Dagiti Saniata iti Tangatang ti Africa
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Kenya
NATIKAG ken kimmayumanggi ti kapanagan ti Africa, a nagragirang gapu iti nakabarbara nga init iti equator. Inkagumaanmi a winadaan dagiti makasagud a sangsanga ti kaykayo a wait-a-bit ken dagiti nasiit a babassit a kayo iti pagnaanmi.
Kellaat a nagsardengkami. Naallukoy ti atensionmi iti imsuat a bimmullalayaw a kolor. Nagdisso iti agsabsabong a sanga ti acacia ti bimmuritektek a billit a kasla naisaluket ti mismo nga init iti babassit a dutdotna. Ti nagpayak a saniata ket maitutop a maawagan iti sunbird.
Dagiti Lumias a Sarming
Adda nasurok a sangagasut a kita ti sunbird. Kaaduan ti masarakan iti tropikal nga Africa, ngem masarakanda met iti Asia, Australia, ken uray kadagiti puro iti Pacifico. Tangay nagpipintasda a kas iti kinanadumadumada, isarming dagiti sunbird ti init a kaslattay babassit a lumias a sarming, a mangipabuya iti bimmullalayaw karaniagna a kolor: bimmullalayaw a nalabaga, duyaw, asul, ken berde agraman ti nadumaduma a maris ti gambang.
Masansan a mayasping dagiti sunbird kadagiti hummingbird iti America. Kas kadagiti hummingbird, bimmuritektekda ken nektar ti kankanenda. Nupay kasta, daddadakkelda ngem kadagiti hummingbird ken dida unay makatayab no idilig kadagiti katupagda iti Amianan nga America.
Kaaduanna, makasusop ti sunbird iti nektar babaen ti panagdissona iti mismo a sabong ken usarenna ti atiddog, pikor a sippitna tapno madanonna ti uneg ti pannakakarabukob ti sabong. Ngem no dina madanon a masusop ti arantiddog a sabong gapu ta atiddog unay, mabalin a tudoken ti sunbird ti puon ti sabong sana susopen ti nananam a nektarna. Manganda met iti insekto a masagapunda kadagiti sabong ken iti bulbulong iti asideg.
Nalalaing met a kumakanta dagiti kalakian. Mabalin a ti nakapsut a kaasping ti metal a tssp ti maikanta dagitoy a superb sunbird agingga iti nagpintas a tsik-tsik-tsik-tsik-tsit tree-tree-turrrr a patauden dagiti scarlet-tufted malachite sunbird iti Daya nga Africa. Ti kantada ti masansan a mangipadlaw iti kaaddada iti kasamekan. Nupay kasta, apaman a makitam, talaga a madlawmo ida gapu iti natikag, kimmayumanggi nga aglawlaw ti kapanagan iti Africa.
Naanep Ngem Saan a Makaay-ayo
Nupay nakaay-ayat a makita ken mangngegan ti kalakian a sunbird, basbassit ken napusyaw ti kabaian. Masansan ngarud a di ikankano dagiti managbuya iti tumatayab ken retratista. Kinapudnona, masansan a madlaw laeng no kaduana ti kalakian. Ngem ti saan a kinaburitektek ti kabaian ti sigurado a maabrutna gapu iti kinaanepna.
Gagangay a ti kabaian ti mangaramid iti umok ken kaaduan a mangpadakkel a mismo kadagiti sibongna. Nupay makumikom nga agaramid iti umok, agbambantay ti kalakian, a sisasagana a mangpapanaw kadagiti agbasakbasak iti pagaramidan iti umok.
Dagiti Agbitbitin nga Umok
Ngem saan unay a napintas ti umok dagiti sunbird. Masansan a kasda man la basura nga inurnong ti angin ken naisaluket iti sanga ti acacia. Kas iti agbitbitin, sukog linnaaw a medias, ti umok ti sunbird ket naaramid iti amurat ti mula sa malaga ken masaputan. Ti ruar ti umok ket sisisikap a naarkosan iti babassit a ruting, nagangon a bulbulong, saggabassit a lichen, ken masansan a mainayon ti maysa wenno dua a bukel nga aguy-uyaoyen ti ukisda.
Iti uneg, maap-apan ti umok iti nalukneng a mula, nalamuyot a ruot, dutdot, ken dadduma a nalami a materiales. Bassit ti ruangan ti abut iti sikigan, nga asideg iti ngato. Masansan a ti kabaian laeng ti agukop. Bayat nga agtugaw iti uneg ti sukog-peras nga umokna, masansan a makita nga agdawadaw ti atiddog, pikor a sippitna manipud iti abut ti umok. Maysa wenno dua ti iyitlogna, ket agarup 14 nga aldaw nga ukopanna. No panawanen dagiti sibong ti umokda, kanayon a napusyawda a kas ken ni nanangda. Nupay kasta, bayat nga agmataengan dagiti kalakian, bumuritektek ti dutdotda a pakailasinandanto kas billit ti init.
Ti sunbird ket maysa laeng a pagarigan iti kinaruay ken kinanadumaduma dagiti probision ti nasaririt a Diseniador. Ti kinapintas ken marisda ken ti nainkasigudan a kababalinda ti mangtignay kadatayo a lallalo a mangipateg iti Namarsua kadakuada. Maysa ngarud ti sunbird kadagiti nangibilinan ti Biblia: “Idaydayawyo ni Jehova manipud iti daga, . . . dakayo nga agkarkarayam a bambanag ken tumatayab a nagpayak.” “Tunggal agang-anges a banag—idaydayawna koma ni Jehova.” (Salmo 148:7, 10; 150:6, NW) Dagitoy koma a saniata iti tangatang ti Africa ti mangtignay kadatayo amin a mangidaydayaw iti naayat a Namarsua a nangdisenio kadakuada.