Panagbiag a Siraragsak iti Awan Nagyanna a Balay

“PARA iti adu kadatayo,” inamin ti maysa a naganak, “ti kamaudianan a panagsina ket makapakigtot kasano man ti kasayaat ti panagsaganatayo.” Wen, no kasano a di maliklikan ti ipapanaw ti anak, no aktual a mapasamaken, nalabit saan a nalaka ti mangtaming iti dayta. Imbaga ti maysa nga ama ti reaksionna kalpasan ti panagpakadana iti barona: “Iti damo unay iti panagbiagko . . . , kasta unay ti panagsangitko.”

Para kadagiti adu a nagannak ti ipapanaw dagiti annakda makaikawa unay iti biagda​—nabatiwaak a sugat. Gapu ta saanda a makita nga inaldaw dagiti annakda, dadduma makariknada iti nakaro a ladingit, panagaburido, ken pannakaikawa. Ket mabalin a saan laeng a dagiti nagannak ti marigatan a makibagay iti nakarikrikut a tiempo. Ti agassawa nga agnagan Edward ken Avril palagipandatayo: “No adda pay dadduma nga annak iti pagtaengan, maikawada met.” Ania ti balakad ti agassawa? “Ipaayanyo ida iti tiempo ken pannakaawat. Daytoy ti tumulongto kadakuada a makibagay.”

Wen, agtultuloy ti biag. Tapno mataripatom dagiti nabati nga annakmo​—agraman ti trabaho ken rebbengem iti pagtaengan​—dika ipalubos a lapunosennaka ti ladingit. Ngarud, kitaentayo ti dadduma a pamay-an ti panangsapul iti ragsak no pumanawen dagiti annakmo iti pagtaengan.

Ipamaysam Dagiti Positibo

Siempre, no mariknam a naliday wenno naladingitka ket masapul nga isangitmo wenno iyebkasmo ti riknam iti mannakipagrikna a gayyem, aramidem ti kasta. Kuna ti Biblia: “Ti bantot iti puso ti maysa a tao ti mamagdumogto kenkuana, ngem ti naimbag a sao ti mangparagsak iti dayta.” (Proverbio 12:25, NW) No maminsan dagiti dadduma makaipaayda iti baro a panangmatmat kadagiti bambanag. Kas pagarigan, ti agassawa nga agnagan Waldemar ken Marianne mamalakadda: “Matmatam ti banag a naballigi a kalat a naibanag, saan a pukaw.” Anian a positibo a panangmatmat kadagiti bambanag! “Maragsakankami ta napadakkelmi dagiti babbaromi a responsable nga adulto,” kuna ti agassawa nga agnagan Rudolf ken Hilde.

Inkagumaam kadi a padakkelen ti anakmo “iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova”? (Efeso 6:4) Uray pay no inaramidmo dayta, nalabit agdanagka pay laeng maipapan iti ipapanawna. Ngem kadagidiay nangsanay iti anakda a kasta, ipanamnama ti Biblia nga “uray intono lakayen saannanto a pagpanawan.” (Proverbio 22:6) Saan kadi a makapnek unay a makita a ti anakmo ket immannugot iti kasta a panangsanay? Kinuna ni apostol Juan maipapan iti naespirituan a pamiliana: “Awanen ti dakdakkel pay a pakaigapuan ti kinamanagyamanko no di dagitoy a bambanag, a mangngegko koma a dagiti annakko agtultuloyda a magmagna iti kinapudno.” (3 Juan 4) Nalabit kasta met ti riknam iti anakmo.

Pudno, saan nga amin nga annak umannugotda iti Nakristianuan a panangsanay. No pudno daytoy iti dakkelen nga anakmo, dina kayat a sawen a dika nagballigi kas naganak. Dika kondenaren ti bagim no inaramidmo ti inggat’ kabaelam a nangpadakkel kenkuana iti nadiosan a pamay-an. Bigbigem a kas adulto ti anakmo adda bukodna a rebbengen nga ibaklay iti imatang ti Dios. (Galacia 6:5) Salimetmetam ti namnama a dumtengto ti tiempo nga usigenna dagiti pilina ket ti “pana” mapan kamaudiananna iti nakaituronganna.​—Salmo 127:4.

Itultuloymo ti Agbalin nga Ama Wenno Ina!

Nupay ti ipapanaw ti anakmo ipasimudaagna ti dakkel a panagbalbaliw, dina kayat a sawen a naturposen ti trabahom kas ama wenno ina. Kuna ti espesialista iti salun-at ti isip a ni Howard Halpern: “Sika latta ti ama wenno ina agingga iti aldaw ti ipapataymo, ngem nabalbaliwan laeng ti kaipapanan ti panangipaay ken panangtaripato.”

Nabayagen a binigbig ti Biblia a ti panangtaripato iti anak saan a sumardeng agsipud ta dakkelen ti anak. Kuna ti Proverbio 23:22: “Ipangagmo ni amam a nagputot kenka, ken dika lalaisen ni inam intono bumaket.” Wen, uray pay no ‘lakayen/baketen’ dagiti nagannak ket nataenganen dagiti annak, dagiti nagannak makaipaayda pay laeng iti napateg nga impluensia iti panagbiag dagiti annakda. Siempre, masapul dagiti dadduma a panagbalbaliw. Ngem dagiti amin a relasion kasapulanda ti panagbalbaliw iti panapanawen tapno pagtalinaeden ida a baro ken makapnek. Gapuna, ita ta dadakkelen dagiti annakmo, ikagumaam a pagbalinen ti relasionmo kadakuada nga ad-adda a maibagay iti nataengan. Makapainteres ta ipamatmat dagiti panagadal a ti relasion ti nagannak ken anak masansan a sumayaat apaman a nakapanawen dagiti annak! Bayat a maipasango dagiti annak kadagiti praktikal a pakaseknan iti biag, masansan a makitadan dagiti nagannakda iti baro a kasasaad. Kuna ti maysa a lalaki nga Aleman nga agnagan Hartmut: “Ita nasaysayaaten ti pannakaawatko kadagiti nagannak kaniak ket mabigbigko no apay a kasta idi ti panangaramidda kadagiti bambanag.”

Liklikam ti Makibiang

Adu ti madadael, nupay kasta, no makibiangka iti personal a biag ti nataenganen nga anakmo. (Idiligmo iti 1 Timoteo 5:13.) Isennaay ti maysa a naasawaan a babai a marigrigatan unay gapu kadagiti katuganganna: “Ay-ayatenmi ida, ngem kayatmi laeng ti agbiag a bukodmi ken mangaramid iti bukodmi a desision.” Siempre, awan ti naayat a naganak a di agtignay no ti nataengan nga anakda mapasaranna ti didigra. Ngem gagangay a nasaysayaat a liklikan ti nagannak ti mangipaay iti di nakiddaw a balakad, nupay nainsiriban wenno nagsayaat ti panggep dayta. Pudno daytoy nangnangruna kalpasan ti panagasawa ti anak.

Impaay ti Agriingkayo! daytoy a balakad idi 1983: “Awatenyo ti nabalbaliwan a rebbengenyo. Binaybay-anyon ti trabahoyo a mangpasuso idi a magnan ti anakyo. Kasta met, masapul a sukatanyon ti ipatpategyo a rebbengenyo a mangaywan iti rebbengen a manangbalakad. Ti panangaramid kadagiti pangngeddeng a maipaay iti anakyo iti daytoy a tukad iti biag mabalin a din umiso a kas iti panangpatig-ab wenno panangpasuso kenkuana. Kas manangbalakad, addaankayo kadagiti naikeddeng a pagpatinggaan. Saanyon nga epektibo a maipakat ti autoridadyo kas naganak. (‘Aramidem dayta ta imbagak nga aramidem.’) Masapul a raemenyo ti nataenganen a kasasaad ti anakyo.”a

Nalabit dika umanamong kadagiti amin a desision nga aramiden ti anakmo ken ti asawana. Ngem ti panangraem iti kinasagrado ti panagasawa matulongannaka a mangkissay iti panagdanagmo ket maliklikam ti makibiang. Iti kinapudnona, nasaysayaat no bay-am dagiti agtutubo nga agassawa a mangrisut kadagiti parikutda. Ta no saan, mabalin a makisupiatka no mangipaayka iti di nakiddaw a balakad iti manugangmo nga, iti tiempo a narasi pay ti panagasawada, nalabit naarsagid unay iti pammabalaw. Ti nadakamat nga artikulo ti Agriingkayo! namalakad pay: “Pengdam ti pannakasulisog a mangaramid iti kankanayon, di nakiddaw a singasing, a mamagbalin iti manugang a kabusormo.” Mangandingayka​—saan a mannakibiang. Babaen ti panangsalimetmet iti nasayaat a relasion, pagbalinem a nalaklaka ti iyaadani ti anakmo kenka no talaga a kasapulan ti balakad.

Pabaruem ti Singgalut ti Panagasawa

Kadagiti adu nga agassawa, ti awan nagyanna a balay mabalin met a lukatanna ti posibilidad ti ad-adu a kinaragsak ti panagasawa. Ti tiempo ken panangikagumaan a nairaman iti naballigi a panangtaripato iti anak ket makabannog ta maliwayanen dagiti agassawa ti relasionda. Kuna ti maysa nga asawa a babai: “Ita ta awanen dagiti ubbing, padpadasenmi ken ni Konrad ti agin-innammo manen iti maysa ken maysa.”

Gapu ta nawayawayaankayon iti inaldaw a rebbengen a mangtaripato iti anak, nalabit ad-adun ti tiempoyo iti maysa ken maysa. Kinuna ti maysa nga ina: “Daytoy a baro a nasarakan a libre a tiempo . . . ipalubosna ti panangipamaysa iti atensionmi iti kinataomi, ti panangipamaysa iti panangammo iti ad-adu pay maipapan iti relasionmi, ken ti panangrugi kadagiti aramid a mangpennek iti kasapulanmi.” Inayonna pay: “Daytat’ tiempo ti baro a panagsursuro ken nakaskasdaaw nga irarang-ay, ket nupay no saan unay a natalged dagita a tiempo, makaparagsakda met.”

Dadduma nga agassawa nawayawayaanda met iti dakdakkel a pinansial a paggastosan. Dagiti pagesman ken karera a di naas-asikaso idi mabalinen nga ituloy. Kadagiti Saksi ni Jehova, adu nga agassawa ti mangusar iti baro a nasarakan a wayawayada a mangituloy kadagiti naespirituan nga interes. Ilawlawag ti maysa nga ama nga agnagan Hermann a kalpasan ti ipapanaw dagiti annakna iti pagtaengan, isu ken ti asawana dagus nga inturongda ti atensionda iti panangituloy iti amin-tiempo a ministerio.

Dagiti Agsolsolo a Nagannak a Mamalubos

Nangnangruna a narigat para kadagiti agsolsolo a nagannak ti makibagay iti awan nagyanna a balay. Ilawlawag ni Rebecca, maysa nga agsolsolo nga ina ti dua nga annak: “No suminan dagiti annakmi, awan ti asawami a mangkadua ken mangayat kadakami.” Ti agsolsolo a naganak mabalin a gubuayan iti emosional a saranay dagiti annakna. Ket no dagitoy tumultulongda iti gastos ti sangakabbalayan, ti isisinada mabalin met a pakarigatan iti pinansial.

Dadduma naparang-ayda ti kasasaadda iti ekonomia babaen ti panagpalistada kadagiti programa a panagsanay iti trabaho wenno ageskuela iti ababa a kurso. Ngem kasano a maep-ep ti panagladingit? Kuna ti maysa nga agsolsolo a naganak: “Epektibo kaniak ti kanayon nga okupado. Mabalin nga agbasaak iti Biblia, agdalus iti pagtaengak, wenno uray magnaak iti napartak wenno agtaray. Ngem ti makagunggona unay a pamay-an ti panangparmekko iti ladingit isu ti pannakisarita iti naespirituan a gayyem.” Wen, “palawaen,” ken maaddaan kadagiti baro ken makapnek a pannakipagayam. (2 Corinto 6:13) ‘Itultuloymo ti umararaw ken agkararag’ no mariknam a marimbawanka. (1 Timoteo 5:5) Manginanamaka a ni Jehova pabilgen ken suportarannaka a lumasat iti daytoy narikut a tiempo ti panagbalbaliw.

Siraragsak a Mamalubos

Aniaman ti kasasaadmo, bigbigem a ti biag saan nga agpatingga inton pumanawen dagiti annak iti pagtaengan. Ket saan met a mapugsat dagiti singgalut ti pamilia. Ti nasudi nga ayat a nadeskribir iti Biblia ket nabileg unay a mangsalimetmet iti panagkaykaysa dagiti tattao, uray pay no agiinnaddayoda. Ni apostol Pablo palagipannatayo a ti ayat “ibturanna ti isuamin a bambanag. Ti ayat saan a pulos aggibus.” (1 Corinto 13:7, 8) Ti awan agumna nga ayatmo iti pamiliam saan nga aggibus gapu laeng ta pimmanawen iti pagtaengan dagiti annakmo.

Makapainteres, no dagiti annak mangrugin a mariknada ti pannakaikawa gapu iti pannakaisina ken iliw wenno mangrugin a mariknada ti rigat ti ekonomia, masansan nga isuda ti umuna a makikomunikar. Mamalakad da Hans ken ni Ingrid: “Ipakaammom kadagiti annak a kanayon a silulukat ti ruangan ti pagtaengam.” Ti regular nga isasarungkar, panagsurat, wenno sagpaminsan nga iyaawag iti telepono tulongannaka a makikomunikar. “Paginteresam dagiti ar-aramidenda a dika makibibiang” ti kuna da Jack ken ni Nora.

No pumanawen dagiti annak iti pagtaengan, agbalbaliwen ti panagbiagmo. Ngem ti biag iti awan nagyanna a balay mabalin nga okupado, aktibo, ken makapnek. Kasta met, agbalbaliwen ti relasionmo kadagiti annakmo. Kaskasdi, naragsak pay laeng ken makapnek a relasion. “Ti panagwaywayas kadagiti nagannak,” kuna da Propesor Geoffrey Leigh ken Gary Peterson, “dina ipamatmat ti pannakapukaw ti ayat, kinasungdo, wenno panagraem kadagiti nagannak. . . . Kinapudnona, masansan nga agtalinaed ti nabileg a singgalut ti pamilia iti intero a panagbiag.” Wen, dikanto pulos sumardeng a mangay-ayat kadagiti annakmo, ket dikanto pulos sumardeng nga agbalin a naganak kadakuada. Ken agsipud ta inay-ayatmo dagiti annakmo tapno palubosam idan, talaga a saanmo a napukaw ida.

[Footnote]

[Blurb iti panid 12]

“Iti damdamo unay iti biagko . . . , kasta unay ti panagsangitko”

[Kahon/Dagiti ladawan iti panid 10]

Singasing Kadagiti Dadakkelen nga Annak​—Tulongan Dagiti Nagannak a Mamalubos

Ti ipapanaw gagangay a nalaklaka a tamingen ngem ti mabati. Gapuna nupay maragsakanka iti wayawayam ken ti kinaadultom, ipakitam ti panangngaasi ken pannakaawat kadagiti nagannak kenka no marigatanda iti panagbalbaliw. Ipanamnamam kadakuada nga agtultuloy ti panagayat ken panangipategmo. Ti ababa a surat, ti di inanamaen a sagut, wenno ti nainggayyeman nga awag iti telepono adu ti maaramidanna a mangparagsak iti maladingitan a naganak! Kanayon a padamagam ida kadagiti napateg a pasamak iti biagmo. Daytoy ipakaammona kadakuada a nabileg pay laeng ti singgalut ti pamilia.

Bayat ti panangsarangetmo kadagiti pakarigatan iti adulto a panagbiag, nalabit ad-adda a maapresiarmo ti napasaran dagiti nagannak a nangtaripato kenka. Nalabit daytoy tignayennaka a mangibaga kadagiti nagannak kenka: “Agyamanak kadagiti amin nga inaramidyo para kaniak!”