Ania ti Kayatyo a Masakbayan Dagiti Annakyo?

IBILANGYO kadi a napateg a tawid dagiti annakyo? (Salmo 127:3) Wenno matmatanyo kadi ti panangpadakkel kadakuada a makapadagsen a paggastuan a diyo masigurado no agballigikayo? Imbes a pamastrekan, pagbusbosan iti kuarta ti panangpadakkel kadagiti annak agingga a masuportarandan ti bagbagida. No kasano a ti panangimanehar iti natawid a gameng sapulenna ti nasayaat a panagplano, kasta met ti naballigi a panangpadakkel iti annak.

Dagiti maseknan a nagannak kayatda nga ipaayan iti nasayaat a pangrugian ti biag dagiti annakda. Nupay mapaspasamak dagiti dakes ken makapaliday a banag iti daytoy a lubong, adu ti maaramidan dagiti nagannak tapno masalakniban dagiti annakda. Usigenyo ti kasasaad da Werner ken Eva, a nadakamat iti umuna nga artikulo.a

No Pudpudno a Maseknan Dagiti Nagannak

Kuna ni Werner nga interesado unay dagiti nagannak kenkuana kadagiti mapaspasamak iti eskuelaanda imbes nga awan pakibibianganda. “Inapresiarko la unay dagiti praktikal a singasingda kaniak, ket nariknak a maseknanda kaniak ken sinuportarandak. Kas nagannak, naingetda, ngem ammok nga isuda ti pudpudno a gagayyemko.” Ket idi a ni Eva nadanagan unay kadagiti adalenna idiay eskuelaanda nga uray la naldaangan ken saan a makaturturog, da Francisco ken Inez a nagannak kenkuana, nangbusbosda met iti adu a tiempo a nakisarsarita kenkuana ken tinulonganda tapno maisubli ti mental ken naespirituan a kinatimbengna.

Kasano nga inkagumaan da Francisco ken Inez a salakniban dagiti annakda ken maisagana ida iti adulto a panagbiag? Bueno, manipud kinamaladaga dagiti annakda, dagitoy naayat a nagannak naynay nga inramanda ida kadagiti inaldaw nga aktibidadda. Imbes a makikaduada laeng kadagiti natataengan a gagayyemda, ikuykuyog ida da Francisco ken Inez sadinoman ti papananda. Kas naayat a nagannak, impaayanda met ti anakda a lalaki ken babai iti umiso a pannarabay. Kuna ni Inez: “Sinursuruanmi ida nga agtagibalay, agekonomia, ken mangasikaso kadagiti bukodda a kawes. Ket tinulonganmi ti tunggal maysa kadakuada a mangpili iti kursoda ken balansien dagiti annongenda kadagiti naespirituan nga interes.”

Anian a nagpateg nga am-ammuenyo dagiti annakyo ken iwanwanyo ida bilang nagannak! Usigentayo ti tallo a benneg a nalabit a maaramidanyo daytoy: (1) Tulonganyo dagiti annakyo a mangpili iti maitutop a kita ti panggedan; (2) isaganayo ida a mangdaer iti emosional a pakasikoranda idiay eskuelaan ken iti pagtrabahuan; (3) ipakitayo kadakuada no kasano a mapennek dagiti naespirituan a kasapulanda.

Tulonganyo Ida a Mangpili iti Maitutop a Panggedan

Tangay ti pagsapulan ti maysa a tao saanna laeng nga apektaran ti pinansial a kasasaadna no di pay ket makaibus iti adu a panawen, ti nasayaat a panangpadakkel kadagiti annak ramanenna ti panangikabilangan kadagiti paginteresan ken abilidad ti tunggal ubing. Tangay awan nanakem a tao a mayat a makapadagsen kadagiti sabsabali, panunoten koma a siseserioso dagiti nagannak no kasanoda a maisagana ti anakda tapno sustentuanna ti bagina ken ti maysa a pamilia. Kasapulan kadi nga agsursuro ti anakyo iti maysa a paglaingan tapno makagun-od iti kalalainganna a sueldo? Kas pudpudno a maseknan a naganak, pagreggetanyo a tulongan ti anakyo a mangpatanor kadagiti kalidad kas ti panagtarigagay nga agtrabaho a sigagaget, situtulok nga agsursuro, ken ti abilidad a makilangen kadagiti sabsabali.

Usigenyo ni Nicole. Kunana: “Pinagtrabahodak dagiti nagannak kaniak a kaduada iti negosioda a panagdalus. Insingasingda a mangtedak iti paset ti sueldok para iti paggastuanmi iti balay ket idulinko ti matda para iti paggastusak wenno urnongek. Daytoy ti namagnakem kaniak nga idi agangay, napaneknekak ti pategna iti biag.”

Ti Sao ti Dios, ti Biblia, dina iyespesipiko no ania a kita ti panggedan ti rebbeng a pilien ti maysa a tao. Ngem mangted dayta kadagiti nasimbeng a pakaiwanwanan. Kas pagarigan, kinuna ni apostol Pablo: “No ti asinoman saanna a kayat ti agtrabaho, saan met koma a mangan.” Idi nagsurat kadagiti Kristiano sadi Tesalonica, kinunana met: “Nangngegmi a ti sumagmamano magmagnada a di siuurnos iti tengngayo, dida pulos agtrabaho no di ket makibibiangda iti saanda a pakaseknan. Kadagiti kasta a tattao ipaaymi ti bilin ken pammagbaga gapu ken ni Apo Jesu-Kristo a babaen ti panagtrabaho buyogen ti kinaulimek manganda iti taraon a mateggedda a mismo.”​—2 Tesalonica 3:10-12.

Nupay kasta, saan laeng a ti maaddaan iti trabaho ken makategged ti napateg iti biag. Inton agangay, dagiti nangato unay ti ambisionda nalabit saandanto a pulos mapnek ken matakuatanda nga ‘umag-agawada iti angin.’ (Eclesiastes 1:14) Imbes nga idagadagda kadagiti annakda a ragpatenda ti pannakabigbig ken kinarang-ay, nasaysayaat no dagiti nagannak tulonganda ida a makita ti kinasirib ti nadiosan a sasao a naipaltiing ken apostol Juan: “Dikay ayaten ti lubong wenno uray dagiti bambanag nga adda iti lubong. No ti asinoman ayatenna ti lubong, ti ayat ti Ama awan kenkuana; agsipud ta amin a banag iti lubong​—ti derrep ti lasag ken ti derrep dagiti mata ken ti panangiparammag iti panagbiag ti maysa​—saan nga agtaud iti Ama, no di ket agtaud iti lubong. Kanayonanna pay, ti lubong aglabas ken kasta met ti tarigagayna, ngem ti mangaramid iti pagayatan ti Dios agtalinaed iti agnanayon.”​—1 Juan 2:15-17.

Kasanoyo a Mapennek Dagiti Emosional a Kasapulanda?

Kas naganak, apay a dikay tuladen ti maysa a mangsansanay kadagiti atleta? Saanna laeng nga ipamaysa a patanoren kadagiti atleta nga ay-aywananna ti pisikal a kapasidadda a tumaray a naparpardas wenno lumagto a nangatngato. Nalabit, ikagumaanna met a tulongan ida a mangparmek iti aniaman a negatibo a kababalin, iti kasta pakirdenna ti pakinakemda. Iti kasasaadyo, kasanoyo a paregtaen, patibkeren, ken gutugoten dagiti annakyo?

Usigenyo ni Rogério, 13 ti tawenna a barito. Malaksid iti pannakaburibor ti kaungganna kas resulta ti panagbalbaliw ti bagina, mapaspasaranna met ti pannakaburibor gapu iti di panagtunos dagiti dadakkelna ken saan a maas-asikaso. Ania ti maitulongyo kadagiti agtutubo a kas kenkuana? Nupay imposible a maigaga dagiti annakyo kadagiti amin a pakadanagan ken dakes nga impluensia, dikay isuko ti akemyo kas naganak. Saan koma a nalabes ti pannalaknibyo, no di ket disiplinaenyo dagiti annakyo a buyogen ti pannakaawat, a kankanayon a laglagipenyo a naisalsalumina ti tunggal ubing. No naanus ken naayatkayo, adu ti maaramidanyo tapno maiparikna a natalged ti ubing. Lapdanto met daytoy ti panagdakkelna nga awanan panagtalek ken panagraem iti bagi.

Agpapan pay kasano kaballigi dagiti nagannak kadakayo a mangpennek kadagiti emosional a kasapulanyo, adda tallo a banag a makatulong kadakayo nga agballigi kas napaypayso a mannakitinnulong a naganak: (1) Liklikanyo ti makumikom unay kadagiti bukodyo a parikut, a saanyon a makita dagiti kasla babassit a parikut dagiti annakyo; (2) ikagumaanyo ti maaddaan iti makaay-ayo ken nabagas a panagsasarita kadakuada iti inaldaw; (3) parang-ayenyo ti positibo a kababalin no kasano a marisut dagiti parikut ken pannakilangen kadagiti tattao.

Iti pananglagipna kadagiti tawen ti kinaagtutubona, kuna ni Birgit: “Nasursurok a diyo mabalbaliwan dagiti tattao iti kayatyo a pagbalinanda. Inlawlawag ni nanangko kaniak a no makakitaak iti banag a diak magustuan kadagiti dadduma, diak ida tultuladen. Kinunana met a ti kasayaatan a tiempo a balbaliwak ti kababalinko ket bayat nga ubingak pay.”

Ngem, saan la a panggedan ken kinatimbeng ti rikrikna ti kasapulan dagiti annakyo. Isaludsodyo iti bagiyo: ‘Matmatak kadi ti panangpadakkel kadagiti annak kas inted-Dios nga annongen?’ No kasta, kayatyo nga asikasuen ti naespirituan a kasapulan dagiti annakyo.

Dagiti Pamay-an a Panangipaay iti Naespirituan a Kasapulanda

Iti Sermonna iti Bantay, kinuna ni Jesu-Kristo: “Naragsak dagidiay sipapanunot iti naespirituan a kasapulanda, yantangay kukuada ti pagarian ti langlangit.” (Mateo 5:3) Ania ti ramanen ti panangipaay kadagiti naespirituan a kasapulan? Magunggonaan unay dagiti annak no mangipakita dagiti nagannak iti naimbag a pagwadan iti panangiparangarangda iti pammati ken Jehova a Dios. Insurat ni apostol Pablo: “No awan ti pammati isu [ti Dios] di mabalin nga ay-aywen unay, ta ti umadani iti Dios masapul a patienna nga isu adda ken isu agbalin a mananggunggona kadagidiay sipapasnek a mangsapsapul kenkuana.” (Hebreo 11:6) Nupay kasta, tapno addaan pudpudno a kaipapanan ti pammati, kasapulan ti panagkararag. (Roma 12:12) No bigbigenyo ti naespirituan a panagkasapulanyo, agpaidalankayo iti Dios a kas ti inaramid daydi ama ti ubing a nagbalin a nalatak nga Ukom ti Israel a ni Samson. (Oc-ocom 13:8) Saankay laeng nga agkararag no di pay ket agpannuraykayo iti tulong ti naipaltiing a Sao ti Dios, ti Biblia.​—2 Timoteo 3:16, 17.b

Iti laksid ti amin a rigat iti panangipaay ti nasimbeng a panangiwanwan, emosional a pannaranay, ken naespirituan a tulong, makagunggona ti mangpadakkel kadagiti annak. Kuna ti maysa nga ama ti dua nga annak idiay Brazil: “Diak man la mapanunot nga awan dagiti annakko. Adu la unay dagiti naimbag a banag a pagririnnanudanmi.” Iti panangilawlawag ti maysa nga ina no apay a nasayaat ti kasasaad dagiti annakna, kunana: “Kankanayon nga agkakaduakami, ken ikagkagumaanmi nga aramiden a naragsak ken makaay-ayo dagiti bambanag. Ket kangrunaan iti amin, kankanayonmi nga ikarkararagan dagiti ubbing.”

Malaglagip ni Priscilla ti ayat ken anus nga impakita kenkuana dagiti dadakkelna no adda rumsua a parikut. “Isuda dagiti pudpudno a gagayyemko ken tinulongandak iti amin a banag,” kunana. “Kas maysa nga ubing, talaga a mariknak a tartratuendak a kas ‘tawid a naggapu ken Jehova.’” (Salmo 127:3) Kas iti adu a sabsabali pay a nagannak, apay a dikay mangituding iti tiempo tapno mabasayo ti Biblia ken dagiti Nakristianuan a publikasion a kadua dagiti annakyo? Ti panangusig kadagiti salaysay iti Biblia ken dagiti prinsipiona iti makaparegta a kasasaad tulonganna dagiti annakyo nga agtalek ken maaddaan iti pudpudno a namnama iti masakbayan.

Inton Natalgedton Amin nga Ubbing

Nupay nalidem ti masakbayan dagiti adu nga ubbing itatta, ipatalged ti Sao ti Dios a ti daga agbalinto a natalged a pagtaengan ti sangatauan. Arapaapenyo ti tiempo iti inkari ti Dios a baro a lubong inton dagiti nagannak didanton pakadanagan ti kinatalged dagiti annakda! (2 Pedro 3:13) Iladawanyo iti panunotyo ti naan-anay a pannakatungpal daytoy a padto: “Ti lobo makipagnaedto iti kordero, ket ti leopardo makikaiddanto iti urbon a kalding; ket ti urbon ti baka ken ti urbon ti leon ken ti napalukmeg agkakaiddadanto; ket ti maysa nga ubing a bassit idalannanto ida.” (Isaias 11:6) Uray itatta, ti naespirituan a kinatalged a nailadawan kadagitoy a sasao ket addaan piguratibo a kaitungpalan iti nagbabaetan dagiti agserserbi ken Jehova. Iti nagtetengngaanda, mariknayo ti naayat a pannakaseknan ti Dios. No iparangarangyo ti ayatyo iti Dios, mainanamayo a maawatanna ti kaririknayo kas nagannak ket tulongannakayto a mangdaer kadagiti pakaringgoran ken suot a dumteng kadakayo. Adalenyo ti Saona ken isaadyo ti namnamayo iti Pagarianna.

Tulonganyo dagiti annakyo iti dalan nga agturong iti biag nga agnanayon babaen ti panangipakita iti nasayaat a pagwadan. No agkamangkayo ken Jehova a Dios, ti masakbayanyo ken kasta met ti masakbayan dagiti annakyo lab-awannanto amin dagiti namnamaenyo. Mabalinyo ti maaddaan iti isu met laeng a panagtalek kas met idi iti salmista a nangikanta: “Pagay-ayatam met ni Jehova; ket isu itdennanto kenka dagiti tarigagay ta pusom.”​—Salmo 37:4.

[Dagiti Footnote]