ եք ապրում»։ Սակայն ո՞րն է իսկապես «նորմալ կյանքը»։ Հաճախ մենք մեզ շրջապատում ենք շատ իրերով, որոնք կարող են խոչընդոտել մեր հոգևոր գործերին։ Իրականում մեզ անհրաժեշտ է ընդամենը ունենալ հարմարավետ անկողին, սեղան և մի քանի այլ անհրաժեշտ բաներ։ Քանի որ մենք ռահվիրա էինք, նյութական շատ քիչ իրեր ունեինք, սակայն ունեինք ամեն բան, ինչ անհրաժեշտ էր Եհովայի կամքն անելու համար։ Երբեմն ինձ հարցնում էին. «Երբ ծերանաս, ի՞նչ ես անելու առանց տան և առանց թոշակի»։ Այդ ժամանակ ես պատասխանում էի Սաղմոս 34։10–ի խոսքերով. «Տիրոջը խնդրողները ոչ մի բարիքի պակասութիւն չ’ունին»։ Եհովան մեր մասին միշտ հոգ է տարել»։

Մարիան։ «Իսկապես, Եհովան միշտ մեզ տվել է ավելի շատ բան, քան անհրաժեշտ է եղել։ Օրինակ՝ 1958 թ.–ին Նյու Յորքում միջազգային համաժողովի ժամանակ ես պետք է ներկայացնեի մեր շրջանը։ Բայց մենք հնարավորություն չունեինք Ռոզայի համար տոմս գնելու։ Մի երեկո եղբայրներից մեկը մեզ մի ծրար տվեց, որի վրա գրված էր՝ Նյու Յորք։ Ծրարում եղած դրամական նվերի շնորհիվ Ռոզան կարողացավ գալ ինձ հետ համաժողով։

Ես ու Ռոզան ափսոսանքի ոչ մի զգացում չունենք Եհովայի ծառայության մեջ անցկացրած տարիների համար։ Մենք չենք կորցրել ոչինչ, բայց ստացել ենք ամեն ինչ՝ լիաժամ ծառայության մեջ անցկացրած բովանդակալից և երջանիկ կյանք։ Ի՜նչ հիանալի Աստված է Եհովան։ Մենք սովորել ենք ամբողջովին վստահել նրան, և մեր սերը նրա հանդեպ խորացել է։ Մեր քրիստոնյա եղբայրներից ոմանք իրենց կյանքով են վճարել հավատարմության դիմաց։ Սակայն իմ կարծիքով՝ անհատը կարող է նաև իր կյանքը զոհաբերել տարիների ընթացքում փոքր առ փոքր։ Հենց դա է, որ մինչև հիմա ձգտում ենք անել ես ու Ռոզան, և հաստատ վճռել ենք ապագայում էլ այդպես վարվել»։

[ծանոթագրություններ]

[նկար 20–րդ էջի վրա]

Ֆրանսուա և Աննա Զումիգաները և նրանց երեխաները՝ Ստեֆանին, Ստեֆանը, Մելանին և Մարիանը մոտավորապես 1930 թ.–ին։ Մարիանը կանգնած է աթոռի վրա

[նկար 22–րդ էջի վրա]

Վերևում՝ Արմենթիերում՝ Ֆրանսիայի հյուսիսում, շուկայում սեղանի վրա աստվածաշնչյան գրականություններ ներկայացնելիս, 1950 թ.

[նկար 22–րդ էջի վրա]

Ձախ կողմում՝ Ստեֆան Բեհունիքը Մարիանի հետ 1950 թ.–ին

[նկար 23–րդ էջի վրա]

Մարիանը և Ռոզան հարսանիքից մեկ օր առաջ

[նկար 23–րդ էջի վրա]

Ռոզան (ձախից առաջինը) իր ռահվիրա համագործակցի՝ Իրենի հետ (ձախից չորրորդը) մի համաժողովի մասին ազդարարելիս, 1951 թ.

[նկար 23–րդ էջի վրա]

Շրջանային այցելություններ կատարելիս մեր հիմնական փոխադրամիջոցը հեծանիվն էր