Dagiti Panagreggetko a Mangaramid Kadagiti Nainsiriban a Desision
KAS INSALAYSAY NI GUSTAVO SISSON
Iti edad a 12, nupay pagay-ayatko ti aglangoy, inkeddengko ti agbalin a doktor. Ngem dandani naigiddan ti panangrugik a nagadal iti Biblia ket, nagbanaganna, kayatko idin ti agbalin a ministro. Komusta ngayen ti dadduma pay nga ambision ken interesko? Agtutunos kadi dagitoy?
IDI 1961, rinugian ti maysa a misionera dagiti Saksi ni Jehova idiay Brazil a ni Olive Springate nga iyadal ti Biblia kadakami ken ni Nanang. Nagsardengkami nga agadal gapu iti ibubusor ni Tatang, maysa a mararaem a doktor idiay Pôrto Alegre. Ngem intultuloy latta ni Olive ti nakisarita kadakami, ket idi agangay, nabigbigko ti kinapudno kadagiti naadalko. Ngem ti pannakakumikomko iti panaglangoy ti nangsinga kaniak kadagiti naespirituan a banag.
Idi agtawenak iti 19, naam-ammok ti maysa a napintas a balasang nga agnagan Vera Lúcia iti nakimiembroak a klab a paglangoyan, ket nangrugikami a nag-date. Nasao ni Nanang kenkuana dagiti patpatienmi, ket isut’ interesado. Isu a nakisaritaak ken ni Olive, ket rinugiannakami nga inyadalan iti Biblia, agpapan pay iti ibubusor ti tatang ni Vera Lúcia.
Intultuloy ni Vera Lúcia ti nagadal, ket rimmang-ay ti pannakaammona iti Biblia. Rinugianna payen nga inyadalan iti Biblia dagiti agtartrabaho iti nakimiembroak a klab a paglangoyan. Kagiddan dayta, impamaysak ti nagsanay para kadagiti sumungsungad idin a nasional a salip iti panaglangoy.
Kalpasan ti nasurok a makatawen a panagadal ken itatabunomi kadagiti Nakristianuan a gimong, nangrugin a nagatap ti ama ni Vera Lúcia nga adda mapaspasamak. Maysa nga aldaw idi naggapukami iti gimong, nagur-uray ken kayatna a maammuan no napananmi. Imbagak a timmabunokami iti Nakristianuan a gimong ket nupay mabalin a saan a napateg kenkuana ti relihion, para kadakami kaipapanan dayta ti biag ken ipapatay. Immanges iti nauneg ket kinunana: “Bueno, no biag ken ipapatay ti kaipapananna, masapul nga akseptarek laengen dagiti bambanag.” Nanipud idin, nagbalbaliw ti kababalinna, ket nupay di pulos nagbalin a Saksi ni Jehova, isut’ nagbalin a nadekket a gayyem ken kabinnadang kadagiti panawen ti panagkasapulan.
Panangaramid Kadagiti Desision
Inkeddengko nga isardeng ti makisalip iti panaglangoy kalpasan ti nasional a kampeonato, ngem ti namindua a panangabak ken ti maysa a karkarna a nagapuanak idiay Brazil para iti 400- ken 1,500-a metro a freestyle ti gapu a naawisak iti Pan American Games idiay Cali, Colombia, idi 1970. Nupay saan idi a kayat ni Vera Lúcia a mapanak, rinugiak ti nagsanay para kadagiti ay-ayam.
Idi nakapaglangoyak a naimbag idiay Cali, dinamag dagiti coach no kayatko ti agsanay para iti Olympics. Pinanunotko ti diak pay naturpos a kursok iti medisina ken dagiti nakaskasdaaw a kinapudno a nasursurok maipapan kadagiti panggep ni Jehova isu nga insardengko ti panangragpat iti karera iti panaglangoy. Nanipud idin, pimmartak ti irarang-ayko iti naespirituan. Idi 1972, ti tawen ti Olympics idiay Munich, Alemania, insimbolomi ken ni Vera Lúcia ti dedikasionmi ken Jehova babaen ti panagbautisarmi. Daytoy ti nangparegta ken ni Nanang a mangituloy iti panagadalna iti Biblia, ket idi agangay, isut’ nabautisaran met.
Kalpasan ti panagbautisar ni Nanang, kimmaro ti ibubusor ni Tatang. Kamaudiananna, nasinasina ti pamiliami, ket tangay ages-eskuelaak pay laeng, masapul nga iyan-anaymi ti bassit a pension ni Nanang ken ti naglakuan iti balaymi. Isu nga intantanmi ken ni Vera ti kasarmi. Kinapudnona, dagiti nagsayaat a leksion a nasursurok ken ni Tatang ti nakatulong kaniak a mangaramid kadagiti desisionko. Sangkaibagana idi: “Dika agbuteng nga agbalin a naiduma” ken, “Saan a kanayon a husto ti kaaduan a tattao.” Maysa kadagiti paboritona a pagsasao ket, “Marukod ti pateg ti maysa a tao babaen ti ipapaayna kadagiti sabsabali.”
Kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova, talaga a nayaplikarko ti nagsayaat a pammagbaga ni Tatang. Addaak iti dennana idi natay idi 1986. Nagginnayyemkami manen ken rinaemmi ti maysa ken maysa. Panagkunak ket impannakkelnak, tangay nagbalinak a doktor a kas kenkuana.
Kabayatanna, nagturposak iti eskuelaan ti medisina idi 1974. Inkeddengko nga agbalinak a general practitioner, ngem idi agangay, kalpasan ti ad-adda a panangutob, inkeddengko nga ad-adu ti maitulongko kadagiti Kristiano a kakabsatko no agbalinak a siruhano. (Aramid 15:28, 29) Isu nga inakseptarko ti karit ket binusbosko ti simmaganad a tallo a tawen a nagsanay kas maysa a siruhano.
Makapakarit a Legal a Dangadang
Maysa a nakalkaldaang unay a kaso a nakaikalam-itak ket nainaig iti maysa a 15-anyos a Saksi a balasitang a nagpadara ti uneg ti bagina. Isut’ nabessag ken nababa ti presion ti darana ngem naawatanna ken determinado unay iti desisionna a di agpayalison iti dara. Kalpasan a nanayonan ti volume ti darana, kinitak ti uneg ti bagina babaen ti endoscope ket inugasak ti naapektaran a paset babaen ti nalamiis a saline solution tapno agsardeng ti panagpadara. Idi damo, simmayaat ti kasasaadna, ngem 36 nga oras kalpasanna, bayat nga adda iti intensive care, kellaat a nagpadara manen. Agpapan pay iti kasta unay a panagregget, di nakontrol ti nakabatang a doktor ti panagpadara ken dina namantener ti volume ti darana, isu a natay ti balasitang.
Idi napasamak daytoy, sinuspender ti ethics committee ti kina-intern-ko ket nayuman ti kasok iti medikal a konsilio iti rehion. Naidemandaak a nangsalungasing iti tallo nga artikulo iti medikal a pagalagadan ti etika, a namagpeggad iti lisensiak kas doktor agraman ti pamastrekak.
Nangted ti komite iti 30 nga aldaw a pawayway tapno maiparangko ti naisurat a panangikalintegak. Nangisagana dagiti abogadok iti legal ken nainaig konstitusion nga argumento, ket nangisaganaak iti teknikal a panangikalintegan a naibasar iti medikal ken nasientipikuan nga aspeto babaen ti tulong ti lokal a Hospital Liaison Committee (HLC), maysa a grupo dagiti Saksi ni Jehova a mangitantandudo iti panagtinnulong ti ospital ken pasiente. Idi bista, ti takderko kas doktor ken Saksi ni Jehova ti kangrunaan a sinaludsod ti instruction committee. Nupay kasta, ti panangikalintegak ket nangnangruna a naibasar iti medikal ken nasientipikuan nga argumento agraman dagiti report ti adu a mararaem a siruhano.
Pinatalgedan ti naiparang nga ebidensia a nagkitakit ti pasiente nga agpayalison iti dara ken awan ti inaramidko a nangimpluensia iti kasta a desisionna. Napaneknekan met kabayatan ti bista a kadagiti uppat a nakonsultar a doktor, sisiak ti nangirugi iti maysa a kita ti panangagas a maitunos kadagiti pagayatan ken medikal a kasasaad ti pasiente.
Kalpasanna, nayuman ti kasok iti maysa a komite nga amin a miembrona ti sangsangkagiddan nga agbutos. Sangapulo a minuto a berbal nga inkalintegak ti bagik, ket kas iti inlanadko iti naisurat a panangikalintegak, inyunay-unayko dagiti medikal nga aspeto. Kalpasan a nangngegandak, dua a miembro ti komite ti nangdakamat a nupay saanak a nangyalison iti dara, adda nabileg a nasientipikuan a nakaibasaran ti inusarko a panangagas. Impaganetget ti sabali pay a doktor nga epektibo ti panangagas a di mausar ti dara ket basbassit ti bilang dagiti matay iti dayta. Imbaga ti maudi a councillor a ti isyu ket saan a no nasayaat nga agas wenno saan ti panangyalison iti dara. Ti isyu ket no mabalin nga ipapilit ti maysa a doktor iti pasientena ti panangagas a di kayat ti pasiente, ket di patien ti councillor nga addaan ti doktor iti kasta a kalintegan. Isu a babaen ti 12 kontra iti 2, nagaanamongan dagiti councillor a maabsuelto amin a darum. Gapu iti dayta, naabsueltoak.
Panangidepensa Kadagiti Kalintegan ti Pasiente
Nanggun-od ti dadduma nga autoridad iti medisina kadagiti pammilin ti korte tapno mapilit dagiti pasiente a Saksi nga agpayalison iti dara, isu a pasaray nangipakitaak iti ebidensia kadagiti bista iti korte a nakatulong a nangwaswas kadagiti kasta a pammilin. Adda kaso a nakairamanan ti maysa a Saksi a limteg dagiti urat iti esopagona, maysa a parikut a pakaigapuan ti nakaro a panagpadara ti tian. Idi nayospital, anemic unayen—4.7 a gramo kada decilitro ti hemoglobin count-na.a Idi damo, saan a napilit nga agpayalison iti dara, ket naipaayan laeng iti mangsuportar a panangaywan.
Kalpasan ti makalawas a pannakayospitalna, nasdaaw ti pasiente ta sinarungkaran ti court officer a tugotna ti bilin a mayalisonan iti dara. Ngimmato idin ti hemoglobin count-na iti 6.4 a gramo iti kada decilitro, ken nasayaat ti kasasaadna. Agparang nga imbasar ti hues ti desisionna iti damo a level ti hemoglobin ti pasiente saan nga iti maikadua, nga isut’ nangatngato.
Timmulong ti HLC. Kiniddaw kaniak ti pasiente nga eksaminek. Inaramidko dayta ket kalpasanna, nagballigiak a nangyakar kenkuana iti ospital a pakaagasanna a di mausar ti dara. Maigiddan iti dayta, kinarit dagiti abogadona ti pammilin ti korte a ti pasiente ket mayalisonan iti dara.
Naayabanak a mabista iti saklang ti hues, a nangimtuod kaniak maipapan iti kasasaad ti pasiente. Kabayatan ti bista, inautorisarannak a mangitultuloy iti panangagas iti pasiente bayat a mapagdedebatean dagiti pagimbagan ti pammilin ti korte. Idi panawen ti baro a bista, kimmaradkaden ti pasiente ken napalubosanen nga agawid. Idi naayabanak nga agtestigo manen, kinaritnak ti abogado ti ospital a mangpaneknek no adda nasientipikuan a nakaibasaran ti insingasingko a panangagas. Nabainan idi nangiruarak iti maysa nga artikulo manipud iti medikal a pagiwarnak ti mismo nga ospital nga ireprepresentarna a mangisingsingasing iti kasta a panangangas!
Idi naipaulog ti desision, naragsakankami a nakangngeg a naalangon ti takdermi nga agpannuray iti panangagas a di mayalison ti dara. Nabilin ti ospital a bayadanna amin a gastos, agraman dagiti gastos iti kaso. Nupay nagapelar ti ospital, naabak manen.
Panangaywan iti Pamiliami
Nanipud idi nagbalinak a Saksi, kanayon a tultulongannak ni Vera Lúcia kas napasnek a kadua ken natalunggadingan nga asawa ken mapagwadan nga ina dagiti annakmi. Kasano a nasarangetna ti amin a karit, namantener ti pagtaenganmi ken nakatulong iti panangaywan kadagiti nakaturtured itan nga agtutubomi? Naaramidanna amin daytoy gapu iti nauneg a panagayatna ken Jehova ken ti Nakristianuan a ministerio.
Kas nagannak, insuromi dagiti annakmi kadagiti doktrina ken prinsipio ti Biblia nanipud kinaubingda. Nupay okupado ti biagmi, ikagkagumaanmi ti agserbi iti amin-tiempo iti sumagmamano a bulan iti kada tawen. Ket ar-aramidenmi ti amin a kabaelanmi a mangsurot iti eskediul a pakairamanan ti regular a panagbasa iti Biblia, inaldaw a panangusig iti teksto iti Biblia, ken panangiranud iti pammatimi iti sabsabali iti Nakristianuan a ministerio. Kadagiti kallabes a panawen, masansan nga indauluan ti pamiliami iti aginggat’ 12 a linawas a panagadal iti Biblia kadagiti tattao a di Saksi.
Ikagkagumaanmi met ken ni Vera Lúcia nga iraman dagiti annakmi kadagiti aktibidadmi bayat a raraemenmi met dagiti magustuanda a mismo. Patienmi a tallo a banag ti kasapulan dagiti nagannak tapno maaywananda a naimbag ti pamiliada. Umuna, ti umiso a panangisuro, a naibasar iti Sao ti Dios a ti Biblia. Maikadua, ti umiso a pagwadan, a mangipaay kadagiti annak iti nalawag nga ebidensia nga adda umno a panagbuteng dagiti nagannakda iti Dios. Ket ti maikatlo, ti umiso a pannakitimpuyog kadagiti Kristiano iti amin nga edad ken sosial a kasasaad, a makairanud iti nadumaduma a saguday ken abilidad kadagiti miembro ti pamilia. Kas agassawa, pinagbalinmi a kalat nga ipaay iti pamiliami dagitoy a banag.
No lagipenmi ti dandani 30 a tawen a panagserbi ken Jehova, awan duadua a makunami nga agassawa a pinaraburannakami iti kasayaatan iti biag ken impaayannakami iti nagadu a pakaragsakan ken bendision. Nupay diak napadasan ti nakisalip iti Olympics, magusgustuak pay laeng ti aglangoy iti sumagmamano a kilometro iti kada lawas. Pudno a ti kinadoktorko ken ti panagbalinko a maysa kadagiti Saksi ni Jehova ti makagapu a nakaok-okupado ti biag, ngem natakuatak a makagunggona unay ti panangtulongko kadagiti Kristiano a kakabsatko tapno agtultuloyda nga agserbi iti Dios agpapan pay kadagiti pakasuotan.
Masansan a saludsodandak no madanaganak a mapukawko ti trabahok inton dumtengen ti baro a sistema ti Dios ken awanen ti sakit. Makunak a siakto ti umuna nga aglagto gapu iti rag-o inton ‘kumalay-at daydiay pilay a kas iti panagkalay-at ti kalakian nga ugsa, ket ti dila daydiay umel umkisto gapu iti ragsak,’ ken ‘awanto ti agtataeng nga agkuna: “Masakitak.”’—Isaias 33:24; 35:6, NW.
[Footnote]
a Agarup 15 a gramo iti kada decilitro ti hemoglobin level ti nasalun-at nga adulto a lalaki.
[Ladawan iti panid 15]
Panangoperak iti maysa a pasiente
[Dagiti ladawan iti panid 15]
Dakam ken ni Vera Lúcia, ken ti sangapamiliaan a panagadalmi