Աւանդութիւնը կրնա՞յ անհամաձայն ըլլայ ճշմարտութեան հետ

ՄԱՐՏԻՆ ԼՈՒՏԵՐ համոզուած էր որ իրաւունք ունէր։ Ինք կը խորհէր որ Աստուածաշունչը իրեն նեցուկ կը կանգնէր։ Իսկ Լեհ աստղագէտ Կոպեռնիկոս իր կողմէ, կը խորհէր որ այդ ժամանակուան աւանդական հաւատալիքը՝ սխալ էր։

Ո՞ր հաւատալիքը։ Այն հաւատալիքը թէ երկիրը տիեզերքի կեդրոնն էր եւ թէ ամէն բան անոր շուրջ կը թաւալէր։ Կոպեռնիկոսի համար ճշմարտութիւնը այդ էր թէ երկի՛րը արեւուն շուրջ կը թաւալէր։ Լուտեր մերժեց այս գաղափարը, ըսելով. «Մարդիկ ականջ կու տան նոր մէջտեղ ելած աստղաբաշխի մը, որ ճիգ կը թափէ ցոյց տալու համար թէ երկիրը կը թաւալի եւ ո՛չ թէ՝ երկինքը կամ երկնքի հաստատութիւնը, արեւն ու լուսինը»։—History of Western Philosophy.

ԱՒԱՆԴԱԿԱՆ հաւատալիքները յաճախ բախումի մէջ եղած են իրողութիւններու, կամ ճշմարտութեան հետ։ Անոնք նոյնիսկ պատճառ կրնան ըլլալ որ մարդիկ վնասակար բաներ ընեն։

Ասիկա չի նշանակեր անշուշտ, որ աւանդութիւնը մի՛շտ հակառակ է ճշմարտութեան։ Պօղոս առաքեալ իր օրուան Քրիստոնեաները յորդորեց որ իրենց յանձնած աւանդութիւնները պահեն. «Արդ ձեզ կը գովեմ, որովհետեւ ... այն աւանդութիւնները որ ձեզի յանձնած եմ՝ կը պահէք»։—Ա. Կորնթացիս, 11։2, ՆԱ. տես նաեւ Բ. Թեսաղոնիկեցիս 2։14. 3։6։

«Աւանդութիւններ» ըսելով, Պօղոս ի՞նչ ըսել կ’ուզէր։ Խորաթափանց Ակնարկ Սուրբ Գրութիւններուն Վրայ (Անգլ.) գիրքը (Հատոր Բ. էջ 1118) կը նշէ թէ ‘աւանդութեան’ համար անոր գործածած Յունարէն բառը՝ պարատոսիս՝ կը նշանակէ բան մը որ «բերանացի կամ գրաւոր կերպով կը փոխանցուի»։ Անոր սահմանումն է «տեղեկութիւն, վարդապետութիւններ կամ սովորութիւններ, որոնք սերունդէ սերունդ փոխանցուած են, կամ մտածելակերպի եւ գործելակերպի հաստատուած կերպ մը եղած են»։a Քանի որ Պօղոս առաքեալի փոխանցած աւանդութիւնները լաւ աղբիւրէ մը կը բխէին, Քրիստոնեաները զանոնք պէտք էր պահէին։

Բացայայտ է ուրեմն, որ աւանդութիւնը կրնայ շիտակ կամ սխալ, լաւ կամ գէշ ըլլալ։ Բրիտանացի իմաստասէր Պէրթրան Ռասըլ, զոր օրինակ, ԺԶ. դարու Կոպեռնիկոսի նման անհատները կը գովէ, որոնք աւանդական հաւատալիքները հարցի տակ դնելու պարկեշտութիւնը ու քաջութիւնը ունեցան։ Անոնք «գիտակցութիւնը թէ հինէն ի վեր ընդունուած հաւատալիքները կրնան սխալ ըլլալ»։ Դուք ալ աւանդութեան կուրաբար չհետեւիլը իմաստութիւն կը նկատէ՞ք։—Բաղդատել Մատթէոս 15։1–9, 14։

Արդ, ի՞նչ կրնայ ըսուիլ կրօնական հաւատալիքներուն ու սովորութիւններուն մասին։ Կրնա՞նք ենթադրել որ անոնք շիտակ եւ անվնաս են։ Ինչպէ՞ս կրնանք գիտնալ։ Ի՞նչ պէտք է ընենք, երբ տեսնենք որ կրօնական աւանդութիւնները իրապէս հակառակ են ճշմարտութեան։ Յաջորդ յօդուածով նկատի պիտի առնուին այս հարցերը։

[Ստորանիշ]

[Նկարին աղբիւրը]

Լայփցիկի Համալսարան