Ɔya Ɔmigwo

Ɔtu gē ya uwɔ ekoohi ka ó gē lɔnɔ tu uwɔ ō lɛyitaajɛ? Ó ya Udefidi nōo wɛ ɔcɛ́ a lɛ a, ohigbu ɛnyā ó ba Ɔwɔico ɛba kahinii: “Yá um ká n lɛyítáajɛ gā uwɔ.” (Aíjē 51:12) Udefidi yihɔtu ku Ujehofa. Naana kpɔ a, ekoohi ó gē lɔnɔ tu ɔ ō lɛyitaajɛ, ɛgɔɔma nōó kē lɛ mla alɔ duu a. Ɔdiya a? Aflɛyi, alɔ lugwu ku íne obiya nōo gē ya ku alɔ hii lɛyitaajɛ ŋ. Ɔdā ɔmpa, eko doodu Ebilii gē ceyitikwu lɔfu lɔfu ō ya ku alɔ ya ikpɛyi olɔfu tu Ujehofa ɛgɛ nɛ ó ya lɛ a. (2 Ukɔ́r. 11:3) Ɔdā ɔmɛta, alɔ lā ipu ɛcɛ nōo le yɛ jila ta mla ācɛ nōó gē lɛyitaajɛ ŋ, ɔɔma wɛ “aálelékwū nōo gē gbō ācɛ nēe tá ō jāhɔ̄ lɛ Ɔwɔicō ā.” (Āfi. 2:2) Ohigbu ɛnyā, alɔ i cika ō nuunu tu unwu nɛ alɔ lɛ ō biya íne a foofunu ŋ, amáŋ alɔ cika ō ceyitikwu lɔfu lɔfu ō ta ojama duuma nɛ Ebilii mla ɛcɛ ku nu gē bi gē lɛ alɔ ō je piya ācɛ nōó gē lɛyitaajɛ ŋ ma. Alɔ cika ō ceyitikwu lɔfu lɔfu ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa mla ācɛ nɛ ó je íkwu ōhī lɛ uwa a. w23.10 6 ¶1

Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma uklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya eko nɛ ó le eŋkpɔ piya ejé a? Alɔ nwu ɛgɛ nɛ ɔcɛ cika ō tu iyi nu waajɛ a. Ujisɔsi i gwo ohigbu uklɔ idaago nɛ ó ya a ŋ, aku ɔkwɛyi a ba, ó lɛ eko duuma nɛ ó gwo ohigbu ɔdā nɛ ó ya a ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, eko doodu ó gē tu iyi nu waajɛ gē je owoofu a lɛ Adā nu. (Ujɔ́n. 5:19, 30; 8:28) Ɔdaŋ ku alɔ gē tu iyi alɔ waajɛ bɛɛka Ujisɔsi a, alɔ i gáā yɔ i gwo ipu ɔdā duuma nɛ alɔ gē ya a ŋ. Alɔ hii gwo lɛyikwu iyi alɔ ŋ, amáŋ alɔ gwo lɛyikwu Ɔwɔico ku alɔ nɛ alɔ lɛ ɛnɛɛnɛ ɛga ō gba ɔ ɛ̄gbā a. (Ujɛr. 9:23, 24) Alɔ je ojilima nōo wɛ aku nu a lɛ ɔ. Da ma, ɔdaŋ ka Ujehofa i ta alɔ abɔ ŋ, ó lɛ ɔdā olɔhi duuma nɛ alɔ géē lɔfu ya gla a? (1 Ukɔ́r. 1:26-31) Ɔdaŋ ku alɔ wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ, alɔ i gáā yɔ i dɔka ku ācɛ kéē cɛtra alɔ ohigbu ɔdā olɔhi nɛ alɔ ya lɛ ācɛ ɔhá ŋ. Ó gē jɛ alɔ ō jé ka Ujehofa má ɔdā nɛ alɔ ya a, ó klla jɛ ɔ eyī. (Má Umátiyu 6:2-4; Uhíb. 13:16) Ó lɛ aafu ŋ, alɔ gē cɛ lɛ Ujehofa gweeye eko duuma nɛ alɔ gbla Ujisɔsi ya klla tu iyi alɔ waajɛ.—1 Upít. 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Ɔwɔico bi Alelekwu Ihɔ ku nu le je otabɔ lɛ ɔyikpo Upɔlu, kóō ta Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔtu kwu ɔtu, kéē gbɛla kwu aɔdā ku ācɛ ɔhá. Ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu bi ukɔ́ ɔɔma le yuklɔ ipu ōjila ku ujɔ a? Oŋma lɛ ō bla ka abɔ alɔ dɔka ō ta ohi a, ɛgɔɔma nɛ ācɛ ɔhá dɔka ō ya lɛ duu a. Gbɛla nu ɔwɛ ɛgɛnyā ɛ. Ɔdaŋ ku a yɔ i kɛla mla aɔya ku uwɔ, a géē kɛla nwune jaa gbeeko nɛ uwa abɔyi uwa i gáā lɛ ɛga ō kɛla gɛ ŋ? Á gáā ya lɛ a ŋ ma! A dɔka kóō wɛ ɔka ō ka. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, ipu ōjila, alɔ dɔka ō jɛga lɛ ayinɛ alɛwa ɛgɛ nōó tɔɔtɛ lɛ kéē lɔfu ta ohi. Aku ɔkwɛyi a, ɔwɛ éyi nōo lɔhi fiyɛ nɛ alɔ lɔfu ta ayinɛ alɔ ɔtu kwu ɔtu a, wɛ ō jɛga lɛ uwa kéē lɔfu kɛla lɛyikwu ɔdā néē kpɔtuce a. (1 Ukɔ́r. 10:24) Ohigbu ɛnyā, alɔ lɔfu ya ku ohi ku alɔ kóō le kpii, ku eko kóō yɔ lɛ ācɛ alɛwa ō ta ohi. Ɔdaŋ ka ohi ku uwɔ kóō le kpii, a hii kɛla lɛyikwu ɔcɛla alɛwa ŋ. Ɔdaŋ ku a kɛla lɛyikwu ɛjɛɛji ɔdā nōo yɔ ipu ogwotu a, ɔdā nōo géē hile lɛ ācɛ ɔhá kéē ka a géē lɛ ligii a. w23.04 22-23 ¶11-13

Alɔ cika ō blakwu ɛgɛ nōó cɛgbá nɛhi lɛ ō ta ācɛ ɔhá abɔ, ofiyɛ duu oŋma lɛ ō tɔɔna. Ipu uklɔ ku ɔna ō ta ku alɔ, alɔ cika ō yɔ i ya opiyabɔ. Ācɛ nɛ alɔ gē tɔɔna lɛ uwa a lɛ ɛlá ō gbo ɛyɛɛyɛyi lɛyikwu Ɔwɔico, é klla ŋma ɛga ɛyɛɛyɛyi klla lɛ uculo ɛyɛɛyɛyi. Ɔyikpo Upɔlu wɛ ɔcɛ nōo ya opiyabɔ, alɔ kē lɔfu nwu ɛlā ŋma ocabɔ ku nu. Ujisɔsi lɛ Upɔlu fu kóō wɛ “ɔ̄cocɛ̄hɔ̄ kú aílɔ́wá ā.” (Uróm 11:13) Ohigbu ɛnyā, Upɔlu tɔɔna lɛ ācɛ Ujiyu, ācɛ Ugrisii, ācɛ nōo jé ɔkpá, ācɛ ipɔlɛ, ācɛ nōo lɛ íkwu ipu igɔmɛnti, mla aɔcɛ́. O ya ɛɛ ku ɛlā nɛ ó yɔ i nwu a kóō le yɛ fu ipu ɔtu ku ācɛ ɛyɛɛyɛyi nyā, Upɔlu ya “bɛ̄ɛka ɛdɔ kú ācɛ dóódu” a. (1 Ukɔ́r. 9:19-22) Ó gbɛla lipu lipu lɛyikwu ɛga nɛ ācɛ nɛ ó yɔ i kɛla lɛ uwa a ŋma mla ɔdā néē kpɔtuce a. Ɛnyā ya kóō piya ɛlā nɛ ó gē ka a abɔ, o ya ɛɛ kóō kɛla lɛ ɔnyɔɔnyɛ ku uwa ɔwɛ nōo gē pi uwa bla Ɔwɔico ajaajɛ. Alɔ abɔyi alɔ lɔfu ya lɔhi fiyɛ ɔwɛ nɛ alɔ gē tɔɔna a ɔdaŋ ku alɔ gē ya opiyabɔ, klla gbɛla lɛyikwu ɔwɛ olɔhi fiyɛ duu nɛ alɔ lɔfu bi le je otabɔ lɛ eyeeye ku ācɛ nɛ alɔ gē tɔɔna lɛ uwɔ a. w23.07 23 ¶11-12

Ācɛ o gbonɛnɛ wɛ ācɛ o lɔfu, é wɛ ācɛ ō kwaahi ŋ. Ó cɛgbá ɔfu ku ɔcɛ kóō yɔ cii eko nɛ ó yɔ ipu āhɔ̄ olɔnɔ. Ō gbonɛnɛ wɛ éyi ku “īkpō kú Alelékwū ā.” (Ugal. 5:22, 23) É gē bi ɛlā ku Ugrisii nōo wɛ ō “gbonɛnɛ” a yuklɔ ekoohi ō kɛla lɛyikwu ɔnya ku ipaci néē kwu ɔ u piya ɛ́bɛ́ ɔlɛ a. Gbɛla lɛyikwu ɔnya ku ipaci nōo gbɔɔ ō ya uce ɔwɛ ogbonɛnɛ a. Naana nɛ ɔnya a lɔfu ya uce ɔwɛ ogbonɛnɛ a, ó kē lɔfu kpɔ. Abɔ alɔ wɛ alɛɛcɛ a, ɛgɛnyá nɛ alɔ lɔfu ya ku alɔ gbonɛnɛ fiyɛ klla wɛ ācɛ ō lɔfu kpɔ a? Alɔ i gáā ya ɛnyā abɔyi alɔ gla ŋ. Alɔ lɔfu gbɔɔkɔ lɛ Ɔwɔico cɛɛ ku alɔ ba ɔ ɛba kóō je alelekwu ihɔ ku nu lɛ alɔ, nōo lɔfu ta alɔ abɔ ō lɛ ɛnɛɛnɛ uce ō ya nyā. Ó lɛ ācɛ alɛwa nōo nwu ō gbɔɔ ō ya ɛlā ɔwɛ ogbonɛnɛ fiyɛ ɛ. Ocabɔ mafu, alɛwa ku ayinɛ alɔ mafu ka é wɛ ācɛ o gbonɛnɛ eko nɛ ācɛ ceyitikwu ō ya uwa cɔnu a. Ɛnyā kē ta ācɛ ɔhá abɔ kéē gbɛla olɔhi lɛyikwu Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa.—2 Utím. 2:24, 25. w23.09 15 ¶3

Ipu ɛbɛ ohidaago éyi, ɔyikpo Ujɔni má anyakwɔcɛ ofu ce ɛnɛ ɔkpanco yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā. É cɛtra Ɔwɔico yɔ i ka kahinii: “A cíkā nēe ī cɛtra uwɔ, lɛ ojīlīmā ce uwɔ, klla cɛ̄tra uwɔ ohígbū ɔfú nɛ̄hi kú uwɔ.” (Mafú 4:10, 11) Aalelekwu otɛhɔ nōo hayi kpaakpa a lɛ aɛlā alɛwa nōo ya ɛɛ néē cika ō cɛtra Ujehofa. É yɔ mla ɔ ɔkpanco klla lɛ ɔ jé lɔɔlɔhi ɛ. É gē má ɛnɛɛnɛ auce ō ya ku nu ipu aɔdā nɛ ó ya a. Eko duuma néē má ɛgɛ nɛ Ujehofa gē ya odee lɛ a, ó gē lɛ abɔ kwu uwa ɔtu ō cɛtra ɔ. (Ujób. 38:4-7) Alɔ cika ō cɛtra Ujehofa ipu ɔkɔ ō gba ku alɔ duu. Alɔ lɔfu ya ɛnyā ŋma lɛ ō da ɔ ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ alɔ yihɔtu ku nu, mla ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ alɔ gē lɛ ojilima ce ɔ a. Eko duuma nɛ a gē jé klla gē klɔcɛ ku Ubáyíbu, ceyitikwu ku a lɛ abɔ kwu ɛnɛɛnɛ auce ō ya ku Ujehofa nōo he uwɔ ɔtu fiyɛ duu a. (Ujób. 37:23; Uróm 11:33) Oŋma ɔɔma, da Ujehofa ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya uwɔ lɛyikwu auce ō ya nyā a. Alɔ klla lɔfu cɛtra Ujehofa ohigbu ka ó gē ta alɔ abɔ mla ɛjɛɛji ayinɛ alɔ nōo wɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist a.—1 Usám. 2:1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

Ipu ihayi ku 1919, Ubabilɔn Nɛhi a i klla lɛ íkwu ikpɛyi ku ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico gɛ ŋ. Ipu ihayi ɔɔma, “ɔ̄cocɛ̄hɔ̄ nēé cíkā ō lɛ ɔtū ce ɔ́, nōo jéeyī” a, gbɔɔ ō yuklɔ lɔfu lɔfu o ya ɛɛ ku ācɛ nɛ ɛlā ku Ɔwɔico he uwa ɔtu a kéē lɔfu gbɔɔ ō yɛ ipu ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a. (Umát. 24:45-47; Ayis. 35:8) Uklɔ nɛ ācɛ ɔhá ya ŋma eko ikee o ya ɛɛ kéē tu ɔwɛ ɔɔma tu a, ta ācɛ nōo gáā gbɔɔ ō yɛ ipu ɔwɛ otiihɔ ɔɔma abɔ kéē nwu ɛlā alɛwa lɛyikwu Ujehofa mla ɔdā nōo wɛ ococɛ ku nu a. (Aíit. 4:18) Ó le tɔɔtɛ lɛ uwa ō gbɔɔ ō lā oyeeyi ku uwa ɛgɛ nɛ Ujehofa dɔka a. Ujehofa i leyice ku ācɛ ɔlɛ nu géē ya ɛjɛɛji opiyabɔ nōo cɛgbá a igbo ekponu ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, ó gbɔɔ ō lɛ ācɛ ɔlɛ nu tu yeŋee ɛmɛɛma. Ó géē wɛ ɔdā eeye nɛhi lɛ ɛjɛɛji alɔ, eko nōó géē tɔɔtɛ lɛ alɔ ō ya ɔdā nōo he Ɔwɔico ɔtu ipu ɛjɛɛji ɔdā nɛ alɔ gē ya a! Ɛjɛɛji ɔwɛ cɛgbá ka é yɔ i tu ɔ bi eko doodu o ya ɛɛ kóō yɔ āhɔ̄ olɔhi. Ŋmiifi ihayi ku 1919 a, uklɔ ku ɔwɛ ō tu bi a yɔ i gɔbu o ya ɛɛ kóō le tɔɔtɛ lɛ ācɛ alɛwa kéē nyɛɛ ŋma Ubabilɔn Nɛhi a. w23.05 17 ¶15; 19 ¶16

Ígwu Nōo Gē Leyi Kwu Ɔwa Ku Alɔ a, humayi nwu acɛnyilɔ nōo wɛ ipu ígwu ku aala ɔhá ɛlā ɛgɛ néē géē bi ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico jé ɔwɛ. Ayinɛ nōo gē je otabɔ lɛ uwa nyā hayi kpaakpa yɔ i yuklɔ alɛwa ipu ɔwa ku Ujehofa babanya. É kē le tutu lɔɔlɔhi ō yɔ i leyi kwu aala ku Ukraist a, igbihi néē lɛ ācɛ néē lɛ anu tu uwa ɛyi a kpo gā ɔkpanco. Ɛpleeko nɛ eko ku owe nɛhi a le ba, néē kwu ācɛ ohile néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi a u kpo gā ɔkpanco, ācɛ ɔlɛ Ujehofa nōo yɔ ipu ɛcɛ nyā a géē gɔbu yɔ i gba ɔ ɛ̄gbā kpaakpa. Alɔ ta Ujehofa ahinya ku ɛnɛɛnɛ ɔcɛ o gbo alɔ nɛ ó je lɛ alɔ Ujisɔsi Ukraist, nōo géē ta ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico abɔ kéē gɔbu yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa a. Alɔ jé ka ɛpleeko ɔɔma, opiyatɔha ku aéwo nɛ Ubáyíbu hi ka Ugɔgu ku Umagɔgu a géē gbɔɔ ō ya ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico ŋmo. (Isík. 38:18-20) Amáŋ o ya ŋmo ku eko kpii ɔɔma i gáā ya ku ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico kéē ma ō gba Ujehofa ɛ̄gbā ŋ. Ujehofa géē nya ācɛ ɔlɛ nu ta piii! Ipu ɛbɛ éyi nɛ ó má a, ɔyikpo Ujɔni má “ɛwa nɛ̄hi” ku aala ɔhá ku Ukraist a. É da Ujɔni ka “ɛwa nɛ̄hi” nyā wɛ ācɛ nōo “wi ŋmá eko kú ákanya nɛ̄hi ā á.” (Mafú 7:9, 14) Ohigbu ɛnyā, alɔ jé kpɔcii ka é géē lɛ ogbotu! w24.02 5-6 ¶13-14

Ɔdi nɛ alɔ lɔfu ya o ya ɛɛ ku alɔ miyɛ ɛhi ku alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico a? Alɔ lɔfu gbɔɔkɔ ō lɛ alelekwu ihɔ a, ō klɔcɛ ku Ubáyíbu, mla ō ya aɔdā nɛ ɔwa ku Ujehofa gē da alɔ ku alɔ ya bɛɛka ō gā ōjila ku ujɔ. Ō ya ɛnyā géē ta alɔ abɔ lɛ “īkpō kú Alelékwū ā.” (Ugal. 5:22, 23) Ɔwɔico gē je alelekwu ihɔ ku nu lɛ ācɛ nɛ ɛlá ō gbo mla uce ō ya ku uwa le yeŋee a. Ó gáā gɔbu yɔ i je alelekwu ihɔ ku nu lɛ alɔ ŋ, ɔdaŋ ka alɔ gɔbu yɔ i gbɛla aɔdobɔbi klla yɔ i ya aɔdobɔbi ɔɔma. (1 Utes. 4:7, 8) O ya ɛɛ ku alɔ gɔbu yɔ i miyɛ ɛhi ku alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico a, alɔ i cika ō “leyī gwō olɛhɔ̄ kú ācomɛ́ɛbɛ kú Ɔwɔicō bónū ŋ́.” (1 Utes. 5:20) Ipu ɔgba nyā, “olɛhɔ̄” a lɛ ō ya mla ɛlā nɛ Ujehofa gē nwu alɔ o bu ipu alelekwu ihɔ ku nu, kwu aɛ̄nɛ̄ ō tɛɛma kwu ɛ̄cī ku Ujehofa mla eko nɛ alɔ lā anu babanya a. Alɔ i gē gbɛla ka ɛ̄cī ku Ujehofa amāŋ Amagɛdɔn i gáā wa eko nɛ alɔ yeeyi a ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, alɔ gē gbɛla lɛyikwu ɛ̄cī ɔɔma ŋma lɛ ō yɔ i lā oyeeyi ku alɔ “ɛ́gɛ́nɛ̄ Ɔwɔicō dɔɔ̄kā ā.”—2 Upít. 3:11, 12. w23.06 12 ¶13-14

Abɔ alɔ wɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist a, ɔdi nɛ alɔ cika ō ya eko duuma nɛ alɔ lɛ ifoto ku ācɛ otɔhɛwa má acigili a? Alɔ kwu eyī ku alɔ u ŋma anu boobu. Ō ya ɔɔma géē tɔɔtɛ lɛ alɔ fiyɛ ɔdaŋ ku alɔ bla ka ɔdā ocɛgbá fiyɛ duu nɛ alɔ lɛ a, wɛ ɛma ku alɔ mla Ujehofa. Aifoto ōhī nōó kóō wɛ ifoto ku ācɛ otɔhɛwa piii ŋ ma, lɔfu ya ku ɛlá ku aja ō gbo amāŋ ikpo ɔnyā ō ce kóō wa ipu ɔtu ku alɔ. Ɔdiya nɛ alɔ cika ō ta ō má uwa a? Ohigbu ka alɔ i dɔka ō ya ɔdā duuma nōo géē cɛ lɛ alɔ lɛ ɛlá ku aja ō gbo amāŋ ikpo ɔnyā ō ce ŋ. (Umát. 5:28, 29) Ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ éyi nōo lé ka u David nōo ŋma u Thailand a kahinii: “N gē da iyi um ɔka kahinii: ‘Ɔdaŋ nɛ ifoto a i kóō wɛ ifoto ku ācɛ otɔhɛwa ŋ naana, ɔtu géē he Ujehofa ɔdaŋ ka um gɔbu yɔ i má ɔ?’ Ɛdɔ ɛlá ō gbo ɛgɛnyā gē ta um abɔ ya ɛlā ɔwɛ ku ijeeyi.” Ō yuufi ō ya ɔdā duuma nōo géē cɛ lɛ Ujehofa cɔnu, géē ta alɔ abɔ ō ya ɛlā ɔwɛ ku ijeeyi. “Ɔ̄cɛ dúúmā nōo gē lɛ ojīlīmā ce Óndú ā klla gē lɛyítáajɛ lɛ ɔ́ ā, gbɔɔ́ ō jéeyī ɛɛ́.” w23.06 23 ¶12-13

“Inū” a lɔfu wɛ aujɔ ɛyɛɛyɛyi nɛ alɔ lɛ a. Ɛpleeko ku owe nɛhi a, Ujehofa cokonu ka anuɔ géē je ogbotu lɛ alɔ ɔdaŋ ku alɔ gɔbu yɔ i gba ɔ ɛ̄gbā mla ayinɛ alɔ. Ohigbu ɛnyā, alɔ cika ō ceyitikwu lɔfu lɔfu babanya ō yihɔtu ayinɛ alɔ. Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, alɔ lɔfu nya oyeeyi ku alɔ ta! “Ɛ̄cī nōo cɛgbá nɛ̄hi nɛ̄ Óndú ā í kɛpɔ̄ tū ācɛ ā” géē wɛ eko olɔnɔ lɛ ɛjɛɛji alɛɛcɛ. (Usɛf. 1:14, 15) Ācɛ ɔlɛ Ujehofa géē má owe duu. Amáŋ ɔdaŋ ku alɔ le tutu taajɛ babanya, ó géē tɔɔtɛ lɛ alɔ ō yɔ cii mla ō je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá. Alɔ géē lɔtu unwalu duuma nɛ alɔ lɔfu lɛ a. Ɔdaŋ ka ayinɛ alɔ yɔ i má owe, alɔ géē ya ɔdā nɛ alɔ ya gla ō je otabɔ lɛ uwa ŋma lɛ ō mafu eyinyinyi lɛ uwa, mla ō je ɔdā néē cɛgbá a lɛ uwa. Ɔdaŋ ku alɔ kē nwu ō yihɔtu ayinɛ alɔ babanya, alɔ géē mafu ihɔtu lɛ uwa ɛcɔbu. Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, Ujehofa géē hɔha ce alɔ mla oyeeyi opiyoo ipu ɛcɛ ɛyipɛ a nɛ ɛjɛɛji amiya mla owe i gáā yɔ gɛ ŋ ma.—Ayis. 65:17. w23.07 7 ¶16-17

Igbalɛwa Ubáyíbu gē hi ācɛ nōo hayi kpaakpa lɛ Ujehofa a ka ācɛ nōo lɔfu. Amáŋ ó wɛ eko doodu néē gē lɔfu néē cɛgbá a ŋ. Ocabɔ mafu, ó lɛ ekoohi nɛ ɔtu gē ya Udefidi nōo wɛ Ɔcɛ́ a ka ó lɔfu bɛɛka “ɔlɛ́ nɛ̄ ɛfu yɛ ɔ́ jīla tá biílí ā,” amáŋ ó lɛ ekoohi nɛ abɔ gē hɛ ɔ iyē nɛ ó klla gē “yúufi.” (Aíjē 30:7) Alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico lɛ ɔfu tu Usamsin iyē nɛɛnɛhi. Amáŋ Usamsin jé ka ɔdaŋ ka ó lɛ ɔfu nōo gē ŋma ɛgiyi Ɔwɔico a ŋ, ó géē “kwáahi bɛ̄ɛka ācɛ ɔlamu ɔhá ā.” (Ācoh. 14:5, 6; 16:17) Ujehofa wɛ ɔcɛ nōo lɛ ɔfu tu ācɛ nōo gba ɔ ɛ̄gbā kpaakpa a iyē a. Ɔyikpo Upɔlu abɔyi nu jé ka anuɔ cɛgbá ɔfu nōo gē ŋma ɛgiyi Ujehofa a. (2 Ukɔ́r. 12:9, 10) Ó lɛ unwalu ku ōcē. (Ugal. 4:13, 14) Ekoohi, ó gē lɔnɔ tu ɔ nɛhi ō ya ɔdā okpaakpa a. (Uróm 7:18, 19) Ekoohi ó klla gē lɛ ɔtooplico lɛyikwu ɔdā nōo lɔfu ya da ɔ a. (2 Ukɔ́r. 1:8, 9) Naana kpɔ a, eko nɛ abɔ lɛ hɛ Upɔlu iyē, ó gē lɛ ɔfu nɛ ó cɛgbá a. Ɛgɛnyá a? Ujehofa lɛ ɔfu nɛ Upɔlu cɛgbá o ya ɛɛ kóō lɔtu āhɔ̄ olɔnɔ a je lɛ ɔ. w23.10 12 ¶1-2

Ɔdaŋ ka ɔtu gē ya alɔ ekoohi bɛɛka alɔ i cɛgbá ŋ, alɔ cika ō bla ka Ujehofa abɔyi nu pi alɔ bla iyi nu a. (Ujɔ́n. 6:44) Ó gē má auce ō ya olɔhi nɛ alɔ lɛ a nɛ alɔ abɔyi alɔ i kóō jé lɛyikwu ɔ ŋ ma, ó kē jé ɛdɔ ɔcɛ nɛ alɔ wɛ ɔkwɔɔkwɛyi a. (2 Úklɔ́ 6:30) Ohigbu ɛnyā, alɔ lɔfu lɔtuce ɔ eko nɛ ó ka ka alɔ cɛgbá nɛhi a. (1 Ujɔ́n. 3:19, 20) Gbɔbu ɛɛ ku alɔ nwu ɛlā ɔkwɛyi a, ōhī ku alɔ ya aɔdā ōhī nōo gē cɛ lɛ ɔtu je unwalu lɛ alɔ jaa kwu icɛ. (1 Upít. 4:3) Ācɛ ōhī nōo kóō yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa a, lɔfu yɔ i nya mla ɛga néē gē ya lɔhi ŋ ma. Awɔ a bɛɛ? Ɔtu gē ya uwɔ ekoohi bɛɛka Ujehofa i gáā je íne obiya ku uwɔ ya uwɔ ɛhi gla ŋ? Ɔdaŋ ka ó lɛ a, alɔ lɔfu lɛ ɔtu ō tu kwu ɔtu ō jé ka ācɛ ōhī nōo kóō yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa a, yɔ i nya mla ɔtu ogbenyi ɛgɔɔma duu. Ocabɔ mafu, ɔtu biya lɛ ɔyikpo Upɔlu nɛɛnɛhi eko nɛ ó gbɛla lɛyikwu aíne obiya ku nu a. (Uróm 7:24) Ku ɛlā ɔkwɛyi a, Upɔlu le piyabɔ ŋma íne ō biya ku nu klla lɛ ubatisim ya ɛ. Naana kpɔ a, ó leyi má iyi nu ka anu i “tīile ŋ́ fíyɛ́ dúú ipú odúúdú ācotɛ̄hɔ̄ á,” klla hi iyi nu ka “otrɛ̄yí” ku ācɛ o biya íne.—1 Ukɔ́r. 15:9; 1 Utím. 1:15. w24.03 27 ¶5-6

Ɛlā éyi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ōmiya obɔbi nɛ Ɔcɛ́ Ujɛhowasi ya a, wɛ ka alɔ cɛgbá ō fu aɔkpa nōo yihɔtu ku Ujehofa klla dɔka ō ya ɔdā nōo he ɔ ɔtu a. Aɔkpa nyā géē ta alɔ abɔ ō ya aɔdā olɔhi. Alɔ lɔfu wɛ ɔkpa ku ācɛ nōo lé ɔnyakwɔcɛ lɛ alɔ amāŋ ācɛ nɛ alɔ kóō lé lɛ uwa. Bla, ka Ujɛhoyada lé ɔnyakwɔcɛ lɛ Ujɛhowasi nōo wɛ ɔkpa ku nu a nɛɛnɛhi. Lɛyikwu ɛdɔ ācɛ nɛ a fu kéē wɛ aɔkpa ku uwɔ a, a lɔfu da iyi uwɔ ɔka kahinii: ‘Aɔkpa ku um gē ta um abɔ ku um ya ku ɔtu okpoce nɛ um lɛ lɛ Ujehofa a kóō yɔ i lɔfu fiyɛ? É gē ya ɔdā néē ya gla a kéē lɛyitaajɛ lɛ ɔ klla gē ta um ɔtu kwu ɔtu ō ya lɛ a? É gē kɛla lɛyikwu Ujehofa mla aɛlā ɔkwɛyi néē nwu ŋma ipu Ubáyíbu a? É gē tu um ukɔ́ amāŋ pi um ahɔ̄ eko duuma nɛ um cɛgbá nu?’ (Aíit. 27:5, 6, 17) Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ɔdaŋ ka aɔkpa ku uwɔ i yihɔtu ku Ujehofa ŋ, á cɛgbá ō ya ɔkpa mla uwa ŋ. Amáŋ ɔdaŋ ku aɔkpa ku uwɔ yihɔtu ku Ujehofa, é géē ta uwɔ abɔ eko doodu!—Aíit. 13:20. w23.09 9-10 ¶6-7

Ɛlā ku Ugrisii néē hi ka Alpha a wɛ ikpɛla aflɛyi a, ɛlā ku Ugrisii néē hi ka Omega a kē wɛ ikpɛla amoomɛ a. Oŋma lɛ ō ka ka anuɔ wɛ “aflɛ́yí [Alpha] mɛ́mla ámōōmɛ [Omega] á,” Ujehofa ta alɔ abɔ ō jé peee ka eko duuma nɛ ó gbɔɔ ō ya odee, ó géē ya ɔdā ɔɔma jila piii. Igbihi nɛ Ujehofa lɛ Adam mɛmla Iifu ya a, ó da uwā kahíníī, “Aá ma ayí alɛwa kú aá nyīla tū ipú ɛcɛ. Cɛ́ɛ́ kú aá mīyɛ ɛcɛ tābɔ̄.” (Ohút. 1:28) Ɛpleeko ɔɔma, Ujehofa lɛ ɔdā nɛ ó bi ɔtu lɛyikwu ɛcɛ mɛmla alɛɛcɛ a mafu. Ɔɔma wɛ aflɛyi a, amāŋ ɛlā néē hi ka “Alpha” a. Eko nɛ ó kwu ɔdā nɛ ó bi ɔtu a i ya jila nɛ ayi ku Adam mɛmla Iifu nōo lɛyitaajɛ lɛ ɔ a kwu ɛcɛ nyā i miyɛ tabɔ, klla kwu ɔ u piya Uparadais, ɔɔma gáā wɛ ámōōmɛ a, amāŋ ɛlā néē hi ka “Omega” a. Igbihi nɛ Ujehofa lɛ ɛjɛɛji aɔdā nōo yɔ “ɔkpáncō mɛ́mla ɛcɛ mɛ́mla aɔ́dā dóódu nēe bá ipú nū ā” ya kwɛyi a, ó kɛla ɔhá nōo mafu ka ɔdā nɛ ó bi ɔtu a géē ya jila piii. Ó lɛ ɛ̄cī ɔmɛ ahaapa a miya taajɛ, ō bi le ya ku ɔdā nɛ ó bi ɔtu lɛyikwu alɛɛcɛ mɛmla ɛcɛ a kóō le ya jila. Ohigbu ɛnyā, eko nɛ ó ka ka ɛ̄cī ɔmɛ ahaapa a wɛ ɛ̄cī otiihɔ a, ó lɛbɛɛka ó yɔ i ka ka ɔdā nɛ ó bi ɔtu a, ó géē ya ɔ jila oŋmɛyi ku ɛ̄cī ɔmɛ ahaapa a.—Ohút. 2:1-3. w23.11 5 ¶13-14

Iyawu olɔnɔ nɛ ācɛ Ujiyu a géē cɛgbá ō yɛ ŋma éwo ku Ubabilɔn gā Isrɛlu a lɔfu je bɛɛka ɔya ɛnɛ a, amáŋ Ujehofa cokonu ka ɔdā duuma nōo géē ci uwa ŋma iyawu ɔɔma, ó géē fu ɔ. Ācɛ Ujiyu nōo hayi kpaakpa ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa a, jé ka itene ō cigbihi gā ajɛ ku Isrɛlu a fiyɛ ɔdā duuma néē géē cɛgbá ō leyi gwo ɔ bonu a. Itene nōo fiyɛ duu a lɛ ō ya mla ɛ̄gbā ō gba ku uwa. Ɛga ō gba Ujehofa ɛ̄gbā duuma i yɔ Ubabilɔn ŋ. Ācɛ Isrɛlu a i lɛ ede duuma néē géē bi le gwɛɛya ɛgɛ nɛ Íne ku Umosisi cɛgbá a ŋ, ōmiya ku acogwɛɛya duuma i kē yɔ nōo géē gwɛɛya a kwɛyi uwa ŋ. Ācɛ nōo klla gē gba aɔwɔ ɔhá ɛ̄gbā a, fiyɛ ācɛ nōo gē lɛ ojilima ce Ujehofa amāŋ gē lɛyitaajɛ lɛ ɔwɛ nɛ ó dɔka ku alɔ lā oyeeyi a. Ohigbu ɛnyā, ācɛ Ujiyu nōo yihɔtu ku Ujehofa a yɔ i leyice ō cigbihi gā ɔlɛ uwa, ɛga néē lɔfu lɛ ɛ̄gbā ō gba ku ɔkwɛyi a kwaajɛ kpɔ a. w23.05 14-15 ¶3-4

Alɔ cɛgbá otabɔ ku alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico, o ya ɛɛ ku alɔ yɔ i lā oyeeyi ku alɔ “bɛ̄ɛka ācɛ nēe wɛ ákú ɔlá ofíyajɛ ā.” Ɔdiya a? Ohigbu ka ó wɛ ɔdā ō tɔɔtɛ ō yɔ yeŋee ipu ɛcɛ nyā nōo le mu mla aja ō gbo amāŋ ikpo ɔnyā ō ce a ŋ. (1 Utes. 4:3-5, 7, 8) Alelekwu Ihɔ ku Ɔwɔico lɔfu ta alɔ abɔ ō ta ɛlá ō gbo ku ācɛ nōo yɔ ipu ɛcɛ nyā, nōó gē leyi má ɛlā ɔwɛ nɛ Ujehofa gē ya a ŋ ma. Alelekwu Ihɔ ku Ɔwɔico klla lɔfu ta alɔ abɔ ō “yá ɛjɛ̄ɛ̄jī aɔ́dā nōo lɔhi [mɛmla] aɔ́dā nēe le kpaakpa” a. (Āfi. 5:9) Ɔwɛ éyi nɛ alɔ lɔfu miyɛ alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico a wɛ oŋma lɛ ō gbɔɔkɔ ku nu. Ujisɔsi da alɔ ka Ujehofa géē “je Alelékwū Ihɔ lɛ ācɛ nēe bá ŋmá ɛgiyí nū ā.” (Ulúk. 11:13) Eko duuma nɛ alɔ kē yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā tɔha ipu ōjila ku ujɔ ku alɔ, alɔ klla gē miyɛ alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico. (Āfi. 5:19, 20) Ɔwɛ olɔhi nɛ alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico a gē lɛ abɔ kwu alɔ iyē a, géē ta alɔ abɔ ō lā oyeeyi ku alɔ ɔwɛ nōo he Ɔwɔico ɔtu a. w24.03 23-24 ¶13-15

A cɛgbá uce ō ya ku o gbeyi cii fiyɛ? Ó lɛ a, gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa lɛyikwu ɔ. Ō gbeyi cii wɛ éyi ku ikpo ku alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico. (Ugal. 5:22, 23) Ohigbu ɛnyā, alɔ gē ba Ujehofa ɛba kóō je alelekwu ihɔ ku nu lɛ alɔ, o ya ɛɛ kóō ta alɔ abɔ ō lɛ uce ō ya nyā. Ɔdaŋ ku alɔ má iyi alɔ ipu āhɔ̄ nōo ya kóō lɔnɔ tu alɔ ō gbeyi cii, alɔ cika ō ‘gɔbu yɔ i ba Ɔwɔico ɛba’ ku alelekwu ihɔ ku nu kóō ta alɔ abɔ ō lɛ uce kóō gbeyi cii. (Ulúk. 11:13) Alɔ klla lɔfu ba Ujehofa ɛba kóō ta alɔ abɔ ō leyi má ɛlā ɛgɛ nɛ ó gē leyi má ɔ lɛ a. Igbihi nɛ alɔ lɛ ɔkɔ gba, alɔ cɛgbá ō ya ɔdā nɛ alɔ ya gla ō gbeyi cii ɛ̄cī doodu. Ɔdaŋ ku alɔ gɔbu yɔ i gbɔɔkɔ ku alɔ lɛ uce kóō gbeyi cii nɛ alɔ klla gē ceyitikwu ō mafu uce ō ya nyā, Ujehofa géē ta alɔ abɔ ō lɛ uce ō ya nyā fiyɛ ɔdaŋ ku alɔ kóō wɛ ācɛ nōó gē gbeyi cii gbɔbu ŋ naana. Ō gbɛla lipu lipu tu aocabɔ nōo yɔ ipu Ubáyíbu a gē tabɔ. Ubáyíbu lɛ ocabɔ alɛwa ku ācɛ nōo lɛ uce kóō gbeyi cii a. Ŋma lɛ ō gbɛla lipu lipu tu aocabɔ nyā, alɔ lɔfu nwu ɛlā lɛyikwu ɔwɛ ɛyɛɛyɛyi nɛ alɔ lɔfu mafu uce kóō gbeyi cii a. w23.08 22 ¶10-11

Ujisɔsi cɛ lɛ Ɔyikpo Upita le jé kpɔcii ka Ujehofa géē ya aɔdā nōo wɛ ɛgbá ku nu a. Ujisɔsi nōo heyi ŋma ɔlekwu a ya ku Upita mla ayikpo ɔhá a kéē lɛ ɛbeenyi kwu ɔwɛ ohidaago kpɔ. (Ujɔ́n. 21:4-6) Ó lɛ aafu ŋ, uklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya nyā cɛ lɛ Upita jé kpɔcii ka ó géē tɔɔtɛ lɛ Ujehofa ō ya aɔdā nōo wɛ ɛgbá ku nu a. Á jé ŋ, ɔdā nōo ya nyā ta Upita abɔ kóō blakwu ɛlā ku Ujisɔsi, eko nɛ ó ka ka Ujehofa géē ya aɔdā nōo wɛ ɛgbá ku ācɛ nōo je ‘ɔtū kú uwa kwu ō jɛga lɛ Ɔwɔicō kóō le ɔcɛ́ lé ipu oyēeyī kú uwa, cɛ́ɛ́ kéē bá ī yá ɔdā nōó tíne kéē yá ā fíyɛ́ ɔdā ɔhá dúúmā.’ (Umát. 6:33) Ɛjɛɛji aɔdā nōo ya nyā ta Upita abɔ kóō lɛ uklɔ ku ɔna ō ta a ta aflɛyi ipu oyeeyi ku nu ikɔkɔ ɔhi ku ɛbeenyi ō kwu ku nu a. Ó tɔɔna mla ɔtu ō lɛ ɛ̄cī ku Upɛntikɔsi 33 Eko Ku Ukraist a, ɛnyā kē je otabɔ lɛ utanjan alɛwa ku ācɛ kéē miyɛ ɔkoolɔhi a. (Ācot. 2:14, 37-41) Oŋma ɔɔma, ó je otabɔ lɛ ācɛ nōo ŋma Usameria mla ācɛ nōó wɛ ācɛ Ujiyu ŋ kéē nwu ɛlā lɛyikwu Ujisɔsi klla yɛce ɔ. (Ācot. 8:14-17; 10:44-48) Ó lɛ aafu ŋ, Ujehofa bi Upita yuklɔ ɔwɛ nōó lɛ ɛdɔ ŋ kóō bi ācɛ ŋma ɛga ɛyɛɛyɛyi wa ipu ujɔ ku nu. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

Ihayi ɛpa igbihi nɛ ācɛ Ubabilɔn lɛ Ujɛrusalɛm cataajɛ a, Unebukadinesa nōo wɛ ɔcɛ́ ku Ubabilɔn a na ɔna obɔbi éyi lɛyikwu ojibo nɛhi. Ó lɛ ɔ́da je lɛ ɛjɛɛji ācɛ ō jeeyi ku nu, kwu Udaniyɛlu abɔyi nu, kéē da ɔ ɔdā nɛ ó na ɔna ku nu a mla ɔdā nōo wɛ ɛyi ku nu a. Ɔdaŋ ka é ya lɛ a ŋ, ó géē je ɛjɛɛji uwa kpo ŋmo. (Udán. 2:3-5) Udaniyɛlu cɛgbá ō ya odee fiyaa, ɔdaŋ ka ó ya lɛ a ŋ, ācɛ alɛwa géē kwū. Ó le yɛ “tá ipú inu ɛgiyī ɔcɛ́nɛ̄hi gaá le ɔkɔ gbā lɛ ɔ̄ kú ɔcɛ́nɛ̄hi kóō lɛ eko je lɛ anúɔ, cɛ́ɛ́ ka anúɔ géē lɛ ɔ̄na ā mɛ́mla ɛyí nū ā kpó ka lɛ ɔcɛ́.” (Udán. 2:16) Ɛnyā mafu ka Udaniyɛlu lɛ ɔtu klla lɛ ɔtu okpoce. Ubáyíbu i da alɔ ka Udaniyɛlu ka ɛyi ɔna duuma jejee ɛ ŋ. Ó da aoklobiya ku nu “kéē gbɔ̄ɔkɔ lɛ Ɔwɔicō kú ɔkpáncō ā kóō ményinyi uwā, ohígbū ɔdōtayínū nyā.” (Udán. 2:18) Ujehofa lɛ ɔkɔ ō gba nyā cila. Mla otabɔ ku Ɔwɔico, Udaniyɛlu lɛ ɛyi ɔna ku Unebukadinesa da ɔ. Ɛnyā ya ku Udaniyɛlu mla aoklobiya ku nu a ka é hii kwū ŋ. w23.08 3 ¶4

Gbɛla lɛyikwu itene nɛ a lɔfu lɛ ɔdaŋ ku a gbeyi cii. Ɔdaŋ ku alɔ gē gbeyi cii, alɔ géē lɛ eeye fiyɛ, alɔ i klla gáā lɛ ɔtooplico fiyɛ ɔfu ŋ. Ohigbu ɛnyā, ō gbeyi cii lɔfu ya ku alɔ gbɛla lɔhi klla lɛ ɔbɔla ku ɔkpiye. Ɔdaŋ ku alɔ gē gbeyi cii mla ācɛ ɔhá, alɔ géē jɔɔnyɛ ɛnɛɛnɛ ɛma mla uwa. Ujɔ ku alɔ géē piyatɔha fiyɛ. Ɔdaŋ ka ɔcɛ lɛ ɔdā okwiye ya alɔ nɛ alɔ i kē cɔnu fiyaa ŋ, alɔ gē ya ku unwalu a kóō je fiyɛ abɔ ŋ. (Aíjē 37:8; Aíit. 14:29) Amáŋ itene nōo fiyɛ duu a, wɛ ka alɔ gē gbla Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco a ya klla gē tubla ɔ ajaajɛ fiyɛ. Ó lɛ aafu ŋ, ō gbeyi cii wɛ ɛnɛɛnɛ uce ō ya nōo gē tiile lɛ ɛjɛɛji alɔ! Ó gē tɔɔtɛ eko doodu ō gbeyi cii ŋ, amáŋ mla otabɔ ku Ujehofa, alɔ lɔfu gɔbu yɔ i lɛ uce ō ya nyā fiyɛ. Abɔ alɔ kē yɔ i gbeyi cii ku ɛcɛ ɛyipɛ a kóō wa a, alɔ lɔfu lɔtuce kpɔcii ka “eyī kú Óndú ā kwu ācɛ nēe gē [gbeyi nu] ā. Ó klla ī gbō uwā ohígbū ihɔtū nɛ̄ ó lɛ lɛ uwá eko dóódu ā.” (Aíjē 33:18) Alɔ lɛ ɔtu ku alɔ ya ekponu eko doodu ō gɔbu yɔ i gbeyi cii. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

Ujɛmisi lɛ ɔ teyi peee ka ɔcɛ lɔfu ka ka anuɔ lɛ ɔtu okpoce, amáŋ uce ō ya ku nu mafu ka ó lɛ ɔtu okpoce ŋ. (Ujɛ́m. 2:1-5, 9) Ujɛmisi klla kɛla lɛyikwu ɔcɛ éyi nōo má ‘ɔyinɛ éyi nōó lɛ īlī o cɛgbá ō tū ohi ŋ́, nōó kē má ɔdōlé nɛ̄ ó ī lé ɛ̄cī ɔ́ɔmā ŋ́,’ amáŋ nōo ta ō je otabɔ nɛ ó cɛgbá a lɛ ɔ a. Ɔdaŋ nɛ ɔcɛ ɔɔma kóō ka ka anuɔ lɛ ɔtu okpoce, uce ō ya ku nu mafu ka ó lɛ ɔtu okpoce ŋ. (Ujɛ́m. 2:14-16) Ujɛmisi kɛla lɛyikwu Urehabu ka ó wɛ ocabɔ ku ɔcɛ nōo mafu oŋma lɛ uce ō ya ku nu, ka ó lɛ ɔtu okpoce. (Ujɛ́m. 2:17, 25) Ó po ɛlā lɛyikwu Ujehofa klla jé ka anu yɔ i je otabɔ lɛ ācɛ ku Isrɛlu a. (Ujós. 2:9-11) Ó mafu ka ó wɛ ɔcɛ nōo lɛ ɔtu okpoce oŋma lɛ uce ō ya ku nu. Ó lɛ ogbotu je lɛ ācɛ Isrɛlu ɛpa nōo nyɔ gáā jila ajɛ a tayinu, eko nɛ oyeeyi ku uwa kwu ikwū ajaajɛ a. Ohigbu ɔtu okpoce nɛ ó mafu nyā, Ujehofa leyi má Urehabu ka ó wɛ ɔcɛ nōo hayi kpaakpa ɛgɛ nɛ ó leyi má Ebraham a. Alɔ nwu ŋma ocabɔ ku Urehabu ka ó cɛgbá ku alɔ mafu oŋma lɛ uce ō ya ku alɔ, ku alɔ lɛ ɔtu okpoce. w23.12 5-6 ¶12-13

Abɔ alɔ wɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist a, alɔ i dɔka ō jɛyi ku aɛlā ɔkwɛyi ligii ligii nōo yɔ ipu Ubáyíbu a foofunu ŋ. Mla otabɔ ku alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico, alɔ le tutu ō nwu “ɛjɛ̄ɛ̄jī ɔdā dóódu, ó kōō wɛ ɛlá nɛ̄ Ɔwɔicō gbo tayínū ā.” (1 Ukɔ́r. 2:9, 10) A lɔfu ya oklɔcɛ ŋma lɛ ō jila ɛlā má lipu lipu oŋma lɛ ō bi ɔtu ku a dɔka ō tubla Ujehofa ajaajɛ. Ocabɔ mafu, a lɔfu jila ɛlā má lɛyikwu ɛgɛ nɛ ó mafu ihɔtu lɛ ācɛ nōo gba ɔ ɛ̄gbā ɛpleeko ku ikee a, mla ɛgɛ nɛ ɔɔma mafu ka ó yihɔtu ku uwɔ duu a. A klla lɔfu klɔcɛ lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ujehofa dɔka ku ācɛ Isrɛlu kéē gba ɔ ɛ̄gbā a, cɛɛ a lɛ ɔɔma miya mla ɛgɛ nɛ ó dɔka ku alɔ gba ɔ ɛ̄gbā babanya a. Amāŋ a lɔfu klɔcɛ lipu lipu lɛyikwu aakacɛ nɛ Ujisɔsi ya jila eko nɛ ó yɔ i yuklɔ ku ɔna ō ta ku nu ipu ɛcɛ nyā a. A lɔfu lɛ eeye nɛhi ō klɔcɛ lɛyikwu aɛlā nyā mla otabɔ ku Watch Tower Publications Index amāŋ Research Guide for Jehovah’s Witnesses. Ō ya oklɔcɛ ku Ubáyíbu lipu lipu lɔfu ta uwɔ abɔ ku ɔtu okpoce ku uwɔ kóō lɔfu, klla lɔfu ta uwɔ abɔ “ká ā lɛ odée jé lɛyíkwu Ɔwɔicō.”—Aíit. 2:4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

Ɛyi ɛlā ku Upita ipu ɔgba nyā wɛ ka ihɔtu ku alɔ i cika ō lɛ ɛji ŋ. Aya ɔmpa ku ɔgba nyā kɛla lɛyikwu ɔdā nɛ alɔ géē ya ɔdaŋ ka ɔcɛ ɔmpa alɔ he alɔ ɔtu a. Ó ka ɔ géē ta alɔ abɔ ō je íne ō biya ku ayinɛ alɔ ya uwa ɛhi. Alɔ leyi yɛ ocabɔ mafu nyā. Alɔ leyi yɛ ɔ ka ó lɛ utebulu éyi nɛ upɛnti néē bi le ya ɛyi ku nu a gbɔɔ ō je ca. Ó lɔfu tɔɔtɛ ō kwu ili u kpo kla anu, ó wɛ ɛga nōo ca a foofunu nóó, amáŋ ɛjɛɛji ɛyi utebulu a. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, ɔdaŋ ka alɔ yihɔtu ku ayinɛ alɔ, alɔ lɔfu je ɛjɛɛji “ínoōbīya” ku uwa ya uwa ɛhi. Ihɔtu nɛ alɔ lɛ lɛ ayinɛ alɔ a cika ō lɔfu nɛɛnɛhi nōo géē ya ku alɔ lɔfu je inyileyi ku uwa ya uwa ɛhi, ɔdaŋ nɛ ɔɔma kóō lɔnɔ ō ya naana. (Ukól. 3:13) Ɔdaŋ ku alɔ gē je ya ācɛ ɔhá ɛhi, alɔ gē mafu ka ihɔtu nɛ alɔ lɛ lɛ uwa a lɔfu, alɔ klla géē cɛ lɛ ɔtu he Ujehofa. w23.11 11-12 ¶13-15

Eko nɛ ó wɛ ihayi ofu ce ɛhili a, Ujosiya nōo wɛ Ɔcɛ́ a gbɔɔ ō gla agbliihɔ nɛhi a ya. Ɛpleeko néē yɔ i yuklɔ ɔɔma a, é gáā lɛ “ɔkpá kú íne kú Óndú ā, nɛ̄ Ɔwɔicō je lɛ Umósīsi ā pīyɛ̄.” Eko nɛ ɔcɛ́ a lɛ ɛlā nɛ ɔkpá a ka a po a, ó lɛ opiyabɔ nōo cɛgbá a ya boobu o ya ɛɛ kóō lɛyitaajɛ lɛ ɛlā néē ta taajɛ ipu ɔkpá a. (2 Úklɔ́ 34:14, 19-21) Ó géē he uwɔ ɔtu ō bēē jé Ubáyíbu eko doodu? Á jé ŋ, a lɔfu yɔ i ceyitikwu ō jé Ubáyíbu eko doodu ɛ, a yɔ i jɔɔnyɛ nu? A gē ta aɛga ku Ubáyíbu nōo lɔfu ta uwɔ abɔ a taajɛ? Eko nɛ Ujosiya lɛbɛɛka ihayi ofu ce igwo ahaanɛ a, ó lɛ inyileyi éyi ya nōo ya ɛɛ kóō gekwu. Ó gbolo ce iyi nu ikɔkɔ ō ba Ujehofa ɛba kóō bi ɔ jé ɔwɛ a. (2 Úklɔ́ 35:20-25) Ó lɛ ɛlā éyi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma amanya. Ɛgɛ duuma nɛ alɔ hilokplici lɛ amāŋ ɛgɛ duuma nōó gboji nɛ alɔ yɔ i klɔcɛ ku Ubáyíbu ɛ, alɔ cika ō gɔbu yɔ i lɛ unwu ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa. Ɛnyā lɛ ō ya mla ō gbɔɔkɔ lɛ ɔ ojigogo kóō bi alɔ jé ɔwɛ, ō klɔcɛ ku ɛlā ku nu, mla ō jahɔ tu ukɔ́ nɛ ayinɛ alɔ nōo jikoko ipu ɛlā ku Ɔwɔico gē tu alɔ a. Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, ó gáā tɔɔtɛ lɛ alɔ ō ya inyileyi fiyaa ŋ, ó klla géē ya ku alɔ lɛ eeye.—Ujɛ́m. 1:25. w23.09 12 ¶15-16

Ubáyíbu kɛla lɛyikwu acɛnya alɛwa nōo wɛ ɛnɛɛnɛ ocabɔ ku ācɛ nōo yihɔtu ku Ujehofa klla gba ɔ ɛ̄gbā ŋma ɔtu. É mafu ɛnɛɛnɛ “uce olɔhi” mla ɔtu ō “yēŋēē ipú ɛjɛ̄ɛ̄jī ɔdā dóódu.” (1 Utím. 3:11) O ka tu ɔ, ayinɛ nɔnya nōo wɛ ɛdrɔ lɔfu má ayinɛ nɔnya nōo jikoko ipu ujɔ ku uwa, néē lɔfu nwu ɛlā alɛwa ŋma ɛgiyi uwa. Ayinɛ nɔnya nōo wɛ ɛdrɔ, aa jé ayinɛ nɔnya duuma nōo gē lɛ ɛnɛɛnɛ ocabɔ taajɛ nɛ aa lɔfu yɛce? Aa leyi taajɛ ku aa má ɛnɛɛnɛ uce ō ya néē gē mafu a, cɛɛ ku aa gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ aa lɔfu mafu ɛdɔ uce ō ya ɛgɔɔma a. O ya ɛɛ ku alɔ kwu piya ācɛ o jikoko ipu ɛlā ku Ɔwɔico, alɔ cɛgbá uce kóō tu iyi ɔcɛ waajɛ. Ɔdaŋ ku ɔcɛnya wɛ ɔcɛ o tu iyi nu waajɛ, ó géē jɔɔnyɛ ɛnɛɛnɛ ɛma mla Ujehofa mla ācɛ ɔhá. Ocabɔ mafu, ɔcɛnya nōo yihɔtu ku Ujehofa géē tu iyi nu waajɛ ō yɛce ukɔ́ nɛ Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco a tu, lɛyikwu ɔcɛ nōo lɛ íkwu a. (1 Ukɔ́. 11:3) Ipu ɛlā ɔɔma Ujehofa lɛ ɔ teyi peee ācɛ nɛ ó je íkwu ōhī lɛ uwa ō bi alɔ jé ɔwɛ ipu ujɔ, mla ɔcɛ nōo géē wɛ otrɛyi ku apɔlɛ a. w23.12 18-19 ¶3-5

Ujehofa dɔka ku ɔba kóō yihɔtu ɔnyā nu, ō ya ɛgbá ku nu, ō je piya ɛnɛɛnɛ ɔkpa ku nu, mla ō ta ɔ abɔ kóō yɔ kwu ɔ ajaajɛ. Ō gbɛla lɔɔlɔhi, ō lɛ ojilima ce acɛnya, ō wɛ ɔcɛ néē lɔtuce gla, géē ta uwɔ abɔ ō je piya ɔba olɔhi. Igbihi nɛ a kwu ɔnyā u lɛ, a lɔfu je piya adā. Ɔdi nɛ a lɔfu nwu ŋma ocabɔ ku Ujehofa ō je piya adā olɔhi a? (Āfi. 6:4) Ujehofa da Ɔyinɔnyilɔ ku nu nōo wɛ Ujisɔsi a, ka anuɔ yihɔtu ku nu, ka ɛlā ku nu klla he anuɔ ɔtu nɛhi. (Umát. 3:17) Eko nɛ a kwu piya adā, le má ku a gē da ayipɛ ɔlɛ uwɔ eko doodu ka yihɔtu ku uwa. Bēē cɛtra uwa eko doodu ku aɔdā olɔhi néē gē ya a. Aadā nōo gē yɛce ocabɔ ku Ujehofa gē ta ayipɛ ɔlɛ uwa abɔ, kéē kwu piya acɛnyilɔ mla acɛnya nōo jikoko ipu ɛlā ku Ɔwɔico. A lɔfu nwu babanya ō kwu piya adā olɔhi, oŋma lɛ ō mafu ihɔtu lɛ ācɛ apɔlɛ ku uwɔ mla ayinɛ nōo yɔ ipu ujɔ a, mla ō leyikwu uwa lɔɔlɔhi. A klla cika ō nwu ō da uwa ku a yihɔtu ku uwa ka é klla cɛgbá gā uwɔ nɛhi.—Ujɔ́n. 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

Naana nɛ alɔ gē gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa a, alɔ gē má unwalu ɛyɛɛyɛyi klla gē doōcē ɛgɛ nōó gē ya da ɛjɛɛji ācɛ a. O ka tu ɔ, alɔ klla gē lɔtu ka o ya ŋmo ŋma ɛgiyi ācɛ nōo gē wɔtu ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico klla gē bɛyikwu uwa a. Naana nɛ Ujehofa i gē ci ɛjɛɛji unwalu ɛgɛnyā ŋma ō ya da alɔ ŋ ma, ó cokonu ō ta alɔ abɔ. (Ayis. 41:10) Mla otabɔ ku nu, alɔ lɔfu gɔbu yɔ i lɛ eeye, yɔ i ya ōmiya olɔhi, klla gɔbu hayi kpaakpa lɛ ɔ ipu āhɔ̄ nōo kóō lɔnɔ nɛhi a. Ujehofa cokonu ō je ɔdā nɛ Ubáyíbu hi ka “ɛbɔ́ kú [Ɔwɔico]” a lɛ alɔ. (Ufíl. 4:6, 7) Ɛbɔ nyā lɛ ō ya mla ɔtu ogbonɛɛ nɛ alɔ gē lɛ ohigbu ɛnɛɛnɛ ɛma nɛ alɔ lɛ mla Ujehofa a. Ɛbɔ nyā i “tōō jɛ́ɛyí nū ŋ́,” ohigbu ka ɛdɔ ɛbɔ nyā fiyɛ ɔdā duuma nɛ alɔ kóō lɔfu gbɛla nu a. Ó lɛ eko duuma nɛ a gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa ŋma ipu ɔtu jejee, igbihi nɛ a kē lɛ ɔkɔ ɔɔma gba a, a gáā lɛ ɛbɔ ku ɔtu lɛ? Ɔtu Ogbonɛɛ ɔɔma wɛ “ɛbɔ́ kú [Ɔwɔico]” nɛ Ujehofa je gā uwɔ a. w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

Ihɔtu nɛ ācɛ nōo hayi kpaakpa lɛ lɛ Ujehofa a, gē lɛ abɔ kwu uwa ɔtu kéē cɛtra iye ku nu ŋma ɛjɛɛji ɔtu ku uwa a. Udefidi nōo wɛ Ɔcɛ́ a jé ka ō cɛtra iye ku Ujehofa wɛ ekponu bɛɛka ō cɛtra Ujehofa abɔyi nu a. Eko duuma nɛ alɔ lɛ iye ku Ujehofa po, alɔ gē gbɛla lɛyikwu ɛdɔ ɔcɛ nɛ ó wɛ, klla gē gbɛla lɛyikwu ɛjɛɛji ɛnɛɛnɛ auce ō ya ku nu mla auklɔ idaago ku nu. Udefidi dɔka ō ya ɛlā mla iye ku Adā nu ɔwɛ nōo tiihɔ mla ō cɛtra iye ɔɔma. Ó dɔka ō ya ɔɔma “ŋmá ipú ɔtū dúúdú.” Ɔwɛ ekponu ɔɔma, ācɛ Ulifayi a gbɔbu ipu ō cɛtra Ujehofa. É tu iyi uwa waajɛ ō ka peee ka ɛlā okonu ku uwa i gáā ka ɛgɛ nɛ iye ku Ujehofa tiihɔ kéē cɛtra ɔ lɛ a gla ŋ. (Uneh. 9:5) Ó lɛ aafu ŋ, ō cɛtra ɛgɛnyā nōo klla mafu ka é wɛ ācɛ o tu iyi waajɛ a ya ku ɔtu kóō he Ujehofa. w24.02 9 ¶6

Ujehofa i gáā gbɛla ku a le ya bɔbi, ohigbu ka ɔdā nɛ a miya i tɔɔtɛ gā uwɔ ō ya jila ŋ. (2 Ukɔ́r. 8:12) Nwu ɛlā ŋma ɔdā nōo ci uwɔ ō ya ōmiya ku uwɔ jila a. A hii je ɔdā nɛ a ya jila gbɔbu ɛ ma mlanyi ŋ. Ubáyíbu ka ka “Ɔwɔicō gē yá ɔdā okpaakpa piyóó. Ó gáā mlanyī úklɔ́ nɛ̄ [a] yá lɛ ɔ́ ā ŋ́.” (Uhíb. 6:10) Ohigbu ɛnyā, á cika ō je ɔdā nɛ a ya a mlanyi ŋ duu. Gbɛla lɛyikwu ōmiya nɛ a ya jila ɛ ma. Ōmiya ku uwɔ a lɔfu wɛ ō ya ku a kwu piya ɔya ku Ujehofa, ō kɛla lɛyikwu ɔ lɛ ācɛ ɔhá, amāŋ ō gáā lɛ ubatisim ya. Ɛgɛ nɛ a ceyitikwu lɔfu lɔfu ō ya ɔdā nɛ a miya gbɔbu a jila a, a lɔfu ceyitikwu gɔbu cɛɛ ku á lɛ ɔdā nɛ a miya babanya a ya jila duu. Mla otabɔ ku Ujehofa, a lɔfu ya ɔdā nɛ a miya a jila mla eeye. Leyitaajɛ eko doodu ku a má ɛgɛ nɛ Ujehofa yɔ i ta uwɔ abɔ a, ɛnyā ka é géē ta uwɔ abɔ cɛɛ ku a lɛ eeye abɔ yɔ i ceyitikwu ō ya ɔdā nɛ a miya a jila a. (2 Ukɔ́r. 4:7) Ɔdaŋ ku á cɛ lɛ abɔ hɛ uwɔ iyē ŋ, a géē miyɛ ɔhā nɛhi ŋma ɛgiyi Ujehofa.—Ugal. 6:9. w23.05 31 ¶16-18

Ujehofa gē dɔka ɔwɛ ɛyɛɛyɛyi nɛ ó géē bi le mafu lɛ ācɛ ɔlɛ nu ka ó yihɔtu ku uwa, ka ɛlā ku uwa klla he ɔ ɔtu nɛhi. Ubáyíbu da alɔ lɛyikwu āhɔ̄ ɛpa nɛ Ujehofa da Ujisɔsi ka ó yihɔtu nu, ka ɛlā ku nu klla he ɔ ɔtu nɛhi a. (Umát. 3:17; 17:5) A géē dɔka ku Ujehofa kóō da uwɔ ka ɛlā ku uwɔ he ɔ ɔtu? Ujehofa i gē kɛla lɛ alɔ ŋma ɔkpanco ŋ, amáŋ ó gē kɛla lɛ alɔ o bu ipu Ubáyíbu. Eko duuma nɛ alɔ yɔ i jé ɛlā ku ihɔtu nɛ Ujisɔsi ka lɛ ayikpo ku nu a, ó gē ya alɔ bɛɛka Ujehofa wɛ ɔcɛ nōo yɔ i ka aɛlā ɔɔma lɛ alɔ a. Ujisɔsi ya ɛgbla ku uce ō ya ku Adā nu mɛɛlɛ. Ohigbu ɛnyā, eko duuma nɛ alɔ yɔ i jé ɔ̄kā ku Ubáyíbu lɛyikwu ɛgɛ nɛ Ujisɔsi mafu ka ɛlā ku ayikpo ku nu nōó jila iyē ŋ amáŋ nōo hayi kpaakpa a he ɔ ɔtu a, alɔ lɔfu bi ipu ɔtu ka Ujehofa wɛ ɔcɛ nōo yɔ i da alɔ aɛlā ɔɔma a. (Ujɔ́n. 15:9, 15) Ɔdaŋ ku alɔ yɔ i má unwalu, ɔɔma i wɛ ka ɛlā ku alɔ i he Ujehofa ɔtu gɛ ŋ nɛɛ ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, ó gē je ɛnɛɛnɛ ɛga lɛ alɔ ō mafu lɛ Ujehofa ɛgɛ nɛ alɔ yihɔtu ku nu klla kpɔtuce ɔ nɛhi lɛ a.—Ujɛ́m. 1:12. w24.03 28 ¶10-11