Kapitulo 16

Ipangagmo ti Patigmaan, Awatem ti Pannakaisuro

1. (a) Adda aya asinoman kadatayo ti di makasapul ti patigmaan ken disiplina? (b) Ngem ania a salsaludsod ti nasayaat nga usigentayo?

KAADUAN kadatayo ti dagus umanamong iti kasuratan a kunana: “Ta maitibkoltayo amin kadagiti adu a bambanag.” (Sant. 3:2) Saan a narigat ti mangpanunot kadagiti kanito a nagkurangtayo iti daydiay kita ti tao nga inggunamgunam ti Sao ti Dios a pagbalinantay koma ken kayattay koma met a pagbalinan. Gapuna bigbigentayo nga umiso ti Biblia no kunaenna kadatayo: “Ipangagmo ti patigmaan ket awatem ti pannakaisuro, tapno masiribka inton kamaudianan.” (Prov. 19:20) Ammotayo a kasapulantayo ti kasta a tulong. Awan duadua a nakaaramidtayon ti panagbalbaliw iti panagbiagtayo tapno itunostay ida iti intay naadalen manipud iti Biblia. Ngem kasano ti panagriknatayo no balakadannatay a personal ti padatayo a Kristiano iti masinunuo a banag nga inaramidtayo a di nainsiriban? Wenno anian no basta naikkantay laeng ti suhestion no kasanot’ panangparang-aytayo ti maysa a trabaho?

2. (a) Apay rebbeng nga ipakitatayo ti panangapresiar iti personal a balakad? (b) Kasanot’ ditay koma a panagrikna?

² Aniaman ti dagus a makin-uneg a riknatayo gaput’ imperpekto a natauan a kasasaad, rebbeng a sipapasnektay koma a mangiyebkas ti panangapresiar iti patigmaan ken pagreggetan nga iyaplikar dayta. Ti bunga ti panangaramidtay iti dayta ti makagunggona. (Heb. 12:11) Nalabit, nupay kasta, idi nabalakadantayo, pinadpadastay nga ikalintegan ti bagitayo, a pinabassittayo ti kinaserioso ti situasion wenno impatawtay ti basol iti sabali a tao. Nagtignaykayon aya a kasta? No subliantay a panunoten dayta nga okasion, nagsakit aya ti nakemtayo iti daydiay nangbalakad? Adda aya met pagannayasantayo a kutuan dagiti biddut daydiay nangbalakad kadatayo wenno ti wagas a panangbalakadna kadatayo, a kasla daytoy metten ti nangpabassit ti mismo a pagkapuyantayo? Matulongan aya ti Biblia ti maysa a tao a mangparmek ti kasta a pagannayasan?

Dagiti Pagwadan a Nailanad a Pakabagbagaantayo

3. (a) Aniat’ linaon ti Biblia a makatulong ti panangpatanortayo ti umiso a panangmatmat iti balakad ken disiplina? (b) Usarenyo dagiti salsaludsod nga adda iti ngato a mangusig kadagiti rikrikna ni Saul ken Uzzias iti balakad.

³ Mainayon pay ti panangtedna ti aglaplapusanan a direkta a pammagbaga itoy a tema, ti Sao ti Dios ti naglaon met kadagiti pudpudno a kapadasan maipapan kadagiti tattao a nabalbalakadan. Masansan ti patigmaan ti nagbalin metten a panangdisiplina, iti punto a daydiay umaw-awat iti dayta kasapulan a balbaliwanna met ti kababalin wenno ug-ugalina. Bayat nga us-usarenyo dagiti salsaludsod nga adda iti baba a mangsukimat ti dadduma kadagitoy a pagulidanan, makitayo nga nagadu met ti intay pakagunggonaan amin:

SAUL, ANAK NI CIS: Saan a nakapagtulnog a naan-anay ken ni Jehova ta, idi makigubgubat maibusor iti Amalec, inispalna ti ari ken ti kapipintasan kadagiti an-animalda. (1 Sam. 15:1-11)

Iti sungbat ni Saul iti makatubngar a balakad nga inted ni Samuel, aniat’ mangipakita a padpadasenna a pabassiten ti dakes? (1Sa 15 Ber. 20) Iti siasino ti pinadpadasna a nangipatawan ti basol? (1Sa 15 Ber. 21) Iti kamaudianan idi inawatna met laeng ti dakes wenno biddutna, aniat’ pinagpambarna? (1Sa 15 Ber. 24) Aniat’ kasla ad-adda a pakaseknanna unay iti daytoy a punto? (1Sa 15 Ber. 25, 30)

UZZIAS: Napan idiay templo ni Jehova a mangpuor ti insenso, uray no dagiti papadi laeng ti autorisado a mangaramid iti daytoy. (2 Cron. 26:16-20)

Idi pinadpadas ti nangato a padi a lapdan ni Ari Uzzias, apay a nakapungtot ti ari? (Idiligyo iti 2Cr 26 bersikulo 16.) Ania ti nagbanaganna? (2Cr 26 Ber. 19-21)

4. (a) Apay nga agpadpada a da Saul ken Uzzias narigatanda nga immawat ti balakad? (b) Apay a serioso met a problema dayta itatta?

⁴ Iti tunggal maysa kadagitoy a kaso, apay a narigat para kadagiti indibidual a sanguen iti pannakasapulna ti patigmaan? Ti kangrunaan a problema isut’ kinatangsit, ti nangato unay a panangipapan ti bagida. Adu a tattao itatta ti nangyeg ti panagleddaang iti bagbagida met laeng gapu iti daytoy a kababalin. Gaput’ pannakaragpatdan iti pagarupda a kasasaad ti panagbiagen, mabalin a gaput’ edad wenno saadda, saandan a nalaka nga umawat ti personal a balakad. Ipatoda a kasla mangipaawat iti kinakurang iti biangda wenno mangdadael iti dayawda. Ngem ti talaga a mangipampamatmat ti pagkapuyan isut’ kinatangsit. Saan a banag a pagpambar daytoy gapu laeng ta gagangay ti kasta a biddut. Daytat’ silo nga us-usaren ni Satanas a mangpalibeg ti panagpampanunot ti maysa a tao tapno labananna ti naayat a tulong nga ipapaay ni Jehova babaen ti Saona ken ti makitkita nga organisasionna. Namakdaar ni Jehova: “Ti kinatangsit umun-una ngem ti pannakadadael, ket ti napalangguad nga espiritu kasakbayan ti pannakatnag.”​—Prov. 16:18; kitaenyo met ti Roma 12:3; Proverbio 16:5.

5. Usarenyo dagiti salsaludsod a paset daytoy a parapo a mangsierto no ania ti leksion a maadal manipud iti salaysay manipud kada Moises ken David.

⁵ Iti sabali a bangir, dagiti Kasuratan ti naglaon met ti nasasayaat nga ulidan dagidiay nangawat ti patigmaan. Napapateg a leksion ti intay maadal met kadagitoy. Usigenyo ni:

MOISES: Isut’ inikkan ni katuganganna a lalaki ti praktikal a pammagbaga no kasanot’ panangtamingna iti nadagsen a trabahona tapno saan a madadael ti salun-atna. Nagimdeng ni Moises ket dagus nga inyaplikarna dayta. (Ex. 18:13-24)

Nupay addaan dakkel nga autoridad ni Moises, apay nga isut’ nalaka nga umawat ti nasin-aw a balakad? (Idiligyo iti Numeros 12:3.) Kasano kapateg dayta a kualidad kadatayo? (Sof. 2:3)

DAVID: Isut’ nakabasol iti pannakikamalala, sana inggakat ti pannakapapatay ti asawa daydi babai tapno maasawa ni David ti babai ket maabbongan ti pannakikamalalada. Adu a bulan ti naglabas sakbay nga imbaon ni Jehova ni Natan a mangtubngar ken ni David. (2 Sam. 11:2–12:12)

Nakapungtot aya ni David iti pannakatubngarna, a pinabassitna ti basolna wenno pinadpadasna aya nga inted ti basol iti sabali? (2 Sam. 12:13; Sal. 51:superskripsion ken Sal. 51 ber. 1-3) Ti kinapudnona nga inawat ti Dios ti panagbabawi ni David kinaipapananna kadi a nawayawayaan ni David ken ti sangakabbalayanna manipud kadagiti dakes nga epekto ti dakes nga aramidna? (2 Sam. 12:10, 11, 14; Ex. 34:6, 7)

6. (a) Kasanot’ panagrikna ni David maipapan kadagidiay nangted ti nasin-aw a patigmaan kenkuana? (b) Kasanotay a magunggonaan no sisasaganatayo nga umawat ti kasta a balakad? (c) Aniat’ ditay koma liplipatan no umawattayo ti nadagsen a disiplina?

⁶ Ammo unay ni Ari David ti pagimbagan ti panangipangag iti nasin-aw a balakad, ket naminsan nagyamananna ti Dios daydiay maysa nga isut’ nagtaudanna. (1 Sam. 25:32-35; kitaenyo met ti Proverbio 9:8.) Kastatay met aya? No wen, masaluadantayo maibusor iti panagsao ken panagaramid ti adu a bambanag a pagbabawiantayto laeng. Ngem no makagtengtayo kadagiti sirkumstansia a mangiturong ti nakaro unay a pannakadisiplinatayo, kas ken David gaput’ basolna ken ni Batseba, ditay koma malipatan ti kinapudno a ti disiplina ket ebidensia ti panagayat ni Jehova, a simamatmat iti agnanayon a pagimbagantayo.​—Prov. 3:11, 12; 4:13.

Dagiti di Magatadan a Kualidad a Parang-ayen

7. Ania a kualidad ti impakita ni Jesus a masapul nga adda koma kadagiti tattao tapno makastrekda iti Pagarian?

⁷ Tapno maaddaantayo ti nasayaat a pannakirelasion ken ni Jehova ken kadagiti kakabsattayo a Kristiano, kasapulan ti panangpatanortayo kadagiti sumagmamano a personal a kualidad. Intampok ni Jesus ti maysa kadagitoy idi inkabilna ti maysa nga ubing iti tengnga dagiti ad-adalanna ket sana kinuna: “No dikayto agsubli ken agbalin a kasla ub-ubbing, dikayto sumrek iti pagarian ti langit. Iti kasta, uray siasino nga agemmanto a kas itoy ubing, daytoy isu ti kadakkelan idiay pagarian ti langit.” (Mat. 18:3, 4) Kasapulan ti panagbalbaliw dagidiay nga ad-adalan. Masapul a parmekenda ti kinapalangguadda ket parang-ayenda ti kinapakumbaba.

8. (a) Kasapulan ti panagpakumbabatayo iti imatang ti asino, ken apay? (b) No napakumbabatayo, kasanot’ isusungbattayo iti balakad?

⁸ Nagsurat ni apostol Pedro iti kamaudianan kadagiti padana a Kristiano: “Dakay amin agkaweskayo iti kinaemma, nga agtitinnulongkayo, ta ti Dios tallikudanna dagiti natangsit, ngem ikkanna ti parabur dagiti napakumbaba.” (1 Ped. 5:5) Ammotayo a kasapulan ti panagpakumbabatayo iti imatang ti Dios, ngem ibagbaga daytoy a kasuratan a kasapulan met ti panagpakumbabatayo, wenno panagbalintayo a naemma, uray pay iti pannakilangentayo kadagiti kapammatiantayo. No naemmatayo, saantay a simamaag a sakiten ti nakem dagiti aniaman a suhestion a maitukon kadatayo. Sitatallugodtayo a makaadal manipud kadagiti dadduma. (Prov. 12:15) Ket no makita a nesesita dagiti kakabsattayo ti panangtedda ti makakorehir a pammalakad kadatayo, no kasta, bigbigentayo koma dayta a siaayat nga us-usaren ni Jehova daytoy a pamay-an tapno moldiennatayo, ditayto agkedked iti dayta.​—Sal. 141:5.

9. (a) Ania nga importante a kualidad ti nainaig unay iti kinapakumbaba? (b) Apay rebbeng a maseknantayo iti epekto ti kababalintayo kadagiti dadduma?

⁹ Ti sabali pay a kualidad, a nainaig unay iti kinapakumbaba, ket isut’ pudpudno a pannakaseknan iti pagimbagan dagiti dadduma. Ditay mabalin a mapanawan ti kinapudno a ti ar-aramidtayo ti mangapektar met kadagiti dadduma a tattao. Binalakadan ni apostol Pablo dagiti immuna a Kristiano idiay Corinto ken Roma a maseknanda met koma iti konsiensia dagiti sabsabali. Saanna met ketdi nga ibagbaga nga ipuerada aminen dagiti personal a kaykayatda, ngem inggunamgunamna kadakuada ti saanda a panagar-aramid ti aniaman a mabalin mangpapigsa ti nakem ti sabali a tao a mangaramid ti banag a kuna ti konsiensiana a dakes, a gapu itoy mangiturong iti naespirituan a pannakadadaelna. Iti nabatad a panangiyebkasna iti intero a prinsipio, insurat ni Pablo: “Awan koma ti agagawa iti kabukbukudanna no di ket iti pagimbagan ti sabali. . . . Gapuna, uray mangankayo wenno uminumkayo wenno uray ania nga aramidenyo, aramidenyo amin a maipaay iti dayaw ti Dios. Saankay koma nga agbalin a pakaikulboan uray kadagiti Judio wenno uray dagiti Griego ken uray iti kongregasion ti Dios.”​—1 Cor. 10:24-33; 8:4-13; Roma 14:13-23.

10. Aniat’ mabalin a mangipamatmat no pinagbalintayon nga ugali ti panangiyap-aplikar iti dayta a Nainkasuratan a balakad?

¹⁰ Maysakay kadi a tao a nasanayen a mangipangpangruna ti pagimbagan ti sabali a tao nga umun-una ngem ti personal a pagsayaatanyo? Adut’ pamay-an a pangaramid iti daytoy, ngem usigenyo ti maysa a pangarigan: Ti kaaduan a panagsao, ti panagkawes ken panangtarimaan iti buok ti bambanag a maipaay laeng iti personal a panaggusto, la ketdi no daytat’ naemma, nadalimanek ken nadalus. Ngem no maammuanyo a, gaput’ nalikudan dagiti tattao iti purokyo, ti panagkawkawesyo wenno ti panagbubuokyo ti makatuben kadagiti dadduma iti panagimdengda iti mensahe ti Pagarian, agaramidkayto aya ti panagbalbaliw? Ti kadi biag ti sabali a tao ti napatpateg kadakayo ngem ti panangay-ayoyo iti bagiyo?

11. Aniat’ mangipakita a nasken ti panangsukaytayo kadagitoy a kualidad no pudpudno a kayattayo ti agbalin a Kristiano?

¹¹ No dagiti kualidad a napagsasaritaantayon iti ngato ket agbalindan a paset ti personalidadtayo, mangted pammaneknek daytoy a mangrugrugin a maaddaantayon ti kapanunotan ni Kristo. Iti kinapakumbaba, ni Jesus ti nangipakita ti perpekto nga ulidan. (Juan 13:12-15; Fil. 2:5-8) Iti panangipakita ti pannakaseknan kadagiti dadduma, imbes a ti bagina laeng ti ay-ayuenna, isut’ nangted ti padron kadatayo a suroten.​—Roma 15:2, 3.

Dikay Laksiden ti Panangdisiplina ni Jehova

12. (a) Ania a panagbalbaliw ti kasapulan nga aramidentay amin tapno maaddaantay ti personalidad a makaay-ayo iti Dios? (b) Aniat’ makatulong kadatayo?

¹² Agsipud ta managbasoltay amin, kasapulan ti panagbalbaliwtayo kadagiti kababalin, panagsasao ken ug-ugalitayo tapno maisarmingtayo ti personalidad ti Diostayo. Kasapulan ti intay panangisuot ti “baro a personalidad.” (Col. 3:5-14; Tito 2:11-14) Ti patigmaan ken pannursuro wenno disiplina ti makatulong kadatayo a mangilasin kadagiti paset a sadiay kasapulan dagiti panagbalbaliw ken kalpasanna kitaen no kasano ti pannakaaramid dagitoy.

13. (a) Babaen ti ania a pamay-an a mangipapaay ni Jehova ti patigmaan ken disiplina kadatay amin? (b) Aniat’ aramidentayo iti dayta?

¹³ Ti kangrunaan a gubuayan dayta a pannursuro ket isut’ Biblia a mismo. (2 Tim. 3:16, 17) Kalpasanna babaen kadagiti literatura ti Biblia ken kadagiti gimgimong nga ipapaay ti makitkita nga organisasion ni Jehova tulongannatayo a makakita no kasanot’ panangiyaplikar kadagitoy. Bigbigentayto aya a sipapakumbaba ti personal a pannakasapultay iti dayta​—uray no nangngegantay dayta idin​—ken kanayon a birbiruken ti intay irarang-ay?

14. Ania a kanayonan pay a tulong ti ipapaay ni Jehova kadatayo kas indibidual?

¹⁴ Dinatay baybay-an ni Jehova a makidangadang a bukbukod kadagiti bambanag a mabalin espesial a parikut kadatayo. Siaayat, isut’ mangipapaay ti personal a tulong. Minilmilion a tattao ti nagunggonaanen manipud ti kasta a tulong babaen kadagiti panagadal ti Biblia kadagiti pagtaengan. Addaan espesial a responsabilidad dagiti nagannak a mangdisiplina kadagiti annakda tapno masaluadan ida manipud kadagiti kababalin a mangpataudto ti panagladingit ti puso iti maudi a paset iti panagbiagda. (Prov. 6:20-35; 15:5) Uray met iti uneg ti kongregasion, dagidiay addaan kadagiti naespirituan a kualipikasion addaandat’ responsabilidad a mangusar ti Kasuratan a mangbalbaliw kadagiti dadduma no madlawda nga adda pakasapulan, ngem aramidenda dayta iti espiritu ti kinaemma. (Gal. 6:1, 2) Kadagitoy a pamay-an patpatigmaanannatayo ken disdisiplinaennatayo ni Jehova tapno makapagdaydayawtayo kenkuana kas ili a nagkaykaysa.

Repaso a Pagsasaritaan

● Kasano a tultulongannatayo a siaayat ni Jehova a makakita no sadino ti personal a pakasapulantayo ti panagbalbaliw?

● Apay narigat para kadagiti adu a tattao ti umawat ti disiplina? Kasano ti kaserioso daytoy?

● Aniat’ di magatadan a kualidad ti makatulong kadatayo nga agbalin a nalaka nga umawat ti balakad? Kasanot’ panangted ni Jesus ti ulidan kadagitoy?