Ɔya Ɔmigwoleyi

Ɔdaŋ ku a wɛ ɛ́nɛ́ amāŋ adā, ta ayipɛ ɔlɛ uwɔ abɔ kéē tutu ku ohi néē géē ta, nōo cika lɛ ihayi ku uwa. Ekoohi, aɛlā ō cɛgbá nɛ alɔ gē kɛla lɛyikwu ɔ ɛpleeko nɛ alɔ gē ya oklɔcɛ a, aɛlā bɛɛka unwalu nōo gē yɔ ɔtahɛ ku ɔba mla ɔnyā, amāŋ ɔwɛ nɛ alɔ cika ō le yeŋee ipu uce ō ya ku alɔ a. Amáŋ ɛpleeko ɛgɛnyā, ó lɔfu lɛ ogwotu éyi amāŋ ɛpa nɛ ɔyipɛ nɛ̄ŋcɛ́ lɔfu ta ohi tu ɔ gla. Ɔdā ɔhá kpɔ, ta ayipɛ ɔlɛ uwɔ abɔ kéē jé, ka ó wɛ eko doodu néē je abɔ gico a néē gáā hi uwa igwú a ŋ. Ō je ɛnyā ta uwa eyī peee géē ya kéē hii cɔnu ŋ, ɔdaŋ néē kwu ɛga u lɛ ɔcɛ ɔhá kóō ta ohi. (1 Utím. 6:18) Ɛjɛɛji alɔ lɔfu ya otutu, ku alɔ ta ohi nōo géē je owoofu lɛ Ujehofa klla ta aɔmpa alɔ ɔtu kwu ɔtu. (Aíit. 25:11) Naana nōó wɛ ɔdā olɔhi ekoohi ō kɛla kpii lɛyikwu ɔdā nɛ alɔ má ɛ ma, alɔ kóō bēē kɛla lɛyikwu iyi alɔ fiyɛ ɔfu ŋ. (Aíit. 27:2; 2 Ukɔ́r. 10:18) Ikɔkɔ ɔɔma, alɔ kóō ceyitikwu ya ku ɔtu ku ācɛ kóō kwu Ujehofa, Ɛlā ku nu mɛmla ɛjɛɛji ācɛ ɔlɛ nu.—Mafú 4:11. w23.04 24-25 ¶17-18

Ihɔtu wɛ uce ō ya nōo cɛgbá nɛhi nōo gē ta alɔ abɔ ō leyi kwɛɛcɛ klla gbeyigɔɔ. (Umát. 22:37-39) Ihɔtu nɛ alɔ lɛ lɛ Ɔwɔico a gē ta alɔ abɔ ō lɔtu ipu uklɔ ku ɔna ō ta, ɔdaŋ ka ō ya lɛ a géē bi unwalu gē lɛ alɔ naana. (2 Utím. 1:7, 8) Ohigbu ka alɔ yihɔtu ācɛ nōó gē gba Ujehofa ɛ̄gbā ŋ duu a, alɔ gɔbu yɔ i tɔɔna, alɔ kóō gē ya ɛnyā o bu ipu ɔdā ō le gwo uwaya mla uleta ō ta. Ɛ̄jɛ̄ i gē jɛ alɔ ō leyice ka ɛci éyi ācɛ a géē ya opiyabɔ cɛɛ é gbɔɔ ō ya ɔdā okpaakpa a ŋ. (Isík. 18:27, 28) Alɔ klla yihɔtu ayinɛ alɔ duu. Alɔ gē mafu ihɔtu nyā oŋma lɛ ō ‘tá iyī alɔ ɔtū kwu ɔtū, mla ō tū iyī alɔ abɔ̄.’ (1 Utes. 5:11.) Bɛɛka aicɔɔja nōo gē yuklɔ tɔha eko néē yɔ i kpo ɛfú a, alɔ gē ta iyi alɔ ɔtu kwu ɔtu. Alɔ i gáā kweyi gedee ya ayinɛ alɔ ɔdā nōo géē kwu uwa iyē, amāŋ bi obɔbi le cila uwa ule ku ɔdobɔbi néē ya alɔ a ŋ. (1 Utes. 5:13, 15) Alɔ klla géē mafu ka alɔ yihɔtu ayinɛ alɔ oŋma lɛ ō lɛ ojilima ce ayinɛ nōo gē leyikwu alɔ ipu ujɔ a.—1 Utes. 5:12. w23.06 10 ¶6; 11 ¶10-11

Ɔwɛ éyi nɛ alɔ lɔfu ya ku ɔtu okpoce ku alɔ kóō lɔfu a, wɛ ō gbɛla lipu lipu lɛyikwu ikwū ku Ujisɔsi. Ikwū ku Ujisɔsi wɛ odee nōo mafu kpɔcii, ka aokonu ō ce ku Ɔwɔico géē ya jila ɔkwɔɔkwɛyi. Ɔdaŋ ku alɔ gē gbɛla lipu lipu lɛyikwu ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ Ujisɔsi kwū, mla ɔdā nōó je Ujehofa ō ya ɔɔma a, ó géē ya ku alɔ kpɔtuce lɔfu lɔfu, ka okonu ō ce ku oyeeyi opiyoo ipu ɛcɛ olɔhi a géē ya jila piii. Ɔdiya nɛ alɔ lɔfu ka lɛ a? Gbeyi ɛ, ɔdi nɛ ó je ku Ujisɔsi kóō gáā kwū lɛ alɔ a? Ujehofa lɛ ɔyinɔnyilɔ ekponu ku nu, nɛ ó yihɔtu nɛhi, nōo klla kwu ɔ ajaajɛ fiyɛ duu a tɛhɔ ŋma ɔkpanco, kéē lɛ ɔ ma ipu ɛcɛ nyā kóō wɛ ɔcɛ nōo jila iyē. Eko nɛ ó yɔ ipu ɛcɛ a, ó lɔtu āhɔ̄ olɔnɔ alɛwa. Oŋma ɔɔma, ó má owe i bi, é klla lɛ ɔ ŋmo ɔwɛ olɔnɔ nɛhi. Ó wɛ odee nɛ̄ŋcɛ́ nɛ ó je Ujehofa a nóó! Ɔwɔico ku alɔ nōo yihɔtu alɔ a, i gáā jɛga ku Ɔyi nu kóō gáā má owe klla kwū, o ya ɛɛ ku alɔ lā oyeeyi olɔhi eko kpii foofunu ŋ. (Ujɔ́n. 3:16; 1 Upít. 1:18, 19) Abɔ Ujehofa kwu ɔyinɔnyilɔ ekponu ku nu, nōo he ɔ ɔtu nɛhi a i gwɛɛya ohigbu alɔ a, ó géē ya kóō tɔɔtɛ lɛ alɔ ō lā oyeeyi opiyoo ipu ɛcɛ ɛyipɛ a. w23.04 27 ¶8-9

Ó yɔ i ŋmo Ujehofa unwu ō je ācɛ nōo kwū a heyi ŋma ɔlekwu nɛɛ? Ó lɛ aafu ŋ, ó yɔ i ŋmo ɔ unwu nɛhi. Ó bi Alelekwu Ihɔ ku nu le je otabɔ lɛ ācɛ nōo ta Ubáyíbu a, kéē lɔfu lɛ okonu ō ce lɛyikwu oheyi ŋma ɔlekwu nōo géē ya ɛcɔbu a ta taajɛ. (Ayis. 26:19; Mafú 20:11-13) Eko duuma nɛ Ujehofa kē lɛ okonu ce, ó gē ya ɔ jila. (Ujós. 23:14 ) Ó yɔ i ŋmo Ujehofa unwu ō lɛ ācɛ nōo kwū a heyi ŋma ɔlekwu. Gbɛla lɛyikwu ɔdā nɛ Ujobu ka a ɛ. Ó jé kpɔcii ka ɔdaŋ nɛ ó kōō gekwu naana, ka Ujehofa dɔka kóō yeeyi kpɔ. (Ujób. 14:14, 15) Ɛgɔɔma nɛ ó gē ya Ujehofa lɛyikwu ācɛ ɔlɛ nu nōo kwū ɛ ma duu a. Ó yɔ i ŋmo ɔ unwu ō je uwa heyi ŋma ɔlekwu kpɔ, kéē lā oyeeyi néē géē lɔfu iyē klla lɛ eeye. Ubiliyɔn alɛwa ku ācɛ nōo kwū ɛ ma, nōó lɛ ɛga ō nwu ɛlā ɔkwɛyi lɛyikwu Ujehofa ŋ ma bɛɛ? Adā alɔ nōo yihɔtu alɔ a dɔka ō je uwa heyi ŋma ɔlekwu duu. (Ācot. 24:15) Ó dɔka kéē lɛ ɛga ō je piya ɔya ku nu klla lā oyeeyi opiyoo ipu ɛcɛ nyā a.—Ujɔ́n. 3:16. w23.04 9 ¶5-6

Ɛgɛnyá nɛ a gáā ya ku eyiyoce nɛ a lɛ a kóō lɔfu fiyɛ a? Ocabɔ mafu, ɔdaŋ ku a lɛ eyiyoce ō lā ipu ɛcɛ nyā piyoo, jé ɔ̄kā ŋma ipu Ubáyíbu nōo kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ oyeeyi géē lɛ ipu uparadais, ku a klla gbɛla tu ɔ lipu lipu. (Ayis. 25:8; 32:16-18) Gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ oyeeyi géē lɛ ipu ɛcɛ ɛyipɛ a. Má iyi uwɔ ku a yɔ abɔɔ. Ɔdaŋ ku alɔ lɛ eko taajɛ eko doodu ō gbɛla lɛyikwu eyiyoce ku ɛcɔbu nɛ alɔ lɛ a, unwalu nɛ alɔ lɛ a géē lɛ “nyɛ́ lɛ ɔdā nōo yɔ̄ ī wā ā.” (2 Ukɔ́r. 4:17) Eyiyoce ku ɛcɔbu nɛ Ujehofa je gā uwɔ a lɔfu ta uwɔ abɔ ō lɔtu ku unwalu. Ó lɛ aɔdā nɛ a cɛgbá o ya ɛɛ ku a miyɛ ɔfu ŋma ɛgiyi nu a je gā uwɔ ɛ. Ohigbu ɛnyā, eko duuma nɛ a cɛgbá otabɔ o ya ɛɛ ku a lɛ uklɔ nōo lɔnɔ nɛhi a ya jila, ō lɔtu unwalu nɛ a lɛ a, amāŋ ō lɛ abɔ bi eeye ku uwɔ, gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa ku a klla ya oklɔcɛ ku abɔyi uwɔ o ya ɛɛ ku a miyɛ otabɔ ɔɔma. Miyɛ ɔtu ō tu kwu ɔtu ŋma ɛgiyi ayinɛ nōo yɔ ipu ujɔ a. Bēē lɛ eko taajɛ eko doodu ō gbɛla lɛyikwu eyiyoce nɛ a lɛ a. Ɔdaŋ ku a ya lɛ a, ‘Ɔwɔicō géē lɛ ɔfú nɛ̄hi ō hídáagó kú nū tū uwɔ iyē, cɛ́ɛ́ kú aá lɔfú gbeyīcíí, lɔtūlé nɛ a klla ī gwéeyē.’—Ukól. 1:11. w23.10 17 ¶19-20

Alɔ lɛ ɔdā alɛwa nōo ya ɛɛ nɛ alɔ cika ō ta Ujehofa ahinya ipu ɔkɔ ō gba ku alɔ. Alɔ lɔfu ta Ujehofa ahinya ku ɔdā olɔhi duuma nɛ alɔ lɛ a, ohigbu ka ɛjɛɛji ɔdā olɔhi doodu ŋma ɛgiyi nu. (Ujɛ́m. 1:17) Ocabɔ mafu, alɔ lɔfu ta ɔ ahinya ku ɛcɛ oheyifuu ku alɔ mla ɛnɛɛnɛ aɔdā ɛyɛɛyɛyi nɛ ó ya a. Alɔ klla lɔfu ta Ujehofa ahinya ku oyeeyi ku alɔ, aku ācɛ apɔlɛ ku alɔ, aku aɔkpa ku alɔ, mla eyiyoce ku ɛcɔbu nɛ alɔ lɛ a. Alɔ klla gē ta Ujehofa ahinya ku ɛga nɛ ó je lɛ alɔ ō jɔɔnyɛ ɛnɛɛnɛ ɛma mɛmla ɔ a. Alɔ cika ō ceyitikwu nɛhi ō gbɛla lɛyikwu aɔdā nōo ya, nɛ alɔ abɔyi alɔ cika ō mafu ka ɔdā nɛ Ujehofa ya lɛ alɔ a jɛ alɔ eyī a. Alɔ lā ipu ɛcɛ nɛ odee i gē jɛ ācɛ alɛwa eyī ŋ. Igbalɛwa, ācɛ gē gbɛla lɛyikwu ɛgɛ néē lɔfu lɛ ɔdā néē dɔka a foofunu, ikɔkɔ néē géē gbɛla lɛyikwu ɛgɛ néē géē mafu ka ɔdā néē lɛ a jɛ uwa eyī a. Ɔdaŋ ku alɔ gbɔɔ ō ya ɛgbla ku ɛdɔ uce ō ya ɛgɔɔma, ɔkɔ ō gba ku alɔ géē lɛbɛɛka odee nɛ alɔ gē ba ɛba ku nu foofunu a. O ya ɛɛ ku alɔ jɛga lɛ ɔɔma ka ó hii ya ŋ ma, alɔ cika ō gɔbu yɔ i mafu ka ɛjɛɛji aɔdā nɛ Ujehofa ya lɛ alɔ a jɛ alɔ eyī klla ta ɔ ahinya ku nu.—Ulúk. 6:45. w23.05 4 ¶8-9

Abɔ Ujehofa wɛ Adā nōo yihɔtu alɔ a, ó dɔka ku alɔ má owe ŋ. (Ayis. 63:9) Naana kpɔ a, ó gē ci alɔ ŋma ɛjɛɛji unwalu nōo lɔfu ya da alɔ a ŋ, nɛ alɔ lɔfu le gbla itekwu amāŋ ɔla a. (Ayis. 43:2) Amáŋ ó cokonu ka anuɔ géē ta alɔ abɔ ō “bu” ipu aunwalu a. Ɛgɛ duuma nɛ unwalu nɛ alɔ yɔ i má babanya a kóō lɛ a, ó géē má ka ó tɔɔtɛ lɛ alɔ eko doodu ō gba ɔ ɛ̄gbā. Ujehofa klla gē je alelekwu ihɔ ku nu nōo lɛ ɔfu nɛhi a lɛ alɔ, o ya ɛɛ kóō ta alɔ abɔ ō lɔtu. (Ulúk. 11:13; Ufíl. 4:13) Ohigbu ɛnyā, alɔ lɔfu lɔtuce kpɔcii ka ó géē je aɔdā nɛ alɔ cɛgbá yiili a lɛ alɔ eko doodu, o ya ɛɛ ku alɔ lɔfu lɔtu mla ō hayi kpaakpa lɛ ɔ. Ujehofa leyice ku alɔ géē kpɔtuce ɔ. (Uhíb. 11:6) Ekoohi, ɔtu lɔfu ya alɔ ka aunwalu nɛ alɔ gē má a, lɛbɛɛka ɔdɔ ku iga ku igeli nɛhi nōó gáā tɔɔtɛ ō behe gla ŋ ma. Alɔ kóō lɔfu gbɔɔ ō lɛ aafu ɔdaŋ ka Ujehofa géē ta alɔ abɔ. Amáŋ Ubáyíbu cɛ lɛ alɔ jé kpɔcii ka oŋma lɛ ɔfu ka Ɔwɔico, alɔ lɔfu ca “ɔdɔ kú igá kú igelī nɛ̄hi . . . bēhé.” (Aíjē 18:29) Ohigbu ɛnyā, ikɔkɔ nɛ alɔ géē jɛga lɛ aafu ɔɔma kóō jɛ ipu ɔtu ku alɔ a, alɔ cika ō gbɔɔkɔ mla ɔtu okpoce olɔfu mla ō lɔtuce ka Ujehofa géē cila ɔkɔ ō gba ku alɔ a.—Ujɛ́m. 1:6, 7. w23.11 22 ¶8-9

Ɛnyā wɛ ɔwɛ ɛnɛɛnɛ ō bi le gbla ɛgɛ nɛ ihɔtu ɔkwɛyi lɛ a! Aɛlā nyā wɛ ɛlā ō ta ɔtu kwu ɔtu lɛ ɔba mla ɔnyā. Aa lɔfu lɛ ihɔtu ɔkwɛyi a lɛ iyi a gla. Ó cɛgbá ō ceyitikwu nɛhi ku ɔba mla ɔnyā kéē gɔbu yɔ i yihɔtu iyi uwa ipu ɛjɛɛji oyeeyi ku uwa. Ocabɔ mafu, ɔla géē gɔbu yɔ i cɛ ɔdaŋ ka ó lɛ ɔcɛ éyi nōo yɔ abɔɔ nōo géē yɔ i kpo ɛfu tu ɔ. Ɔdaŋ ka ɔcɛ duuma i yɔ nōo géē yɔ i ya ɔɔma ŋ, ayika ɔla ɔɔma géē nyi piii. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, ihɔtu nōo yɔ ɔtahɛ ku ɔba mla ɔnyā a géē yɔ i lɔfu, ɔdaŋ ka é ya ku ɛma ku uwa kóō yɔ i lɔfu tōōtɔ̄ɔ̄. Ekoohi ó lɔfu ya ɔba mla ɔnyā bɛɛka ihɔtu néē lɛ lɛ iyi uwa a gbɔɔ ō waajɛ ɛ, ofiyɛ duu eko néē yɔ i má unwalu ku ije, unwalu ku ōcē, amāŋ unwalu kóō bi ayipɛ jɛ. O ya ɛɛ ku ‘ɔlá nɛ Ujehofa ya kóō yi ā’ kóō yɔ i cɛ gɔbu a, ɔba mla ɔnyā cɛgbá ō yuklɔ tɔha o ya ɛɛ kéē lɛ ɛma olɔfu mla Ujehofa. w23.05 20-21 ¶1-3

O ya ɛɛ ku alɔ mafu ɔtu ō lɛ, ɔdi nɛ alɔ cɛgbá ō ya a? Aɛ́nɛ́ mla aadā alɔ lɔfu ta alɔ ɔtu kwu ɔtu ō mafu ɔtu ō lɛ, amáŋ é gáā kwu alɔ abɔfu ō lɛ ɔtu ŋ ɔdaŋ ku uwa abɔyi uwa kóō wɛ ācɛ nōo lɛ ɔtu. Alɔ lɔfu lɛ ɔtu ō lɛ gbla ɛgɛ nɛ ɔcɛ gē nwu uklɔ ɛpɛpɛ a. Ɔwɛ éyi nɛ ɔcɛ ɔɔma lɔfu nwu uklɔ ɔɔma lɔɔlɔhi a, wɛ ō má ɔkpani ku nu eko duuma nɛ ó yɔ i yuklɔ ɔɔma cɛɛ ó gbla ɔ ya. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, alɔ gē nwu ō mafu ɔtu ō lɛ, ŋma lɛ ō má ɛgɛ nɛ ācɛ ɔhá gē mafu uce ō ya ɔɔma, cɛɛ alɔ yɛce ocabɔ ku uwa. Bɛɛka Udaniyɛlu a, alɔ cɛgbá ō jé Ɛlā ku Ɔwɔico lɔɔlɔhi. Alɔ cika ō ya ku ɛma nɛ alɔ lɛ mla Ujehofa a kóō lɔfu, ŋma lɛ ō kɛla lɛ ɔ ojigogo, mla ō da ɔ ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya alɔ lɛ yiili a. Alɔ klla cɛgbá ō kpɔtuce Ujehofa, mla ō jé kpɔcii ka ó géē ta alɔ abɔ eko doodu. Cɛɛ eko duuma néē lɛ ɔtu okpoce ku alɔ jama, alɔ géē mafu ɔtu ō lɛ. Ācɛ nōo gē mafu ɔtu ō lɛ a gē lɛ ojilima ipeyi ku ācɛ ɔhá. É klla lɔfu je otabɔ lɛ ācɛ ɔhá kéē gáā jé Ujehofa. Ó lɛ aafu ŋ, alɔ lɛ ɔdā olɔhi nōo ya nɛ alɔ cika ō mafu ɔtu ō lɛ. w23.08 2 ¶2; 4 ¶8-9

É bi ɛlā ku Ugrisii nōo wɛ ō “lɛ ɔkwu olɛhɔ̄ ā bū” a yuklɔ amanya, o ya ɛɛ kéē kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ācɛ gē bi le jila aɔdā ocɛgbá bɛɛka ugoolu amāŋ oje nɛhɛ a ma, o ya ɛɛ kéē jé ɔdaŋ ka é wɛ ugoolu amāŋ oje nɛhɛ ɔkwɔɔkwɛyi a. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, alɔ cika ō bu ɔkwu ɛlā nɛ alɔ po amāŋ jé a lɔɔlɔhi o ya ɛɛ ku alɔ jé peee kē wɛ ɔkwɛyi. Ó cɛgbá lɛ alɔ fiyɛ babanya abɔ eko ku owe nɛhi a le ba ajaajɛ a. Ikɔkɔ ō kpɔtuce ɛjɛɛji ɛlā nɛ ācɛ ɔhá gē ka a, alɔ gē bi ɛlá ō gbo ku alɔ lɛ ɛlā a miya mla ɛlā nɛ Ubáyíbu ka mla ɛlā nɛ ɔwa ku Ujehofa da alɔ a. Oŋma lɛ ō ya ɛnyā, alɔ i gáā jɛga lɛ aɛlā ɛkɛmgbɛ ku Ebilii a kóō pla alɔ ŋ. (Aíit. 14:15; 1 Utím. 4:1) Alɔ jé kpɔcii ka ācɛ ɔlɛ Ujehofa géē wi ɛpleeko ku owe nɛhi a. Amáŋ lɛ eyeeye ku alɔ, alɔ i jé ɛgɛ nɛ oci gáā wɛ a ŋ. (Ujɛ́m. 4:14) Amáŋ, ɔdaŋ ku alɔ le wi ɛpleeko ku owe nɛhi a amāŋ nɛ alɔ kóō gekwu gbɔbu lɛ eko ɔɔma naana, alɔ géē miyɛ ule ku oyeeyi opiyoo ɔdaŋ ku alɔ hayi kpaakpa jaa gā oŋmɛyi. Ɛjɛɛji alɔ kóō lɛ ɔtu ku alɔ kwu ɛnɛɛnɛ eyiyoce nɛ alɔ lɛ a, klla le tutu gbeyi ɛ̄cī ku Ondu a! w23.06 13 ¶15-16

Alɔ i jé ɛgɛ nɛ aakacɛ ōhī nōo yɔ ipu Ubáyíbu a gáā bi le ya jila piii a ŋ. (Udán. 12:8, 9) Amáŋ ohigbu ku alɔ i jé ɛgɛ nɛ ōhī ku aakacɛ nōo yɔ ipu Ubáyíbu a gáā bi le ya jila piii ŋ ma, i wɛ ka é gáā ya jila ŋ nɛ nóó. Alɔ lɔfu kpɔtuce lɔfu lɔfu ka Ujehofa gēé ta alɔ abɔ ō jɛyi ɔdā nɛ alɔ cɛgbá ō jé a, eko okpaakpa ɛgɛ nɛ ó ya eko ikee a. É géē ya ɛlā ō ka tɛɛcɛ éyi nōo kahinii: “Ɔdā dóódu í je unwalu lɛ alɔ gɛ ŋ́, alɔ kē bá ɛbɔ́.” (1 Utes. 5:3) Oŋma ɔɔma, aigɔmɛnti géē gbɔɔ ō bɛyikwu ɔwɛ ō gba ɛ̄gbā ku ɛkɛmgbɛ klla géē je uwa cataajɛ. (Mafú 17:16, 17) É klla géē gbɔɔ ō bɛyikwu ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico duu. (Isík. 38:18, 19) Cɛɛ ɛfú ku Amagɛdɔn a géē gbɔɔ. (Mafú 16:14, 16) Alɔ lɔtuce kpɔcii ka ó gboji gɛ ŋ, aɛlā nyā géē gbɔɔ ō ya. Jaa gbeeko ɔɔma, alɔ gɔbu yɔ i mafu ku ɔdā nɛ Adā alɔ nōo yɔ ɔkpanco a ya lɛ alɔ a jɛ alɔ ēyi, ŋma lɛ ō gɔbu yɔ i klɔcɛ ku aakacɛ nōo yɔ ipu Ubáyíbu a mla ō ta ācɛ ɔhá abɔ kéē ya lɛ a. w23.08 13 ¶19-20

Eko nɛ ɔyikpo Upɔlu yɔ i kɛla lɛyikwu ɔtu okpoce, eyiyoce, mla ihɔtu a, ó lɛ ɛlā ku nu ŋmɛyi ŋma lɛ ō ka kahinii: “[Uce ō ya] ɛ̄nɛ̄ o fíyɛ́ dúú ā wɛ ihɔtū.” (1 Ukɔ́r. 13:13) Ɔdiya nɛ Upɔlu kɛla nyā a? Ohigbu ka ɛcɔbu, alɔ i gáā cɛgbá ō kpɔtuce aokonu ō ce ku Ɔwɔico lɛyikwu ɛcɛ ɛyipɛ a gɛ ŋ, ohigbu ka aɔdā nɛ alɔ leyice a géē le ya jila ɛ. Amáŋ alɔ géē cɛgbá ō lɛ ihɔtu lɛ Ujehofa mla ācɛ ɔhá eko doodu. Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ihɔtu nɛ alɔ lɛ lɛ uwa a géē gɔbu yɔ i lɔfu tōōtɔ̄ɔ̄ piyoo. Ɔdaŋ ku alɔ klla mafu ihɔtu lɛ ayinɛ alɔ, alɔ gē mafu ku alɔ wɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔkwɔɔkwɛyi. Ujisɔsi da ayikpo ku nu kahinii: “Ɔ́dāŋ́ ka aá gē yíihɔtū tá iyī aá, cɛ́ɛ́ ācɛ géē jé ka aá wɛ ayíkpó kú um.” (Ujɔ́n. 13:35) Ɔdā ɔhá kpɔ, ō mafu ihɔtu lɛ iyi alɔ gē ya ku alɔ piyatɔha. Upɔlu hi ihɔtu ka uce ō ya “nōo gē gbō ɔdā dóódu tɔ̄há lɔfúlɔfú.” (Ukól. 3:14) Ɔyikpo Ujɔni ta ɔkpá gē lɛ ayinɛ nu ipu Ɛlā Ɔwɔico kahinii: “Ɔ̄cɛ nōo yíihɔtū tū Ɔwɔicō ā kóō yíihɔtū tū ɔyínɛ́ nū dúú.” (1 Ujɔ́n. 4:21) Ɔdaŋ ku alɔ gē yihɔtu tu iyi alɔ, alɔ gē mafu ku alɔ yihɔtu Ɔwɔico. w23.11 8 ¶1, 3

Ubáyíbu lɛ oyeeyi ku alɔ Ācɛ O Yɛce Ukraist gbla inya ō kwu. Ācɛ o kwinya nōo lɛ inya a kwu gā oŋmɛyi géē miyɛ ule ku oyeeyi opiyoo. (2 Utím. 4:7, 8) Alɔ cɛgbá ō ya ɔdā duuma nɛ alɔ ya gla ō gɔbu yɔ i kwinya a, ohigbu ka alɔ le ba lɛ oŋmɛyi ku inya ō kwu a ɛ. Ɔyikpo Upɔlu kɛla lɛyikwu aɔdā ōhī nōo géē ta alɔ abɔ ō yale ipu inya ō kwu a. Ó ta alɔ ɔtu kwu ɔtu ō lɛ “aɔ́dā dóódu nēe ī gbájí tū alɔ ikpó ā . . . kpó bónū, cɛ́ɛ́ ká ālɔ̄ lɛ ɔtū kú alɔ yéékpó, cɛ́ɛ́ kú ālɔ̄ kwinya nēé tū lɛ alɔ ɔgbínya nēe yɔ̄ iyɔ̄bū ā.” Upɔlu yɔ i ka ka Ɔcɛ O Yɛce Ukraist i lɛ iyo duuma ō je ŋ nɛɛ? Ehee, ó lɛ a ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, ó yɔ i ka ka alɔ i cika ō je iyo duuma nɛ alɔ i cɛgbá ō je ŋ ma ŋ. Ɛdɔ iyo ɛgɛnyā lɔfu ya ku alɔ hii kwinya a lɔɔlɔhi ŋ, klla lɔfu cɛ lɛ ɛ̄jɛ̄ jɛ alɔ. O ya ɛɛ ku alɔ lɔtu, alɔ cika ō jila iyi alɔ má o ya ɛɛ ku alɔ má ɔdaŋ ku alɔ yɔ i je ɛdɔ iyo ɛgɛnyā, cɛɛ ku alɔ kwu u tonu boobu. Amáŋ alɔ i cika ō je aiyo nɛ alɔ cɛgbá ō je piii a tonu ŋ. Ɔdaŋ ku alɔ lɛ abɔ ci ō je aiyo nyā, alɔ i gáā gɔbu yɔ i kwinya a gɛ ŋ.—2 Utím. 2:5. w23.08 26 ¶1-2

Ɔdaŋ ku alɔ i gē pi ojigogo ka aku alɔ le kpaakpa piii ŋ, ɔɔma géē ta alɔ abɔ ō lɛ ojilima ce ōmiya ku ācɛ ɔhá. Ocabɔ mafu, ayinɛ alɔ nɔnya ōhī gē dɔka ō lɛ ikpanke teyi, amáŋ ó gē he ayinɛ alɔ nɔnya ōhī ɔtu ō ya lɛ a ŋ. Ó gē he ōhī ku Ācɛ O Yɛce Ukraist ɔtu ō gwa ejé olɔfu, amáŋ ó gē he ācɛ ɔhá ɔtu ō ya lɛ a ŋ. Ɛjɛɛji Ācɛ O Yɛce Ukraist dɔka ɔbɔla ku ɔkpiye, amáŋ é gē fu ɔwɛ ɛyɛɛyɛyi ō bi le teyi kwu iyi uwa. Ɔdaŋ ku alɔ gē gbɛla ka aku alɔ le kpaakpa eko doodu a nɛ alɔ klla gē ceyitikwu ō kwu ayinɛ abɔfu kéē ya ɔdā nɛ alɔ gē ya piii a, alɔ lɔfu hɛ ācɛ ɔhá gwonu klla bi ō kɔ wa ipu ujɔ. (1 Ukɔ́r. 8:9; 10:23, 24) Ocabɔ mafu, ikɔkɔ nɛ Ujehofa géē da alɔ ɛdɔ ili nɛ alɔ cika ō le wiye piii a, ó tu alɔ aukɔ́ nɛ alɔ lɔfu yɛce. Alɔ cika ō yiifa ɔwɛ nōo géē mafu ojilima lɛ Ɔwɔico, nōo géē mafu ku alɔ wɛ ācɛ ō jeeyi, ku alɔ wɛ ācɛ ō tu iyi alɔ waajɛ, mla ācɛ nōo gē “yíífa ɔwɛ okpaakpa.” (1 Utím. 2:9, 10) Ohigbu ɛnyā, alɔ i gáā dɔka ō yiifa nōo géē ya ku ācɛ kéē gbɛla lɛyikwu ō má eyī ku alɔ foofunu ŋ. Aukɔ́ ku Ubáyíbu klla géē ta anyakwɔcɛ ku ujɔ abɔ ka é hii lɛ íne ku abɔyi uwa kwaajɛ lɛyikwu ɛdɔ ili nɛ ɔcɛ cika ō le wiye amāŋ ɛdɔ ɛyi nɛ ó cika ō ya a ŋ. w23.07 23-24 ¶13-14

Ujehofa le mafu lɛ alɔ ɛgɛ nɛ alɔ lɔfu lɛ eeye ɛcɔbu a ɛ. Ācɛ nōo cigwu ku ɔnyā nōo kwɛyi ‘olila’ a, gē ceyitikwu kéē jɔɔnyɛ auce obɔbi ō ya bɛɛka aja ō gbo amāŋ ikpo ɔnya ō ce. Ɔdā néē yɔ i ya a géē ŋmɛyi tu ikwū. (Aíit. 9:13, 17, 18) Amáŋ ācɛ nōo cigwu ku ɔnyā nōo kwɛyi ‘ijeeyi ɔkwɛyi’ a, géē lɛ ɛcɔbu nōo wɛ ɛyɛɛyi. (Aíit. 9:1) Alɔ yɔ i nwu ɛgɛ nɛ alɔ géē dɔka aɔdā nōo he Ujehofa ɔtu mla ō wɔtu aɔdā nɛ ó dɔka ŋ ma. (Aíjē 97:10) Alɔ klla gē gweeye ohigbu ku alɔ lɔfu hi ācɛ ɔhá igwú kéē wa i nwu ɛlā ŋma ‘ijeeyi ɔkwɛyi’ a. É ba i ka kahinii: ‘Ɔ̄cɛ nōo wɛ ogwuda ā kóō wā.’” Itene nɛ alɔ mla ācɛ ɔhá nōo cigwu a gáā lɛ a i gáā lɛ oŋmɛyi ŋ. Itene nɛ alɔ mla ācɛ nōo cigwu nyā gáā lɛ a, géē yɔ babanya jaa gā ɛcɔbu. Ó géē ya ku alɔ “yēeyī” ogboogbo ɛcɛ, abɔ alɔ géē gɔbu yɔ i “yɛce ɔwɛ kú ɔdōōjé” a.—Aíit. 9:3, 4, 6. w23.06 24 ¶17-18

Ɛgɛnyá nɛ ɔtu gē ya uwɔ lɛ eko duuma nɛ ɔcɛ nɛ a gē yuklɔ tɔha mla ɔ, amāŋ ɔyipɛ inɔkpa ku uwɔ da uwɔ ɔka lɛyikwu ɔdā nɛ a kpɔtuce a? A gē yuufi nɛɛ? Ó gē ya alɛwa ku alɔ lɛ a. Amáŋ ɛdɔ ɔka ɛgɔɔma lɔfu ta alɔ abɔ ō jé ɔdā nɛ ɔcɛ ɔɔma gbɛla amāŋ kpɔtuce, klla lɔfu ya ɔ tɔɔtɛ lɛ alɔ ō kɛla mla ɔcɛ ɔɔma lɛyikwu ɔkoolɔhi a. Amáŋ ekoohi, ɔcɛ lɔfu da ɔka ohigbu ka ó cɛ mla ɔdā nɛ alɔ kpɔtuce a ŋ amāŋ ohigbu ka ó dɔka ō taafu mla alɔ. Ɔɔma i cika ō hɛ alɔ idaago ŋ. Ɛnyā gē lɛ a igbalɛwa ohigbu ka é po ɛlā nōó kpaakpa ŋ lɛyikwu ɔdā nɛ alɔ kpɔtuce a. (Ācot. 28:22) O ka tu ɔ, alɔ lā “eko nɛ̄ ɛcɛ gáā mɛ ā,” eko nɛ ācɛ alɛwa géē wɛ “ācɛ o bī ācɛ ɔhá iyē” mla ācɛ nōo gē “yíkpɛ́lā eko dóódu” a. (2 Utím. 3:1, 3) A lɔfu gbɛla kahinii: ‘Ɛgɛnyá nɛ um lɔfu ya ɛlā ɔwɛ ogbonɛnɛ mla ijeeyi eko nɛ ɔcɛ dɔka ō taafu mla um lɛyikwu ɔdā nɛ um kpɔtuce a?’ Ɔdi gáā lɔfu ta uwɔ abɔ a? Ō gbonɛnɛ lɔfu ta uwɔ abɔ. Ó gē tɔɔtɛ lɛ ɔcɛ nōo gbonɛnɛ ō yɔ cii eko néē lɛ ɔ ya cɔnu amāŋ eko nōó jé ɛgɛ nōó gáā toohi lɛ a ŋ ma. w23.09 14 ¶1-2

Ekoohi, alɔ gē miyɛ ukɔ́ ŋma ɛgiyi ɔwa ku alɔ nōo gē je ogbotu lɛ alɔ. Ocabɔ mafu, é gē tu alɔ ukɔ́ lɛyikwu ō yihɔtu ije fiyɛ ɔfu, mla ō lɛ abɔ ci ō ya ɔdā duuma nōo lɔfu ya ku alɔ biya íne ku Ɔwɔico a. Ipu aɔwɛ ɛyɛɛyɛyi nōo ba nyā, alɔ géē lɛ itene nɛhi ɔdaŋ ku alɔ yɛce ɔwɛ nɛ Ujehofa gē mafu lɛ alɔ a. (Ayis. 48:17, 18; 1 Utím. 6:9, 10) Ó lɛ aafu ŋ, Ujehofa géē gɔbu yɔ i bi alɛɛcɛ le ma ɔwɛ fu lɛ alɔ ɛpleeko ku owe nɛhi a, ó kē géē gɔbu yɔ i ya ɔɔma jaa gbeeko nɛ Ukraist gbɔɔ ō lé ɔcɛ́ ipu Ihayi Ula Ɛpa Ce Ɔfu Igwo a. Alɔ géē gɔbu yɔ i yɛce ɔwɛ o mafu ɔɔma? Ó géē tɔɔtɛ lɛ alɔ fiyɛ ō ya ɛnyā, ɔdaŋ ku alɔ gē yɛce ɔwɛ nɛ Ujehofa gē mafu lɛ alɔ babanya a. Ohigbu ɛnyā, alɔ yɔ i yɛce ɔwɛ nɛ Ujehofa gē mafu lɛ alɔ a eko doodu, kwu ɔwɛ o mafu nɛ alɔ géē miyɛ ŋma ɛgiyi ācɛ nɛ ó fu ō leyi kwu alɔ a. (Ayis. 32:1, 2; Uhíb. 13:17) Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, ɔtu nɛ alɔ le ce Ujehofa nōo gē ma ɔwɛ fu lɛ alɔ a géē lɔfu fiyɛ, ohigbu ka ó gē gbo alɔ ŋma ɛgiyi ɔdā duuma nōo lɔfu biya ɛma nɛ alɔ lɛ mla ɔ a, klla géē gbo alɔ gā ɔwɛ nōo géē bi alɔ gā oyeeyi opiyoo ipu ɛcɛ ɛyipɛ a. w24.02 25 ¶17-18

Ɔtu he ɔyikpo Upɔlu nɛhi ō gba Ujehofa ɛ̄gbā, amáŋ ō ya ɔɔma i tɔɔtɛ lɛ ɔ eko doodu ŋ. Igbalɛwa Upɔlu gē gā iyawu oligbo, eko ɔɔma ō gā iyawu ɛgɔɔma i kē i tɔɔtɛ ŋ. Ipu aiyawu ku nu a, ekoohi ‘úgbéenyi nɛ̄ ó yɛ anú ā gē ca tū enyi,’ ó lɛ eko nɛ ó gē “gwō tū ipú aíjagwuda.” Ó lɛ eko nɛ aolɛla ku nu gē ŋmo ɔ ije. (2 Ukɔ́r. 11:23-27) Ó klla lɛ eko nɛ ɛjɛɛji ɔdā nɛ Upɔlu gē ya, o ya ɛɛ kóō ta ayinɛ nu abɔ, i gē jɛ uwa eyī ŋ. (2 Ukɔ́r. 10:10; Ufíl. 4:15) Ɔdi ta Upɔlu abɔ kóō gɔbu yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā a? Upɔlu nwu ɛlā alɛwa lɛyikwu uce ō ya ku Ujehofa ŋma ipu Ubáyíbu mla ɔdā nɛ anu abɔyi nu má ipu oyeeyi ɛ ma. Upɔlu gáā le jé kpɔcii ka Ujehofa yihɔtu ku nu nɛhi. (Uróm 8:38, 39; Āfi. 2:4, 5) Ɛnyā kē ya kóō yihɔtu ku Ujehofa nɛhi duu. Upɔlu mafu ihɔtu ku nu lɛ Ujehofa ŋma lɛ ō “tá ācɔ̄lóhɔ́nyɛtá aɔ́mpa [nu] abɔ̄, . . . klla yɔ̄ ī yá lɛ uwá kpɔ́ ā.”—Uhíb. 6:10. w23.07 9 ¶5-6

Ācɛ alɛwa cɛ ka ó lɔhi ō lɛ igɔmɛnti, é kē lɔfu lɛyitaajɛ lɛ ōhī ku aíne nɛ aigɔmɛnti nyā le kwaajɛ a. Amáŋ ācɛ nyā piii i gē lɛyitaajɛ lɛ íne néē le kwaajɛ néē dɔka ŋ, amāŋ ɛ̄nɛ̄ é gbɛla ka ó kpaakpa ŋ ma. Ubáyíbu lɛ ɔ ta alɔ eyī peee ka igɔmɛnti ku alɛɛcɛ gē ya ku alɔ má owe, ohigbu ka ó yɔ ɛhaajɛ íkwu ku Ebilii, ka ó gboji ŋ é géē je ɔ cataajɛ. (Aíjē 110:5, 6; Ɔ̄cok. 8:9; Ulúk. 4:5, 6) Ó klla da alɔ kpɔ kahinii: “Ɔ̄cɛ dúú nōo ī bɛ́yíkwu ɔcɛ́ nōó ī gbāājɛ ā, Ɔwɔicō nēé ī bɛ́yíkwu ɔ̄ á.” Babanya, Ujehofa jɛga lɛ igɔmɛnti ku alɛɛcɛ kéē lé ɔcɛ́ o ya ɛɛ kéē ya ku odee kóō nyɔ mɛɛlɛ, ó kē leyice ku alɔ cika ō lɛyitaajɛ lɛ uwa. Ohigbu ɛnyā, alɔ cika ō “gbā ɔdā dóódu nōo wɛ ukpɛ̄ kú uwā ā lɛ uwá” piii, kwu ije eli ō gba, ojilima ō ce uwa, mla ɛyi ō le taajɛ lɛ uwa. (Uróm 13:1-7) Alɔ lɔfu leyi má íne ōhī nɛ igɔmɛnti le kwaajɛ a ka ó wɛ ɔdā nōo géē je alɔ eko, ka ó kpaakpa ŋ, amáŋ ó géē cɛgbá ije nɛhi ō yɛce ɔ. Amáŋ alɔ gē lɛyitaajɛ lɛ aigɔmɛnti nyā ohigbu ka Ujehofa da alɔ ku alɔ ya lɛ a, alɔ kē géē yɔ i lɛytaajɛ lɛ uwa ɔdaŋ ka é da alɔ ku alɔ biya íne ku Ujehofa ŋ.—Ācot. 5:29. w23.10 8 ¶9-10

Eko néē ma Usamsin a, ācɛ Ufilistiya yɔ i lé ɔcɛ́ ikpɛyi ku ācɛ Isrɛlu klla yɔ i ya uwa owe nɛhi. (Ācoh. 13:1) Ācɛ Isrɛlu a má owe ipu abɔ ku uwa nɛhi, ohigbu ka ācɛ Ufilistiya a wɛ ācɛ nōo bɔbi ɔtu. Ujehofa lɛ Usamsin fu kóō “gbɔɔ́ ō yúklɔ́ kóō hɛ́ ācɛ Ísrɛ̄lu tá ŋmá abɔ̄ kú ācɛ Ufilístiya.” (Ācoh. 13:5) O ya ɛɛ kóō lɛ uklɔ ɔɔma ya jila a, Usamsin cɛgbá ō gbolo ce Ujehofa. Ipu āhɔ̄ éyi lɛ a, aicɔɔja ku ācɛ Ufilistiya a wa kéē gáā lɛ Usamsin kwu ipu Ulɛhi nōo lɔfu yɔ Ujuda a. Acɛnyilɔ ku Ujuda a gbɔɔ ō yuufi, ohigbu ɛnyā é le miya ō kwu Usamsin u ta ipu abɔ ku aolɛla ku uwa a. Ācɛ ɔlɛ Usamsin abɔyi nu lɛ Usamsin gbo lɔɔlɔhi mla ɔŋgba ɛyipɛ ɛpa kwu ɔ u bi gē lɛ ācɛ Ufilistiya a. (Ācoh. 15:9-13) Amáŋ, “Alelékwū kú Óndú ā wā í le ɔfú tū ɔ̄ iyē nɛ̄hi” anu Usamsin kwu ɔŋgba néē le gbo ɔ a u kpo hɛ a. Ó lɛ “ikpokwú [ábáa] kú ijakī éyi, nōó kwú gbojī ɛ́ɛ́ ŋ́ má,” ó tukpɛɛ kwu u ŋma ajɛ, anu ó bi ɔ lɛ ācɛ Ufilistiya ula ɛpa ce ofu igwo (1,000) kpo ŋmo a!—Ācoh. 15:14-16. w23.09 2 ¶3-4

Ɛmɛɛma, Ujehofa yɔ i mafu ɔdā nɛ ó bi ɔtu ō ya a lɛ alɔ o bu ipu Ubáyíbu. Ujehofa lɔfu fu ɔwɛ duuma ō ya ɔdā nɛ ó bi ɔtu ō ya a. Ó kē i nyɔ mɛɛlɛ lɛ a eko doodu, ohigbu ka ó lɛ “ɛ́gɛ́nɛ̄ aɔ́dā dóódu . . . géē ŋmɛ́yí tá lɛ ā miya táajɛ . . . ɛɛ́ [o ya ɛɛ ku ɔdā nɛ ó tine a kóō le ya jila].” (Aíit. 16:4) Ɔdā nōo kē i bɛɛcɛ ŋma ɔdā nɛ Ujehofa gē ya a géē yɔ piyoo. Ɔdi nɛ Ujehofa bi ɔtu ō ya a? Opiyabɔ ōhī nyá nɛ ó kē ya o ya ɛɛ kóō lɛ ɔdā nɛ ó bi ɔtu a ya jila piii a? Ɔwɔico da ācɛ aflɛyi nɛ ó ya a ɔdā nɛ ó bi ɔtu lɛyikwu uwa a. Ó da uwa kahinii: “Aá ma ayí alɛwa kú aá nyīla tū ipú ɛcɛ. Cɛ́ɛ́ kú aá mīyɛ ɛcɛ tābɔ̄. Aá kóō lɛ íkwu īkpɛ̄yí . . . ɛjɛ̄ɛ̄jī aɛ́bɛ́” ku ipu ɛcɛ a. (Ohút. 1:28) Eko nɛ Adam mla Iifu ya ikpɛyi olɔfu nōo ya ku alɛɛcɛ kéē gbɔɔ ō biya íne a, Ujehofa i cɛ lɛ ɔɔma ci ɔ ŋma ō ya ɔdā nɛ ó bi ɔtu ō ya a ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, ó lɛ ɔwɛ nɛ ó géē bi le ya ococe ku nu ɔɔma piyabɔ. Boobu, ó le miya ō lɛ Ajɔɔcɛ kwaajɛ ɔkpanco nōo géē ya ɔdā nɛ ó bi ɔtu piii lɛ alɛɛcɛ mɛmla ɛcɛ a.—Umát. 25:34. w23.10 20 ¶6-7

Ujehofa lɔfu ta alɔ abɔ ku alɔ ceyitikwu lɔfu lɔfu ō gba ɔ ɛ̄gbā. Ɛnyā i gáā tɔɔtɛ eko doodu ŋ, ofiyɛ duu ɔdaŋ ku alɔ humayi nya ō ya lɔhi fiyɛ ɛga nɛ alɔ i gē ya lɔhi ŋ ma. Ekoohi ó lɔfu ya alɔ bɛɛka ɛga nɛ alɔ yɔ i ceyitikwu ō ya lɔhi fiyɛ anu a, fiyɛ ɛ̄nɛ̄ ɔyikpo Upita má a. Amáŋ Ujehofa géē je ɔfu nɛ alɔ cɛgbá a lɛ alɔ o ya ɛɛ ku ɛ̄jɛ̄ kóō jɛ alɔ ŋ. (Aíjē 94:18, 19) Ocabɔ mafu, ɔyinɛ alɔ nɔnyilɔ éyi humayi lā oyeeyi ku ikpo ɔcɛnyilɔ ɔhá ō ce ihayi alɛwa gbɔbu ɛɛ nōó gáā nwu ɛlā ɔkwɛyi a. Ó lɛ oyeeyi ku nu piyabɔ duudu klla gbɔɔ ō lā oyeeyi ku nu ɔwɛ olɔhi ɛgɛ nɛ Ubáyíbu ka a. Naana kpɔ a, ekoohi ó gē nya mla unwu obɔbi. Ɔdi ta ɔ abɔ kóō ceyitikwu lɔfu lɔfu ō hayi kpaakpa a? Ó kahinii: “Ujehofa lɛ ɔfu ta um iyē.” Ó klla ka kpɔ kahinii: “Mla otabɔ ku alelekwu ihɔ ku Ujehofa . . . , n le nwu ka ó tɔɔtɛ ō gɔbu yɔ i lā oyeeyi ɛgɛ nɛ Ujehofa dɔka a. . . . Naana nɛ ń jila iyē ŋ ma, ó le tɔɔtɛ ku Ujehofa kóō bi um le yuklɔ, ó klla gɔbu yɔ i lɛ ɔfu ta um iyē.” w23.09 23 ¶12

Ayinɛ nɔnyilɔ nōo wɛ ɛdrɔ, ó géē cɛgbá oceyitikwu lɔfu lɔfu gbɔbu ɛɛ ku aa je piya ācɛ o jikoko ipu ɛlā ku Ɔwɔico. Aa géē cɛgbá ō fu aocabɔ olɔhi nɛ aa géē yɛce, ō nwu ō jé ō gbɛla lɔɔlɔhi, ō wɛ ācɛ néē lɔtuce gla, ō nwu uklɔ amāŋ odee nōo géē ta aa abɔ ipu oyeeyi ku aa, mla ō ya otutu lɛyikwu auklɔ nɛ aa lɔfu lɛ ɛcɔbu a. Ekoohi, ɔdaŋ ku aa gbɛla lɛyikwu auklɔ nɛ aa lɛ ō ya ɛcɔbu a, ɔtu lɔfu ya aa bɛɛka ó le lɔnɔ nɛhi a. Amáŋ aa ya ɔ gla. Bla, ka Ujehofa le tutu eko doodu ō ta aa abɔ. (Ayis. 41:10, 13) Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ayinɛ ipu ujɔ géē ta aa abɔ duu. Eko nɛ aa kwu piya ɛdɔ acɛnyilɔ nɛ Ujehofa dɔka ku aa wɛ a, aa géē jɔɔnyɛ oyeeyi ku aa nɛhi. Ayinɛ alɔ nɔnyilɔ nōo wɛ ɛdrɔ, alɔ yihɔtu ku aa nɛhi! Ujehofa kóō hɔha ce aa nɛɛnɛhi abɔ aa yɔ i ceyitikwu ō kwu piya acɛnyilɔ nōo jikoko ipu ɛlā ku Ɔwɔico a. w23.12 29 ¶19-20

Alɔ je ɔ ku a ya ipu ōjila éyi mla ígwu ku ayinɛ ōhī. Aa jɔɔnyɛ iyi aa lɔɔlɔhi anɔɔ a lɛ ifoto je tɔha mla uwa. Ku ɛlā ɔkwɛyi a, a je ifoto a fiyɛ ɛpa ohigbu eko nɛ aku aflɛyi a i gáā heyifuu ŋ. Babanya, a lɛ aifoto ɛta. Amáŋ ipu éyi ku aifoto a, a gáā le má ka ó lɛ ɔyinɛ éyi nōó yɔ i yɛhɛ ŋ. Ohigbu ɔɔma, a kwu ɔ u nya, ohigbu ku a lɛ aifoto ɔhá nɛ ɛjɛɛji ācɛ ipu ígwu a kwu ɔyinɛ nɔnyilɔ a yɔ i yɛhɛ. Igbalɛwa, alɔ gē blakwu ɛnɛɛnɛ eko nɛ alɔ bi yɔ tɔha mla ayinɛ alɔ a. Amáŋ a jé ŋ, ipu aōjila nɛ alɔ lɛ tɔha mla ayinɛ alɔ nyā, ɔyinɛ éyi kɛla amāŋ ya odee ɛ̄nɛ̄ ó he alɔ ɔtu ŋ. Alɔ cika ō yɔ i gbɛla tu ɛlā ɔɔma nɛɛ? Alɔ cika ō ceyitikwu ku alɔ hii blakwu ɔdobɔbi nɛ ɔyinɛ alɔ ɔɔma ya alɔ a ŋ, ɛgɛ nɛ alɔ géē je ifoto ɛ̄nɛ̄ ó he alɔ ɔtu ŋ ma nya a. (Āfi. 4:32) Alɔ lɔfu ya lɛ a, ohigbu ku alɔ gē blakwu aɔdā olɔhi alɛwa néē ya eko nɛ alɔ ge yɔ tɔha mla uwa a. Aɔdā olɔhi néē ya mla ɛnɛɛnɛ eko nɛ alɔ jɔɔnyɛ ō yɔ tɔha mla uwa a, wɛ aɔdā nɛ alɔ cika ō blakwu ɔ klla gbotu a. w23.11 12-13 ¶16-17

Ɛlā ku Ugrisii nɛ ó bi le yuklɔ a mafu ku acɛnya cika ō ya ifa ɔwɛ okpaakpa eko doodu, ka é klla cika ō gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya ācɛ ɔhá lɛyikwu ɛdɔ ifa néē gē ya a. Ɛlā ku aa nōo wɛ ayinɛ nɔnya nōo gē ya ifa ɔwɛ okpaakpa a he alɔ ɔtu ibi! Ohilipu ō jɛyi odee klla wɛ ɛnɛɛnɛ uce ō ya ɔhá nɛ ɛjɛɛji ayinɛ nɔnya nōo wɛ ɛdrɔ cɛgbá ō lɛ, o ya ɛɛ kéē kwu piya ācɛ o jikoko ipu ɛlā ku Ɔwɔico. Ɔdi wɛ ohilipu ō jɛyi odee a? Ó wɛ ō jé ɔdā nōo wɛ ɛyɛɛyɛyi ku ɔdā olɔhi mla ɔdobɔbi, mla ō fu ɔdā okpaakpa a ō ya. Leyi yɛ ocabɔ ku Abigɛlu. Ɔba nu ya ōmiya obɔbi éyi nōo gē yɛ i lɛ unwalu bi gē lɛ ɛjɛɛji apɔlɛ ku nu a. Abigɛlu ya odee boobu. Ohigbu ka ó lɛ ohilipu ō jɛyi odee a, ó lɛ ɔdā okpaakpa nɛ ó cika ō ya a ya, ɛnyā kē lɛ oyeeyi ku ācɛ alɛwa nyata. (1 Usám. 25:14-23, 32-35) Ohilipu ō jɛyi odee klla gē ta alɔ abɔ ō jé eko okpaakpa nɛ alɔ cika ō kɛla, mla eko nɛ alɔ cika ō yɔ cii a. Ó klla gē ta alɔ abɔ ō lɛ ɛlá wu ācɛ ɔhá, nɛ alɔ i gáā ya ku ɔtu kóō hɛ uwa kó ŋ.—1 Utes. 4:11. w23.12 20 ¶8-9

Ɔyikpo Upɔlu ta aɛlā nōo ba nyā gē lɛ ujɔ nōo yɔ Urom a. Ayinɛ nōo yɔ abɔɔ a lɛ ɛlā nwu lɛyikwu Ujehofa mla Ujisɔsi, lɛ ɔtu okpoce lɛ, klla kwu piya Ācɛ O Yɛce Ukraist ɛ. Ohigbu ɛnyā, ‘Ɔwɔicō lɛ ɛpɔ̄hi hɛ́ lɛ uwa ohígbū ka é kpɔtuce ɔ,’ klla lɛ anɔ tu uwa ɛyi mla alelekwu ihɔ ku nu. (Uróm 5:1) Babanya é lɔfu lɛ ɔtu ku uwa kwu ɛnɛɛnɛ ɔhā néē géē miyɛ a, é kē lɔtuce ka é géē miyɛ ɔhā ɔɔma piii. Igbihaajɛ, Upɔlu ta ɔkpá gē lɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi nōo yɔ Ɛfesɔsi a, lɛyikwu ɛnɛɛnɛ eyiyoce nɛ Ɔwɔico je lɛ uwa a. É géē miyɛ aɔdā nɛ Ɔwɔico “cokónu ō je lɛ ācɛ ɔlɛ́ nū” néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi a. (Āfi. 1:18) Upɔlu klla kɛla lɛ ayinɛ nōo yɔ Ukolosi a ɛga néē géē miyɛ ɔhā ku uwa a. Upɔlu hi ɔ ka “[eyiyoce] nēé kē le tū céé ajɔ̄ɔ̄cɛ́ lɛ [uwa] ā.” (Ukól. 1:4, 5) Eyiyoce nɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi a lɛ a, wɛ ka é géē he uwa eyī ŋma ɔlekwu gā oyeeyi opiyoo ɔkpanco, ɛga néē géē lé ɔcɛ́ mla Ukraist a.—1 Utes. 4:13-17; Mafú 20:6. w23.12 9 ¶4-5

Ɛlā okpɔcii néē cɔwɔ ka ō ‘gbo’ a, wɛ ɛlā ō bi le gbla aicɔɔja nōo yɔ i gbo igeli ŋma ɛgiyi aolɛla ku uwa a. Ɔtu géē ya ācɛ nōo lā ipu igeli ɔɔma a ka é lɛ ogbotu, ohigbu ka aicɔɔja yɔ i gbo uwa. Ɔwɛ ekponu ɔɔma, ɔdaŋ ka alɔ lɛ ɛbɔ ku Ɔwɔico a lɛ ipu ɔtu mɛmla odo ku alɔ, alɔ géē lɛ ɔtu ogbonɛɛ ohigbu ku alɔ jé ka alɔ lɛ ogbotu. (Aíjē 4:8) Ɛgɛ nōó lɛ ipu āhɔ̄ ku Uhana a, ɔdaŋ ka āhɔ̄ ku alɔ i kóō piyabɔ boobu ŋ naana, alɔ géē lɛ ɔtu ɛbɔ. (1 Usám. 1:16-18) Eko duuma nɛ alɔ kē lɛ ɛbɔ ku ɔtu lɛ, igbalɛwa ó gē tɔɔtɛ lɛ alɔ ō gbɛla lɔɔlɔhi klla ya ōmiya ku ijeeyi. Ɔdā nɛ alɔ lɔfu ya a? Eko duuma nɛ alɔ yɔ ipu unwalu, alɔ ba Ujehofa ɛba kóō je ogbotu lɛ alɔ. Ɛgɛnyá a? Gbɔɔkɔ jāā gbeeko nɛ ɔtu ya uwɔ ku a lɛ ɛbɔ ku Ɔwɔico a lɛ ɛ. (Ulúk. 11:9; 1 Utes. 5:17) Eko duuma nɛ a yɔ ipu unwalu, gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa ŋma ɔtu. Ujehofa kē géē je ɛbɔ ku nu gā uwɔ nōo kē géē gbo ɔtu mɛmla odo ku uwɔ.—Uróm 12:12. w24.01 21 ¶5-6

O ya ɛɛ kóō lɛ iye ku Adā nu ya tiihɔ a, Ujisɔsi lɔtu ɔwɛ obɔbi néē ya ɛlā mla ɔ, ɛca néē ca ɔ, mla ɛjɛɛji ɛkɛmgbɛ néē ka ba ɔ a. Ó jé ka ó lɛyitaajɛ lɛ Adā nu ipu ɛjɛɛji ɔdā duudu ɛ, ó kē lɛ ɔdā duuma ō ya uweyi ku nu ŋ. (Uhíb. 12:2) Ó klla jé duu ka Usetan yɔ i bɛyikwu ɔ lɔfu lɔfu ɛpleeko olɔnɔ nɛhi ɔɔma a. (Ulúk. 22:2-4; 23:33, 34) Usetan leyice ka Ujisɔsi i gáā hayi kpaakpa gā ajaajɛ ŋ, amáŋ Ujisɔsi lɛ Usetan abɔ gaajɛ! Ujisɔsi le mafu peee ka Usetan wɛ ɔcɛ o kɛmgbɛ, klla le mafu ka Ujehofa lɛ ācɛ nōo géē hayi kpaakpa lɛ ɔ gā ajaajɛ, ɔdaŋ néē kóō yɔ i má ojama bɔbi bɔbi naana! A dɔka ku ɔtu kóō he Ujisɔsi nōo yɔ i lé Ɔcɛ́ babanya a? Ó lɛ a, gɔbu ku a yɔ i cɛtra iye ku Ujehofa, mla ō ta ācɛ ɔhá abɔ kéē nwu ɛlā lɛyikwu ɛnɛɛnɛ auce ō ya ku Ɔwɔico. Ɔdaŋ ku a ya lɛ a, ayika a yɔ i yɛce ɛnɛɛnɛ ocabɔ ku Ujisɔsi. (1 Upít. 2:21) Bɛɛka Ujisɔsi a, a yɔ i ya ku ɔtu kóō he Ujehofa, klla yɔ i mafu ka olɛla ku nu nōo wɛ Usetan a wɛ ɔcɛ o kɛmgbɛ nɛ ó lɛ uweyi ŋ! w24.02 11-12 ¶11-13

Ŋma ihayi ɛhɔ nōo gáā yɛ a, ācɛ nōo fiyɛ umiliyɔn éyi lɛ ubatisim ya kwu piya Ācɛ Ocijali Ku Ujehofa ɛ. Eko nɛ a je iyi uwɔ gwɛɛya lɛ Ujehofa a, a le miya ō kwu piya ɔyikpo ku Ujisɔsi Ukraist, mla ō kwu ɔdā nōo wɛ ococɛ ku Ujehofa a i piya ɔdā aflɛyi ipu oyeeyi ku uwɔ. Ɔdi nɛ ɛnyā lɛ ō ya mla ɔ a? Ujisɔsi kahinii: “Ɔ́dāŋ ka ɔ̄cɛ dúúmā tíne kóō yɛce um, ayíka kóō leyī gwū iyī nū bónū.” (Umát. 16:24) Ɛlā ku Ugriisi néē cɔwɔ ka ō “leyī gwū iyī [ɔcɛ] bónū” a, é lɔfu bi ɔ le yuklɔ kóō “ta ō ya ɔdā nōo gē he ɔcɛ ɔtu ō ya a.” Abɔ a kwu iyi uwɔ i gwɛɛya lɛ Ujehofa ɛ ma, a géē cɛgbá ō ta ɔdā duuma nōó he Ujehofa ɔtu ŋ. (2 Ukɔ́r. 5:14, 15) Ɛnyā wɛ ku a géē ta ō ya ɔdā nɛ “alɛɛcɛ gē yá ā,” bɛɛka aja ō gbo amāŋ ikpo ɔnyā ō ce. (Ugal. 5:19-21; 1 Ukɔ́r. 6:18) Ō lɛyitaajɛ lɛ ɛdɔ íne ɛgɛnyā géē ya ku oyeeyi kóō lɔnɔ tu uwɔ nɛɛ? Ɔdaŋ ku a yihɔtu ku Ujehofa, a géē jé peee kóō lɛyitaajɛ lɛ íne ku nu wɛ ohigbu olɔhi ku uwɔ.—Aíjē 119:97; Ayis. 48:17, 18. w24.03 2 ¶1; 3 ¶4

Ujehofa gē je alelekwu ihɔ ku nu lɛ ācɛ doodu nɛ ɛlā ku uwa he ɔ ɔtu a. (Umát. 12:18) Alɔ lɔfu da iyi alɔ aɔka nyā kahinii: ‘N gē mafu auce ō ya ōhī ku ikpo ku alelekwu ihɔ a?’ N gē lɛ ɔtule lɛ ācɛ ɔhá babanya fiyɛ eko nɛ ń jé Ujehofa ŋ ma a? Ɛgɛ nɛ a ceyitikwu ō ya ku a lɛ ɛnɛɛnɛ auce ō ya ku ikpo ku alelekwu ihɔ a, ɛgɔɔma nɛ a gáā lɔtuce lɔfu lɔfu ka ɛlā ku uwɔ he Ujehofa ɔtu a! Oŋma lɛ ɛhi kóō ofula a, Ujehofa gē je íne obiya ku ācɛ nɛ ɛlā ku uwa he ɔ ɔtu a ya uwa ɛhi. (1 Utím. 2:5, 6) Amáŋ ɔdaŋ ka ɔtu klla gɔbu yɔ i ya alɔ ka ɛlā ku alɔ i he Ujehofa ɔtu ŋ, naana nɛ alɔ kóō kpɔtuce ofula a klla lɛ ubatisim ya a kē bɛɛ? Bla, ka alɔ i gáā lɔfu kpɔtuce ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya alɔ lɛ a eko doodu gla ŋ, amáŋ alɔ kpɔtuce Ujehofa gla. Ó gē leyi má ācɛ nōo kpɔtuce ofula a ka ācɛ okpaakpa, klla cokonu ō hɔha ce uwa.—Aíjē 5:12; Uróm 3:26. w24.03 30 ¶15; 31 ¶17