Հատկություն, որը կարող է թունավորել մեր միտքը. նախանձ

Այն ուներ Նապոլեոն Բոնապարտը, ուներ Հուլիոս Կեսարը, ուներ Ալեքսանդր Մեծը։ Չնայած իրենց ողջ փառքին ու զորությանը՝ այդ մարդիկ իրենց սրտում ունեին մի բան, որը կարող է թունավորել մարդու միտքը։ Երեքն էլ նախանձում էին ինչ-որ մեկին։

«Նապոլեոնը նախանձում էր Կեսարին, Կեսարը նախանձում էր Ալեքսանդրին, իսկ Ալեքսանդրը, կհանդգնեմ ասել, նախանձում էր Հերկուլեսին, որը երբեք գոյություն չի ունեցել»,— գրել է անգլիացի փիլիսոփա Բերտրան Ռասելը։ Նախանձով կարող է լցվել ցանկացած մարդ՝ անկախ նրանից, թե որքան հարստություն, ինչ առաքինություններ և հաջողություններ ունի կյանքում։

Նախանձը բնորոշվում է որպես սրտնեղություն ուրիշի ունեցվածքը, բարեկեցությունը, առավելությունները տեսնելիս։ Ըստ աստվածաշնչյան մի աշխատության՝ Աստվածաշնչում օգտագործված «նախանձ» բառը ոչ միայն մատնանշում է ուրիշի պես հաջողակ լինելու ցանկություն, այլև ուրիշին իր ունեցածից զրկելու ցանկություն։ Նախանձ մարդը ոչ միայն նախանձում է ուրիշի ունեցածին, այլև ուզում է վերցնել այն նրանից։

Իմաստությամբ կվարվենք, եթե քննենք, թե ինչպես մեր մեջ կարող է նախանձ առաջանալ և թե ինչ հետևանքներ այն կարող է ունենալ։ Հատկապես կարևոր է իմանալ, թե ինչ քայլեր պետք է ձեռնարկենք թույլ չտալու համար, որ նախանձը ղեկավարի մեր կյանքը։

ՈԳԻ, ՈՐԸ ԿԱՐՈՂ Է ԲՈՐԲՈՔԵԼ ՆԱԽԱՆՁԻ ԿՐԱԿԸ

Թեև անկատար մարդիկ «նախանձելու հակում ունեն», տարբեր գործոններ կարող են նպաստել, որ այն ավելի ուժգնանա (Հակ. 4։5)։ Բնորոշելով դրանցից մեկը՝ Պողոս առաքյալը գրեց. «Եկեք չլինենք սնապարծ՝ իրար մրցակցության չհրահրենք և իրար չնախանձենք» (Գաղ. 5։26)։ Մրցակցության ոգին կարող է է՛լ ավելի մեծացնել նախանձելու մեր անկատար հակումը։ Երկու քրիստոնյաներ՝ Քրիստինան ու Խոսենa, հասկացել են, որ դա այդպես է։

Քրիստինան, որն ընդհանուր ռահվիրա է, ասում է. «Հաճախ նկատում եմ, թե ինչպես եմ նախանձով նայում ուրիշներին։ Կենտրոնանում եմ նրա վրա, թե նրանք ինչ ունեն, որ ես չունեմ»։ Մի անգամ այդ քույրը ճաշում էր շրջագայող վերակացուի և նրա կնոջ հետ։ Քանի որ Քրիստինան գիտեր, որ ինքն ու իր ամուսինը՝ Էրիկը, և շրջագայող վերակացուն ու նրա կինը նույն տարիքի են և նախկինում նույն նշանակումներն են ունեցել, ասաց. «Իմ ամուսինն էլ է երեց։ Այդ ինչպե՞ս եղավ, որ դուք շրջագայական ծառայության մեջ եք, իսկ մենք՝ ոչ»։ Նախանձի կրակը, որը բորբոքել էր մրցակցության ոգին, կուրացրել էր Քրիստինային՝ թույլ չտալով նրան տեսնել, թե ինչ հրաշալի աշխատանք են անում ինքն ու իր ամուսինը, և նա բավարարվածություն չէր ստանում կյանքից։

Խոսեն ցանկանում էր ժողովում ծառայող օգնական դառնալ։ Երբ ուրիշները ստացան այդ նշանակումը, եղբայրը սկսեց նախանձել նրանց ու չարությամբ լցվեց երեցների խորհրդի կոորդինատորի հանդեպ։ «Նախանձի պատճառով ատելությամբ էի լցվել այդ եղբոր նկատմամբ ու սխալ մղումներ էի վերագրում նրան,— խոստովանում է Խոսեն։— Երբ նախանձն է ղեկավարում կյանքդ, դառնում ես եսակենտրոն ու չես կարողանում պարզ դատել»։

ԻՆՉ ԵՆՔ ՍՈՎՈՐՈՒՄ ԱՍՏՎԱԾԱՇՆՉՅԱՆ ՕՐԻՆԱԿՆԵՐԻՑ

Աստվածաշնչում բազում նախազգուշական օրինակներ կան (1 Կորնթ. 10։11)։ Դրանցից մի քանիսը ոչ միայն ցույց են տալիս, թե ինչպես է առաջ գալիս նախանձը, այլև ինչպես է այն թունավորում նրանց, ովքեր թույլ են տալիս, որ այն իշխի իրենց վրա։

Օրինակ՝ Ադամի ու Եվայի առաջնեկը՝ Կայենը, բարկացավ, երբ Եհովան ընդունեց ոչ թե իր, այլ Աբելի զոհը։ Կայենը կարող էր շտկել իրավիճակը, սակայն նախանձը այնքան էր կուրացրել իրեն, որ սպանեց եղբորը (Ծննդ. 4։4–8)։ Զարմանալի չէ, որ Աստվածաշունչը Կայենի մասին ասում է, որ նա «Չարից էր»՝ Սատանայից (1 Հովհ. 3։12)։

Հովսեփի տասը եղբայրները նախանձում էին, որ նա հատուկ փոխհարաբերություններ ուներ հոր հետ։ Նրանք ավելի մեծ ատելությամբ լցվեցին Հովսեփի հանդեպ, երբ նա պատմեց իր մարգարեական երազները։ Եղբայրները նույնիսկ ցանկացան սպանել նրան։ Ի վերջո, նրանք դաժանաբար վարվեցին թե՛ իրենց եղբոր և թե՛ իրենց հոր հանդեպ. Հովսեփին ստրկության վաճառեցին, իսկ իրենց հորը հավատացրին, թե նրան գազան է հոշոտել (Ծննդ. 37։4–11, 23–28, 31–33)։ Տարիներ անց նրանք ընդունեցին իրենց մեղքը՝ իրար ասելով. «Անկասկած, մենք մեր եղբոր հանդեպ մեղավոր ենք, քանի որ տեսանք նրա հոգու տառապանքը, երբ նա մեզնից կարեկցանք էր աղերսում, բայց չլսեցինք» (Ծննդ. 42։21; 50։15–19)։

Կորխը, Դաթանն ու Աբիրոնը նախանձով լցվեցին, երբ իրենց առանձնաշնորհումները սկսեցին համեմատել Մովսեսի ու Ահարոնի առանձնաշնորհումների հետ։ Նրանք մեղադրեցին Մովսեսին, թե «լիիրավ իշխան» է ուզում լինել և իրեն ուրիշներից վեր է դասում (Թվեր 16։13)։ Դա սուտ մեղադրանք էր (Թվեր 11։14, 15)։ Եհովան էր նշանակել Մովսեսին։ Սակայն այդ ապստամբները նախանձում էին վերջինիս, ինչի պատճառով, ի վերջո, Եհովայի ձեռքով կործանվեցին (Սաղ. 106։16, 17)։

Սողոմոն թագավորը ականատես է եղել, թե ինչի կարող է հանգեցնել նախանձը։ Մի կին, որի նորածին երեխան մահացել էր, փորձեց խաբել իր հետ ապրող կնոջը, թե նրա երեխան է մահացել։ Դատավարության ժամանակ այդ ստախոս կինը նույնիսկ համաձայնեց, որ սպանեն կենդանի մնացած երեխային։ Այդուհանդերձ, Սողոմոնը հրամայեց երեխային տալ իսկական մորը (1 Թագ. 3։16–27)։

Նախանձը կարող է աղետալի հետևանքներ ունենալ։ Վերոհիշյալ աստվածաշնչյան օրինակները ցույց են տալիս, որ այն կարող է հանգեցնել ատելության, անարդարության ու սպանության։ Մենք տեսանք, որ յուրաքանչյուր դեպքում զոհ դարձած անհատը ոչինչ չէր արել, որ արժանանար այդպիսի վերաբերմունքի։ Իսկ ի՞նչ կարող ենք անել մենք, որ նախանձը չղեկավարի մեզ։ Ի՞նչ հակաթույներ կան նախանձի դեմ։

ՈՒԺԵՂ ՀԱԿԱԹՈՒՅՆԵՐ

Սեր զարգացրու, եղիր եղբայրասեր։ Պետրոս առաքյալը քրիստոնյաներին հորդորեց. «Հիմա, քանի որ ճշմարտությանը հնազանդվելով՝ ձեր հոգիները մաքրել եք և այդպիսով ձեռք եք բերել կեղծավորությունից զերծ եղբայրասիրություն, սրտանց և ջերմորեն սիրեք իրար» (1 Պետ. 1։22)։ Իսկ ի՞նչ է սերը։ Պողոս առաքյալը գրեց. «Սերը համբերատար է ու բարի։ Սերը նախանձոտ չէ, այն չի պարծենում, չի հպարտանում, անպատշաճ վարմունք չի ունենում, իր շահը չի փնտրում» (1 Կորնթ. 13։4, 5)։ Մի՞թե ուրիշների հանդեպ այդպիսի սեր զարգացնելը մեր սրտերից չի վանի նախանձելու վատ հակումը (1 Պետ. 2։1)։ Օրինակ՝ Հովնաթանը, Դավթին նախանձելու փոխարեն, «նրան իր հոգու պես սիրեց» (1 Սամ. 18։1)։

Շփվիր աստվածավախ մարդկանց հետ։ 73-րդ սաղմոսը գրողը նախանձով էր լցվել ամբարիշտների հանդեպ, ովքեր ապրում էին անհոգ ու շքեղ կյանքով։ Սակայն նա իր սրտից հանեց այդ նախանձը, երբ գնաց «Աստծու վեհապանծ սրբարանը» (Սաղ. 73։3–5, 17)։ Աստվածավախ մարդկանց հետ շփվելը օգնեց սաղմոսերգուին տեսնելու այն օրհնությունները, որոնք նա ստանում էր «Աստծուն մոտենալով» (Սաղ. 73։28)։ Նույնը կլինի մեր պարագայում, եթե մենք էլ քրիստոնեական հանդիպումներին կանոնավորաբար շփվենք հավատակիցների հետ։

Ձգտիր բարին անել։ Տեսնելով, որ Կայենը նախանձ ու ատելություն է զարգացրել իր մեջ՝ Եհովան ասաց նրան. «Բարին արա» (Ծննդ. 4։7)։ Քրիստոնյաների համար ի՞նչ է նշանակում «բարին անել»։ Հիսուսն ասաց, որ մենք պետք է «սիրենք մեր Աստված Եհովային մեր ամբողջ սրտով, մեր ամբողջ հոգով և մեր ամբողջ մտքով» և պետք է «սիրենք մեր մերձավորին մեր անձի պես» (Մատթ. 22։37–39)։ Բավարարվածության զգացումը, որը գալիս է Եհովային ծառայելը մեր կյանքում գլխավոր տեղում դնելուց և ուրիշներին օգնելուց, ուժեղ հակաթույն է նախանձի դեմ։ Թագավորության քարոզչությանը և աշակերտներ պատրաստելու գործին լիարժեք մասնակցությունը հիանալի միջոց է Աստծուն և մեր մերձավորին ծառայելու համար, ինչը և մեր կյանքը լցնում է «Եհովայի օրհնությամբ» (Առակ. 10։22)։

«Ուրախացողների հետ ուրախացեք» (Հռոմ. 12։15)։ Երբ Հիսուսի աշակերտները հաջողության հասան, նա ուրախացավ և ասաց, որ քարոզչական գործում նրանք իրենից ավելի մեծ բաներ էին իրագործելու (Ղուկ. 10։17, 21; Հովհ. 14։12)։ Որպես Եհովայի ծառաներ՝ մենք միասնական ենք, ուստի յուրաքանչյուրիս հաջողությունը օրհնություն է բոլորիս համար (1 Կորնթ. 12։25, 26)։ Ուրեմն նախանձով լցվելու փոխարեն՝ չպե՞տք է արդյոք ուրախանանք, երբ ուրիշները ավելի մեծ պատասխանատվություններ են ստանում։

ՊԱՅՔԱՐԸ ՀԵՇՏ ՉԷ

Նախանձի դեմ պայքարը կարող է երկար տևել։ Քրիստինան ասում է. «Մինչև հիմա նախանձելու ուժեղ հակում ունեմ։ Թեև ատում եմ այդ զգացումը, բայց այն կա, ու ես ստիպված եմ անդադար վանել իմ միջից»։ Խոսեն նույն պայքարն է մղում։ «Եհովան օգնեց ինձ տեսնելու երեցների խորհրդի կոորդինատորի լավ հատկությունները,— ասում է նա։— Աստծու հետ ունեցած լավ փոխհարաբերությունները անգնահատելի են»։

Նախանձը մարմնի այն գործերից է, որի դեմ յուրաքանչյուր քրիստոնյա պետք է պայքարի (Գաղ. 5։19–21)։ Եթե թույլ չտանք, որ նախանձը ղեկավարի մեզ, մեր կյանքը ավելի երջանիկ կլինի, ու մենք կկարողանանք հաճեցնել մեր երկնային Հորը՝ Եհովային։

[ծանոթագրություն]

[նկար 17-րդ էջի վրա]

«Ուրախացողների հետ ուրախացեք»