‘Gee Ntị n’Ihe Onye Ma Ihe Na-ekwu’

1. Olee ụzọ ụfọdụ e nwere ike isi nye anyị ndụmọdụ? Gịnịkwa mere ndụmọdụ ji dị anyị niile mkpa?

E NWEGHỊ onye n’ime anyị ndụmọdụ na-adịghị mkpa. Mgbe ụfọdụ, anyị na-agakwuru onye anyị tụkwasịrị obi ka o nye anyị ndụmọdụ. Nwanna na-eche banyere anyị nwekwara ike ịgwa anyị na anyị na-achọ ‘ịzọhie ụkwụ,’ ya bụ, ime ihe anyị ga-emecha kwaara mmakwaara. (Gal. 6:1) E nwekwara ike ịdụ anyị ọdụ mgbe anyị mejọrọ ihe. N’agbanyeghị otú e si nye anyị ndụmọdụ, anyị kwesịrị ige ntị na ya, n’ihi na ige ntị na ndụmọdụ na-abara anyị uru. Ọ ga-emekwa ka anyị dị ndụ.​—Ilu 6:23.

2. Dị ka e kwuru n’Ilu 12:​15, gịnị mere anyị kwesịrị iji gee ntị mgbe a na-enye anyị ndụmọdụ?

² Amaokwu Baịbụl isiokwu a si gbara anyị ume ka anyị ‘gee ntị n’ihe onye ma ihe na-ekwu.’ (Ilu 22:17) E nweghị mmadụ ma ihe niile. A ga-enwerịrị onye ka anyị mara ihe ụfọdụ. (Gụọ Ilu 12:15.) N’ihi ya, ige ntị na ndụmọdụ a na-enye anyị na-egosi na anyị dị umeala n’obi. Ọ na-egosi na anyị ma ebe ike anyị ruru, marakwa na e kwesịrị inyere anyị aka ka anyị nwee ike ime ihe ndị anyị chọrọ ime. Mmụọ nsọ mere ka Eze Solomọn ma ihe dee, sị: “A na-arụpụta ezigbo ihe ma e nwee ọtụtụ ndị ndụmọdụ.”​—Ilu 15:22.

3. Olee ụzọ ụfọdụ e nwere ike isi nye anyị ndụmọdụ?

³ Mgbe ụfọdụ, otú anyị nwere ike isi nweta ndụmọdụ bụ ma anyị gụọ Baịbụl ma ọ bụ akwụkwọ ndị nzukọ Jehova bipụtara, ya emee ka anyị chọpụta na anyị kwesịrị ịgbanwe otú anyị si eme ihe na otú anyị si eche echiche. (Hib. 4:12) Otú ọzọ anyị nwekwara ike isi enweta ndụmọdụ bụ na okenye ma ọ bụ nwanna ọzọ ma nke a na-akọ nwere ike ịgwa anyị ebe anyị kwesịrị imezikwu ihe. Ọ bụrụ na mmadụ enye anyị ndụmọdụ si na Baịbụl n’ihi na ọ hụrụ anyị n’anya, otú anyị ga-esi gosi na obi dị anyị ụtọ maka ndụmọdụ ahụ bụ ige ntị nụ ihe ọ chọrọ ịgwa anyị ma mee ihe ọ gwara anyị.

4. Dị ka e kwuru n’Ekliziastis 7:​9, olee ihe anyị na-ekwesịghị ime ma e nye anyị ndụmọdụ?

⁴ Nke bụ́ eziokwu bụ na o nwere ike isiri anyị ike ịnabata ndụmọdụ mmadụ nyere anyị. O nwedịrị ike iwe anyị iwe. N’ihi gịnị? Ọ bụ eziokwu na anyị nwere ike ikweta na anyị ezughị okè, ma ya esiere anyị ike ịnabata ndụmọdụ ma mmadụ gwa anyị ebe anyị na-anaghị emeta. (Gụọ Ekliziastis 7:9.) Anyị nwere ike ịgọrọwa isi anyị ma ọ bụ na-ekwu na onye ahụ na-enye anyị ndụmọdụ ahụ bu ihe ọjọọ n’obi ma ọ bụkwanụ iwe ewewe anyị maka otú o si nye anyị ndụmọdụ ahụ. Anyị nwekwara ike ịna-ekwu, sị: ‘Onye a ekwesịghị inye m ndụmọdụ. O nwekwara ihe ndị ọ na-anaghị emeta.’ Ọ bụrụ na anyị chere na e kwesịghị inye anyị ndụmọdụ e nyere anyị, o nwere ike ime ka anyị ghara ime ihe a gwara anyị ma ọ bụkwanụ mee ka anyị gakwuru onye ga-agwa anyị ihe anyị chọrọ ịnụ.

5. Gịnị ka anyị ga-eleba anya na ya n’isiokwu a?

⁵ N’isiokwu a, anyị ga-eleba anya ná ndị ụfọdụ a kọrọ akụkọ ha na Baịbụl na-anabataghị ndụmọdụ e nyere ha nakwa ndị nke nabatara ya. Anyị ga-elebakwa anya n’ihe ga-enyere anyị aka ịnabata ndụmọdụ e nyere anyị nakwa otú ọ ga-esi baara anyị uru.

NDỊ JỤRỤ NDỤMỌDỤ E NYERE HA

6. Gịnị ka anyị na-amụta n’ihe Eze Rehoboam mere mgbe e nyere ya ndụmọdụ?

⁶ Ka anyị tụlee akụkọ Rehoboam. Mgbe ọ ghọrọ eze Izrel, ndị ọ na-achị bịakwutere ya ma rịọ ya arịrịọ. Ha rịọrọ ya ka o mee ka ihe katụrụ ha mfe karịa otú ọ dị n’oge nna ya bụ́ Solomọn na-achị. Rehoboam gara jụọ ndị okenye Izrel ihe ọ ga-eme. Ihe a o mere dị mma. Ndị okenye ahụ gwara ya na ọ bụrụ na o mee ihe ndị Izrel rịọrọ ya, na ha ga na-akwado ya mgbe niile. (1 Eze 12:​3-7) Ọ ga-abụ na ihe ahụ ha gwara Rehoboam adịghị ya mma. N’ihi ya, ọ gakwuuru ụmụ okorobịa ndị ha na ya tokọrọ ka ha nye ya ndụmọdụ. Ọ ga-abụ na ha dị ihe dị ka afọ iri anọ. N’ihi ya, ha amatala ihe ná ndụ. (2 Ihe 12:13) Ma n’oge ahụ, ndụmọdụ ha nyere Rehoboam adịghị mma. Ha gwara ya ka o mee ka ihe sikwuoro ndị Izrel ike. (1 Eze 12:​8-11) Ebe ọ bụ na e nweela ihe abụọ a gwara Rehoboam ka o mee, ọ gaara ekpe ekpere rịọ Jehova ka o nyere ya aka ịma ihe ọ ga-eme. Kama ime otú ahụ, o kpebiri ịnabata ndụmọdụ nke dị ya mma, ya bụ, ndụmọdụ ndị ọgbọ ya. Ihe ahụ Rehoboam mere kpataara ma yanwa ma ndị Izrel nsogbu. Taakwa, ndụmọdụ a na-enye anyị nwere ike ịbụ ihe anyị na-achọghị ịnụ. Ma, ọ bụrụhaala na o si n’Okwu Chineke bụ́ Baịbụl, anyị kwesịrị ịnabata ya.

7. Gịnị ka akụkọ Eze Ọzaya na-akụziri anyị?

⁷ Eze Ọzaya jụrụ ndụmọdụ e nyere ya. Ọ banyere n’ebe naanị ndị nchụàjà na-abanye n’ụlọ nsọ Jehova, chọọkwa ịmụnye insens ọkụ. Ndị nchụàjà Jehova sịrị ya: “Ọzaya, ọ bụghị gị kwesịrị ịmụnyere Jehova insens ọkụ. Ọ bụ naanị ndị nchụàjà kwesịrị ịna-amụnye insens ọkụ.” Gịnị ka Ọzaya mere? Kama ige ha ntị, “Ọzaya were ezigbo iwe.” A sị na o gere ha ntị si n’ụlọ nsọ ahụ pụọ ozugbo, o nwere ike ịbụ na Jehova gaara agbaghara ya. Gịnị mere Ọzaya ji jụ ndụmọdụ ahụ? O nwere ike ịbụ na o chere na ebe ọ bụ eze, na o nwere ikike ime ihe ọ bụla ọ chọrọ. Ma ọ bụghị otú Jehova si were ya. Jehova mere ka Ọzaya rịawa ekpenta n’ihi na o mere ihe a na-enyeghị ya ikike ime. Ọ “rịagidere ekpenta ruo ụbọchị ọ nwụrụ.” (2 Ihe 26:​16-21) Ihe mere Ọzaya na-akụziri anyị na n’agbanyeghị ndị anyị bụ, ọ bụrụ na anyị ajụ ndụmọdụ e si na Baịbụl nye anyị, anyị na Jehova agaghị adị ná mma.

NDỊ NABATARA NDỤMỌDỤ E NYERE HA

8. Olee ihe Job mere mgbe e nyere ya ndụmọdụ?

⁸ E nwere ndị ọzọ Baịbụl kwuru na Chineke gọziri n’ihi na ha nabatara ndụmọdụ e nyere ha. Chegodị gbasara Job. Ọ bụ eziokwu na ọ na-atụ egwu Chineke, o zughị okè. Mgbe ọnwụnwa kpụ ọkụ n’ọnụ bịaara ya, o nwere ihe ndị na-adịghị mma o kwuru. Ihe a mere ka ma Elaịhu ma Jehova nye ya ndụmọdụ. Gịnị ka Job mere? Ọ nabatara ndụmọdụ e nyere ya. Ọ sịrị: “M kwuru okwu n’aghọtaghị ihe ndị juru m anya . . . Ekwukwaghị m ihe m kwuru. Anọzi m ọdụ n’ájá nakwa ná ntụ iji gosi na echegharịala m.” Jehova gọziri Job maka na ọ dị umeala n’obi.​—Job 42:​3-6, 12-17.

9. Gịnị ka Mosis mere mgbe e nyere ya ndụmọdụ? Oleekwa ihe mere anyị ji kwesị ime ka ya?

⁹ Mosis nabatara ndụmọdụ e nyere ya mgbe o mere ihe dị ezigbo njọ. N’otu oge, o were iwe ọkụ, nke mere ka ọ ghara ịkwanyere Jehova ùgwù. N’ihi ihe ahụ Mosis mere, Chineke kwuru na ọ gaghị abanye n’Ala Nkwa. (Ọnụ Ọgụ. 20:​1-13) Mgbe Mosis rịọrọ Jehova ka o kwe ka ọ banye n’Ala Nkwa, Jehova gwara ya, sị: “Agwakwala m okwu banyere ihe a ọzọ.” (Diut. 3:​23-27) Iwe eweghị Mosis maka ya, kama ọ nabatara ihe Jehova kpebiri. Jehova akwụsịghịkwa iji ya na-eduzi ndị Izrel. (Diut. 4:1) Ma Job ma Mosis nabatara ndụmọdụ e nyere ha. Anyị kwesịkwara ime ka ha. Job gbanwere otú o si ele ihe anya. Ọ bịaghị gọrọwa isi onwe ya. Mosis nabatara ndụmọdụ Jehova nyere ya. Otú anyị si mara bụ na o ji obi ya niile na-ejere Jehova ozi n’agbanyeghị na ọ gaghị abanye n’Ala Nkwa ọ na-atụsi anya ike ịbanye.

10. (a) Gịnị ka Ilu 4:​10-13 kwuru gbasara uru ịnabata ndụmọdụ na-aba? (b) Olee ihe dị mma ụfọdụ ndị mere mgbe e nyere ha ndụmọdụ?

¹⁰ Ọ bụrụ na anyị ana-anabata ndụmọdụ ka Mosis na Job, ọ ga-abara anyị uru. (Gụọ Ilu 4:​10-13.) Ọtụtụ ụmụnna anyị emeekwala otú ahụ. Ka anyị tụlee banyere otu nwanna bi na Kongo aha ya bụ Emmanuel. Legodị ihe o kwuru maka aka ná ntị a dọrọ ya. Ọ sịrị: “Ụmụnna ma nke a na-akọ n’ọgbakọ anyị hụrụ na m na-achọ ime ihe ga-eme ka mụ na Jehova ghara ịdị ná mma. Ha gbakwara mbọ nyere m aka. M mere ihe ha gwara m. O nyekwaara m aka ịgbara ọtụtụ nsogbu ọsọ.”b E nwere otu nwanna nwaanyị bụ́ ọsụ ụzọ bi na Kanada. Aha ya bụ Megan. Ọ sịrị: “Ndụmọdụ a na-enye m anaghị abụkarị ihe m chọrọ ịnụ, ma ọ na-abụ ihe dị m ezigbo mkpa.” Nwanna ọzọ bi na Kroeshia aha ya bụ Marko kwuru, sị: “A napụrụ m ọrụ m na-arụ n’ọgbakọ. Ma mgbe ọ bụla m chetara ihe mere n’oge ahụ, m na-aghọta na aka ná ntị ahụ a dọrọ m baara m uru n’ihi na o nyeere m aka ka mụ na Jehova dịghachi ná mma.”

11. Gịnị ka Nwanna Karl Klein kwuru gbasara ịnabata ndụmọdụ?

¹¹ Onye ọzọ nabatara ndụmọdụ e nyere ya bụ Nwanna Karl Klein. O sobu n’Òtù Na-achị Isi. N’akụkọ ndụ ya, o kwuru na o nwere mgbe ezigbo enyi ya bụ́ Nwanna Joseph F. Rutherford dụsiri ya ọdụ ike. Nwanna Klein kwuru na ndụmọdụ ahụ were ya iwe. Ọ sịrị: “N’oge ọzọ [Nwanna Rutherford] hụrụ m, ọ mụmụrụ ọnụ ọchị, sị m, ‘Karl, ndeewo.’ Ma enyeghị m ya ihu n’ihi na iwe ka ji m. Ọ sịrị m, ‘Karl, kpachara anya. Ekwensu na-achọ inweta gị.’ Ihere mewere m, mụ asị ya, ‘Nwanna Rutherford, anaghị m ewere gị iwe.’ Mana, ọ ma na iwe ka na-ewe m, ya agwakwa m ọzọ, sị, ‘Nsogbu adịghị. Ma, kpachara anya. Ekwensu na-achọ inweta gị.’ Ihe a ọ gwara m bụ eziokwu. Ọ bụrụ na anyị buuru Nwanna anyị iwe n’obi, karịchaa, n’ihi na o kwuru ihe o kwesịrị ikwu . . . , anyị na-enye Ekwensu ohere ịnwata anyị.”c (Efe. 4:​25-27) Nwanna Klein nabatara ndụmọdụ Nwanna Rutherford nyere ya, ha aka bụrụkwa ezigbo enyi.

OLEE IHE GA-ENYERE ANYỊ AKA ỊNABATA NDỤMỌDỤ?

12. Olee otú ịdị umeala n’obi ga-esi nyere anyị aka ịnabata ndụmọdụ? (Abụ Ọma 141:5)

¹² Olee ihe ga-enyere anyị aka ịnabata ndụmọdụ? Anyị kwesịrị ịdị umeala n’obi ma cheta na anyị ezughị okè nakwa na mgbe ụfọdụ, anyị nwere ike ịkpa àgwà ka ndị na-amaghị ihe. Dị ka anyị kwuru na mbụ, Job lere ihe anya otú na-adịghị mma. Ma o mechara lewe ihe anya otú dị mma. Jehova gọzikwara ya maka ya. N’ihi gịnị? Ọ bụ n’ihi na Job dị umeala n’obi. Otú o si gosi ya bụ na ọ nabatara ndụmọdụ Elaịhu nyere ya n’agbanyeghị na ọ tọgburu Elaịhu atọgbu. (Job 32:​6, 7) Ọ bụrụkwa na anyị adịrị umeala n’obi, ọ ga-enyere anyị aka ịnabata ndụmọdụ e nyere anyị ọ bụrụgodị na anyị chere na e kwesịghị inye anyị ndụmọdụ ahụ ma ọ bụkwanụ na anyị tọrọ onye nyere anyị ya. Otu okenye bi na Kanada sịrị: “Ebe ọ bụ na anyị enweghị ike ịhụ onwe anyị otú ndị ọzọ si ahụ anyị, olee otú anyị ga-esi na-emekwu nke ọma ma ọ bụrụ na e nyeghị anyị ndụmọdụ?” È nwere onye n’ime anyị ọ na-adịghị mkpa ịgba mbọ na-akpakwu àgwà ndị so ná mkpụrụ nke mmụọ nsọ ma na-emekwu nke ọma n’ozi ọma?​—Gụọ Abụ Ọma 141:5.

13. Olee otú anyị kwesịrị isi na-ele ịdọ aka ná ntị anya?

¹³ Na-ele ịdọ aka ná ntị anya ka otú Jehova si egosi anyị na ọ hụrụ anyị n’anya. Jehova chọrọ ka ihe dịrị anyị ná mma. (Ilu 4:​20-22) Ọ bụrụ na o jiri Okwu ya, akwụkwọ anyị, na ihe ndị ọzọ nzukọ ya wepụtara, ma ọ bụkwanụ si n’aka nwanna ma nke a na-akọ dọọ anyị aka na ntị, ọ na-egosi na ọ hụrụ anyị n’anya. Ndị Hibru 12:​9, 10 kwuru na “Chineke na-adọ anyị aka ná ntị ga-abara anyị uru.”

14. Gịnị ka anyị kwesịrị ilekwasị anya na ya ma e nye anyị ndụmọdụ?

¹⁴ Lekwasị anya na ndụmọdụ e nyere gị, ọ bụghị n’otú e si nye gị ya. Mgbe ụfọdụ, anyị nwere ike iche na otú e si nye anyị ndụmọdụ abụghị otú kacha mma e kwesịrị isi enye anyị ya. Nke bụ́ eziokwu bụ na onye na-enye mmadụ ndụmọdụ kwesịrị ịgba mbọ mee ka ọ dịrị onye ọ na-enye ya mfe ịnabata ya.d (Gal. 6:1) Ma ọ bụrụ na ọ bụ anyị ka a na-enye ndụmọdụ, anyị kwesịrị ịgba mbọ lekwasị anya na ndụmọdụ a na-enye anyị, ọ bụrụgodị na anyị chere na otú e si nye anyị ya adịghị mma. Anyị nwere ike ịjụ onwe anyị, sị: ‘Ọ bụrụgodị na otú e si nye m ndụmọdụ ahụ adịghị m mma, ò nwere ihe m ga-amụta na ya? M̀ nwere ike ghara ilekwasị anya n’ihe onye na-enye m ndụmọdụ na-emetaghị ma lekwasị anya n’otú ndụmọdụ o nyere m ga-esi baara m uru?’ Ọ ga-adị mma ma ọ bụrụ na anyị agbalịa kwe ka ndụmọdụ e nyere anyị baara anyị uru.​—Ilu 15:31.

NA-AGWA NDỊ ỌZỌ KA HA DỤỌ GỊ ỌDỤ, Ọ GA-ABAKWARA GỊ URU

15. Gịnị mere anyị kwesịrị iji na-agwa ndị ọzọ ka ha dụọ anyị ọdụ?

¹⁵ Baịbụl gbara anyị ume ka anyị na-agwa ndị ọzọ ka ha dụọ anyị ọdụ. Ilu 13:10 sịrị: “Ndị na-achọ ka a dụọ ha ọdụ ma ihe.” Ihe a o kwuru bụ eziokwu. Ndị na-agakwuru ndị ọzọ ka ha nye ha ndụmọdụ na-aka eme nke ọma n’ọgbakọ karịa ndị nke na-eche ka a bịa nye ha ndụmọdụ. N’ihi ya, gbalịa na-agwa ndị ọzọ ka ha nye gị ndụmọdụ.

16. Olee ihe ndị nwere ike ime ka anyị gwa ndị ọzọ ka ha nye anyị ndụmọdụ?

¹⁶ Olee mgbe anyị nwere ike ịgwa nwanna ka o nye anyị ndụmọdụ? Ka anyị lee ụfọdụ n’ime ha. (1) Nwanna nwaanyị nwere ike ịgwa onye nkwusa ma nke a na-akọ ka o soro ya gaa mụọrọ mmadụ ihe. E mechaa, ya ajụọ ya ebe ndị ọ ga-emekwu nke ọma n’otú o si akụzi ihe. (2) Nwanna nwaanyị na-alụbeghị di nwere ike ịjụ nwanna nwaanyị ma nke a na-akọ n’ọgbakọ ihe o chere banyere uwe ndị ọ chọrọ ịzụ. (3) Nwanna nwoke chọrọ ikwu okwu ihu ọha mbụ ya nwere ike ịgwa nwanna nwoke ma akụzi ihe ka o gee ntị nke ọma mgbe ọ na-ekwu okwu ya, ka o nwee ike ịgwa ya ebe ọ ga-emekwu nke ọma. Nwanna kwurula okwu ruo ọtụtụ afọ nwekwara ike ịgwa nwanna ọzọ na-ekwu okwu nke ọma ka ọ gwa ya ebe ọ ga-emekwu nke ọma, ya agbalịa mee ihe ọ gwara ya.

17. Gịnị ka anyị ga-eme ka ndụmọdụ e nyere anyị baara anyị uru?

¹⁷ N’izu ma ọ bụ ọnwa ndị na-abịa abịa, a ga-enye anyị niile ndụmọdụ. O nwere ike isi n’aka mmadụ ma ọ bụ, anyị agụta ya na Baịbụl ma ọ bụkwanụ, anyị esi n’ụzọ ndị ọzọ nweta ya. E nye gị ndụmọdụ, cheta ihe ndị anyị mụrụ n’isiokwu a. Dịrị umeala n’obi. Lekwasị anya na ndụmọdụ e nyere gị, ọ bụghị n’otú e si nye gị ya. Meekwa ihe ahụ a gwara gị. O nweghị onye n’ime anyị si n’afọ mara ihe. Mana ọ bụrụ na anyị egee ntị na ‘ndụmọdụ, nabatakwa aka ná ntị a na-adọ anyị,’ Okwu Chineke kwere anyị nkwa na anyị ‘ga-amara ihe.’​—Ilu 19:20.