Maparmekto Aya ti Relihion ti Krisis?

DAGITI popular ken narelihiusuan a magasin ken pagiwarnak agpadpada a nasiglatda a mangireport kadagiti “balligi” dagiti dadduma nga iglesia. Ipadpadamagda dagiti kararag-ken-panagdayaw a panaggigimong nga isut’ mangiyeg kadagiti tattao a nasingsinged iti Dios. Ibagbagada met a dagiti sermon kadagiti dadduma a simbaan ti agbalbalinen nga ad-adda a naespirituan imbes a sosial wenno napolitikaan. Saritaenda ti maipapan kadagiti panangtulong kadagiti napanglaw, ti pannakapabaro kada ngudo ti lawas, dagiti grupo dagiti panagadal ti Biblia, dagiti klase ti panagsasala a liturhia, ken maipapan kadagiti nabulos a laigo a mangsunsuno idiay adda iti kinakirang dagiti papadi ken madre. Mapappapati amin dagitoy kas pagilasinan iti narelihiusuan a pannakapabaro.

Iti panagpalawagna iti National Association of Evangelicals idi napalabas a Marso, kuna ni Presidente Reagan ti Estados Unidos: “Rinugianen ti America ti naespirituan a panagriing. Ti pammati ken namnama naipasublidan. Dagiti Americano agsubsublidan iti Dios . . . ket patiek a ti Dios rinugiannan a paimbagen ti nabendisionan a dagatayo.” Ti kasta a panangipakita ti kompiansa dakkel maaramidanna a mangparang-ay ti impresion a ti kamaudianan dagiti adu a problema a naipasango iti mariribukan a sangatauan ita ti masolberen babaen iti naespirituan a panagriing.

Napintas amin a panagaweng daytoy, ngem ania ti nagapuanan ti “naespirituan a panagriing” ken ti “pannakapabaro”? Nasayaat ti panagrikrikna dagiti tattao iti bagbagida, ngem nagbalinda met laeng aya a nasaysayaat a Kristiano? Mabalin a patien dagiti tattao nga ad-adda a naespirituanda, ngem pudno met laeng aya nga interesadoda kadagiti naespirituan a bambanag ngem kadagiti namaterialan nga ar-aramid? No ti kinadakes ket makitkita kas kangrunaan a makagapu kadagiti krisis itatta, no kasta natulonganda met laeng aya a mangipakita ti nadiosan a debosion? Dagiti sungbat ti nagpateg iti panangdeterminar no ti relihion ket maparmekna wenno mabagayanna dagiti agdama a krisis wenno saan.

Nadiosan a Debosion​—Ania Dayta?

Ti kinanadiosan, wenno nadiosan a debosion, ti nadepinar kas debosion iti Dios wenno nasursuruan iti Dios. Gapu iti dayta, daytat’ ad-adda pay ngem basta panangipakita ti makinruar a kinasanto wenno kinarelihiuso. Daydiay agikut ti nadiosan a debosion ti kangrunaan a maseknan, saan laeng a ti panangpennek kadagiti personal a pakasapulan, no di ket ti panangammo ken panangaramid ti pagayatan ti Dios, nga addaan iti nasinged a pannakirelasion kenkuana. Ti resultana a ta ti biag ti tao ti nabalbaliwan a maipaay iti nasaysayaat agsipud ta ti “nadiosan a debosion ti mangted ti gunggona iti isuamin, ta adda kari iti biag nga agdama ken iti mapasungad.”​—1 Timoteo 4:8.

Dagiti kadi indibidual nga agturturong iti relihion gapu iti saanda a pannakapnek kadagiti kinapudno iti panagbiag ti maibagayda iti daytoy a kategoria? Wenno ad-adda ketdi a maipadada kadagidiay sinao ni apostol Pablo kas “addaan ti langa ti nadiosan a debosion ngem libakenda ti pannakabalin daytoy”?​—2 Timoteo 3:5.

No ti maysa a tao agturong iti Dios gapu laeng iti panangpennek iti personal a pakasapulan imbes a ti panggepna isut’ panangadal ti pagayatan ti Dios ken panagserbi kenkuana, ti puntiria ti debosionna ket talaga a ti bagina imbes a ti Dios, saan kadi? Daytoy a kita ti debosion ti awan bilegna a mamagbalbaliw ti biag ti indibidual manipud inaagum nga aramid nga agturong iti pudpudno a panagsakripisio a serbisio-iti Dios.

Ti kinuna ni Pablo ket maitunos iti agdindinamag a Sermon ti Bantay ni Jesus. Kas panangipakita a saan amin nga agkunkuna a paspasurotna makaay-ayoda kenkuana, innayonna: “Adunto dagiti agkuna kaniak iti daydiay nga aldaw, ‘Apo, Apo, saankami aya a nagipadto iti naganmo, ket iti nagamno pinaruarmi dagiti sairo, ket iti naganmo nagaramidkami kadagiti adu a datdatlag?’ Ket siak ipalgakkonto kadakuada: Uray kaano dikayo naam-ammo! Umadayokayo kaniak, dakayo nga agar-aramid ti dakes.”​—Mateo 7:22, 23.

Gapuna, saan a ti panangipakita ti kinarelihiuso iti addaan pategna iti Dios. Tapno awaten ti maysa ti panangiwanwan ken bendision ti Dios, masapul a situtulok nga umawat iti pannursuro ti Dios kas linaon ti Biblia ken iyaplikarna ida iti biagna. Kas panagkuna ti salmista: “Ti saom pagsilawan kadagiti saksakak, ket silaw iti danak.” (Salmo 119:105) Dagiti kadi tattao nga agturturong iti relihion itatta ti matultulonganda a mangammo ken mangsurot kadagita a pannursuro?

Ania dagiti Kinapudno?

Ti nabiit pay a surbey kadagiti 10,000 nga aktibo a Katoliko iti 60 a paroko idiay Estados Unidos ipamatmatna a 77 porsiento kadakuada ti maseknan maipapan no aniat’ mapasamak iti pagilian, no idilig iti 40 porsiento laeng a maseknan maipapan “ti isyu ti personal a pannakaisalakan.” Umas-asping iti dayta, nasarakan iti maysa a panagsirarak ti Gallup a kadagiti amin a saludsod a kayat nga iyimtuod dagiti tattao iti Dios, ti popular unay isu daytoy: “Addanto pay laeng aya agnanayon a sangalubongan a talna?”

Siempre, kadagitoy panawen a napeggad awan dakdakesna iti panagbalin a maseknan maipapan ti masakbayantayo. Ngem anian ti pannakaiduma dagita a reaksion manipud ti kinuna ni Jesus kadagiti adalanna: “Ngem inton dagitoy a banag mangrugida a maaramid, kumitakayo ket itangadyo dagiti ul-uloyo, ta ti pannakaispalyo umasidegen.” (Lucas 21:28) Ti impakita ti resulta ti panangsurbey a ta agpapan pay amin dagiti sasao maipapan ti naespirituan a panagriing, ti panagagawa maipapan ti masakbayan ti nangdominar ti puspuso ken is-isip dagiti tattao itatta. Ti porma ti relihionda ti bassit naaramidanna iti panangtulong a mangparmek kadagiti krisis iti napeggad a panawentayo.​—Kitaenyo ti Lucas 21:26.

No maipapan iti panamagbalin kadagiti miembro dagiti iglesia nga ad-adda a naespirituan, ti editorial ti magasin dagiti Seventh-Day Adventist a Ministry ti sisisennaay a nagkuna a “masansan nga adda laeng bassit iti aktual nga estilo ti panagbiag dagiti miembrotayo wenno ti bagbagitayo a mangilasin wenno mangigiddiat kadatayo manipud kadagiti di-Kristiano a kaarrubatayo.” Imbes ketdi, intuloyna a kinuna, ti iglesia ti mangipapaay kadagiti miembrona iti “maysa a teolohikal a panagpampanunot nga intunos ti materialismo ken iti estilo ti panagbiag dagiti gumatgatang” dagiti di-mamati babaen iti panangiparparangda ti Dios kas maysa “nga agtarigagay iti kasayaatan a maipaay iti Hina ken nangiranta a dayta iti magun-odanda.”

Umas-asping iti dayta, ti The Economist ti Londres, kalpasan panangireportna nga “addada pagilasinan iti agtultuloy (uray pay dumakdakkel) nga interes iti narelihiusuan a salsaludsod,” kunana a “ti parikut ti iglesia ti Inglaterra ket isut’ kasano ti panangtulong kadagidiay agtarigagay a mangammo maipapan iti pammati idinto nga isut’ saan a sigurado no ania iti patpatienna.”

Ania met ngay maipapan kadagiti ipatpateg ti pamilia ken natauan nga ipatpateg? Pinabileg kadi dagiti iglesia dagiti miembroda a kontra kadagiti makadadael nga impluensia ken immoral nga ar-aramid daytoy a lubong? Nakaaramidda aya kadagiti nasaysayaat nga assawa a lallaki, assawa a babbai, nagannak ken dagiti annak? Ti nabiit pay a panangsurbey kadagiti 8,000 nga agtutubo ken 10,000 a nagannak kadagiti mannakimisa a pamilia kadagiti 13 a denominasion ti mangted iti pangripiripan iti adda a situasion.

Sigun iti Christianity Today, ipakita ti panagsirarak a 42 porsiento kadagiti agtutubo ti nagkuna a ti pamiliada saanda pulos pagsasaritaan dagiti narelihiusuan a bambanag, ken 40 porsiento ti nagkuna a kayatda ti maaddaan ti ad-adu a panangisuro dagiti nagannak kadagiti seksual a bambanag. Kadagidiay agtawen ti 15, 53 porsiento ti nagus-usaren ti alkohol, 20 porsiento ti nagus-usaren ti marihuana. Ti nasapsapa a panagsirarak, a naipadamag idiay The Ann Arbor News, nakitana a 59 porsiento kadagiti ub-ubbing a lallaki ken 42 porsiento kadagiti ub-ubbing a babbai ti nagkuna a naaddaandan ti seksual a pannakidenna idi agtawendan ti 18.

Kamaudiananna, tultulongan kadi dagiti relihion dagiti pasurotda a lisian ti naranggas nga espiritu ti lubong? Talaga, no ti relihion isu koma ti makapabileg a puersa iti daytoy agdama a napeggad a panawen, ditay aya namnamaen a maaramidanna uray daytoy la koma? Ngem, nakaladladingit a kunaen, nga umad-adu dagiti tattao ti makatartarus a ti relihion, direkta wenno saan a direkta isudat’ makagapu kadagiti kaaduan a panaggugubat ken panagsusuppiat a nangsaplit ti sangatauan. Dakawatenyo dagiti luglugar kas ti Ireland, Lebanon ken Iran, ket ania ti maipalagip kadakayo? Agpapan pay kadagiti pastoral a sursurat ken dagiti martsa a maipaay iti talna, saan kadi a dagiti kangrunaan a relihion ti naigamer iti sumagmamano kadagiti kadaraan a panagdadangadang itatta?

Gapuna, aniat’ makunatayo maipapan iti makunkuna a narelihiusuan a panagriing? Nalabit addada panangipamatmat iti narelihiusuan a pannakapabaro, ngem narigat pay a kunaen a daytat’ maysa a naespirituan a panagriing. Imbes a mapabilegda iti naespirituan, napatibker a maipasango kadagiti panawen a napeggad, kaaduan kadagidiay agturturong iti relihion ti lubong ti maikabkabilda iti komportable a ‘padron,’ maysa a pormalistiko a kita ti panagdayaw. Daytat’ maysa a “langa ti nadiosan a debosion ngem libakenna ti pannakabalin daytoy,” kas impadto ni apostol Pablo. Ti nakarabrabaw a “panagriing” ken “pannakapabaro” ti nalawag a maibagay iti dadduma a kasasaad ti panagkapuy​—ti pannakadadael ti moral, ti pannakasinasina ti pamilia, krimen ken kinaranggas, ken dadduma pay​—a mangtanda iti panawentayo a napeggad.​—2 Timoteo 3:1-5.

Anianto ti Pagbanaganna?

No usaren iti narelihiusuan a siudad ti Babilonia idi ugma kas simbolo, itudtudo ti Biblia iti naan-anay a pannakarpuog a pagbanagan ti sangalubongan a relihion. Ti libro ti Apocalipsis ti nangipadto: “Ket maysa nga anghel a napigsa binagkatna ti maysa a bato a kasla maysa a dakkel a bato a gilingan ket intapuakna iti baybay, a kunkunana: ‘Kastoy a babaen iti nakaal-alingget a pannakatnag, marbekto ti Babilonia, daydi dakkel a siudad, ket saanto a masarakanen.’​—Apocalipsis 18:21.

Ngem, sakbay a dumteng dayta napegges a panungpalanna, adda pay gundaway nga ipangag ti nadiosan a pakdaar ti Apocalipsis 18:4: “Rummuarkay kenkuana, O tattaok, tapno dikay mairaman kadagiti basbasolna, ken tapno saanyo nga awaten dagiti saplitna.” Iti intero a lubong, kadagiti 205 a dagdaga, impangagen dagiti Saksi ni Jehova dayta a pakdaar ket nagkamangda iti Pagarian ti Dios ti kakaisuna a namnama ti sangatauan. (Mateo 24:14) Maysakayto met aya kadagiti rinibo a tumipon kadakuada nga agturong iti kinatalged? Ti desision ti agpaay kadakayo nga aramiden.

[Blurb iti panid 6]

Agpapan pay kadagiti pastoral a sursurat ken panagmartsa maipaay ti talna, saan kadi a dagiti kangrunaan a relihion naigamerda kadagiti kadaraan unay a panagsusuppiat itatta?

[Ladawan iti pahina 5]

Mabalin a marikna dagiti tattao nga ad-adda a relihiusoda, ngem ad-adda aya nga interesadoda kadagiti naespirituan a bambanag?

[Ladawan iti pahina 7]

Itatta ginasut a ribo ti mangipangpangag ti pakdaar a panawan ti ulbod a relihion