Ինձ առաջնորդում է արդարության շավիղներում

ՊԱՏՄՈՒՄ Է ՕԼԳԱ ՔԵՄՓԲԵԼԸ

«Լավ օրինակը զանգակի նման է, որը մարդկանց գործերի է մղում,— ասել է քույրս՝ Էմիլին։— Դու հնչեցրիր զանգակը, և ես արձագանքեցի»։ Այս խոսքերը գրելով՝ նա շնորհավորում էր ինձ 60 տարի լիաժամ ծառայության մեջ լինելու կապակցությամբ։ Թույլ տվեք պատմել, թե ինչպիսին են եղել մանկությանս տարիները, և թե ինչպես եմ սկսել իմ հոգևոր կյանքի ուղին։

ԵՍ ԾՆՎԵԼ եմ 1927 թ. հունվարի 19–ին ուկրաինական ընտանիքում։ Մենք ապրում էինք մի ֆերմայում, որը գտնվում էր Վաքա քաղաքում (Սասկաչևան, Կանադայի միջին արևմտյան հատված)։ Ես և եղբայրս՝ Բիլը, երկվորյակներ ենք՝ ութ երեխաներից վեցերորդը և յոթերորդը։ Չնայած փոքր էինք, սակայն օգնում էինք մեր հորը ֆերմայում։ Մենք ապրում էինք շատ փոքր տան մեջ։ Մայրիկը քնքշորեն հոգ էր տանում մեր մասին, չնայած որ տառապում էր ռևմատոիդ հոդաբորբ հիվանդությամբ և սուր ցավեր էր ունենում։ Ի վերջո այդ հիվանդությունը խլեց մորս կյանքը։ Նա ընդամենը 37 տարեկան էր, երբ մահացավ. այդ ժամանակ ես ընդամենը 4 տարեկան էի։

Մորս մահից վեց ամիս անց հայրս ամուսնացավ։ Շուտով մեր տանը լարված մթնոլորտ տիրեց, քանի որ ծնվեցին հինգ խորթ քույրեր։ Ես փորձում էի հարգանքով վերաբերվել խորթ մորս, իսկ եղբորս՝ Ջոնի համար ավելի դժվար էր։

1930–ականների վերջերին ես ու Բիլը սկսեցինք հաճախել միջնակարգ դպրոց ու այդպիսով կարողանում էինք ինչ–որ չափով հեռու մնալ տան խառնաշփոթ իրավիճակից։ Ամենուրեք գերիշխում էր հայրենասիրական ոգին. զգացվում էր Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի շունչը։ Մեր նոր ուսուցչուհին սկսեց պահանջել, որ մենք պատիվ տանք դրոշին, սակայն մի աղջիկ հրաժարվեց դա անելուց։ Աշակերտները վիրավորական խոսքեր ասացին նրան։ Սակայն ես հիացած էի նրա քաջությամբ ու հարցրի, թե ինչու հրաժարվեց դրոշին պատիվ տալուց։ Նա բացատրեց, որ Աստվածաշունչ ուսումնասիրող է (ինչպես որ կոչվում էին Եհովայի վկաներն այն ժամանակ) և միայն Աստծուն է երկրպագում (Ելից 20։2, 3; Գործեր 5։29)։

Ապրում եմ առանձին

1943–ին Պրինս Ալբերտ քաղաքում աշխատանքի ընդունվեցի. մեքենաներ էի բեռնում և զովացուցիչ ըմպելիքներ առաքում։ Ես Աստծուց առաջնորդություն էի փնտրում, ուստի մի օր Աստվածաշունչ գնեցի, սակայն հուսահատությունից լաց էի լինում, քանի որ շատ դժվար էր հասկանալ այն։ Աստվածաշնչից միայն «Հայր մեր» աղոթքը գիտեի (Մատթեոս 6։9–13)։

Մի կիրակի իմ տանտիրուհին, որը եկեղեցի էր հաճախում, հպարտությամբ ասաց, որ դուրս է արել մի «աստվածաշնչյան տիկնոջ»։ Ես զարմացա, թե ինչպես կարող էր նա այդքան անբարյացակամ լինել։ Մի քանի շաբաթ հետո հիվանդացա և կիրակի օրը չգնացի եկեղեցի։ Այդ օրը «աստվածաշնչյան տիկինը» կրկին եկավ։

— Դուք աղոթո՞ւմ եք,— հարցրեց նա։

— «Հայր մեր»–ը,— պատասխանեցի ես։

Ես ուշադրությամբ լսում էի, թե ինչպես է նա բացատրում Հիսուսի խոսքերի իմաստը։ Նա խոստացավ վերադառնալ հաջորդ չորեքշաբթի։

Երբ տանտիրուհիս տուն եկավ, ոգևորված պատմեցի նրան «աստվածաշնչյան տիկնոջ» մասին, որը Եհովայի վկա էր։ Ես սարսափեցի, երբ տանտիրուհիս սպառնաց ինձ՝ ասելով. «Եթե չորեքշաբթի օրը նա գա, երկուսիդ էլ դուրս կվռնդեմ»։

Մեր տեղանքում փնտրեցի այդ Վկային, որն, ինչպես իմացա, տիկին Ռամփելն էր։ Երբ գտա նրան, բացատրեցի իրավիճակը և խնդրեցի նրան պատմել Աստվածաշնչից այն ամենը, ինչ կարող էր։ Մենք կարծես քննեցինք ամբողջ Աստվածաշունչը՝ «Ծննդոց» գրքից մինչև «Հայտնություն»։ Նա մեր օրերը համեմատեց Նոյի օրերի հետ, երբ Աստված վերջ դրեց անարդար աշխարհին և Նոյին ու նրա ընտանիքին ազատեց՝ բնակեցնելով նրանց մաքրված երկրի վրա (Մատթեոս 24։37–39; 2 Պետրոս 2։5; 3։5–7, 12)։

«Տեսնում եմ, որ դու աստվածաշնչյան այս ուսմունքները ընդունում ես որպես ճշմարտություն,— երկար քննարկումից հետո ասաց տիկին Ռամփելը։— Երկու շաբաթից Եհովայի վկաների համաժողով է լինելու, և դու պետք է մկրտվես»։ Այդ գիշեր չքնեցի. մտածում էի այն ամենի մասին, ինչ սովորել էի։ Ճիշտ է, մկրտությունը լուրջ քայլ էր, բայց ես ուզում էի ծառայել Աստծուն։ Եվ չնայած աստվածաշնչյան շատ գիտելիքներ չունեի, 1943 թ. հոկտեմբերի 15–ին 16 տարեկանում մկրտվեցի։

Տեղափոխվում եմ մեկ ուրիշ վայր

Նոյեմբերին եղբայրս՝ Ֆրեդը, խնդրեց ինձ տեղափոխվել Տորոնտո (արևելյան Կանադա) և աշխատել որպես սպասուհի մի երեք հարկանի տանը, որտեղ նա ապրում էր։ Ես համաձայնվեցի՝ հույս ունենալով, որ այնտեղ ավելի ազատ կկարողանամ ծառայել Եհովային։ Մեկնելուց առաջ այցելեցի քրոջս՝ Աննային, որը դեռ Սասկաչևանում էր ապրում։ Ինձ անակնկալ էր սպասում. նա և ավագ քույրս՝ Դորիսը, Աստվածաշունչ էին ուսումնասիրում Եհովայի վկաների հետ։ Աննան հորդորեց ինձ նույնը անել։ Այդ ժամանակ հայտնեցի իմ գաղտնիքը. ես արդեն մկրտված Վկա էի։

Կրտսեր քույրս՝ Էմիլին, և ես գնացքով ուղևորվեցինք դեպի Տորոնտո։ Բիլը դիմավորեց մեզ կայարանում և տարավ այն տունը, որտեղ նա ապրում էր Ֆրեդի ու Ջոնի հետ։ Ֆրեդին հարցրի, թե ուրիշ ով է ապրում այս շենքում։ «Չե՛ս հավատա,— ասաց նա։— Հիշո՞ւմ ես մեր քաղաքում ապրող Ալեքս Ռիդին։ Նա ապրում է վերևի հարկում։ Այդ խենթին հետաքրքրում են Աստվածաշունչ ուսումնասիրողները»։ Ես անչափ ուրախացա։

Ալեքսին տեսնելու համար թաթերիս վրա կամացուկ բարձրացա վերևի հարկ և պայմանավորվեցի նրա հետ հենց այդ երեկո գնալ ժողովի հանդիպման։ Չէի ուզում հետաձգել ժողովի հանդիպման գնալը, որ եղբայրներս ինձ տարհամոզելու ժամանակ չունենային։ Շուտով առաջին անգամ գնացի քարոզչական ծառայության, չնայած որ ինձ հետ ոչ ոք երբեք Աստվածաշունչ չէր ուսումնասիրել։ Ես ուրախությամբ զրուցում էի շատերի հետ ուկրաիներեն լեզվով, որը սովորել էի փոքր ժամանակ։

Բիլը հաճույքով ընթերցում էր «Դիտարանը», որը ես հաճախ թողնում էի նրա սենյակում։ Այն բանից հետո, երբ նա տեղափոխվեց Բրիտանական Կոլումբիա (արևմտյան Կանադա), ես նրա համար բաժանորդագրվեցի «Դիտարան» պարբերագրին, որպեսզի նա ստանար այն։ Թեև նա շփվող անձնավորություն չէր, սակայն տասը էջանոց մի նամակ գրեց ինձ և արտահայտեց իր երախտագիտությունը։ Ժամանակի ընթացքում նա իր կյանքը նվիրեց Եհովային և դարձավ եռանդուն քրիստոնյա երեց։ Հուրախություն ինձ՝ իմ հարազատ եղբայրներից ու քույրերից հինգը՝ Բիլը, Աննան, Ֆրեդը, Դորիսը և Էմիլին, դարձան Եհովայի նվիրված երկրպագուներ։

1945 թ. մայիսի 22–ին Կանադայի կառավարությունը Եհովայի վկաների քարոզչական գործունեության վրայից հանեց արգելքըa։ Իրականում ես չգիտեի, որ մեր գործունեությունը արգելքի տակ է, մինչև որ չլսեցի այդ հայտարարությունը։ Ես և ընկերուհիս՝ Ջուդի Լուկուսը, որոշեցինք ծառայել որպես ռահվիրա հեռավոր արևելյան Քվեբեկ քաղաքի ֆրանսախոս տարածքում։ Երբ քույրերս՝ Դորիսն ու Էմիլին, լսեցին մեր ծրագրերի մասին, նրանք նույնպես որոշեցին ծառայել որպես ռահվիրա Բրիտանական Կոլումբիայի Վանկուվեր քաղաքում՝ մայրցամաքի մյուս ծայրում։

Կրոնական անհանդուրժողականություն Քվեբեկում

Քվեբեկ տեղափոխվելը միայն բնակավայր փոխել չէր ինձ համար։ Այնտեղ ապրող Վկաները դաժան հակառակության էին բախվում իրենց քարոզչական գործի համարb։ Մենք մեծ ուրախությամբ մասնակցեցինք «Քվեբեկի բուռն ատելությունն Աստծու, Քրիստոսի և ազատության հանդեպ խայտառակություն է ամբողջ Կանադայի համար» վերնագրով թերթիկի տարածմանը։ Այդ ազդեցիկ պատգամը բացահայտեց Վկաների հանդեպ եղած կրոնական անհանդուրժողականությունը։

16 օր գիշերվա մոտավորապես ժամը երկուսին սկսում էինք ծառայությունը և լուռ կերպով դռների տակից թերթիկներ էինք ներս գցում։ Մի օր, երբ գտնվում էինք մի շենքի մոտ, լսեցինք, որ ոստիկանները գալիս են մեզ ձերբակալելու։ Թաքնվեցինք մի նրբանցքում։ Հաջորդ օրը դուրս եկանք փողոց և սկսեցինք «Դիտարան» ու «Արթնացե՛ք» պարբերագրեր առաջարկել։ Այդ ամիսներին ոստիկանները այնքան հաճախ էին ձերբակալում մեզ, որ արդեն կորցրել էինք հաշիվը։ Ես միշտ ինձ հետ վերցնում էի ատամի խոզանակս և հոնքերս ներկելու մատիտը, որ եթե ինձ բանտարկեին, ես պատրաստված լինեի։

1946 թ. նոյեմբերին Բրուքլինից (Նյու Յորք) մեզ այցելեց Նաթան Նորը, որը ղեկավարում էր Վկաների համաշխարհային գործունեությունը։ Նա Քվեբեկում ծառայող 64 ռահվիրաներիս հրավիրեց մասնակցելու «Դիտարանի» աստվածաշնչյան «Գաղաադ» դպրոցի իններորդ դասարանի դասընթացներին, որն անցկացվելու էր Սաութ Լանսինգում (Նյու Յորք)։ Այս դպրոցում մենք ստացանք հինգամսյա աստվածաշնչյան կրթություն։ 1947 թ. օգոստոսին դպրոցն ավարտելուց հետո մեզ ուղարկեցին Քվեբեկի տարբեր քաղաքներ՝ նոր ժողովներ հիմնելու նպատակով։

Վարձատրություն բերող ծառայություն

Մեզնից չորսին՝ չորս երիտասարդ քույրերի ուղարկեցին Շերբրուկ։ Քարոզչական տարածք գնալիս և տուն վերադառնալիս մենք ջանում էինք բարելավել մեր ֆրանսերենը՝ կրկնելով բայերի խոնարհումը։ Երբեմն ճաշի ժամին ուտելիք գնելու համար փող չէինք ունենում, ուստի գնում էինք տուն և պարապում։ Իմ ծառայակիցը՝ Քեյ Լինդհորսթը, քերականություն լավ գիտեր։ Նա ինձ անգլերենի քերականությունն էր սովորեցնում, որ կարողանայի հասկանալ ֆրանսերենը։

Ռահվիրայական ծառայության տարիներիս ամենալավ հիշողությունները կապված են Վիկտորիավիլ քաղաքի հետ, որտեղ այդ ժամանակ մոտ 15 000 հոգի էր ապրում։ Այնտեղ անգլերեն գրեթե չէին խոսում, ուստի դա լավագույն վայրն էր մեր ֆրանսերենը բարելավելու համար։ Առաջին շաբաթը տպավորիչ էր։ Բոլորը վերցնում էին մեր գրականությունը։ Սակայն երբ վերայցելեցինք, բոլոր դռները փակ էին, իսկ շերտավարագույրները՝ իջեցված։ Ի՞նչ էր պատահել։

Տեղի քահանան մարդկանց զգուշացրել էր, որ չլսեն մեզ։ Եվ երբ տնետուն էինք գնում, երեխաները հեռվից հետևում էին մեզ և քարեր ու ձնագնդեր նետում մեզ վրա։ Այնուամենայնիվ, շատերը ցանկանում էին լսել Աստվածաշնչի պատգամը։ Սկզբում նրանք թույլ էին տալիս, որ այցելենք իրենց միայն մութն ընկնելուց հետո։ Սակայն Աստվածաշնչի մասին ավելի շատ գիտելիքներ ստանալուց հետո նրանք չէին թաքցնում, որ ուսումնասիրում են՝ չնայած իրենց հարևանների տհաճությանը։

1950–ականներին ես և քույրերս եկանք Վաքա։ Մենք ժողովի հանդիպմանը քարոզչական ծառայությունից դեպքեր պատմեցինք։ Ապա նախագահող վերակացուն ասաց մեզ. «Ձեր մայրը այնքան կուրախանա, երբ հարություն առնի և իմանա, որ իր երեխաները դարձել են Եհովայի վկա»։ Նա ասաց, որ մայրս նախքան մահանալը Աստվածաշունչ է ուսումնասիրել մի Վկայի հետ։ Մեր աչքերը արցունքներով լցվեցին, երբ լսեցինք, որ նա իմացել է աստվածաշնչյան ճշմարտությունները, որոնց մասին, անշուշտ, կպատմեր մեզ, եթե վաղաժամ չմահանար։

Ամուսնություն և համատեղ ծառայություն

1956 թ.–ին հանդիպեցի Մերտոն Քեմփբելին։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նա 27 ամիս բանտարկված էր եղել քրիստոնեական չեզոքություն պահելու համար։ Մոտավորապես տասը տարի էր, ինչ նա ծառայում էր Բրուքլինում գտնվող Եհովայի վկաների գլխավոր վարչությունում։ Մերտոնը հիանալի հոգևոր հատկություններ ուներ, և ես հասկացա, որ նա լավ ամուսին կլինի։ Մի քանի ամիս նամակագրական կապ պահեցինք։ Վերջիվերջո մեր փոխադարձ հարգանքն ու կապվածությունը վերածվեց սիրո։

Մերտոնը և ես ամուսնացանք 1960 թ. սեպտեմբերի 24–ին։ Ի՜նչ օրհնություն էր մյուս 47 տարիները ծառայել մի հրաշալի հոգևոր անձնավորության հետ։ Մերտոնը 58 տարի ծառայել է Ծառայողական բաժնում, որն օգնում է և առաջնորդություն տալիս Միացյալ Նահանգներում գործող Եհովայի վկաների բոլոր ժողովներին։ Ավելի քան 30 տարի Բրուքլինի Բեթելում ես զբաղվել եմ հյուրասենյակների ձևավորմամբ, իսկ ավելի ուշ այդ նույն գործն անում էի Նյու Յորք քաղաքի Համաժողովների մեծ սրահներում։ Այնուհետև 1995 թ.–ին մեզ տեղափոխեցին «Դիտարանի» կրթական կենտրոն (Պատերսոն), որը գտնվում է Նյու Յորքից մոտ 110 կիլոմետր դեպի հյուսիս։

Երբ 12 տարեկանում հեռացա տնից, մտքովս անգամ չէր անցնում, որ մի օր կհայտնվեմ մի մեծ հոգևոր ընտանիքում, որում կլինեն նաև իմ հարազատ քույրերն ու եղբայրները։ Ես սպասում եմ Աստծու նոր աշխարհին, երբ մենք կարող ենք հավաքվել մեր մայրիկի շուրջը և պատմել նրան, թե ինչ է տեղի ունեցել այն ժամանակ, երբ նա մահվան քնով քնած է եղել, և թե ինչպես է Եհովա Աստված սիրով հոգացել նրա երեխաների հոգևոր կարիքները։ Որքա՜ն ուրախ ենք, որ Եհովան առաջնորդում է մեզ «արդարութեան շաւիղներումը» (Սաղմոս 23։3)։

[ծանոթագրություններ]

[նկարներ 27–րդ էջի վրա]

Ծնողներս և այն տունը, որտեղ ապրել եմ նրանց և յոթ քույրերիս ու եղբայրներիս հետ

[նկար 29–րդ էջի վրա]

Համագործակիցներիս հետ ծառայության ժամանակ Օտտավայում (1952)

[նկար 29–րդ էջի վրա]

Քույրերիս և եղբայրներիս հետ (ձախից աջ)՝ Աննան, Մերին, Ֆրեդը, Դորիսը, Ջոնը, ես, Բիլը և Էմիլին

[նկար 29–րդ էջի վրա]

Մերտոնի հետ այսօր