“Ti Kapintasan a Residente iti Kabakiran”
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY SWEDEN
DAMO a nakitak dayta idi maysa nga aldaw ti Hunio—“ti kapintasan a residente iti kabakiran,” kas pangawag ti dadduma ditoy. Dayta ti dakkel a dapuen a kullaaw, wenno, pagaammo no dadduma kas ti Lapland owl.
Agnanaed daytoy a makakayaw a kadakkelan a kullaaw iti sumagmamano a paset ti Finland ken makin-amianan a Sweden agraman iti addayo a lugar iti dayaen ti Siberia, Alaska, ken Canada. Kaykayatna ti di agpadlaw ken narigat a makita no saanmo nga ammo ti ayan ti umokna. Apaman a nasarakamon ti umok, mapaneknekamto met a talaga a natured ti kullaaw.
Panangadal iti Mangnganup
Nabaelak nga inadal ti nagpintas ti pannakamarkana a kalakian a Lapland owl bayat nga agsawsawar iti kanenna. Kellaat a nagtayab manipud iti sanga ket inkagumaanna a seppegen ti maysa nga utot. Natiliwna kadi ti an-anupenna? Ayna, wen! Silalawag a nakitak nga agkulkulagtit ti nagbassit nga utot kadagiti kawwet ti kullaaw bayat nga in-inut a nagtayab babaen ti nagdadakkel a payakna a no maunnat ket 140 a sentimetro ti kaatiddogda manipud iti agsumbangir a murdong.
Saan a kanayon a tinawen nga agpaadu ti Lapland owl a kas iti dadduma pay a kullaaw. Babassit laeng nga utot ti kanen daytoy a kadakkelan a kullaaw, isu a no nakirang dagitoy iti sumagmamano a tawen, naan-anay a dida makapagpaadu. Kabayatan ti dadduma a tawen, no nawadwad ti taraonda, mabalin nga adda uppat wenno ad-adu pay a sibong iti tunggal umok.
Panangpili iti Asawa
Primavera ti tiempo ti panagasawa dagiti kullaaw, ket siaannad a pilien ti kabaian ti agbalin nga asawana, nupay saan a ti kinataraki ti agar-arem ti kapatgan kenkuana—a kas iti mabalin a panangmatmat ti adu a babbai kadagiti tattao. Sigun kadagiti panagadal ti sumagmamano a managpaliiw kadagiti tumatayab, masapul nga ipakita ti kalakian nga isut’ nalaing a mangnganup. Sakbay a maaramid ti aniaman a plano a panagpamilia, masapul a taraonanna ti kabaian.
No nawadwad dagiti utot ken nalaing a “para sapul” ti kalakian, ti itaraonna iti kabaian ti ad-adda a mangpalukmeg kenkuana. Daytoy nga ilulukmeg ti agserbi a pagilasinan iti bagi ti kabaian, a mangipasimudaag no kasano kaadu ti mayitlogna.
Ti kalakian itan ti kangrunaan a makinrebbeng iti panaganup, nga agkalikagum iti adu a pigsa. Magutugot ti kalakian babaen ti agpakpakaasi nga uni ti kabaian, tangay naipamaysa amin a pigsa ti kabaian iti panagitlog ken panangtaripato kadagitoy a napateg a kupikop.
Panangbirok iti Umok
Babaen ti largabistak, binuyak ti nagtaraki a kalakian kabayatan ti regular a panagalindayagna a sikekemmeg iti naanupanna. Idi agangay, nasarakak ti umok. Saan nga agaramid dagiti Lapland owl iti bukodda nga umok no di ket masansan a sublatenda dagiti umok ti dadduma a tumatayab a residente iti kabakiran a naaramid babaen ti ruting ken babassit a sangsanga. No awan ti umok, mabalin nga agumok ti kullaaw iti natayen a pungdol.
Iti umok, nakakitaak ti dua a babassit a sibong nga addaanen ti sumagmamano a dutdot a masmasdaaw a mangmatmatmat iti amin a makitkitada iti aglawlaw. Aggidgiddan ti unida nga agpakpakaasi, sada inturong ti mabisbisinen a matada iti inada nga agpalpaliiw ken agtugtugaw iti asideg. Napeggad ti umasideg unay kadagiti sibong iti daytoy a kanito. No madlaw ti kabaian nga agpegpeggad dagiti sibongna, di madmadlaw ti panagtayabna a mangsiplag iti nagbasakbasak babaen kadagiti kas dagum ti kinatiradda a kawwetna. Isu a nasken ti agannad ken mangadal kadagiti kullaaw manipud iti kalkalainganna a distansia.
Panangtaraon ken Panangsanay
Apagsangpetna iti umok, sinippit ti kalakian ti utot a naanupanna a kinemmeg dagiti kawwetna sana inted iti maysa kadagiti sibong. Ti panangpakan iti maysa a sibong ket napakuyogan iti napipigsa nga uni ti sibong a sumaganad a mapakan.
Kalpasan a kinnan ti maysa a sibong ti tartarigagayanna, medio nakakatkatawa ti panagbalbaliw ti kababalinna. Kellaat a saanen a naparagsit ken alerto ti sibong, sa kas man la nabarteken! Naipamaysan ti amin a pigsana iti panangtunaw iti taraon, ket di agbayag, iyiddanan iti nalukneng, napnuan dutdot nga umok. Ngem in-inut nga aglawag ti panagkita ti kabsatna a kaasitgan kenkuana ken asidegen a maunawan manipud iti kasla makabartek nga epekto ti napalabas a pannakataraonna.
Kastoy ti mapasamak agingga iti ngalay ti Hunio. Iti dayta a tiempo, uppat a lawaston dagiti sibong ken makapagpayakpaken a rummuar manipud iti umokda, gapu iti makagutugot nga ayab ti inada. Iti damo, sisisigo nga umulida kadagiti kayo. Nataltalged ti kasasaadda sadiay manipud kadagiti aganup nga animal ngem no adda dagitoy iti daga.
Inton agangay, umakarton dagiti sibong iti nagbabaetan ti kangrunaan a sanga babaen ti panagpayakpakda isu a maensayoda ti agtayab. Kalpasanna, mapatanorda ti abilidadda nga agtayab ken aganup. Agbalbaliw met ti langada, isu a maibilangdanto metten a ‘napipintas a residente iti kabakiran.’
[Picture Credit Lines iti panid 18]
© Joe McDonald
© Michael S. Quinton
[Picture Credit Lines iti panid 19]
© Michael S. Quinton
© Michael S. Quinton