Կենսագրություն

Կրթություն, որը շարունակվում է իմ ողջ կյանքի ընթացքում

Պատմում է Հարոլդ Գլույասը

Յոթանասուն տարուց ավել է, ինչ մանկությանս հիշողությունների մեջ վառ է մնացել այս պատկերը. նստում էի մայրիկիս խոհանոցում և երկար նայում էի մի պիտակի, որի վրա գրված էր՝ «Ցեյլոնի թեյ»։ Պիտակի վրա պատկերված էր նաև մի կին Ցեյլոնի (այժմ Շրի Լանկա) փարթամ պլանտացիաներում թեյի տերևներ հավաքելիս։ Այդ տեսարանը, որն այնքան հեռու էր Հարավային Ավստրալիայի չոր կլիմա ունեցող մեր բնակավայրից, բորբոքում էր իմ երևակայությունը։ Որքա՜ն գեղեցիկ ու հրապուրիչ երկիր պետք է որ լիներ Ցեյլոնը։ Այդ ժամանակ ես դեռ չգիտեի, որ կյանքիս 45 տարիները անցկացնելու եմ այդ գեղատեսիլ կղզում՝ որպես միսիոներ։

ԵՍ ԾՆՎԵԼ ԵՄ 1922 թվականին. այն օրերին աշխարհը շատ տարբեր էր մերօրյա աշխարհից։ Մեր ընտանիքը աշխատում էր հացահատիկի մի մեկուսացած ագարակում՝ Կիմբա անունով գավառական հեռավոր քաղաքի մոտ, որը գտնվում էր լայնարձակ ավստրալական մայրցամաքի կենտրոնական մասում և անմարդաբնակ մեծ անապատի ծայր հարավում։ Կյանքն այնտեղ լի էր վտանգներով՝ պետք էր մշտական պայքար մղել երաշտի, միջատների պատճառած աղետի և անտանելի շոգի դեմ։ Մայրս շատ էր աշխատում, որպեսզի հոգ տաներ ամուսնու՝ հորս, և իր վեց երեխաների մասին մի գյուղական խրճիթում, որը հյուղակից շատ քիչ էր տարբերվում։

Ինձ համար, սակայն, անբնակ այդ տարածքը ազատությամբ ու բավականությամբ լի մի վայր էր։ Հիշում եմ՝ պատանի հասակում վախով էի համակվում, երբ տեսնում էի, թե ինչպես էին զորեղ լծկան եզները «սրբում» վայրի բուսականությունը, կամ՝ երբ լսում էի, թե ինչպես էր ոռնացող փոթորիկը փոշու տակ թողնում մեր գյուղը։ Այսպիսով, իմ կրթությունը իրականում արդեն վաղուց էր սկսվել, երբ ես սկսեցի հաճախել մեր տանից հինգ կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող փոքրիկ դպրոցը, որն ուներ ընդամենը մեկ ուսուցիչ։

Ծնողներս կրոնասեր էին, չնայած երբեք չէին գնում եկեղեցի, հիմնականում հեռավորության պատճառով, քանի որ եկեղեցին գտնվում էր մեր ագարակից հեռու՝ քաղաքում։ 1930–ականների սկզբներին, սակայն, մայրս սկսեց աստվածաշնչյան թեմաներով դասախոսություններ լսել, որոնցով հանդես էր գալիս դատավոր Ռադերֆորդը։ Այդ դասախոսությունները ամեն շաբաթ հեռարձակվում էին ռադիոյով՝ Ադելաիդայի ռադիոկայանից։ Ես կարծում էի, թե դատավոր Ռադերֆորդը Ադելաիդայում ապրող ինչ–որ քարոզիչ է, և շատ քիչ էի հետաքրքրվում նրանով։ Մինչդեռ մայրս ամեն շաբաթ անհամբեր սպասում էր նրա դասախոսություններին և ուշադրությամբ լսում էր, երբ նրա ձայնը խզխզոցով դուրս էր գալիս մեր հին, մարտկոցիկներով գործող ռադիոյի միջից։

Շոգ ու փոշոտ կեսօր էր, երբ մի հին բեռնատար ավտոմեքենա կանգ առավ մեր դռան առջև, և երկու լավ հագնված տղամարդ դուրս եկան նրա միջից։ Եկվորները Եհովայի վկաներ էին։ Մայրս լսեց նրանց բերած լուրը և դրամ զոհաբերեց իրեն տրված բազմաթիվ գրքերի համար, որոնք նա անմիջապես սկսեց կարդալ։ Նրան այն աստիճան տպավորեցին այդ գրքերը, որ շատ չանցած՝ խնդրեց հորս մեքենայով տանել իրեն հարևանների մոտ, որպեսզի կարողանար պատմել նրանց իր սովորած բաների մասին։

Դրական ազդեցությունների թողած օգուտները

Այդ դեպքերից շատ չէր անցել, երբ անմարդաբնակ շրջապատի դաժան պայմանները ստիպեցին մեզ թողնել մեր բնակավայրը և տեղափոխվել Ադելաիդա՝ 500 կիլոմետր հեռու։ Այս քաղաքում մեր ընտանիքը սկսեց համագործակցել Եհովայի վկաների ժողովի հետ և հոգևոր առաջադիմություններ անել։ Մեր տեղափոխությունը նաև վերջ դրեց իմ կրթությանը։ Փաստորեն, դպրոցն ավարտեցի 13 տարեկան հասակում՝ ստանալով ընդամենը յոթերորդ դասարանի կրթություն։ Բնավորությամբ ես շատ անհոգ էի, ինչը կարող էր ինձ հեշտությամբ հեռու տանել հոգևոր գործերից, եթե չլիներ որոշ ռահվիրա եղբայրների կամ, այլ կերպ ասած, լիաժամ ծառայող եղբայրների օգնությունը, որոնք անհատական հետաքրքրություն ցույց տվեցին իմ հանդեպ։

Ժամանակի ընթացքում այդ եռանդուն եղբայրների ազդեցությունը նպաստեց, որ հոգևորապես քնած վիճակից արթնանամ։ Ես ինձ լավ էի զգում՝ նրանց ընկերակցությամբ շրջապատված, և հիանում էի նրանց դրսևորած ջանասիրությամբ։ Ուստի երբ 1940–ին Ադելաիդայում տեղի ունեցած համաժողովին լիաժամ ծառայությանը քաջալերող հայտարարություն արվեց, ես էլ իմ վրա զարմացա, երբ անունս ներկայացրի։ Այդ ժամանակ ես դեռ մկրտված չէի և շատ քիչ փորձ ունեի քարոզչական գործում։ Այնուամենայնիվ, մի քանի օր անց ինձ հրավիրեցին միանալու ռահվիրաների փոքրիկ խմբին Ուորնամբոուլ քաղաքում, որը գտնվում էր հարևան Վիկտորիա նահանգում՝ Ադելաիդայից մի քանի հարյուր կիլոմետր հեռավորության վրա։

Չնայած որ ծառայությունս այսպես անվստահությամբ սկսեցի, սակայն շուտով իմ մեջ սեր զարգացավ քարոզչական ծառայության հանդեպ, և ուրախությամբ կարող եմ ասել, որ տարիների ընթացքում այդ սերը չի նվազել։ Իրականում՝ կյանքիս այդ շրջանը շրջադարձային եղավ ինձ համար. ես սկսեցի հոգևոր լուրջ առաջադիմություններ անել։ Հասկացա հոգևորի հանդեպ սեր ունեցող անհատների հետ մտերմություն անելու կարևորությունը։ Տեսա, թե ինչպես կարող է նրանց դրական, լավ ազդեցությունը օգնել մեզ անելու մեր լավագույնը՝ անկախ այն բանից, թե ինչպիսի կրթություն ունենք, և թե ինչպես կարող են այդ ընկերակցությունից քաղած օգուտները օգնել մեզ մեր ողջ կյանքի ընթացքում։

Ամրանում եմ փորձությունների միջոցով

Նոր էի սկսել ռահվիրայական ծառայությունը, երբ Եհովայի վկաների գործունեությունը արգելվեց Ավստրալիայում։ Չկողմնորոշվելով, թե նոր հանգամանքների ներքո ինչպես վարվեմ՝ առաջնորդություն ստանալու համար դիմեցի եղբայրներին, որոնք էլ ինձ ասացին, որ մարդկանց հետ Աստվածաշնչի մասին զրուցողների համար արգելք գոյություն չունի։ Ուստի, մյուս ռահվիրաների հետ միասին սկսեցի տնետուն այցելել՝ Աստվածաշնչի պարզ լուրը մարդկանց հաղորդելու։ Դա ինձ ամրացրեց՝ դիմագրավելու համար այն փորձությունները, որոնք անմիջապես իմ առջևում էին։

Չորս ամիս անց ես դարձա 18 տարեկան, և ինձ կանչեցին ներկայանալու զինվորական ծառայության համար։ Դա ինձ հնարավորություն տվեց պաշտպանել իմ հավատը մի քանի զինվորական սպաների և դատավորի առջև։ Այդ ժամանակ մոտ 20 եղբայրներ չեզոքություն պահպանելու համար գտնվում էին Ադելաիդայի բանտում. շուտով ես էլ նրանց միացա։ Մեզ տաժանակիր աշխատանքի նշանակեցին. պետք է քար կտրեինք ու ճանապարհները վերանորոգեինք։ Այդ աշխատանքները օգնեցին ինձ զարգացնելու այնպիսի հատկություններ, ինչպիսին են տոկունությունն ու վճռականությունը։ Արդյունքում, մեր օրինակելի վարքն ու ամուր դիրքորոշումը պատճառ եղան, որ բանտապահներից շատերը հարգանքով վերաբերվեն մեզ։

Երբ մի քանի ամսվա բանտարկությունից հետո ազատ արձակվեցի, մի լավ ճաշեցի և կրկին անցա ռահվիրայական ծառայության։ Քանի որ ռահվիրաները հազվագյուտ էին այդ օրերին, ուստի ինձ խնդրեցին, հնարավորության դեպքում, միայնակ ծառայել Հարավային Ավստրալիայի մի հեռավոր հողագործական շրջանում։ Ես համաձայնվեցի և, նավ նստելով, հասա մինչև Յորք թերակղզին. հետս ունեի միայն մեկ հեծանիվ և վկայություն տալու համար որոշ իրեր։ Երբ տեղ հասա, Աստվածաշունչ ուսումնասիրող մի ընտանիք դիմավորեց ինձ ու տարավ հյուրերի համար նախատեսված սենյակը, որտեղ մի բարի կին իր հարազատ որդու պես հյուրասիրություն ցույց տվեց ինձ։ Օրվա ընթացքում ես հեծանվով անցնում էի փոշոտ ճանապարհներով՝ քարոզելով փոքրիկ գյուղաքաղաքներում, որոնք փռված էին թերակղզու ափով մեկ։ Հեռավոր շրջաններում քարոզելու համար ես երբեմն գիշերում էի փոքրիկ հյուրանոցներում կամ հյուրերի համար նախատեսված տնակներում։ Այդպես ես հեծանվով հարյուրավոր կիլոմետրեր էի անցնում և ուրախանում էի քարոզչության ժամանակ պատահած հիանալի դեպքերով։ Ինձ երբեք չափից դուրս չէր մտահոգում այն հանգամանքը, որ ես մենակ եմ ծառայում, և քանի որ զգում էի Եհովայի հոգատարությունը, ավելի էի մոտենում իրեն։

Պայքարում եմ համապատասխան որակավորումներ չունենալու զգացման դեմ

1946–ին ես նամակ ստացա, որտեղ ինձ հրավիրում էին շրջագայական ծառայության՝ որպես եղբայրներին ծառայող (այժմ կոչվում է շրջանային վերակացու)։ Դա նշանակում էր մի շարք այցելություններ կատարել այն շրջանի ժողովները, որտեղ ես նշանակվել էի։ Պետք է խոստովանեմ, որ իմ նոր նշանակումը կատարելը շատ դժվար էր ինձ համար։ Մեկ անգամ ես պատահաբար լսեցի, թե ինչպես մի եղբայր ասաց. «Հարոլդը այնքան էլ չի փայլում իր հռետորական ունակություններով, բայց լավ քարոզող է»։ Այս խոսքերը մեծապես քաջալերեցին ինձ։ Ես լավ տեղյակ էի, որ խոսելու և կազմակերպչական հարցերում ընդունակություններս սահմանափակ էին, սակայն գիտեի նաև, որ քրիստոնյաների համար առաջնայինը քարոզչական աշխատանքն է։

1947–ին հուզումնալից իրադարձություն էր Բրուքլինի՝ Եհովայի վկաների գլխավոր վարչությունից եղբայրներ Նաթան Նորի և Միլթոն Հենշելի այցելությունը։ Սա 1938–ին եղբայր Ռադերֆորդի կատարած այցելությունից հետո առաջին դեպքն էր, երբ գլխավոր վարչությունից որևէ եղբայր էր մեզ մոտ գալիս։ Այս կապակցությամբ մեծ համաժողով կազմակերպվեց Սիդնեյում։ Շատ ուրիշ երիտասարդ ռահվիրաների նման, ես էլ հետաքրքրվեցի միսիոներական կրթությամբ, որն առաջարկում էր ԱՄՆ–ի Նյու Յորք նահանգի Սաութ Լանսինգ քաղաքում մի քանի տարի առաջ բացված «Դիտարանի» աստվածաշնչյան Գաղաադ դպրոցը։ Ներկաներից շատերին հետաքրքրում էր այն հարցը, թե արդյոք դպրոցում սովորելու պահանջների մեջ մտնում է բարձրագույն կրթություն ունենալը։ Սակայն եղբայր Նորը բացատրեց, որ եթե կարողանում ենք կարդալ «Դիտարան» պարբերագրի հոդվածները և հիշել դրանց գլխավոր մտքերը, ապա, ամենայն հավանականությամբ, կկարողանանք հաջողություններ ունենալ նաև Գաղաադում։

Ինձ թվում էր, թե իմ սահմանափակ կրթության պատճառով ես չեմ համապատասխանի պահանջվող չափանիշներին։ Ի զարմանս ինձ, մի քանի ամիս անց հրավիրվեցի Գաղաադ, որտեղ որպես ուսանող սովորեցի 16–րդ դասարանում. դա տեղի ունեցավ 1950​թ.–ին։ Դպրոցում սովորելը հրաշալի իրադարձություն էր իմ կյանքում, և դա մեծապես ամրացրեց իմ վստահությունը։ Այս դեպքից հետո ես համոզվեցի, որ հաջողության հասնելու համար ամենակարևորը ոչ թե համալսարանական գիտելիքներ ունենալն է, այլ ջանասիրություն ու հնազանդություն դրսևորելը։ Մեր ուսուցիչները քաջալերում էին մեզ անել այն ամենը, ինչ կարող էինք։ Նրանց խորհրդին հետևելու շնորհիվ կայուն առաջընթաց ունեցա և արդեն կարողանում էի հաջողությամբ համաքայլ ընթանալ դասընթացի հետ։

Չոր մայրցամաքից՝ թանկարժեք կղզի

Դպրոցն ավարտելուց հետո Ավստրալիայից երկու եղբայր և ես նշանակում ստացանք ծառայելու Ցեյլոն կղզում (այժմ Շրի Լանկա)։ Մենք ժամանեցինք մայրաքաղաք Կոլոմբո 1951 թվականի սեպտեմբերին։ Այդ օրը շոգ էր ու խոնավ, և, տեղ հասնելուն պես, մեզ համար բոլորովին նոր տեսարանները, ձայներն ու բույրերը՝ իրար խառնված, «գրոհեցին» մեր զգայարանների վրա։ Երբ նավից դուրս եկանք, միսիոներներից մեկը, որն արդեն ծառայում էր այդ երկրում, դիմավորեց ինձ և ապա տվեց տեղեկատու թերթիկը, որտեղ ծանուցանվում էր առաջիկա կիրակի օրը քաղաքի հրապարակում ներկայացվելիք հանրային ելույթի մասին։ Ի զարմանս ինձ, «հռետոր» բառի դիմաց գրված էր իմ անունը։ Կարո՞ղ եք պատկերացնել իմ վիճակը։ Սակայն Ավստրալիայում անցկացրած իմ ռահվիրայության տարիները սովորեցրել էին ինձ ընդունել ցանկացած նշանակում։ Այսպիսով՝ Եհովայի օգնությամբ ելույթը հաջողությամբ ներկայացրի։ Չորս ամուրի եղբայրների հետ միասին, որոնք արդեն ապրում էին Կոլոմբոյում գտնվող միսիոներական տանը, մենք երեքս «հարձակում գործեցինք» բարդ սինհալերեն լեզվի վրա և սկսեցինք այն գործածել քարոզչական ծառայության մեջ։ Մեծ մասամբ մենք մենակ էինք ծառայում և ուրախ էինք, որ տեղացիները ոչ միայն հարգալից էին մեր հանդեպ, այլև հյուրասեր։ Շատ չանցած՝ ժողովի հանդիպումներին հաճախողների թիվը սկսեց աճել։

Ժամանակի ընթացքում ես սկսեցի լրջորեն մտածել Սիբըլ անունով մի հմայիչ ռահվիրա քրոջ մասին, որին ես հանդիպել էի նավում՝ Գաղաադ գնալիս։ Այդ ժամանակ նա գնում էր՝ մասնակցելու Նյու Յորքում տեղի ունենալիք միջազգային համաժողովին։ Ավելի ուշ նա սովորեց Գաղաադի 21–րդ դասարանում և ավարտելուց հետո՝ 1953–ին, նշանակվեց Հոնկոնգ։ Ես որոշեցի գրել նրան, և մենք շարունակեցինք մեր նամակագրությունը մինչև 1955 թ.–ը, երբ Սիբըլը միացավ ինձ Ցեյլոնում, որտեղ էլ մենք ամուսնացանք։

Որպես միսիոներական զույգ մեր առաջին նշանակումը Ջաֆնան էր. քաղաք, որը գտնվում էր Շրի Լանկա կղզու ծայր հյուսիսում։ 1950–ականների կեսերին քաղաքական տարաձայնությունները սկսեցին պառակտում մտցնել սինհալա և թամիլ ցեղերի համայնքների միջև, ինչը և հիմք դրեց հետագա տասնամյակներում տեղի ունեցած զինված ընդհարումներին։ Որքա՜ն սրտապնդիչ էր տեսնել, թե ինչպես են սինհալացի ու թամիլցի Վկաները ամիսներ շարունակ իրար պահպանում այդ դժվարին տարիների ընթացքում։ Այդ փորձությունները մաքրեցին ու ամրապնդեցին եղբայրների հավատը։

Քարոզում և սովորեցնում ենք Շրի Լանկայում

Հնդուական և մուսուլմանական համայնքների նիստուկացին համակերպվելու համար համբերություն և հաստատակամություն էր պահանջվում։ Նույնիսկ այդ պայմաններում մենք սկսեցինք բարձր գնահատել այդ երկու մշակույթները և նրանց գրավիչ հատկությունները։ Քանի որ բնակիչների համար անսովոր երևույթ էր տեղական ավտոբուսներով երթևեկող օտարերկրացիների տեսնելը, ուստի հաճախակի էինք հանդիպում հետաքրքրասեր ու զարմացած հայացքների։ Այդպիսի դեպքերում Սիբըլը որոշում էր որպես պատասխան լայն ժպտալ։ Որքա՜ն հաճելի էր տեսնել, երբ այդ ապշահար դեմքերին փոխադարձաբար գեղեցիկ ժպիտ էր հայտնվում։

Մի անգամ մեզ կանգնեցրին ճանապարհային հսկիչ–​անցագրային կետի մոտ։ Հարցնելուց հետո, թե որտեղից ենք գալիս և ուր ենք գնում, հերթապահ ոստիկանը սկսեց անձնական բնույթի հարցեր տալ։

— Ո՞վ է այս կինը։

— Կինս է,— պատասխանեցի ես։

— Որքա՞ն ժամանակ է՝ ամուսնացած եք։

— Ութ տարի։

— Երեխաներ ունե՞ք։

— Ոչ,— ասացի ես։

— Աստվա՜ծ իմ։ Բժշկի դիմե՞լ եք։

Սկզբում նման բնական հետաքրքրասիրությունը զարմացնում էր մեզ, բայց ժամանակի ընթացքում մենք հասկացանք, որ դա անկեղծ անձնական հետաքրքրության արտահայտում էր, որ տեղացիները ցույց էին տալիս մյուսների հանդեպ։ Իրականում, դա նրանց ամենագրավիչ հատկություններից մեկն էր։ Մարդ ընդամենը մի քանի րոպե կարող էր մենակ կանգնած մնալ հասարակական վայրում. իսկույն ինչ–որ մեկը նրան էր մոտենում և սիրալիր կերպով հարցնում, թե ինչով կարող է օգնել։

Փոփոխություններ և հետադարձ հայացք

Տարիներ ի վեր մեզ բավականություն է պատճառել այն, որ, բացի մեր միսիոներական աշխատանքից, բազմաթիվ այլ նշանակումներ ենք ստացել Շրի Լանկայում։ Ես նշանակում ստացա ծառայելու որպես շրջանային ու մարզային վերակացու, ինչպես նաև որպես մասնաճյուղի կոմիտեի անդամ։ 1996–ին ես արդեն յոթանասունն անց էի։ Ուրախությամբ էի հիշում Շրի Լանկայում անցկացրած իմ միսիոներական ծառայության 45 տարիները։ Երբ առաջին անգամ Կոլոմբոյում այցելեցի ժողովի հանդիպմանը, ներկա էր ընդամենը 20 հոգի։ Այդ թիվը այսօր աճել է ու հասել ավելի քան 3500–ի։ Ես և կինս այդ սիրելի անհատներից շատերին համարում ենք մեր հոգևոր երեխաներն ու թոռները։ Այնուամենայնիվ, դեռ շատ աշխատանք կար, որ պիտի արվեր ամբողջ երկրում. աշխատանք, որը պահանջում էր եռանդ ու կարողություն նրանցից, ովքեր ավելի երիտասարդ էին, քան մենք։ Հասկանալով այդ ամենը՝ մենք ընդունեցինք Կառավարիչ մարմնի հրավերը և վերադարձանք Ավստրալիա։ Դրա շնորհիվ ավելի երիտասարդ զույգեր հնարավորություն ունեցան գալու Շրի Լանկա և որպես միսիոներներ փոխարինելու մեզ։

Այժմ ոտք եմ դրել իմ կյանքի 83–րդ տարին. ես և կինս՝ Սիբըլը, ուրախ ենք, որ դեռ բավականաչափ առողջ ենք՝ շարունակելու համար մեր հատուկ ռահվիրայական ծառայությունը իմ նախկին բնակավայրում՝ Ադելաիդայում։ Մեր ծառայությունը օգնում է, որ լինենք ճկուն և մնանք հոգևորապես արթուն։ Այն նաև օգնում է մեզ հարմարվել Շրի Լանկայից բոլորովին տարբեր Ավստրալիայի ապրելակերպին։

Եհովան շարունակում է հոգ տանել մեր նյութական կարիքների մասին, և տեղի ժողովի եղբայրներն ու քույրերը մեր հանդեպ ջերմ սեր ու օգնություն են ցուցաբերում։ Վերջերս ես մի նոր նշանակում ստացա. մեր ժողովում ծառայել որպես քարտուղար։ Այսպիսով՝ ես հասկանում եմ, որ քանի դեռ ջանքեր եմ գործադրում Եհովային հավատարմորեն ծառայելու, իմ կրթությունը դեռ շարունակվում է ու կշարունակվի։ Ետ նայելով անցած–գնացած տարիներին՝ ինձ շարունակ զարմացնում է այն, թե ինչպես հասարակ ու անհոգ գյուղացի տղան կարողացավ այդպիսի հրաշալի կրթություն ստանալ. կրթություն, որը շարունակվում է նրա ողջ կյանքի ընթացքում։

[նկար 26–րդ էջի վրա]

Մեր հարսանիքի օրը՝ 1955​թ.–ին

[նկար 27–րդ էջի վրա]

Քարոզչական ծառայության ժամանակ տեղի եղբայրներից մեկի՝ Ռագան Կադիրգամարի հետ, 1957​թ.

[նկար 28–րդ էջի վրա]

Սիբըլի հետ այսօր