Եհովա կ’իշխէ—Աստուածպետութեան միջոցաւ
«Տէրը [Եհովա] պիտի թագաւորէ յաւիտեան»։—ՍԱՂՄՈՍ 146։10
1, 2. (ա) Իշխանութեան նկատմամբ մարդուն ջանքերը ինչո՞ւ ձախողած են։ (բ) Միակ յաջող վարչաձեւը ի՞նչ եղած է։
ՆԵԲՐՈՎԴԻ ժամանակէն ի վեր, մարդիկ փորձած են տարբեր կերպերով կառավարել մարդկային ընկերութիւնը։ Եղած են բռնատիրութիւններ, միապետութիւններ, սակաւապետութիւններ եւ ժողովրդավարական տարբեր ձեւեր։ Եհովա այս բոլորը թոյլատրած է։ Արդարեւ, քանի որ Աստուած է ամէն հեղինակութեան Աղբիւրը, ձեւով մը ան տարբեր կառավարիչներ իրենց տարբեր դիրքերուն վրայ կը դնէ։ (Հռովմայեցիս 13։1) Այսուհանդերձ, մարդուն կառավարելու բոլոր ջանքերը ձախողած են։ Մարդկային ո՛չ մէկ կառավարիչ երկարատեւ, կայուն եւ արդար ընկերութիւն մը յառաջ բերած է։ Բոլորին պարագան յաճախ եղած է, ինչպէս կ’ըսէ Աստուածաշունչը, «մարդ մը ուրիշ մարդու վրայ կ’իշխէ իրեն թշուառութեան համար»։—Ժողովողի 8։9
2 Ասիկա պէ՞տք է զարմացնէ մեզ։ Անշուշտ ո՛չ։ Անկատար մարդը ինքզինք կառավարելու համար չէր շինուած։ «Մարդուն ճամբան իր ձեռքը չէ, քալող մարդը իր քալուածքը շտկելու կարող չէ»։ (Երեմեայ 10։23) Անոր համար, ամբողջ պատմութեան ընթացքին, միայն կառավարութեան մէկ ձեւ յաջողութեամբ պսակուած է։ Ո՞ր մէկը։ աստուածպետութիւնը՝ Եհովա Աստուծոյ ներքեւ։ Սուրբ գրային Յունարէնով, «աստուածպետութիւն» կը նշանակէ Աստուծոյ [theos] իշխանութիւն [kratos]։ Եհովա Աստուծոյ կառավարութենէն լաւ կառավարութիւն մը կրնա՞յ ըլլալ։—Սաղմոս 146։10
3. Երկրի վրայ գոյութիւն ունեցած աստուածպետութեան վաղեմի օրինակներէն ոմանք ի՞նչ են։
3 Եդեմի մէջ կարճատեւ աստուածպետութիւն մը գոյացաւ, մինչեւ որ Ադամն ու Եւան ըմբոստացան Եհովայի դէմ։ (Ծննդոց 3։1–6, 23) Աբրահամի ժամանակ, այնպէս կը թուի որ Սաղէմի մէջ աստուածպետութիւն գոյութիւն ունէր, Միլքիսեդեկը ունենալով որպէս թագաւոր–քահանայ։ (Ծննդոց 14։18–20. Եբրայեցիս 7։1–3) Սակայն, Եհովա Աստուծոյ ներքեւ առաջին ազգային աստուածպետութիւնը հաստատուեցաւ Սինայի անապատին մէջ, Հ.Դ.Ա. 16–րդ դարուն։ Ասիկա ինչպէ՞ս գոյացաւ եւ այդ աստուապետական կառավարութիւնը ինչպէ՞ս կը գործէր։
Աստուածպետութեան մը Ծնունդը
4. Եհովա ինչպէ՞ս հաստատեց Իսրայէլ՝ աստուածպետական ազգը։
4 Հ.Դ.Ա. 1513–ին, Եհովա ազատագրեց Իսրայելացիները Եգիպտական գերութենէն եւ Փարաւոնի հալածող բանակը կործանեց Կարմիր Ծովուն մէջ։ Ապա ան Իսրայելացիները առաջնորդեց Սինա Լեռը։ Երբ անոնք լերան ստորոտը բանակած էին, Աստուած, Մովսէսի միջոցով, անոնց ըսաւ. «Դուք տեսաք ինչ որ ըրի Եգիպտացիներուն եւ ինչպէս ձեզ արծիւի թեւերուն վրայ վերցուցի ու քովս բերի։ Եւ հիմա եթէ իրաւցընէ իմ ձայնիս հնազանդիք ու իմ ուխտս պահէք, դուք ինծի սեպհական ժողովուրդ պիտի ըլլաք բոլոր ազգերէն»։ Իսրայելացիները պատասխանեցին. «Տէրոջը բոլոր ըսածները պիտի ընենք»։ (Ելից 19։4, 5, 8) Ուխտ մը հաստատուեցաւ եւ Իսրայէլը՝ աստուածպետական ազգը՝ ծնաւ։—Բ. Օրինաց 26։18, 19
5. Ինչպէ՞ս կարելի է ըսել որ Եհովա կ’իշխէր Իսրայէլի մէջ։
5 Սակայն, Եհովա, որ մարդկային աչքին անտեսանելի է, ինչպէ՞ս իշխեց Իսրայէլի վրայ։ (Ելից 33։20) Եհովա ասիկա ըրաւ ազգին օրէնքները եւ քահանայութիւնը անձամբ տալով։ Անոնք, որոնք օրէնքներուն կը հնազանդէին եւ Աստուծոյ կողմէ հովանաւորուած կարգադրութիւններուն համաձայն պաշտամունք կը մատուցանէին, կը ծառայէին Մեծ Աստուածպետին՝ Եհովայի։ Ասկէ զատ, քահանայապետը Ուրիմը եւ Թումիմը ունէր, որոնցմով Եհովա Աստուած ուղղութիւն կու տար ստիպողական պարագաներուն։ (Ելից 28։29, 30) Տակաւին, որակելի այրեր Եհովան կը ներկայացնէին աստուածպետութեան մէջ եւ հոգ կը տանէին որ Աստուծոյ Օրէնքը գործադրուէր։ Եթէ այս կարգ մը մարդոց արձանագրութիւնները նկատի առնենք, աւելի լաւ կերպով պիտի հասկնանք թէ մարդիկ ի՛նչպէս պէտք է ենթարկուին Աստուծոյ իշխանութեան։
Հեղինակութիւն՝ Աստուածպետութեան Ներքեւ
6. Մարդոց համար ինչո՞ւ դժուար էր աստուածպետութեան մէջ հեղինակութիւն ունենալ, եւ այս պատասխանատուութեան համար ի՞նչպիսի անհատներու կարիքը կար։
6 Իսրայէլի մէջ հեղինակաւոր դիրքեր ունեցողները մեծ առանձնաշնորհում մը ունէին, բայց անոնց կողմէ ջանք եւ վճռակամութիւն կը պահանջուէր իրենց հաւասարակշռութիւնը պահելու համար։ Անոնք զգոյշ պէտք էր ըլլային որ որեւէ ատեն իրենց ‘եսը’ Եհովայի անուան սրբացումէն առաջ չանցնէր։ Այդ ներշնչեալ գաղափարը թէ «քալող մարդը իր քալուածքը շտկելու կարող չէ» նոյնքան ճշմարիտ էր Իսրայելացիներուն համար, որքան՝ մնացեալ մարդկութեան։ Իսրայէլ կը բարգաւաճէր միա՛յն երբ երէցները յիշէին թէ Իսրայէլ աստուածպետութիւն մըն էր եւ թէ Եհովայի կամքը պէտք էր կատարէին եւ ոչ թէ իրենց կամքը։ Իսրայէլի հաստատումէն քիչ ետք, Մովսէսի աները՝ Հոթոր՝ լաւ կերպով բացատրեց որ այդ երէցները ինչպի՛սի մարդիկ պէտք էր ըլլային, «կարող մարդիկ, Աստուծմէ վախցող, ճշմարտասէր ու ագահութիւնը ատող»։—Ելից 18։21
7. Մովսէս ի՞նչ կերպերով գեղեցիկ օրինակ կը հանդիսանայ Եհովա Աստուծոյ ներքեւ հեղինակութիւն ունեցողներուն։
7 Իսրայէլի մէջ բարձր դիրք գրաւողներուն առաջինը Մովսէսն էր։ Ան գեղեցիկ օրինակ մըն էր որպէս աստուածպետական հեղինակաւոր դէմք մը։ Ճիշդ է որ ան առիթով մը մարդկային տկարութիւն յայտնաբերեց։ Սակայն, Մովսէս միշտ Եհովայի կ’ապաւինէր։ Երբ տակաւին ձեռք չառնուած հարցեր յարուցուէին, ան Եհովայէ ուղղութիւն կը հայցէր։ (Բաղդատել Թուոց 15։32–36։) Մովսէս ինչպէ՞ս ընդդիմացաւ իր երեւելի դիրքը իր անձնական փառքին համար գործածելու փորձութեան։ Թէեւ միլիոններու հասնող ազգ մը առաջնորդեց, բայց ան «երկրի վրայ եղած բոլոր մարդոցմէ աւելի» հեզ էր։ (Թուոց 12։3) Ան անձնական տենչեր չունէր, այլ Աստուծոյ փառքով հետաքրքրուած էր։ (Ելից 32։7–14) Մովսէս զօրաւոր հաւատք ալ ունէր։ Ազգային առաջնորդ ըլլալէ առաջ անոր մասին խօսելով, Պօղոս առաքեալ ըսաւ որ ան «համբերեց՝ որպէս թէ Անտեսանելին կը տեսնէր»։ (Եբրայեցիս 11։27) Որոշ է ուրեմն որ Մովսէս բնաւ չմոռցաւ որ Եհովան էր ազգին իրական Իշխանը։ (Սաղմոս 90։1, 2) Ի՜նչ գեղեցիկ օրինակ մը մեզի համար։
8. Եհովա ի՞նչ պատուէր տուաւ Յեսուի, եւ ասիկա ինչո՞ւ ուշագրաւ է։
8 Երբ Իսրայէլի վերատեսչութիւնը շատ ծանր եղաւ Մովսէսի համար, Եհովա իր հոգին դրաւ 70 երէցներու վրայ, որոնք ազգը դատելու համար իրեն նեցուկ պիտի կանգնէին։ (Թուոց 11։16–25) Հետագային, իւրաքանչիւր քաղաք պիտի ունենար իր երէցները։ (Բաղդատել Բ. Օրինաց 19։12. 22։15–18. 25։7–9։) Մովսէսի մահուընէ ետք, Եհովա Յեսուն ընտրեց որպէս ազգին առաջնորդ։ Կրնանք երեւակայել որ, այս առանձնաշնորհումով, Յեսուն շատ ընելիք ունէր։ Այսուհանդերձ, Եհովա անոր ըսաւ որ բան մը կա՛ր որ ան բնաւ զանց պէտք չէր ըներ. «Այս օրէնքին գիրքը քու բերնէդ թող չզատուի, հապա գիշեր ցորեկ անոր վրայ մտածէ, որպէսզի բոլոր անոր մէջ գրուածները պահես ու կատարես. քանզի այն ատեն քու գործերդ յառաջ պիտի տանիս եւ այն ատեն յաջողութիւն պիտի գտնես»։ (Յեսուայ 1։8) Նկատի առէք որ թէեւ Յեսու արդէն աւելի քան 40 տարուան ծառայութիւն մը ունէր իր ետին, ան տակաւին պէտք էր շարունակէր Օրէնքը կարդալ։ Մենք ալ կարիքը ունինք Աստուածաշունչը կարդալու եւ Եհովայի օրէնքներուն եւ սկզբունքներուն շուրջ մեր մտքերը թարմացնելու, մեր ծառայութեան արձանագրութիւնը ո՛րքան ալ երկար կամ մեր առանձնաշնորհումները որքան ալ շատ ըլլան։—Սաղմոս 119։111, 112
9. Դատաւորներու ժամանակաշրջանին, Իսրայէլի մէջ ի՞նչ պատահեցաւ։
9 Յեսուի յաջորդեցին շարք մը դատաւորներ։ Դժբախտաբար, անոնց ժամանակաշրջանին, Իսրայելացիները յաճախ «Տէրոջը առջեւ չարութիւն ըրին»։ (Դատաւորաց 2։11) Դատաւորներու ժամանակաշրջանին առնչութեամբ, արձանագրութիւնը կ’ըսէ. «Այն օրերը Իսրայէլի մէջ թագաւոր չկար. ամէն մարդ իր աչքին հաճելի եղածը կ’ընէր»։ (Դատաւորաց 21։25) Ամէն մարդ վարքի ու պաշտամունքի նկատմամբ իր անձնական որոշումը կու տար եւ պատմութիւնը ցոյց կու տայ որ Իսրայելացիներէն շատեր սխալ որոշումներու հանգեցան։ Անոնք կուռքերու պաշտամունքի տեղի տուին եւ երբեմն ահաւոր ոճիրներ գործեցին։ (Դատաւորաց 19։25–30) Ոմանք, սակայն, օրինակելի հաւատք ցուցաբերեցին։—Եբրայեցիս 11։32–38
10. Սամուէլի ժամանակ, Իսրայէլի կառավարութեան մէջ ի՞նչ հիմնական փոփոխութիւն մը տեղի ունեցաւ, եւ ի՞նչ բան առաջնորդեց ասոր։
10 Վերջին դատաւորին՝ Սամուէլին՝ կեանքի տեւողութեան, Իսրայէլ կառավարութեան հարցով խնդրի մը դիմաց գտնուեցաւ։ Շրջակայ թշնամի ազգերէն ազդուած, որոնք թագաւորներով կը կառավարուէին, Իսրայելացիները պատճառաբանեցին որ իրենք ալ թագաւոր մը պէտք էր ունենային։ Անոնք մոռցան թէ իրենք արդէն Թագաւոր մը ունէին եւ թէ իրենց կառավարութիւնը աստուածպետութիւն մըն էր։ Եհովա Սամուէլին ըսաւ. «Անոնք քեզ չեն մերժեր, այլ զիս կը մերժեն, որպէսզի անոնց վրայ չթագաւորեմ»։ (Ա. Թագաւորաց 8։7) Անոնց օրինակը մեզի կը յիշեցնէ թէ որքա՜ն դիւրին է մեր հոգեւոր տեսութիւնը կորսնցնել եւ մեր շուրջը եղող աշխարհէն ազդուիլ։—Բաղդատել Ա. Կորնթացիս 2։14–16։
11. (ա) Հակառակ կառավարութեան մէջ եղած փոփոխութեան, ինչպէ՞ս կարելի է ըսել որ թագաւորներու ներքեւ Իսրայէլ շարունակեց աստուածպետութիւն մը ըլլալ։ (բ) Եհովա ի՞նչ պատուէր տուաւ Իսրայէլի թագաւորներուն, եւ ի՞նչ նպատակով։
11 Այսուհանդերձ, Եհովա հաւանութիւն տուաւ Իսրայելացիներու խնդրանքին եւ անոնց առաջին երկու թագաւորները՝ Սաւուղը եւ Դաւիթը՝ ընտրեց։ Իսրայէլ շարունակեց աստուածպետութիւն մը ըլլալ, Եհովայի կողմէ կառավարուելով։ Անոր թագաւորները ասիկա յիշելու համար, իւրաքանչիւրը Օրէնքը անձնապէս պէտք էր ընդօրինակէր եւ ամէն օր կարդար զայն, ‘որպէսզի իր Տէր Աստուծմէն վախնալ սորվէր եւ օրէնքին բոլոր խօսքերն ու կանոնները զգուշութեամբ գործադրէր. որպէսզի իր սիրտը իր եղբայրներուն վրայ չհպարտանար’։ (Բ. Օրինաց 17։19, 20) Այո, Եհովա կ’ուզէր որ իր աստուածպետութեան մէջ հեղինակաւոր անհատները չհըպարտանային եւ իրենց արարքներով արտացոլացնէին իր Օրէնքը։
12. Դաւիթ Թագաւոր հաւատարմութեան ի՞նչ արձանագրութիւն ունեցած է։
12 Դաւիթ Թագաւոր ուշագրաւ հաւատք մը ունէր Եհովայի հանդէպ եւ Աստուած ուխտեց որ ան յաւիտեան գոյատեւելիք թագաւորներու հարստութեան մը հայրը պիտի ըլլար։ (Բ. Թագաւորաց 7։16. Գ. Թագաւորաց 9։5. Սաղմոս 89։29) Խոնարհութեամբ Եհովայի ենթարկուելու մէջ, Դաւիթ ընդօրինակուելու արժանի է։ Ան ըսաւ. «Ո՛վ Տէր [Եհովա], քու զօրութիւնովդ թագաւորը ուրախ պիտի ըլլայ ու քու փրկութիւնովդ ո՜րչափ շատ պիտի ցնծայ»։ (Սաղմոս 21։1) Թէեւ երբեմն Դաւիթ մարմնաւոր տկարութիւններու անձնատուր եղաւ, բայց ան ապաւինեցաւ Եհովայի զօրութեան եւ ոչ թէ իր զօրութեան։
Աստուածպետական Չեղող Արարքներ եւ Կեցուածքներ
13, 14. Դաւիթի յաջորդներէն ոմանք, աստուածպետական չեղող ի՞նչ արարքներ ըրին։
13 Իսրայելացի բոլոր առաջնորդները Մովսէսի եւ Դաւիթի նման չեղան։ Շատեր անյարգալից կերպով վարուեցան աստուածպետական կարգադրութեան հանդէպ, Իսրայէլի մէջ սուտ պաշտամունքը թոյլատրելով։ Հաւատարիմ կարգ մը կառավարիչներ ալ երբեմն աստուածպետական չեղող կերպով վարուեցան։ Շատ ողբալի էր Սողոմոնի պարագան, որու մեծ իմաստութիւն եւ բարգաւաճութիւն շնորհուած էր։ (Գ. Թագաւորաց 4։25, 29) Սակայն, Եհովայի օրէնքը անտեսելով, ան շատ կիներ առաւ եւ Իսրայէլի մէջ կռապաշտութիւն թոյլատրեց։ Բացայայտօրէն, Սողոմոնի իշխանութիւնը հարստահարիչ եղաւ վերջին տարիներուն։—Բ. Օրինաց 17։14–17. Գ. Թագաւորաց 11։1–8. 12։4
14 Սողոմոնի որդւոյն՝ Ռոբովամի՝ խնդրանք ներկայացուեցաւ որ իր հպատակներուն բեռը թեթեւցնէր։ Ան փոխանակ հարցը մեղմութեամբ ձեռք առնելու, բրտութեամբ իր հեղինակութիւնը հաստատեց եւ 12 ցեղերէն 10–ն կորսնցուց։ (Բ. Մնացորդաց 10։4–17) Անջատուած տասը ցեղեան թագաւորութեան առաջին թագաւորը եղաւ Յերոբովամ։ Իր թագաւորութիւնը բնաւ իր քոյր–ազգին չվերամիանալու տենչով, ան հորթի պաշտամունքը հաստատեց։ Ասիկա քաղաքական առումով իմաստուն քայլ մը կրնայ նկատուիլ, բայց աստուածպետութեան հանդէպ բացայայտ յարգանքի պակաս կը յայտնէր։ (Գ. Թագաւորաց 12։26–30) Հաւատարիմ ծառայութեան երկարակեաց տարիներու վերջաւորութեան, Ասա Թագաւոր թոյլ տուաւ որ հպարտութիւնը արատաւորէ իր մասին եղած արձանագրութիւնը։ Ան գէշ վերաբերմունք ցոյց տուաւ այն մարգարէին հանդէպ, որ Եհովայի խրատով իրեն եկաւ։ (Բ. Մնացորդաց 16։7–11) Այո, նոյնիսկ տարեցները երբեմն խրատի պէտք ունին։
Աստուածպետութեան մը Վախճանը
15. Երբ Յիսուս երկրի վրայ էր, Հրեայ առաջնորդները ինչպէ՞ս թերացան աստուածպետութեան մէջ հեղինակաւոր դեմքեր ըլլալու մէջ։
15 Երբ Յիսուս Քրիստոս երկրի վրայ էր, Իսրայէլ տակաւին աստուածպետութիւն մըն էր։ Դժբախտաբար սակայն, անոր երէցներէն շատեր հոգեւոր մտայնութիւն ունեցողներ չէին։ Անոնք Մովսէսի ցուցաբերած հեզութիւնը չմշակեցին։ Յիսուս անոնց հոգեւոր ապականութեան մատնանշեց, երբ ըսաւ. «Մովսէսին աթոռը դպիրները եւ փարիսեցիները նստած են։ Ուրեմն ինչ որ ձեզի ըսեն որ պահէք, պահեցէք ու ըրէք, բայց անոնց գործերուն պէս մի՛ ընէք, վասնզի կ’ըսեն ու չեն ըներ»։—Մատթէոս 23։2, 3
16. Առաջին դարու Հրեայ առաջնորդները ինչպէ՞ս ցոյց տուին որ իրենք աստուածպետութեան հանդէպ յարգանք չունէին։
16 Յիսուս Պոնտացի Պիղատոսի յանձնելէ ետք, Հրեայ առաջնորդները ցոյց տուին որ աստուածպետական հպատակութենէն որքա՜ն հեռացած էին։ Պիղատոս հարցուփորձեց Յիսուսը եւ եզրակացուց որ ան անմեղ էր։ Զայն Հրեաներուն դիմաց բերելով, Պիղատոս ըսաւ. «Ահա ձեր թագաւորը»։ Երբ Հրեաները Յիսուսի սպաննուելուն համար աղաղակեցին, Պիղատոս հարցուց. «Ձեր թագաւորը խա՞չը հանեմ [ցցահանե՞մ]»։ Քահանայապետները պատասխանեցին. «Մենք Կայսրէն զատ թագաւոր չունինք»։ (Յովհաննու 19։14, 15) Անոնք Կա՛յսրը ընդունեցին որպէս թագաւոր եւ ոչ՝ Յիսուսը որ ‘Եհովայի անունովը եկած էր’։—Մատթէոս 21։9
17. Մարմնաւոր Իսրայէլը ինչո՞ւ դադրեցաւ աստուածպետական ազգ մը ըլլալէ։
17 Յիսուսը մերժելով, Հրեաները մերժեցին աստուածպետութիւնը, քանի որ ան աստուածպետական ապագայ կարգադրութիւններուն գլխաւոր դերակատարն էր։ Յիսուս Դաւիթի արքայազարմ որդին էր, որ յաւիտեան պիտի իշխէր։ (Եսայեայ 9։6, 7. Ղուկաս 1։33. 3։23, 31) Այս կերպով, մարմնաւոր Իսրայէլը Աստուծոյ ընտրեալ ժողովուրդը ըլլալէ դադրեցաւ։—Հռովմայեցիս 9։31–33
Նոր Աստուածպետութիւն մը
18. Առաջին դարուն ի՞նչ նոր աստուածպետութիւն մը ծնաւ։ Բացատրեցէք։
18 Սակայն, Աստուած մարմնաւոր Իսրայէլը մերժելով, երկրի վրայ աստուածպետութիւնը վերջ չգտաւ։ Յիսուս Քրիստոսի միջոցով, Եհովա նոր աստուածպետութիւն մը հաստատեց։ Անիկա օծեալ Քրիստոնեաներու ժողովքն էր, որ իրապէս նոր ազգ մըն էր։ (Ա. Պետրոս 2։9) Պօղոս առաքեալ զայն կոչեց «Աստուծոյ Իսրայէլ»ը եւ վերջապէս անոր անդամները եկան «ամէն ցեղէ ու լեզուէ եւ ժողովուրդէ ու ազգէ»։ (Գաղատացիս 6։16. Յայտնութիւն 5։9, 10) Անոնց ապրած երկիրներու կառավարութիւններուն ենթակայ ըլլալով հանդերձ, այս նոր աստուածպետութեան անդամները արդարեւ Աստուծոյ կողմէ կառավարուած էին։ (Ա. Պետրոս 2։13, 14, 17) Նոր աստուածպետութեան ծնունդէն քիչ ետք, մարմնաւոր Իսրայէլի կառավարիչները ջանացին կարգ մը աշակերտներու ստիպել որ Յիսուսի կողմէ անոնց տրուած պատուէրին չհընազանդին։ Անոնք պատասխանեցին. «Առաւել Աստուծոյ հնազանդիլ պէտք է, քան թէ՝ մարդոց»։ (Գործք 5։29) Իրապէս, աստուածպետական հայեցակէտ մը։
19. Առաջին դարու Քրիստոնէական ժողովքը ինչպէ՞ս կարելի է աստուածպետութիւն կոչել։
19 Սակայն, նոր աստուածպետութիւնը ինչպէ՞ս կը գործէր։ Թագաւոր մը կար՝ Յիսուս Քրիստոս՝ որ Մեծ Աստուածպետը՝ Եհովա Աստուածը՝ կը ներկայացնէր։ (Կողոսացիս 1։13) Թէեւ Թագաւորը երկնքի մէջ անտեսանելի էր, բայց անոր իշխանութիւնը իրական էր իր հպատակներուն համար եւ իր խօսքը կը կառավարէր անոնց կեանքերը։ Իսկ տեսանելի վերատեսչութեան համար, հոգեւոր որակումներ ունեցող երէցներ նշանակուած էին։ Երուսաղէմի մէջ, այսպիսի անհատներու խումբ մը կար, որ կը գործէր որպէս կառավարիչ մարմին։ Այդ մարմինը ներկայացնողներուն մէջ կային ճամբորդող երէցներ, ինչպէս Պօղոս, Տիմոթէոս եւ Տիտոս։ Իսկ իւրաքանչիւր ժողովքի հոգ կը տանէին ծերեր կամ երէցներ։ (Տիտոս 1։5) Երբ դժուարութիւններ յարուցանուէին, երէցները կառավարիչ մարմինին կամ անոր մէկ ներկայացուցիչին կը դիմէին, ինչպէս Պօղոսին։ (Բաղդատել Գործք 15։2. Ա. Կորնթացիս 7։1. 8։1. 12։1) Ասկէ զատ, ժողովքի իւրաքանչիւր անդամ իր դերը ունէր աստուածպետութեան թիկունք կանգնելու մէջ։ Ամէն մէկը Եհովայի առջեւ պատասխանատու էր սուրբ գրային սկզբունքները իր կեանքին մէջ գործադրելու։—Հռովմայեցիս 14։4, 12
20. Յետ–առաքելական ժամանակներուն, աստուածպետութեան մասին ի՞նչ կարելի է ըսել։
20 Պօղոս զգուշացուց որ առաքեալներուն մահուընէ ետք, հաւատուրացութիւնը պիտի զարգանար, ճիշդ ինչ որ պատահեցաւ։ (Բ. Թեսաղոնիկեցիս 2։3) Ժամանակի ընթացքին, Քրիստոնէութիւն դաւանողներուն թիւը հասաւ միլիոններու եւ ապա հարիւրաւոր միլիոններու։ Անոնք տարբեր ձեւի եկեղեցական կառավարութիւններ յառաջ բերին, ինչպէս նուիրապետական, երիցապետական եւ ժողովքական։ Սակայն, այս եկեղեցիներուն ո՛չ վարքը եւ ոչ ալ հաւատալիքները Եհովայի իշխանութիւնը կ’արտացոլացնէին։ Անոնք աստուածպետութիւններ չէին։
21, 22. (ա) Վերջին ժամանակին մէջ, Եհովա ինչպէ՞ս վերահաստատեց աստուածպետութիւնը։ (բ) Յաջորդիւ աստուածպետութեան մասին ի՞նչ հարցումներու պիտի պատասխանուին։
21 Իրերու այս դրութեան վերջին ժամանակի ընթացքին, ճշմարիտ Քրիստոնեաները պիտի զատուէին կեղծ Քրիստոնեաներէն։ (Մատթէոս 13։37–43) Ասիկա տեղի ունեցաւ 1919–ին, որ աստուածպետութեան պատմութեան մէջ առանցքային տարի մը եղաւ։ Այդ ժամանակ, Եսայեայ 66։8–ի փառաւոր մարգարէութիւնը կատարուեցաւ, ուր կ’ըսէ. «Ո՞վ լսեց այսպիսի բան մը, ո՞վ տեսաւ նման բան։ Միթէ երկիր մէկ օրուան մէ՞ջ կը ծնի, կամ ազգ մը մէկ անգամէ՞ն ծնաւ»։ Այս հարցումներուն պատասխանը թնթացնող այո՛ մըն էր։ 1919–ին, Քրիստոնէական ժողովքը անգամ մը եւս գոյութիւն ունեցաւ որպէս անջատ «ազգ» մը։ Արդարեւ աստուածպետական «երկիր» մը ծնաւ որպէս թէ մէկ օրուան մէջ։ Մինչ վերջին ժամանակը կը յառաջանար, այս նոր ազգին կազմակերպութիւնը վերաճշդումներու ենթարկուեցաւ, որպէսզի կարելի եղածին չափ առաջին դարու կազմակերպութեան նմանի։ (Եսայեայ 60։17) Բայց անիկա միշտ աստուածպետութիւն մըն էր։ Անիկա իր վարմունքով եւ հաւատալիքով միշտ արտացոլացուց Աստուածաշունչին մէջ Աստուծոյ կողմէ ներշնչուած օրէնքներն ու սկզբունքները։ Անիկա նաեւ միշտ ենթակայ էր գահակալուած Թագաւորին՝ Յիսուս Քրիստոսի։—Սաղմոս 45։17. 72։1, 2
22 Այս աստուածպետութեան ընկերակցո՞ղ մըն էք։ Անոր մէջ հեղինակաւոր դիրք մը ունի՞ք։ Եթէ այո, գիտէ՞ք ի՛նչ կը նշանակէ աստուածպետականօրէն վարուիլ։ Գիտէ՞ք ո՛ր թակարդներէն պէտք է զգուշանաք։ Վերջին երկու հարցումներուն պատասխանները նկատի պիտի առնուին յաջորդ յօդուածին մէջ։
◻ Աստուածպետութիւն մը ի՞նչ է։
◻ Իսրայէլ ի՞նչ կերպով աստուածպետութիւն մըն էր։
◻ Եհովա ի՞նչ կարգադրութիւն ըրաւ, թագաւորներուն յիշեցնելու համար որ Իսրայէլ աստուածպետութիւն մըն էր։
◻ Քրիստոնէական ժողովքը ի՞նչ կերպով աստուածպետութիւն մըն էր, եւ անիկա ինչպէ՞ս կազմակերպուած էր։
◻ Մեր օրերուն, աստուածպետական ի՞նչ կազմակերպութիւն հաստատուած է։[Ուսումնասիրութեան հարցումներ]
[Նկար՝ էջ 24]
Պոնտացի Պիղատոսին դիմաց, Հրեայ առաջնորդները Կայսրը ընդունեցին, քան թէ՝ Եհովայի աստուածպետականօրէն նշանակած Թագաւորը