Narelihiusuan a Pannakapabaro wenno Naespirituan a Krisis?
“Ti palpalawag maipapan kararag, panagmennamenna, panagdayaw ken panagadal ti Biblia ti nangsukaten kadagiti sosial a krusada iti adu nga iglesia. . . . Ti ipampamatmat dagitoy a pagannayasan, kuna dagiti managpaliiw, isut’ kabbaro a determinasion kadagidiay a relihiuso a pammati a ‘panangsukimat ti sagrado’ iti maysa a kagimongan a nakaadayo unayen manipud kadagiti narelihiusuan a pundasionda.”—U.S.News & World Report.
“Iti intero a Makin-daya nga Europa, addada pagilasinan iti narelihiusuan a pannakapabaro. . . . Idiay Hungaria, Czechoslovakia, Makin-daya nga Alemania ken Polandia, kuna dagiti klero ken eskolar nga umad-adu a bilang dagiti tattao ti agturturong—wenno agsubsublin—kadagiti iglesia . . . Ti salsaludsod dagiti agtutubo, ‘Apay nga agbibiagtayo?’”—The New York Times.
MAKAKITKITATAYO aya ti naespirituan a panagriing, no matmatan babaen kadagiti report a kas kadagitoy? Nupay ti panagdakkel kadagiti iglesia ti maud-udi iti panagdakkel iti populasion, mapampaneknekan met dagiti saggabassit a ganar ditoy ken idiay kadagiti naglabas a sumagmamano a tawen. Dadduma nga opisiales ti iglesia makitkitada daytoy kas panangipamatmat ti panagpababa dagiti iglesia nanipud kadagiti 1960’s ti pumatpatasen, ket dagiti bambanag ti agpangpangaton. Kasta man ti kaso wenno saan, mabalin a maisaludsodtayo: Apay a dagitoy a tattao agsubsublidan kadagiti iglesia?
Apay ti “Pannakapabaro”?
“Adda ti pudpudno a panagbisin kadagiti tattao, maysa a panagrikna nga adda banag nga agkurkurang iti naespirituan a rikriknada,” kuna ni Americano a padi Episcopal a ni Tilden Edwards. Iti sabali a pannao, agparang nga umadu a tattao ti maup-upay iti materialistiko ken nailubongan a wagas ti panagbiag, ket agsapsapuldan iti kaipapanan ken panggep ti biag. Dadduma, nga agbutbuteng gapu iti nuklear a pannakaikisap wenno iti krimen ken kinaranggas, wenno basta natignayda iti maysa a personal a trahedia, agturongdan iti relihion agpaay iti pannakaliwliwa.
Ti marikrikna ita nga epekto daytoy a pagannayasan isu ti pannakaipasdek ken panagtubo ti Dumaya a relrelihion iti Laud. Dagiti templo, altar, mosque, sentro a pagmennamennaan, ken dadduma pay, agtartarubongda agpadpada kadagiti siudad ken ruar ti siudad kadagiti pagilian ti Laud. Ken nakadkadlaw met, isuda dagiti grupo a mangan-annurot kadagiti pannakadisiplina kas ti Yoga, transcendental meditation, Zen ken Hare Krishna. Iti opinion dagiti dadduma nga autoridad ti relihion, dagitoy a “ganggannaet” a pammati ti kasla mangituktukon kadagiti banag a birbiruken ti adu a tattao kadagiti Lumaud a kagimongan: maysa a pigura ti autoridad a mangibaga kadakuada no aniat’ patienda, maysa a ganuat a mangted direksion kadagiti bibiagda, maysa a rikna ti pannakaikameng iti maysa a nasinged a grupo ken ti maysa a kasasaad ti makin-uneg a kinatalna wenno pannakaammo.
Pannakapabaro wenno Krisis?
Ti kinapudnona nagturturong dagiti tattao iti relihion a maipaay kadagiti sungbat no maipasangoda iti maysa a napeggad ken peligroso a panawen, wenno mariribukanda iti kinakawaw ti adda a panagbiagda, ti mangpampaneknek laeng ti pamunganayan a kinapudno nga imbaga ni Jesu-Kristo: “Saan laeng a ti tinapay ti pagbiagto ti tao, no di ket ti isuamin a sao a rummuar iti ngiwat ni Jehova.” (Mateo 4:4) Ti purpuro a materialistiko a wagas ti panagbiag ti saanna a maipaay ti pammigsa ken pagandor a kasapulan a mangtaming kadagiti adu a parparikut itatta.
Kinapudnona, patien ti dadduma a managpaliiw daytoy naespirituan a kinakawaw ti responsable, iti pasetna, kadagiti adu a sagsagubanit ti moderno-aldaw a sosiedad. “Ti pannakapapaay ti natauan a kapanunotan, a napaglibakan iti nasantuan a pannakaawat, ti mangdeterminar kadagiti amin a kangrunaan a krimen itoy a siglo,” kuna ti nalatak a mannurat a Ruso a ni Alexander Solzhenitsyn.
Iti imatang daytoy naespirituan a krisis, mabalin a maisaludsodtayo: Nakaadani met laengen aya dagiti iglesia iti trabaho a mangpennek kadagiti naespirituan a kasapulan dagidiay agturturongen kadakuada? Masarakan aya dagitoy a tattao ti naespirituan a pannakaigiya ken bileg a birbirukenda? Iti nabatbatad a panagsao, masaranget wenno maparmekto met laeng aya ti relihion dagiti agdama a krisis?