Ɔkpá Ohi ku Ɔkpá ku Ōjila ku Oyeeyi mla Uklɔ Ku Alɔ

ƆYA AFLƐYI 4-10

AGBENU NŌO YƆ IPU ƐLĀ ƆWƆICO | ULĪFAYI 18-19

A Hii Ya Uce Ku Aja Ō Gbo Ŋ”

w19.06 28 ¶1

Dɔka Ɔwɛ Nɛ A Géē Gbo Iyi Uwɔ Ŋma Ukpa Ku Usetan

Lɛyikwu uce ku aja ō gbo ɛyɛɛyɛyi nōo kpɔ ipu aéwo nōo kwu ācɛ Isrɛlu ajaajɛ a, Ujehofa da ācɛ Isrɛlu kahinii: ‘Aá hii gbla uce ku ācɛ ku Ukenana, ɛga nɛ̄ n yɔ̄ ī kpó aá nyɔ̄ abālɔbányā ŋ́. . . . Uce nēé yá ā kwú ajɛ ā ú tēelihɔ, ohígbū ɔ́ɔmā, n yɔ̄ ī yá ajɛ ā italā.’ Ipu eyī Ɔwɔico ku Isrɛlu nōo tiihɔ a, oyeeyi nɛ ācɛ Ukenan gē lā a wɛ ɔdobɔbi nōo kwu ajɛ ku uwa i teelihɔ amāŋ blinyi.—Ulīf. 18:3, 25.

w17.02 20 ¶13

Ujehofa Gē Bi Ācɛ Ɔlɛ Nu Jé Ɔwɛ

¹³ Aotrɛyi ku aéwo ohile a gē bi ijeeyi ku alɛɛcɛ le gbo ācɛ ɔlɛ uwa. Ocabɔ mafu, ācɛ Ukenan mla aotrɛyi ku uwa ya ɔdobɔbi alɛwa lɛbɛɛka ayinɛ gē cikpo iyi uwa, acɛnyilɔ nōo gē cikpo acɛnyilɔ, aɛ́bɛ́ gē cikpo alɛɛcɛ, ō bi ayipɛ le gwɛɛya mla ō gba aɔwɔ ɛkɛmgbɛ ɛ̄gbā. (Ulīf. 18:6, 21-25) Ācɛ Ubabilɔn mla ācɛ Ijipiti i lɛ ɛdɔ ukɔ́ lɛyikwu ɛgɛ nɛ ɔcɛ cika ō lɛ iyi nu tu yeŋee ɛgɛ nɛ ācɛ Isrɛlu lɛ a ŋ. (Áluk. 19:13) Amáŋ ācɛ ɔlɛ Ujehofa gē má ɛgɛ nɛ aotrɛyi ku uwa hayi kpaakpa gē tu uwa ɔtu kwu ɔtu kéē lɛ ɛ̄gbā ō gba ku uwa tu yeŋee, kē lɛ iyi uwa tu yeŋee kē klla hii ya uce ku aja ō gbo duuma ŋ. Ó teyi peee ka Ujehofa yɔ i bi uwa jé ɔwɛ a.

w14 7/1 7 ¶2

Ɔdā Nɛ Ɔwɔico Gáā Ya Lɛyikwu Ɔdobɔbi A

Ɔdi nɛ Ɔwɔico gáā ya ācɛ nōo ta opiyabɔ ŋma uce obɔbi ku uwa, nōo klla yɔ i ceyitikwu lɔfu lɔfu o ya ɔdobɔbi a? Blakwu okonu ō ce nōo kahinii: “Ohígbū ka ācɛ okpaakpa mɛ́mla ācɛ ojīlīmā mɛ́mla ācɛ okɛlā ɔkwɛ̄yí ā, gáā lé úgwū ajɛ kú alɔ nyā á. Amáŋ Ɔwɔicō géē je ācobɔ̄bíipú ā kpó hɛ́ ŋmá ipú ajɛ ā, ó klla í je ācobīyíne ā kpó fu ŋmá ajɛ tɛgbatɛgba ā bɛ̄ɛka aɔ́cí a.” (Aíit. 2:21, 22 Ācɛ nōo gē ya ka ācɛ kóō ya ɔdobɔbi a i gáā yɔ gɛ ŋ. Ipu āhɔ̄ nɛ ɛbɔ yɔ anu lɛ a, alɛɛcɛ nōo lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa géē lɛ ohɛta ŋma íne ō biya nɛ alɔ lugwu nu a.—Ācɛ Uróm 6:17, 18; 8:21.

Ɛnɛɛnɛ Ɛlā Nɛ Alɔ Nwu Ŋma Ɛlā Ɔwɔico

w06 6/15 22 ¶11

“Íne Kú Uwɔ He Um Ɔtū Nɛ̄hi!”

¹¹ Aya ɔmpa ku Íne ku Umosisi nōo mafu ka Ɔwɔico lɛ ɛlá wu ācɛ ɔlɛ nu a wɛ ɛga nɛ ācɛ lɛ ō nyɔ i tɔɔpla ikpɔda. Ujehofa tu ukɔ́ ka ɔdaŋ ka ɔcɛ Isrɛlu duuma lɛ ikpɔdɛhɔ ku nu ce, kóō lɛ ɛga je lɛ acogbɛha a kéē wa i lɛ ikpɔda nɛ ācɛ o yuklɔ a habɔ ta a tɔɔpla. Íne a ka ācɛ ō lɛ ɛhɔ a kéē hii ce ɔdɛhɔ nōo kwu okonogwu ɛhɔ a ŋ, kéē klla ta ɔgwɔɔgwu ku ɛhɔ ku ufayin o ya ɛɛ kéē ya ikpo nōo hɛ uwa abɔ waajɛ a ŋ. É gáā cigbihi wa i je ikpɔdɛhɔ duuma néē mlanyi a gla gɛ ŋ. Ɛnyā wɛ ɛnɛɛnɛ ōmiya nɛ Ujehofa ya lɛ ācɛ ogbɛha, ācɛ éwo ɔhá nōo lā ajɛ ku Isrɛlu, ayokwu mla anyokwu. Naana nɛ uklɔ ō tɔɔpla ikpɔdɛhɔ i wɛ ɔdā ō tɔɔtɛ ŋ ma a, ó bu ipu ɔwɛ ɛgɛnyā, ācɛ nōo gē tɔɔpla gē bi le ta iyi uwa abɔ o ya ɛɛ kéē nyɔ i ba odee ŋ.—Ulīfayi 19:9, 10; Oblatūkíne 24:19-22; Aíjē Kú Ɛ̄gbā 37:25.

ƆYA AFLƐYI 11-17

AGBENU NŌO YƆ IPU ƐLĀ ƆWƆICO | ULĪFAYI 20-21

“Ujehofa Lɛ Ācɛ Ɔlɛ Nu Fu Kéē Wɛ Ɛyɛɛyi

w04 10/15 11 ¶12

Uparadais Wɛ Aku Uwɔ Gla A?

¹² Naana kpɔ a, ó lɛ odee nɛ alɔ i cika ō leyi gwu ɔ bonu ŋ. Ɔwɔico da ācɛ Isrɛlu “kéē lɛyítáajɛ lɛ odúúdú aínɛ nɛ̄ anúɔ je lɛ uwá ícíícɛ ɔ́ɔmā ā. Cɛ́ɛ́ kéē géē lɔfú bēhé ísu ā, gāá mīyɛ ajɛ nēé gáā bēhé ga ɔɔ́ ā.” (Oblatūkíne 11:8) Ɔkpá ku Ulīfayi 20:22, 24 kɛla lɛyikwu ajɛ ɔɔma duu, ó kahinii: “Óndú ā kahíníī, “Aá géē lɛ odúúdú aíne kú um nyā tū, cɛ́ɛ́ kú ajɛ kú Ukénan nɛ̄ n yɔ̄ ī kpó aá nyɔ̄ anú ā kóō híī bɔ̄bí lɛ aá ŋ́. Amáŋ, n le okónu ce ka n géē je ajɛ olɔhi o yá ɔdɛ̄hɔ̄ nɛ̄hi nyā lɛ aá kóō wɛ ákú aá, n géē je ɔ́ lɛ aá. Ami wɛ Óndú ā, nōo wɛ Ɔwɔicō kú aá á. N le aá fō tá ɛyɛ́ɛyɛ́yí hɛ̄ ācɛ nēe bá ā tá.” Kɛla ɔkwɛyi a, o ya ɛɛ ku ɔcɛ kóō gā ipu Ajɛ Nɛ Ɔwɔico Cokonu nu a, ɔcɛ a cɛgbá ō lɛ ɛma olɔhi mla Ujehofa. Ohigbu ka ācɛ Isrɛlu i lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa ŋ ma ya ɛɛ nɛ Ɔwɔico cɛ lɛ ācɛ Ubabilɔn wa i ya uwa lé klla kpo uwa ŋma ɛga néē lā a.

it-1 1199

Ō Lugwu Ku Odee

Ō lugwu ku odee wɛ ɛgɛ nɛ aɔdā agbenu duuma ku ɔcɛ nōo kwū gē gā ɛgiyi ɔcɛ nōo cika ō lugwu nu a, ɔcɛ nōo gē lugwu ku aɔdā agbenu a wɛ ɔkpla amāŋ ɔcɛ okpaakpa nōo cika ō lugwu nu a. Ɛlā ku Uhibru kpɔcii néē gē bi le yuklɔ a wɛ u na·chalʹ (amāŋ, na·chalahʹ). Ó lɛ ō ya mla ō miyɛ amāŋ ō je aɔdā agbenu lɛ ɔcɛ ohigbu ka ɔcɛ a cika ō lugwu ku nu a. (Áluk. 26:55; Isík. 46:18) É gē bi ɛlā nōo wɛ u ya·rashʹ a le yuklɔ ekoohi kwɛyi “ō lugwu,” amáŋ igbalɛwa é gē bi ɔ le yuklɔ kwɛyi ɛgɛ néē gē je odee lɛ ɔcɛ “kóō wɛ aku nu” ikɔkɔ ō lugwu nu a. (Ohút. 15:3; Ulīf. 20:24) É klla gē bi ɛlā nyā le yuklɔ kwɛyi ‘ō nu ācɛ’ ɛgɛ nɛ aicɔɔja gē ya a. (Obla. 2:12; 31:3) Ɛlā ku Ugriisi nōo wɛ u kleʹros a lɛ ō ya mla ō lugwu. Oŋma ajaajɛ a, ɛyi nu wɛ “ūlī ō tá,” amáŋ igbihaajɛ a, ɛyi nu gáā kwu piya ‘ō kɔ odee,’ amoomɛ a ɛyi nu gáā kwu piya ɛgɛ nɛ ‘ɔcɛ i lɛ ɛga a.’—Umát. 27:35; Ācot. 1:17; 26:18.

it-1 317 ¶2

Aigbaanɔ

Igbihi eŋkpɔ oceenyi a, Unowa bi “aígbáanɔ nēe le yēŋēē” mlɛ aɛ́bɛ́ le gwɛɛya lɛ Ɔwɔico. (Ohút. 8:18-20) Igbihi ɔɔma, Ɔwɔico ka aigbaanɔ kóō wɛ ipu ɔdole nɛ alɛɛcɛ géē lé a, amáŋ kéē hii lé oyi a ŋ. (Ohút. 9:1-4; klla má Ulīf. 7:26; 17:13.) É gē jé aigbaanɔ nōo lɛ ‘yeŋee’ ɔdaŋ kéē bi le gwɛɛya lɛ Ɔwɔico nɛ ó kē miyɛ. Ubáyíbu kwu ɔ u ta alɔ eyī peee kéē gē lé ɛjɛɛji aigbaanɔ ohigbu ka uwa le yeŋee. Amáŋ eko néē lɛ íne ku Umosisi kwaajɛ a, é gē lé ɛjɛɛji aigbaanɔ gɛ ŋ ohigbu ka ó lɛ aigbaanɔ ōhī nɛ íne ku Umosisi ka é le ‘yeŋee ŋ’. (Ulīf. 11:13-19, 46, 47; 20:25; Obla. 14:11-20) Ubáyíbu i je ɔdā nōo gē mafu ka aigbaanɔ ōhī ‘i lɛ yeŋee ŋ’ ma ta alɔ eyī peee duudu ŋ. Naana nɛ ɛyinɛhi ku agbaanɔ nōó le yeŋee ŋ ma wɛ ɛdɔ ku aigbaanɔ nōo gē lé ɛbɛ́ ku ɔdā nōo gekwu a, ōhī ku uwa le yeŋee kpɔ. (Má HOOPOE.) Eko néē lɛ ɛka ɛyipɛ kwaajɛ a, íne ku Umosisi nōo mafu ka aɛ́bɛ́ ōhī i lɛ yeŋee ŋ ma mɛ taajɛ. Alɔ kē jé ɛnyā ohigbu ɛbɛ nɛ Ɔwɔico mafu lɛ ɔcocɛhɔ Upita a.—Ācot. 10:9-15.

Ɛnɛɛnɛ Ɛlā Nɛ Alɔ Nwu Ŋma Ɛlā Ɔwɔico

it-1 563

Ō Gɔ Ɔkpiye Hɛ

Íne ku Ɔwɔico lɛ ɔ ka peee ka ācɛ nōo yekwu kóō hii pi ina amāŋ gɔ ɔkpiye ku uwa hɛ ohigbu ɔcɛ nōo kwū a ŋ. (Ulīf. 19:28; 21:5; Obla. 14:1) Ɛnyā kē lɛ a ohigbu ka ācɛ Isrɛlu wɛ ācɛ otiihɔ lɛ Ujehofa, ó kē lɛ uwa fu kéē wɛ ācɛ ɔlɛ nu. (Obla. 14:2) Ohigbu ɛnyā, ācɛ Isrɛlu i cika ō lɛ abɔ ipu ɛ̄gbā ō gba ku ɛkɛmgbɛ duuma ŋ. Abɔ ɔhá ku nu a, ɛdɔ ku ekwu ō yɔ nōo lɛ ō ya mla ō gɔ ɔkpiye ku ɔcɛ hɛ a i wɛ uce o ya olɔhi ɛgiyi ācɛ nōo jé āhɔ̄ ɔkwɛyi ku ācɛ nōo gekwu mla eyiyoce nōo yɔ lɛ uwa a ŋ. (Udán. 12:13; Uhíb. 11:19) Íne nōo ka ācɛ kéē hii pi ina amāŋ gɔ ɔkpiye ku uwa hɛ ŋ ma, mafu lɛ ācɛ Isrɛlu kéē cika ō lɛ ojilima ce ɔkpiye ku ɔlɛɛcɛ nɛ Ujehofa ya a.

ƆYA AFLƐYI 18-24

AGBENU NŌO YƆ IPU ƐLĀ ƆWƆICO | ULĪFAYI 22-23

“Aɛ̄cī Ku Ucɛ Mla Ɛyi Nu Lɛ Alɔ”

it-1 826-827

Ucɛ Ku Igbo Nōó Gē Nu Ŋ Ma

Ɛ̄cī aflɛyi ku Ucɛ Ku Igbo Nōó Gē Nu Ŋ Ma wɛ ɛ̄cī otiihɔ néē gē jila tɔha kéē gba Ɔwɔico ɛ̄gbā, ó kē wɛ ɛ̄cī usabati duu. Ɛ̄cī ɔmpa nōo kē wɛ Unisan 16 a, é gē bi ɛ̄wɛ̄ ku ikpɔdɛhɔ aflɛyi, ɔdɛhɔ aflɛyi nōo gē piya ajɛ ku Palestine a gē lɛ ɔcogwɛɛya. Gbɔbu lɛ ɛ̄cī ku ucɛ nyā, ɔcɛ duuma i gáā lé ɔdɛhɔ ɛyipɛ, igbo, amāŋ igbo ku ikpɔda ō ŋmɔla duuma ŋma ikpɔda ɛyipɛ ku nu ŋ. Ɔcogwɛɛya gē je ikpɔda aflɛyi lɛ Ujehofa ŋma lɛ ō jila ikpɔda a iye iyɔbu ede ku Ondu a o ya ɛɛ kóō miyɛ. Ó klla gē bi omlede nōó lɛ ɛnyá duuma nōo wɛ ihayi éyi le gwɛɛya o yɔla mla ɛya ku ikpɔda néē lɛ anɔ tu ɔ mla ɛya ku ejé. (Ulīf. 23:6-14) Ó lɛ íne duuma nōo mafu kéē cika ō lɛ ikpɔda amāŋ umu ku ikpɔda yɔla ɛyi ede ɛgɛ nɛ acogwɛɛya ya igbihaajɛ a ŋ. Ɛpleeko ku ucɛ nyā, ó wɛ ɛwa ku ācɛ foofunu gē bi ikpɔda aflɛyi ku ɛhɔ ku uwa wa ŋ, amáŋ ɛga yɔ lɛ apɔlɛ doodu mla ɔcɛ duuma nōo lɛ ikpɔda ku abɔyinu ipu ajɛ ku Isrɛlu kóō gwɛɛya ku ahinya ō ta duu.—Oyɛb. 23:19; Obla. 26:1, 2; má u FIRSTFRUITS.

Ɛgɛ Nōó Cɛgbá Lɛ A. Eko néē gē lé igbo nōó gē nu ŋ ma cɛtɔha mla ukɔ́ nɛ Umosisi miyɛ ŋma ɛgiyi Ujehofa nōo yɔ ipu ɔkpá ku Oōyɛbɛ̄ɛcɛ 12:14-20 a, ó klla lɛ ahɔ̄ ō pi éyi nōo yɔ ɔgba 19 ku Ubáyíbu ɔɔma nōo kahinii: “Ɛ̄cī ahāapa ɔ́ɔmā, ɔdōnīgbō dóódu kóō híī yɔ̄ ɔlɛ́ aá ŋ́.” Ɔkpá ku Oblatūkíne 16:3 NW hi igbo nōó gē nu ŋ ma ka “igbo ku owe,” ó kē i ta ācɛ Ujiyu a ɛlá kwu ɔ ihayi doodu ɛgɛ néē hapapa bɛɛcɛ ŋma ajɛ ku Ijipiti a (eko néē kóō lɛ ɛga ō lɛ ɔdonigbo tu igbo ku uwa ŋ ma [Oyɛb. 12:34]). Ɛnyā gē tu ācɛ Isrɛlu ɛlá kwu owe mla ō ya ŋmo nɛ Ujehofa hɛ uwa ta ŋma anu a. Ujehofa abɔyinu “klla da uwá ka ɔdā nōo yá nɛ̄ ɛ́ɛ yēeyī ā, ucɛ ā, nɛ̄ ɛ́ɛ géē yɔ̄ ī lé ā, géē tú uwā ɛlá kwu ɛ̄cī nɛ̄ ɛ́ɛ nyɛ̄ɛ̄ ŋmá ajɛ kú Íjīpiti ā.” Ō jé ka uwa le hɛta klla kwu piya éwo ku abɔyi uwa mla ō jé ka Ujehofa wɛ ɔcɛ nōo hɛ uwa ta a ya ɛɛ néē gē lé ucɛ nɛhi ɛta ku uwa ihayi doodu a.—Obla. 16:16.

it-2 598 ¶2

Upɛntikɔsi

Ɔwɛ néē gē ya mla ikpɔdɛhɔ aflɛyi ku eko ɔnɔ a cika ō wɛ ɛyɛɛyi gwu ɛgɛ néē gē ya lɛ mla ikpɔdɛhɔ aflɛyi ku eko ku ɔgwa a. É géē bi okoolo ɛpa ku ɛnɛɛnɛ umu (4.4 L; 4 dry qt) néē lɛ ɔdonigbo tu ɔ a ŋmɔɔla kóō wɛ igbo ɛpa. Igbo a gē wa ŋma “ipɔ́ɔ́nū éyééye” ku ācɛ Isrɛlu, ɔɔma wɛ ka igbo a géē lɛbɛɛka ɛ̄nɛ̄ é gē ya ɔlɛ uwa ɛ̄cī doodu a, ó wɛ ɛ̄nɛ̄ néē gē bi le yuklɔ ku aɔdā otiihɔ a ŋ. (Ulīf. 23:17) É gē gwɛɛya o yɔla mla ɛya ku íne ō biya mla ɛya nyā duu, é klla gē bi omlede ɛpa le gwɛɛya ku oletɔha amāŋ ɛbɔ mla ɛya nyā duu. Ɔcogwɛɛya a gē jila aigbo mla aala a iyē iyɔbu ku Ujehofa. Ó gē bi abɔ ku nu le ta ɛhaajɛ ku aigbo mla aɛ́bɛ́ a, cɛɛ ó gbɔɔ ō jila ɔ iyē nōo mafu kóō lɛ uwa gwɛɛya lɛ Ujehofa ɛ. Igbihi néē lɛ aigbo mla aɛ́bɛ́ a gwɛɛya a, ó gē je piya aku ɔcogwɛɛya a kóō wɛ ɛya ku oletɔha amāŋ ɛbɔ nɛ ó géē lé.—Ulīf. 23:18-20.

w14 5/15 29 ¶11

A Yɔ I Yɛce Ɔwa Ku Ujehofa A?

¹¹ Ɔwa ku Ujehofa bi olɔhi ku alɔ ipu ɔtu eko néē da alɔ ku alɔ yɛce ukɔ́ ku Upɔlu nōo kahinii: “Ālɔ̄ gbɛlá ɔwɛ nɛ̄ alɔ í tá aɔ́mpa alɔ ɔtū kwu ɔtū, cɛ́ɛ́ ká ālɔ̄ yíhɔtū tá ācɛ ɔhá mɛ́mla o yá kéē yúklɔ́ olɔhi. Ālɔ̄ híī habɔ̄ ucē kóō tū iyī alɔ bá tɔ̄há ā tá ŋ́, ɛ̄nɛ̄ o le pīya ucē kú ācɛ ōhī ɛɛ́ mā ŋ́. Amáŋ ālɔ̄ lɛ ɔtū tá aɔ́mpa alɔ ɔtū, ofíyɛ́ dúú ā ɛ́gɛ́nɛ̄ aá jé ka ɛ̄cī ā le bá ɛɛ́ mā.” (Uhíb. 10:24, 25) Ōjila ɛyɛɛyɛyi ɛta néē gē ya igbo éyi ipu ihayi mla ōjila ɔhá nɛ ācɛ Isrɛlu gē ya a gē ta uwa abɔ kéē gba Ujehofa ɛ̄gbā ɔwɛ okpaakpa. Naana kpɔ a, ōjila ɛnɛɛnɛ lɛbɛɛka Ucɛ Ku Aaklɔkpɛ néē ya eko ku Unehemiya a wɛ eko ku eeye. (Oyɛb. 23:15, 16; Uneh. 8:9-18) Ɛgɔɔma duu a, alɔ gē lɛ itene ŋma ōjila ku ujɔ, ojileyi mla ojileyi nɛhi ku alɔ. Alɔ bi ɛjɛɛji ɛga nɛ alɔ lɛ nyā le ya ku alɔ lɔfu ipu ɛ̄gbā ō gba ku alɔ klla lɛ eeye.—Utáyítɔ̄si 2:2.

Ɛnɛɛnɛ Ɛlā Nɛ Alɔ Nwu Ŋma Ɛlā Ɔwɔico

w19.02 3 ¶3

Hayi Kpaakpa!

³ Eko duuma néē bi ō hayi kpaakpa le yuklɔ ɛgiyi ācɛ nōo gē gba Ujehofa ɛ̄gbā, ō hayi kpaakpa lɛ ō ya mla ō yihɔtu ku Ujehofa klla bi ɛjɛɛji ɔtu ku alɔ le gba ɔ ɛ̄gbā, o ya ɛɛ ku ɔdā nɛ ó tine a kóō wɛ ɔdā aflɛyi ipu oyeeyi ku alɔ. Leyi má aɔdā ōhī ɛ. Ɛyi ka ō hayi kpaakpa ipu Ubáyíbu wɛ kahinii: ɛgɛ nɛ odee i lɛ ɛnyá duuma ŋ amāŋ ō bi ɛjɛɛji odee. Ocabɔ, ācɛ Isrɛlu a gē lɛ aɛ́bɛ́ gwɛɛya lɛ Ujehofa, Íne a kē da uwa ka ɛbɛ́ néē gáā wa i le gwɛɛya a i gáā lɛ ɛnyá duuma ŋ. (Ulīf. 22:21, 22) É gē cɛ lɛ ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico bi ɛbɛ́ nōó lɛ ikpo éyi, ikpeyi éyi amāŋ ahɔ̄ éyi gɛ ŋ ma wa i le gwɛɛya lɛ Ujehofa ŋ, é kē gáā bi ɛbɛ́ nōo le mu mla ōcē wa i le gwɛɛya ŋ duu. Ó wɛ ɔdā ō cɛgbá lɛ Ujehofa ka ɛbɛ́ a kóō hii lɛ ɛnyá duuma ŋ amāŋ kóō wɛ ɛjɛɛji ɛbɛ́ a néē i bi wa i le gwɛɛya lɛ ɔ a. (Umál. 1:6-9) Ɛnyā kwu ɔ u ta alɔ eyī peee ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ Ujehofa gē lɛ ɛlá kwu ɛgɛ nɛ alɔ géē ya odee ɔwɛ nōó lɛ ɛnyá amāŋ ɔwɛ nɛ alɔ géē bi ɛjɛɛji ɔtu ku alɔ le ya odee a. Eko duuma nɛ alɔ gē lá odee, ɔdaŋ nōó kóō wɛ wɛ ikpo ɔcí, ɔkpá amāŋ ɔdā ō bi yuklɔ, alɔ i gáā lá ɛnyā nōo lɛ ɔgɔ ipu nu amāŋ ɛ̄nɛ̄ aya éyi ku nu gebi ŋma anu a ŋ. Alɔ dɔka ɛ̄nɛ̄ ó lɛ ɛnyá duuma ŋ ma. Ɛgɔɔma duu a, Ujehofa dɔka ka ihɔtu mla ō yɔ kwu ɔ ajaajɛ ku alɔ a kóō ŋma ipu ɛjɛɛji ɔtu ku alɔ.

ƆYA AFLƐYI 25-31

AGBENU NŌO YƆ IPU ƐLĀ ƆWƆICO | ULĪFAYI 24-25

“Ihayi Ku Ohɛta Ku Ikee Mla Ohɛta Nōo I Wa Ɛcɔbu A”

it-1 871

Ohɛta

Ɔwɔico Ku Ohɛta. Ujehofa wɛ Ɔwɔico ku ohɛta. Ó hɛ éwo ku ācɛ Isrɛlu ta ŋma ɔfiyɛ ipu ajɛ Ijipiti. Ó da uwa ka ɔdaŋ kéē lɛyitaajɛ lɛ ɛjɛɛji íne ku anuɔ, é géē lɛ ohɛta néē dɔka a. (Obla. 15:4, 5) Udefidi kɛla lɛyikwu “ɛbɔ́” nōo yɔ aagblɔcɛ ku Ujerusalem a. (Aíjē 122:6, 7) Naana a, Íne ku Umosisi ka ɔdaŋ ka ɔcɛ kwu piya ogbɛha, ɔcɛ a lɔfu je iyi nu piya ɔfiyɛ o ya ɛɛ kóō ya ɛgbá ku iyi nu mla ācɛ apɔlɛ ku nu gla. Amáŋ Íne a gē je ohɛta lɛ ɔfiyɛ ku Uhibru ihayi ɔmahaapa a. (Oyɛb. 21:2) Ipu ihayi ku ohɛta (nōo gē ya ihayi ofu ɛpa ce igwo doodu a), ohɛta gē yɔ lɛ ɛjɛɛji ācɛ ipu ajɛ a. Ɛjɛɛji ācɛ Uhibru nōo wɛ ɔfiyɛ a gē lɛ ohɛta, ɔnyɔnyɛ ku uwa klla gē cigbihi gā wɛ ondu ku agbenu nɛ ó tɛtɛ lɛ a.—Ulīf. 25:10-19.

it-1 1200 ¶2

Ō Lugwu Ku Odee

Abɔ ajɛ wɛ ɔdā agbenu ŋma ayi gā ayaayi a, é gē je ajɛ lá lɛ ɔcɛ o ya ɛɛ ku ajɛ a kóō kwu piya aku ɔcɛ ɔɔma piyoo ŋ. Aluka ku ihayi néē gē je ajɛ lá lɛ ɔcɛ a lɛ ō ya mla ɛgɛ nɛ ajɛ a gē ya ikpɔdɛhɔ lɛ a. Ikpɔdɛhɔ nɛ ajɛ a gē gwa a gē kwɛyi ule ku ajɛ jaa gbo ihayi ohɛta ŋma eko néē je ajɛ a lá lɛ ɔcɛ ɔɔma a. Ɔdaŋ ka ɔcɛ ɔɔma i lɛ ije ō gba o ya ɛɛ kóō miyɛ ajɛ a cigbihi gbɔbu lɛ ihayi ku ohɛta ŋ, ɛpleeko ku ihayi ku ohɛta a, é géē je ajɛ a cigbihi lɛ ɔ. (Ulīf. 25:13, 15, 23, 24) Íne nyā kē lɛ ō ya mla aɔlɛ nōo yɔ eyiyɛcɛ ku igeli, ɛga nɛ ɔcɛ duuma i lā ŋ. Amáŋ ɔlɛ nōo yɔ ipu igeli a, ɔdaŋ ka ɔcɛ i má ije ō gba o ya ɛɛ kóō miyɛ ɔlɛ ku nu cigbihi ŋma abɔ ku ɔcɛ nōo lá a ŋ jaa gbeeko nɛ ihayi éyi le gla, ɔlɛ a gē je piya aku ɔcɛ nōo lá a. Ipu igeli nɛ ācɛ Ulifayi lā anu a, ɛga yɔ piyoo ku ɔcɛ kóō miyɛ ɔlɛ ku nu cigbihi gla, ohigbu ka ācɛ Ulifayi i gē lugwu ku ajɛ ŋ.—Ulīf. 25:29-34.

it-2 122-123

Ihayi Ku Ohɛta

Ó lɛ ɛdɔ ku ācɛ ɛpa nɛ alɔ gē má ipu éwo alɛwa icɛ, ācɛ nōo lɛ ije nɛɛnɛhi mla ācɛ nōo kwɛha nɛɛnɛhi. Amáŋ, ō lɛyitaajɛ lɛ íne ku ihayi ku ohɛta ku ikee a, gbo éwo ku Isrɛlu ŋma ō je gbɛha ɛgɛ nōo kpɔ ipu éwo alɛwa icɛ a. Itene nɛ ɔnyɔɔnyɛ ku uwa lɛ a gē je otabɔ lɛ éwo a ohigbu ka ó lɛ ɔcɛ duuma nōo je piya ogbɛha ohigbu ka ó má abɔ ŋ nɛɛ ŋ, amáŋ ɛjɛɛji uwa gē bi ɔdooje mla ɔdā néē ya gla a le yuklɔ o ya ɛɛ ka éwo a kóō jɛ gico. Ɔdaŋ ka ācɛ Isrɛlu lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa abɔ ó yɔ i hɔha ce ɔdɛhɔ ku uwa klla yɔ i nwu uwa aɛnɛɛnɛ ɛlā a, é géē jɔɔnyɛ igɔmɛnti okpaakpa mla aɔhā ɛyɛɛyɛyi nōo gē wa ŋma ɛlā ō nwu ɔkwɛyi nōo lɔhi fiyɛ duu a.—Ayis. 33:22.

Ɛnɛɛnɛ Ɛlā Nɛ Alɔ Nwu Ŋma Ɛlā Ɔwɔico

w09 9/1 22 ¶4

Eko Néē Lɛ Uwɔ Ya Cɔnu

Ɔdaŋ ka ɔcɛ Isrɛlu lɛ agbe ya ɔcɛ Isrɛlu ɔmpa nu kwu ɔ ikpeyi éyi i pu, Íne a kéē géē ya ɔcɛ ɔɔma itala nōo cika lɛ ɔ a. Naana a, ó wɛ ɔcɛ néē ya odee a amāŋ ācɛ apɔlɛ ku nu gáā gwo ɔcɛ nōo ya odee a ɔci ŋ. Íne a kóō kwu ɛpɔ a i bi gā ɛgiyi acohɛpɔ nōo lɛ íkwu ō kɛpɔ a, o ya ɛɛ kéē lɛ itala nōo cika lɛ ɔcɛ a ya ɔ. Ō jé kē gē ya ɔcɛ nōo kweyigede lɛ ɔdobɔbi ya amāŋ ɔcɛ nōo ya ɔmpa nu agbe itala wɛ ahɔ̄ ō pi lɔfu lɔfu lɛ ācɛ nōo ba ajɛ a. Amáŋ, ó lɛ ɔdā alɛwa nōo yɔ lɛyikwu ɛlā nyā kpɔ.

ƆYA ƆMPA 1-7

AGBENU NŌO YƆ IPU ƐLĀ ƆWƆICO | ULĪFAYI 26-27

“Ɛgɛ Nɛ A Géē Miyɛ Ɔhā Ku Ujehofa”

w08 4/15 4 ¶8

Habɔ ‘Aɔdā Nōó Tiile Ŋ Ma Ta’

⁸ Ɛgɛnyá nɛ “ije” lɔfu kwu piya ɔwɔ ku alɔ a? Ocabɔ mafu, gbɛla lɛyikwu ɛcɔ nōo taajɛ ipu ɛhɔ ku ācɛ Isrɛlu ku ikee a. É lɔfu bi ɛcɔ ɔɔma le yuklɔ ku ɔlɛ amāŋ ɔdɔ ō gwo gla. Abɔ ɔhá ku nu a, ɔdaŋ kéē lɛ ɛcɔ a “gbā kwaajɛ,” ó gē je piya ɔdā ō ŋmo ɔwɛ tu ācɛ ɔlɛ Ujehofa. (Ulīf. 26:1) Ɔwɛ ekpo ɔɔma duu, ije lɛ itene lɛ alɔ. Alɔ cɛgbá ije o ya ɛɛ ku alɔ yeeyi, alɔ klla lɔfu bi ɔ yuklɔ lɔɔlɔhi ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa. (Ɔ̄cok. 7:12; Ulúk. 16:9) Amáŋ ɔdaŋ ku alɔ kwu ije i ta aflɛyi gbɔbu lɛ ɛ̄gbā ō gba ku alɔ lɛ Ujehofa, ije lɔfu kwu piya ɔwɔ ku alɔ. (Jé 1 Utímōti 6:9, 10.) Ipu ɛcɛ nyā nɛ ije ō lɛ tōōtɔ̄ɔ̄ wɛ ɔdā nōo cɛgbá lɛ ācɛ fiyɛ duu a, alɔ cika ō leyi kwɛɛcɛ o ya ɛɛ ku ɛnyā kóō hii wɛ ojama lɛ alɔ ŋ.—1 Utím. 6:17-19.

it-1 223 ¶3

Ufi Amāŋ Ojilima

Ohigbu ɛgɛ nɛ Ujehofa bi Umosisi le yuklɔ lɔɔlɔhi lɛ a, Umosisi mafu ipeyi ācɛ ɔlɛ Ɔwɔico kóō lɛ ufi amāŋ ojilima nɛɛnɛhi (Uhib., moh·raʼʹ) lɛ Ujehofa. (Obla. 34:10, 12; Oyɛb. 19:9) Ācɛ nōo lɛ ɔtu okpoce a gē lɛ ufi amāŋ ojilima ce íkwu ku Umosisi duu. É jé ka Ɔwɔico gē kɛla lɛ Umosisi. Ācɛ Isrɛlu a cika ō lɛ ufi amāŋ ojilima ce agbliihɔ ku Ujehofa duu. (Ulīf. 19:30; 26:2) Ɛnyā mafu kéē cika ō lɛ ojilima ce aklɔkpiihɔ a ŋma ipu ɔtu, é kē géē yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā ɔwɛ nɛ ó da uwa a klla ya uce nōo cɛtɔha mla ɛjɛɛji aíne ku nu.

w91 3/1 17 ¶10

‘Ɛbɔ Ku Ɔwɔico’ Kóō Gbo Ɔtu Ku Aa

¹⁰ Ujehofa da éwo ku Isrɛlu kahinii: “Ɔ́dāŋ ka aá bá gē lɛ íne kú um tū, cɛ́ɛ́ kú aá yá aɔ́dā nɛ̄ n tū aá ukɔ́ lɛyíkwu ɔ̄ ā, n géē tū ɔwɔ wā ajɛ gé lɛ aá eko nōo cíkā ā. Cɛ́ɛ́ ka ajɛɛhɔ̄ kú aá kóō yá ɔdɛ̄hɔ̄, ka īkpɔ̄cí kú aá kéē gwá nɛ̄hi. N géē je ɛbɔ́ lɛ aá ipú ajɛ ā, nɛ̄ aá géē gbiyɔ̄lā nɛ̄ aá gáā yúúfi kú ɔ̄cɛ dúúmā otú ŋ́. N géē je aɛ́bɛ́ obɔ̄bí dóódu kú ajɛ ā kpó ŋmō. Aá kē gáā kpɛ́fú ŋ́. N géē yɔ̄ mla aá. N géē wɛ Ɔwɔicō kú aá, aá kē í wɛ ācɛ ɔlɛ́ um.” (Ulīfayi 26:3, 4, 6, 12) Ācɛ Isrɛlu gē jɔɔnyɛ ɛbɔ ohigbu kéē lɛ ogbotu ŋma ɛgiyi aolɛla ku uwa, é lɛ ɔdā agbenu nōo i jɛ uwa klla lɛ ɛma olɔhi mla Ujehofa. Amáŋ ɛjɛɛji aɔdā nōo ba nyā géē tɔɔtɛ lɛ uwa ɔdaŋ kéē gē lɛyitaajɛ lɛ Íne ku Ujehofa.—Aíjē Kú Ɛ̄gbā 119:165.

Ɛnɛɛnɛ Ɛlā Nɛ Alɔ Nwu Ŋma Ɛlā Ɔwɔico

it-2 617

Ōcē Obɔbi

Ó Gē Wa Ɔdaŋ Ka Ācɛ Isrɛlu I Lɛyitaajɛ Lɛ Íne Ku Ɔwɔico Ŋ. Ɔwɔico da éwo ka ācɛ Isrɛlu ka ɔdaŋ kéē lɛyitaajɛ lɛ okonu nɛ anuɔ ce mla uwa ŋ, anuɔ géē ‘tu ōcē obɔbi alɛwa wa i kla uwa.’ (Ulīf. 26:14-16, 23-25; Obla. 28:15, 21, 22) Ipu Ubáyíbu, ɔfu ku ɔkpiye amāŋ ɔfu ō lɛ ipu ɛ̄gbā ō gba ku alɔ wɛ ɔhā nōo ŋma ɛgiyi Ɔwɔico (Obla. 7:12, 15; Aíjē 103:1-3; Aíit. 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Mafú. 21:1-4), amáŋ ōcē lɛ ō ya mla íne ō biya mla ajila iyē ŋ. (Oyɛb. 15:26; Obla. 28:58-61; Ayis. 53:4, 5; Umát. 9:2-6, 12; Ujɔ́n. 5:14) Naana nōó wɛ ɔkwɛyi ka ekoohi Ujehofa gē tu ōcē obɔbi kla ācɛ ōhī bɛɛka agwu ku Umiriyam, Usaya, mla Ugɛhasi a (Áluk. 12:10; 2 Úklɔ́ 26:16-21; 2 Aɔ́cɛ́ 5:25-27), igbalɛwa ó lɛbɛɛka ōcē ɛyɛɛyɛyi nōo gē tu a gē wa abɔyinu ohigbu íne nɛ éwo amāŋ ɔcɛ biya a. Ɔdā néē hi a néē yɔ i ce a; é yɔ i má owe ohigbu ɔdā obɔbi néē ya a. (Ugal. 6:7, 8) Lɛyikwu ācɛ nōo gbɔɔ ō ya uce ku aja ō gbo nōo bɔbi nɛɛnɛhi a, ɔcocɛhɔ Upɔlu ka Ɔwɔico “le ɛga je lɛ ācɛ nēe ba nyā kéē yá ɔdīcíci dúúmā nɛ̄ ɔtū kú uwā tíne ā, é gē yá ɔdā ōtūwēyī mla ɔ́mpa ūwā . . . Ohígbū ɔ́ɔmā Ɔwɔicō í yá uwā ɛdɔ kú italā nōo cíkā lɛ ɔdā nēé yá ā.”—Uróm 1:24-27.

ƆYA ƆMPA 8-14

AGBENU NŌO YƆ IPU ƐLĀ ƆWƆICO | ÁLUKA 1-2

“Ujehofa Gē Ta Ācɛ Ɔlɛ Nu Ba”

w94 12/1 9 ¶4

Ɛga Okpaakpa Nɛ Ɛ̄gbā Ō Gba Ku Ujehofa Yɔ Ipu Oyeeyi Ku Alɔ A

⁴ Ɔdaŋ kóō géē yɛ i tɔɔtɛ gā uwɔ ō má ɛjɛɛji ɔdā nōo ya ɛga nɛ ācɛ Isrɛlu a lā ipu igbili a, ɔdi nɛ a géē yɛ i má a? A géē má ɛwa nɛhi ku ācɛ nōo yɔ i ya odee ɔwɛ okpaakpa. A klla géē má ɛgɛ néē gwo ɔlɛ ku uwa nōo jɛ ācɛ bɛɛka umiliyɔn ɛta amāŋ fiyɛ, mla ɛgɛ nɛ ipɔɔma ɛta a kɔ iyi uwa gā aya ku ɛhico, ɛhaajɛ, ɛnɔɔci mla ɛnɔɔnɛ a. Ɔdaŋ ku a leyi taajɛ lɔɔlɔhi fiyɛ, a géē má ígwu ku ācɛ ɔhá nōó lā ligbo ŋma ɔtahɛ ku ɛga nɛ ācɛ Isrɛlu lā a ta ŋ. Ɛga nōó ligbo ŋma ɔtahɛ a ta ŋ ma nɛ aklɔkpɛ ɛnɛ yɔ nɛ ipɔɔma ku ācɛ Ulifayi lā anu a. Ɔtahɛ ku ɛga nɛ ācɛ Isrɛlu lā a, ó lɛ ɛnɛɛnɛ ɔklɔkpɛ éyi néē gwo, néē bi ili le ya ɔdɔ ku nu. Ɛnyā kē wɛ “áklɔkpīihɔ̄” nɛ “odúúdú ācɛoyúklɔ́ abɔ̄” ku ācɛ Isrɛlu a gwo ɛgɛ nɛ Ujehofa da uwa a.—Áluka 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Oōyɛbɛ̄ɛcɛ 35:10.

it-1 397 ¶4

Ɛga Néē Lā

Ɛga nɛ ācɛ Isrɛlu lā nyā nwune nɛɛnɛhi. Aluka ku ācɛ Isrɛlu nɛ alɔ kɛla lɛyikwu ɔ gbɔbu a lɛ ō ya mla acɛnyilɔ nōo gē kpɛfu nōo wɛ u 603,550, ba tu uwa a wɛ acɛnya, ayipɛ nɛ̄ŋcɛ́, aokplici, ācɛ nōo nyɔnyi, ācɛ Ulifayi nōo wɛ u 22,000 mla “ɛwa nɛ̄hi kú ācɛ ɔhá” nōó wɛ ācɛ Isrɛlu ŋ. Ɛjɛɛji aluka ku ācɛ a wɛ umiliyɔn ɛta (3,000,000) amāŋ fiyɛ. (Oyɛb. 12:38, 44; Áluk. 3:21-34, 39) Ɛga nɛ ɛwa nɛhi ku ācɛ ɛgɔɔma gáā lā i wɛ ɔdā nōo ta ācɛ eyī peee duudu ŋ, ohigbu ɔɔma ɔdā nɛ ācɛ gē ka lɛyikwu ɛga néē lā a gē wɛ ɛyɛɛyɛyi. Eko néē gáā lā abɔ ɔhá ku Ujeriko nōo wɛ ɔpɛ ku Umowabu a, Ubáyíbu da alɔ ka ɛga néē lā a lɛbɛɛka “oŋmá Ubɛti-jessímɔ̄tu jāā ga Abɛlissitím.”—Áluk. 33:49.

Ɛnɛɛnɛ Ɛlā Nɛ Alɔ Nwu Ŋma Ɛlā Ɔwɔico

it-2 764

Iye Ō Ta Taajɛ

Ō lɛ ō ya mla iye ku ɔcɛ ō ta, ipɔɔma, uce mla apɔlɛ nɛ ɔcɛ a ŋma a. Ó fiyɛ ō gbaluka ku ācɛ eyeeye. É gē bi iye ō ta taajɛ néē kɛla lɛyikwu ɔ ipu Ubáyíbu a le yuklɔ ku ɔdā ɛyɛɛyɛyi, bɛɛka eli ō ta, uklɔ ku aicɔɔja amāŋ (aya ku ācɛ Ulifayi a) é gē bi ɔ le je uklɔ néē gáā ya ipu aklɔkpiihɔ a lɛ uwa.

ƆYA ƆMPA 15-21

AGBENU NŌO YƆ IPU ƐLĀ ƆWƆICO | ÁLUKA 3-4

“Uklɔ Nɛ Ācɛ Ulifayi Gē Ya”

it-2 683 ¶3

Ɔcogwɛɛya

Ɛhaajɛ Íne Ku Umosisi. Eko nɛ ācɛ Isrɛlu wɛ ɔfiyɛ ipu ajɛ ku Ijipiti a, Ujehofa kwu ɛjɛɛji ayi aflɛyi ku ācɛ Isrɛlu a u piya aku nu eko nɛ ó bi itala ɔmigwo a le ŋmo ayi aflɛyi ku aɛ́bɛ́ mla ācɛ ipu ajɛ Ijipiti a. (Oyɛb. 12:29; Áluk. 3:13) Ayi aflɛyi ku ācɛ Isrɛlu wɛ aku Ujehofa, é kē lɛ ɛga o ya ɛnɛɛnɛ uklɔ ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa foofunu. Ɔwɔico géē yɛ i lɛ ɛjɛɛji ayi acɛnyilɔ aflɛyi ku ācɛ Isrɛlu a fu kéē wɛ acogwɛɛya mla ācɛ ō teyi kwu agbliihɔ a. Ikɔkɔ ɔɔma, ó lɛ acɛnyilɔ fu ŋma ipɔɔma ku Ulifayi kéē yuklɔ nyā nōo cɛtɔha mla ococɛ ku nu a. Ohigbu ɛnyā, Ujehofa cɛ ku ayinɔnyilɔ ku ipɔɔma ku Ulifayi kéē yuklɔ kwɛyi ipɔɔma igwɛɛpa ku éwo ku Isrɛlu a (é gbaluka ku Ɛfrem mla Umanasɛ nōo wɛ ayi ku Ujosɛfu a ka ipɔɔma ɛpa). Eko néē ta iye taajɛ a, ayinɔnyilɔ nōó wɛ ācɛ Ulifayi ŋ nōo ŋma ɔya éyi gɔbu a wɛ ofu igwɛta ce igwɛta (273), ohigbu ɛnyā, Ɔwɔico da uwa ka é lɛ eyeeye ku ayinɔnyilɔ ohile nōo wɛ u 273 a fula mla ije nɛhɛ ɛhɔ ($11). Ije néē kē gáā bi le fula uwa géē wɛ aku Arɔni mla ayinɔnyilɔ ku nu. (Áluk. 3:11-16, 40-51) Gbɔbu ɛɛ ku Ujehofa kóō ya ōmiya lɛyikwu ije ō gba nyā a, ó lɛ apɔlɛ ku Arɔni fu ŋma ipɔɔma ku ācɛ Ulifayi a kéē yuklɔ ku acogwɛɛya ipu éwo ku Isrɛlu.—Áluk. 1:1; 3:6-10.

it-2 241

Ācɛ Ulifayi

Auklɔ Néē Gē Ya. Apɔlɛ ku ayi ɛta ku Ulifayi nōo wɛ Ugɛssɔn (Ugassɔn), Ukɔhati mla Umerari a nɛ ipɔɔma ku ācɛ Ulifayi ŋma a. (Ohút. 46:11; 1 Uklɔ. 6:1, 16) Eyeeye ku apɔlɛ a lɛ aya néē je lɛ uwa kéē lā kwu aklɔkpiihɔ a eko néē yɔ ipu igbili a. Apɔlɛ ku Ukohati nɛ Arɔni ŋma a lā kwu aklɔkpiihɔ a eyī ɛnɔɔci ku igbili a. Ācɛ ohile ku ayi ku Ukohati a lā aya ku ɛhaajɛ, ayi ku Ugɛssɔn lā ɛnɔɔnɛ, ayi ku Umerari a kē lā ɛhico ku aklɔkpiihɔ a. (Áluk. 3:23, 29, 35, 38) Ō lɛ aklɔkpiihɔ a kwaajɛ, ō je ɔ pahila mla ō je ɔ ŋma ɛga éyi gā ɛga ɔhá wɛ uklɔ ku ācɛ Ulifayi a. Eko duuma nɛ eko ō je aklɔkpiihɔ a ŋma ɛga éyi gā ɛga ɔhá le ya, Arɔni mla ayinɔnyilɔ ku nu gē wi ukɔtin nōo yɔ ɔtahɛ ku Ɛga Otiihɔ mla Ɛga Otiihɔ Fiyɛ Duu A waajɛ, cɛɛ é kwu ɔ u kla ikpati ku okonu ō ce, ede mla aɔdā otiihɔ ɛyɛɛyɛyi ɔhá. Ayi ku Ukohati a gē kpo aɔdā nōo ba nyā a. Ayi ku Ugɛssɔn gē bi ukɔtin ku aklɔkpiihɔ a, ukɔtin mla ɔŋgba ku eyiyɛcɛ biili ku aklɔkpiihɔ a, ɔdā néē gē bi lɛ aklɔkpiihɔ kwaajɛ a mla uklɔ ɔhá doodu nōo lɛ iyē kwu aya nyā, uwa gáā ya ɔ a. Ayi ku Umerari gē leyi kwu ɛjɛɛji ɔcí doodu ku aklɔkpiihɔ a, ɔcí ō kwaajɛ, igbooje-otaajɛ mla ɔŋgba ō bi gbo ɔlɛ ku eyiyɛcɛ ku aklɔkpiihɔ a.—Áluk. 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.

it-2 241

Ācɛ Ulifayi

Eko ku Umosisi a, ācɛ Ulifayi gē faajɛ ihayi ofu cigwo (30) gbɔbu ɛɛ néē gē gbɔɔ ō yuklɔ ku uwa a. Uklɔ a kē lɛ ō ya mla ō teyi kwu aklɔkpiihɔ a mla aiyo nōo ba ipu nu a eko duuma néē yɔ i je ɔ ŋma ɛga éyi gā ɛga ɔhá. (Áluk. 4:46-49) Ó lɛ auklɔ ōhī néē gē ya eko néē wɛ ihayi ofu ce ɛhɔ a, amáŋ ó lɛ ō ya mla ō je aklɔkpiihɔ a ŋma ɛga éyi gā ɛga ɔhá ŋ. (Áluk. 8:24) Eko ku Udefidi nōo wɛ ɔcɛ́ a, é lɛ ihayi a tu waajɛ gā ihayi ofu (20). Ɔdā nōo ya nɛ Udefidi ya lɛ a wɛ ohigbu kéē gáā gwo agbliihɔ nōo géē kwɛyi aklɔkpiihɔ a, é kē gáā je agbliihɔ a ŋma ɛga éyi gā ɛga ɔhá gla ŋ. É gē mlɛnyɔ ŋma uklɔ ku uwa néē gē ya a eko néē wɛ ihayi ofu ɛpa cigwo (50). (Áluk. 8:25, 26; 1 Uklɔ. 23:24-26; má u AGE.) Ācɛ Ulifayi a cɛgbá ō jé íne a lɔɔlɔhi ohigbu kéē gē hi uwa igwú kéē gáā jé ɔkpá tɛɛcɛ klla nwu ɛwa ɔkpá.—1 Uklɔ. 15:27; 2 Úklɔ́ 5:12; 17:7-9; Uneh. 8:7-9.

Ɛnɛɛnɛ Ɛlā Nɛ Alɔ Nwu Ŋma Ɛlā Ɔwɔico

w06 8/1 23 ¶13

Lɛ Ijeeyi Jé Ku A Klla Yuufi Ɔwɔico!

¹³ Ɛpleeko nɛ Udefidi yɔ ipu āhɔ̄ olɔnɔ a, ɛgɛ nɛ Ujehofa ta ɔ abɔ a ya kóō yuufi Ɔwɔico klla kpɔtuce ɔ. (Aíjē Kú Ɛ̄gbā 31:22-24) Ipu āhɔ̄ ɛyɛɛyɛyi ɛta, Udefidi i yuufi ku Ɔwɔico gɛ ŋ, ɛnyā ya kóō biya íne nɛɛnɛhi. Aku aflɛyi a ya eko nɛ ó yɔ i ya ōmiya lɛyikwu ɛgɛ néē géē bi ikpati ku ɛka ku Ujehofa gā Ujerusalɛm ɛyi ugbɔɔnya, ikɔkɔ nɛ ācɛ Ulifayi a géē bi ɔ abɔ ɛgɛ nɛ Íne ku Ɔwɔico ka lɛ a. Eko nɛ Usaa nōo yɔ i bi ugbɔɔnya jé ɔwɛ a nyɔ i lɛ abɔ bi ikpati ku ɛka ku Ujehofa o ya ɛɛ kóō hii miya waajɛ ŋ ma a, ó gekwu ikpiikpo ɔɔma ohigbu “abɔ̄ nɛ̄ ó le kwu Ikpati ā á.” Aku ɔkwɛyi a, Usaa biya íne nɛɛnɛhi, amáŋ ohigbu ka Udefidi i lɛyitaajɛ lɛ ɛjɛɛji Íne ku Ɔwɔico ŋ ma ya ɛɛ nɛ unwalu nyā wa i kla Usaa a. Ufi ku Ɔwɔico ō ya lɛ ō ya mla ō lɛyitaajɛ lɛ ōmiya ku Ujehofa.—2 Usámuwɛ̄lu 6:2-9; Áluka 4:15; 7:9.

ƆYA ƆMPA 22-28

AGBENU NŌO YƆ IPU ƐLĀ ƆWƆICO | ÁLUKA 5-6

“Ɛgɛnyā Nɛ A Lɔfu Gbla Aatamɔkpa Amāŋ Unasareti Ya A?”

it-2 477

Aatamɔkpa Amāŋ Unasareti

Ó lɛ aɔdā ɛta nɛ ācɛ nōo wɛ atamɔkpa a i gē ya ŋ: (1) É gáā gwa ejé ɔlamu mla ejé olɔfu duuma nōo gē kwu ɔcɛ ŋ; é klla gáā gwa ɛdɔ ejé doodu néē ya ŋma ɔcí ku ufayin amāŋ lé ikpo ku ufayin ɛmɛɛmɛ amāŋ ɛ̄nɛ̄ ō le ŋmokoko ŋ. (2) É gē gbɛ ɛyi ku uwa ŋ. (3) É klla gē lɛ abɔ kwu okwu ku ɔcɛ duuma ŋ, ɔdaŋ ka ɔcɛ ɔɔma kōō wɛ adā, ɛ́nɛ́, ɔyinɛ nɔnyilɔ amāŋ ɔyinɛ nɔnya.—Áluk. 6:1-7.

Ɛnɛɛnɛ Okonu O Ce. Ɔcɛ nōo gē ce ɛnɛɛnɛ okonu nyā géē “lɛ iyī nū fō tá ɛyɛ́ɛ́yí lɛ [ō lɛ iyi nu gwɛɛya] Óndú,” ó wɛ ō ma iyi nu fu lɛ ācɛ kéē má ɔ kóō wɛ atamɔkpa ɔkwɔɔkwɛyi klla lɔfu ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma a, “odúúdú ɛpléeko nɛ̄ ó í wɛ átámɔ̄kpá kú Óndú ā, ó géē wɛ ɔ̄cɛ otīihɔ lɛ Óndú ā.”—Áluk. 6:2, 8; klla má Ohút. 49:26.

Ɔdā nɛ aatamɔkpa cika ō ya a lɛyi klla lɛ ɛnɛɛnɛ ɛlā okpɔcii ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa. Ohigbu ka otrɛyi ku acogwɛɛya a gē yuklɔ ɛga otiihɔ a, ó gē lɛ abɔ kwu okwu ku ɔcɛ duuma ŋ, ɔdaŋ nōó kóō wɛ ɔcɛ apɔlɛ ku nu. Ɛgɔɔma duu a, aatamɔkpa i gē lɛ abɔ kwu okwu ŋ. Ohigbu ɛnɛɛnɛ ɛga ku uklɔ nɛ otɛyi ku acogwɛɛya mla acogwɛɛɛya ohile a lɛ a, íne a da uwa peee kéē hii gwa ejé ɔlamu amāŋ ejé olɔfu duuma eko néē yɔ i yuklɔ ku uwa iyɔbu ku Ujehofa ŋ.—Ulīf. 10:8-11; 21:10, 11.

O ka tu ɔ ku nu a, atamɔkpa (Uhib., na·zirʹ) cika ō mu ‘inyilɛyi ku nu ta kóō le mutu nɛhi klla le gwa cikpacikpa,’ ɛnyā kē lɛ a ohigbu ka ó géē mafu lɛ ɛjɛɛji ācɛ fiya kóō wɛ Atamɔkpa nōo tiihɔ. (Áluk. 6:5) Ɛlā ku Uhibru ekponu nyā nōo wɛ u na·zirʹ a, é bi ɔ le yuklɔ eko néē kɛla lɛyikwu ɔcí ufayin néē “glá ābɔ̄ nū yá ŋ́ mā” eko ku Usabati otiihɔ mla ihayi ku ohɛta a. (Ulīf. 25:5, 11) Ó he alɔ ɔtu nɛhi ō jé ka ó lɛ ɛlā néē ta ba umɛdalu ku ugoolu nōo gē ba iyɔbu ku ɔlawoni ku otrɛyi ku acogwɛɛya nōo kahinii: “É kwú ɔ̄ ú lɛ Óndú ā,” é klla gē ta ɔ ka “ákú Óndú [Uhib., neʹzer, ɛlā nyā kē ŋma ɛlā ekponu nōo wɛ una·zirʹ a].” (Oyɛb. 39:30, 31) Ɛgɔɔma duu a, é gē hi ukata ku ɔcɛ́ nɛ ɔcɛ́ ku ācɛ Isrɛlu néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi a ka u neʹzer. (2 Usám. 1:10; 2 Aɔ́cɛ́ 11:12; má u CROWN; DEDICATION.) Ipu ujɔ ku Ācɛ Ō Yɛce Ukraist, ɔcocɛhɔ Upɔlu ka Ɔwɔico je inyilɛyi olikpo lɛ acɛnya kóō kwɛyi ɔdā ō le kla ɛyi. Ɛnyā wɛ ɔdā nōo gē tu ɔ ɛlá kwu ɔ kóō yɔ āhɔ̄ nōo wɛ ɛyɛɛyi gwu ɔcɛnyilɔ ta, ó kē cika ō leyi kwɛɛcɛ kóō lɛyitaajɛ lɛ ɛjɛɛji ōmiya ku Ɔwɔico. Ohigbu ɛnyā, aɔdā nɛ Ɔwɔico ka aatamɔkpa kéē hii ya ŋ lɛbɛɛka ō gbɛ inyilɛyi ku uwa (nōo wɛ ɔdā nɛ acɛnyilɔ cika ō ya a), kéē hii gwa ejé duuma ŋ o ya ɛɛ kéē lɛ iyi uwa tu yeŋee a mafu kéē lɛ iyi uwa gwɛɛya lɛ Ujehofa klla habɔ ɔdā néē cika ō ya a ta o ya ɛɛ kéē ya ɔdā nōo he Ujehofa ɔtu.—1 Ukɔ́r. 11:2-16; má u HAIR; HEAD COVERING; NATURE.

Ɛnɛɛnɛ Ɛlā Nɛ Alɔ Nwu Ŋma Ɛlā Ɔwɔico

w05 1/15 30 ¶2

Aɔka Nɛ Ācɛ O Jé Ɔkpá Ku Alɔ Gē Da

Usamsin wɛ atamɔkpa nōo wɛ ɛdɔ ɛyɛɛyi gwu ɛ̄nɛ̄ ācɛ gē cokonu ō ya a ta. Gbɔbu ka ɛ́nɛ́ ku Usamin kóō ma ɔ a, alelekwu otɛhɔ ku Ujehofa da ɛ́nɛ́ nu kahinii: “Eko nɛ̄ ɔ́ɔ lɛ ɔyí ā ma, kóō híī lɛ igwu kwu ɔ́ ɛyí ŋ́. Ohígbū ka, oŋmá ɛ̄cī nɛ̄ ɔ́ɔ géē ma ɔ́ ā, é géē je ɔ́ tū céé lɛ Óndú ā abɔ̄ ó í wɛ ɔ̄cɛ nēé ī hī ka Unásāreti ā. Ó ka ɔ́ɔ í gbɔɔ́ ō yúklɔ́ kóō hɛ́ ācɛ Ísrɛ̄lu tá ŋmá abɔ̄ kú ācɛ Ufilístiya.” (Ācohɛ́pɔ̄ 13:5) Usamsin i cokonu ō wɛ atamɔkpa amāŋ Unasareti ŋ. Ɔwɔico lɛ Usamsin piya atamɔkpa a, ó kē wɛ atamɔkpa jaa gbeeko nɛ ó kwū. Íne nōo ka aatamɔkpa ka é hii lɛ abɔ kwu okwu ŋ ma i lɛ ɔdā duuma ō ya mla Usamsin ŋ. Ɔdaŋ ka ó jé ŋ anu ó lɛ abɔ kwu okwu a, ɛgɛnyá nɛ ó gáā gbɔɔ oyeeyi ku atamɔkpa nɛ ó wɛ ŋma eko néē ma ɔ a gla a? Ó teyi peee babanya ka aɔdā nɛ ācɛ nōo wɛ atamɔkpa ŋma eko néē ma uwa a cika ō ya a wɛ ɛyɛɛyi gwu aɔdā nɛ ācɛ nōo cokonu ō wɛ atamɔkpa cika ō ya a ta.