Maanduran Kadi ti Balayyo ti Ginggined?
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Japan
ARAYATENDAK! Arayatendak!” Iti nasipnget a parbangon idi Enero 17, 1994, nagikkis ti maysa a lalaki manipud iti umuna a kadsaaran ti maysa nga apartment a sadiay narban ti dua a kadsaaran ken nargaay a kaslattay bibingka a nagtinnuon. Napasamak ti ginggined nga 6.6 ti kapigsana iti Richter scale idiay Los Angeles, California, E.U.A., a nanggudas iti biag ti 16 a tattao iti dayta a pasdek. Nasurok a 50 ti dagup ti natay iti dayta a lugar.
Idi Setiembre 30, 1993, maysa a ginggined a medio nakapkapuy ti napasamak iti estado ti Maharashtra iti makinlaud nga India. Pinapatayna ti ag-30,000 a tattao. “No napasamak iti sabali pay a lugar . . . a dagiti balbalay nagsayaat ti pannakapatakderda, saan koma a kasta ti kakaro ti trahedia,” kinuna ni Sri Krishna Singh, maysa a seismologist. Naaramid iti pitak a ladrilio ti kaaduan kadagiti balay iti lugar a naapektaran.
Iti kasumbangirna, maysa a ginggined nga agarup isu met laeng ti kapigsana idiay India ti napasamak idiay Tokyo, Japan, idi 1985. Dayta pay laeng ti kapigsaan a napasamak iti lugar iti 56 a tawen. Kaskasdi, awan natay, awan puor, awan nasaknap a pannakadadael ti sanikua. Aniat’ nakaigidiatanna?
Maysa a gapu isut’ pamay-an ti pannakaibangon dagiti pasdek. Kadagiti pagilian a masansan a maginggined kalikagumanna a tungpalen dagiti structural engineer ti nainget a pagannurotan iti panagbangon tapno maanduran dagiti pasdek ti ginggined. Kas pagarigan, kitaentayo no kasano a nabangon idiay Japan dagiti makaandur-ginggined a pasdek.
Kangrunaan a Pakabuklan ti Makaandur-Ginggined
Ti kadawyan a pasdek dagiti Hapones ket addaan pakabuklan a makaandur-ginggined a saan a nairanta a naibangon kadakuada. Tangay kaaduan a balay ket naaramid iti kayo, nausar ti nadumaduma a pannakasangal. Daytoy ti mangipalubos a tumulok ken mabior ti balay iti sidong ti panagdayyeg ngem kaskasdi a saan a marba. Nakalasat dagiti pagoda ken kastilio a nangusar kadagitoy a wagas manipud idi edad media. Ipalgak dagiti panagadal kadagitoy nga istruktura nga agpannuray ti sekreto ti kinamabiorda imbes nga iti kinatibkerda. Daytoy a kapanunotan ti nausar kadagiti moderno a pasdek.
Kadagiti nangato a pasdek, ti epektibo a pannakausar ti asero ti mangikeddeng no maanduran ti pasdek wenno saan dagiti ginggined. Saan laeng a mausar dagiti asero a batángan ken awánan no di ket dagiti asero nga addaan suporta ti naikabil kadagiti konkreto nga adigi, suelo, ken diding tapno mabukel ti napigsa ngem mabior a pasdek. Mangipaay ti asero iti kinamabior a tumulong iti panagtalinaed ti pasdek no dumteng ti ginggined.
Pinagbalin met ti kabbaro a panagsirarak a posible a maammuan no kasano a dayyegen ti ginggined ti maysa a pasdek. Nangituggod daytoy iti nagpateg a pannakaiplano ti disenio ti maysa a pasdek a makaandur-ginggined: ti kapartak ti panagdayyegna. Ti maysa a bassit a pasdek wenno natibker a patakder ket addaan napigpigsa, ken ad-adda a makadadael, a kapartak ti pannakadayyeg ngem iti nangatngato wenno mabior a pasdek. Kanayonanna, napateg a madisenio ti pasdek nga agdayyeg iti kapartak a naiduma ngem iti daga a nakapatakderanna. Daytoy ti mangkissayto iti epekto ti panagdayyeg, a mangpapigsa iti puersa ti ginggined.
Ti sabali pay a maiplano isut’ pundasion. Sibaballigi a pinadas ti maysa a kompania ti maysa a pasdek a nabangon kadagiti rubber pad a nangusar kadagiti napigket a damper. Dagitoy ket agtignay kas shock absorber ken aktual a kissayanda ti epekto ti panagdayyeg iti promedio nga 60 porsiento iti makingngato a paset ti pasdek. Iti dadduma a kasasaad, dagiti pilote ket maisaad iti natangtangken a subsoil layer. Uray ti basement mabalin a mangipaay iti umdas a pigsa tapno malapdan ti panagirig ti pasdek.
Panangpatakder iti Makaandur-Ginggined a Pasdek
Nangbangon ti sanga ti Watch Tower Society idiay Japan iti baro a kanayonan iti planta a pagimalditanna idi 1989. Ti pasdek ket 67 metro ti kaatiddogna, 45 metro ti kaakabana, ken innem a kadsaaran ti kangatona, nga addaan maysa a basement iti sirok ti intero a pasdek. Tapno ti pasdek maanduranna ti ginggined, 465 a konkreto a pilote ti naibarena iti daga.
Idiay disso, nausar ti maysa nga awanan-uni, di agdayyeg a pamay-an a mangipalok kadagiti pilote iti daga. Dagiti pilote, a 80 centimetro ti diametroda ken 12 metro ti kaatiddogda, ket tubo. Kalpasan a nayusok iti tubo ti pagabut nga addaan mangwakwak a paglussok iti murdong ti pilote, naitag-ay dayta iti nakatakder a posision iti lugar a pakaipalokanna. Apaman a mapaandar ti pagabut, ikkatenna ti daga iti mismo a tengnga ti tubo, ket in-inut a maipasók ti pilote iti nairut nga abut. Tapno naun-uneg, sabali pay a seksion ti pilote ti mai-welding iti tubo a naipaloken iti daga.
Apaman a nagun-odanen ti matarigagayan a kauneg, agukrad ti mangwakwak a paglussok nga adda iti murdong ti pagabut, ket makali ti dakdakkel nga abut iti uneg ti pilote. Kalpasan a maikkat ti pagabut, maisedsed ti semento iti pilote ken iti daytoy nga abut, ket maipirmin a naimbag ti pilote no timmangkenen ti semento.
Kalpasan a naisaaden dagiti pilote iti pundasion, mapagkokonektada babaen iti awánan a mangsuporta iti kadsaaran ken pader ti basement. Babaen ti kasta a pundasion, madaeran la ketdin ti pasdek ti nainkalintegan a kaadu ti panagdayyeg.
Natalged kadi ti pagtaenganyo no adda ginggined? Awan estratehia iti panagdisenio wenno dadduma a panagannad ti makaipasigurado nga agtalinaed ti pasdek a di maan-ano no adda ginggined. Ti panangdadael ti napigsa a ginggined mabalin a di maanduran uray dagiti kasayaatan-pannakadiseniona a pasdek, kas ipakita ti napigsa a ginggined idiay Kobe, Japan, idi Enero. Kaskasdi, babaen ti panangpili nga agnaed iti pasdek a nasayaat ti pannakaibangonna, mariknayo a nataltalgedkayo no mapasamak ti ginggined iti lugaryo.