Kinapakumbaba​—Galad a Makaay-ayo iti Dios

KINAPAKUMBABA ti kasungani ti kinatangsit wenno kinapalangguad; kinapakumbaba iti isip. Saan a pagkapuyan no di ket kasasaad ti panunot a makaay-ayo ken Jehova.

Iti Hebreo a Kasuratan, naggapu ti “kinapakumbaba” iti sao (ʽa·nahʹ) a kaipapananna “maparigat; maipababa; mairurumen.” Nadumaduma ti pannakaipatarus dagiti balikas a naggapu iti daytoy a sao kas iti “kinapakumbaba,” “kinaemma,” “rigat,” ken dadduma pay. Adda dua pay a Hebreo a verbo a mainaig iti “kinapakumbaba: ka·naʽʹ (iti literal, parmeken [ti bagi]) ken sha·phelʹ (iti literal, agbalin a nababa). Iti Kristiano a Griego a Kasuratan, naipatarus ti sao a ta·pei·no·phro·syʹne a “kinapakumbaba” ken “kinapakumbaba iti isip.” Naggapu dayta kadagiti sao a ta·pei·noʹo, “ipababa,” ken phren, “ti panunot.”

Agbalin a napakumbaba ti maysa a tao no usigenna ti relasionna iti Dios ken kadagiti padana a tao, kas nailawlawag iti Biblia, sana suroten dagiti prinsipio a nasursurona. “Ipababam ti bagim” ti literal a kayat a sawen ti Hebreo a sao a hith·rap·pesʹ a naipatarus nga “agpakumbabaka.” Maitutop dayta a mangiladawan iti tignay a dineskribir ti masirib a mannurat ti Proverbio: “Anakko, no nagbalinka a talged iti kaarrubam, . . . nasiluankan kadagiti sasao ta ngiwatmo, . . . idinto a dimtengkan iti ima ti kaarrubam: inka, agpakumbabaka [ipababam ti bagim], ket ud-udam ti kaarrubam . . . Lumapsutka.” (Proverbio 6:1-5) Iti sabali a pannao, dika agtangsit, bigbigem ti biddutmo, ilintegmo dagiti bambanag, ken dumawatka iti pammakawan. Imbalakad ni Jesus nga agpakumbaba ti maysa a tao iti sanguanan ti Dios a kas maysa nga ubing ket, imbes nga itan-okna ti bagina, pagserbianna dagiti kakabsatna.​—Mateo 18:4; 23:12.

Napateg unay ti kinapakumbaba ken Jehova. Nupay awan a pulos ti sungsungbatan ti Dios iti sangatauan, sisasagana a mangngaasi ken mangparabur kadagidiay agpakumbaba iti sanguananna gapu iti di kaikarian a kinamanangngaasina. Ipakpakita dagiti kasta a tattao a saanda nga agtalek iti bagida wenno agpasindayag no di ket agpannurayda kenkuana ken kayatda nga aramiden ti pagayatanna. Kas kuna dagiti napaltiingan a Kristiano a mannurat a da Santiago ken Pedro: “Ti Dios busorenna dagiti natangsit, ngem itedna ti di kaikarian a kinamanangaasi kadagiti napakumbaba.”​—Santiago 4:6; 1 Pedro 5:5.

Ipangag ni Jehova uray dagidiay dati a managdakdakes no pudpudno nga agpakumbabada iti sanguananna ken agpakpakaasida kenkuana. Insungsong idi ni Manases nga ari ti Juda ti di umiso a panagdayaw babaen ti panangituggodna kadagiti agnaed iti Juda ken Jerusalem nga “agaramid iti daydi a dakdakes ngem kadagiti nasnasion a dinadael ni Jehova iti sango dagiti annak ti Israel.” Ngem idi impalubos ni Jehova a kayawan ti ari ti Asiria, “nagpakumbaba [ni Manases] iti dakkel unay iti sango ti Dios dagiti ammana. Ket nagkararag kenkuana; ket isu naimdengan, ket impangagna ti ararawna, ket pinasangpetna manen idiay Jerusalem iti pagarianna. Iti kasta, ni Manases nabigbigna a ni Jehova isu ti Dios.” Nasursuro ngarud ni Manases ti agpakumbaba.​—2 Cronicas 33:9, 12, 13; idiligyo ti 1 Ar-ari 21:27-29.

Umiso a Pannarabay

Ti tao nga agpakumbaba iti sanguanan ti Dios manamnamana ti pannarabay ti Dios. Addaan idi ni Esdras iti nadagsen a responsabilidad a mangidaulo iti panagsubli idiay Jerusalem ti 1,500 a lallaki, malaksid pay kadagiti papadi, Netineo, ken dagiti babbai ken ubbing, nga adda idiay Babilonia. Maysa pay, adu a balitok ken pirak ti awitda a mausar a pangpapintas iti templo sadi Jerusalem. Masapul nga adda mangsalaknib kadakuada iti panagdaliasatda, ngem di kayat ni Esdras ti dumawat iti ari ti Persia iti maysa a bunggoy dagiti soldado a mangsalaknib kadakuada tapno saan nga agparang a ti bileg ti tao ti pagpannurayanna. Maysa pay, kinunana idi iti ari: “Ti ima ti Diosmi adda kadagiti amin a mangsapul kenkuana a maipaay iti imbag.” Pinagayunarna ngarud dagiti tattao tapno agpakumbabada iti sanguanan ni Jehova. Nagkararagda iti Dios, ket impangagna ida babaen ti panangsalaknibna kadakuada kadagiti kabusor a mangtamtambang iti dalan ket nakasangpetda a sitatalged. (Esdras 8:1-14, 21-32) Idi nakayawan idiay Babilonia ni propeta Daniel, pinaraburan iti kasta unay ti Dios babaen ti panangibaonna iti anghel a nangted kenkuana iti sirmata, agsipud ta nagpakumbaba ni Daniel iti sanguanan ti Dios idi nagpaiwanwan ken dimmawat iti pannakaawat.​—Daniel 10:12.

Ti kinapakumbaba ti mangiturong iti maysa a tao iti umiso a dana ken mangidayaw kenkuana, ta ti Dios ti mangitan-ok ken mangipababa iti tao. (Salmo 75:7) “Iti kasakbayan ti pannakadadael ti puso ti tao agpalangguad; ket iti kasakbayan ti kinadayaw adda ni kinapakumbaba.” (Proverbio 18:12; 22:4) No kasta, mapaay ti tao a mangitan-ok iti bagina babaen ti panagpalangguad, kas iti napasamak ken Uzias nga ari ti Juda. Timmangsit ket inannongna dagiti rebbengen ti padi a di maiparbeng kenkuana: “Idi nga isu napigsa, ti pusona nagpalangguad, iti kasta nga isu nagaramid a sidadangkes, ket sinalungasingna ni Jehova a Diosna; ta napan iti templo ni Jehova tapno puoranna ti insienso iti rabaw ti altar.” Idi nakapungtot kadagiti papadi a nangtubngar kenkuana, nagkukutel. (2 Cronicas 26:16-21) Gapu ta saan a nagpakumbaba, simiasi ni Uzias iti nalinteg a dana a nakadadaelanna.

Masapul nga AgpakumbabaDagiti Kristiano

Idi binalakadanna dagiti padana a Kristiano nga ikawesda ti personalidad a “mapabpabaro maitunos iti ladawan Daydiay namarsua iti dayta,” kuna ni apostol Pablo: “Ngarud, kas dagiti pinili ti Dios, nasantuan ken ay-ayaten, kawesanyo ti bagbagiyo kadagiti nadungngo a panagayat ti pannakipagrikna, kinamanangaasi, kinapakumbaba iti panagpampanunot, kinaalumamay, ken mabayag a panagitured.” (Colosas 3:10, 12) Iti panangdakamatna iti nagsayaat nga ulidan ni Kristo, binagbagaanna ida: “Buyogen ti kinapakumbaba iti isip nga ibilangyo a dagiti dadduma [kadagiti adipen ti Dios] nangatngatoda ngem dakayo.” (Filipos 2:3) Indawatna pay: “Panunotenyo dagiti sabsabali iti isu met laeng a pamay-an kas iti bagbagiyo; dikay pampanunoten dagiti nangato a bambanag, no di ket umabuloykayo koma kadagiti nababa a bambanag. Dikay agbalin a masirib iti matmatayo met laeng.”​—Roma 12:16.

Kasta met laeng ti kababagas ti kinuna ni Pablo kadagiti Kristiano iti siudad ti Corinto: “Ta, nupay siwayawayaak manipud iti amin a tattao, pinagbalinko ti bagik nga adipen ti isuamin, tapno magun-odko ti kaaduan a tattao. Ket ngarud kadagiti Judio nagbalinak a kas maysa a Judio, tapno magun-odko dagiti Judio; kadagidiay adda iti sidong ti linteg nagbalinak a kas adda iti sidong ti linteg, nupay awanak a mismo iti sidong ti linteg, tapno magun-odko dagidiay adda iti sidong ti linteg. Kadagidiay awanan linteg nagbalinak a kas awanan linteg, nupay saanak nga awanan linteg iti Dios no di ket adda iti sidong ti linteg ken Kristo, tapno magun-odko dagidiay awanan linteg. Kadagiti nakapuy nagbalinak a nakapuy, tapno magun-odko dagiti nakapuy. Nagbalinak nga isuamin a bambanag iti amin a kita ti tattao, tapno iti amin a pamay-an maisalakanko ti sumagmamano.” (1 Corinto 9:19-22) Kasapulan ti pudpudno a kinapakumbaba tapno maaramid daytoy.

Mamagkakappia

Mamagkakappia ti kinapakumbaba. Ti napakumbaba a tao saan a makiriri kadagiti Kristiano a kakabsatna tapno ipapilitna dagiti maipagarup a “kalinteganna.” Kinuna ti apostol a nupay nawaya a mangaramid iti amin a kayatna, dagiti laeng makapabileg ti aramidenna, ket di mangaramid kadagiti banag a makasair iti konsiensia ti kabsatna.​—Roma 14:19-21; 1 Corinto 8:9-13; 10:23-33.

Kasapulan met ti kinapakumbaba iti pannakikappia babaen ti panangsurot iti balakad ni Jesus a pakawanentayo dagidiay nakabasol kadatayo. (Mateo 6:12-15; 18:21, 22) Ket no nakabasol ti maysa a tao iti sabali, masubok ti kinapakumbabana a mangtungpal iti bilin a mapan iti tao a nakabasolanna ket bigbigenna ti biddutna, sa dumawat iti pammakawan. (Mateo 5:23, 24) Wenno no umasideg kenkuana ti tao a nakabasolanna, ti laeng ayat a napakuyogan iti kinapakumbaba ti manggutugot kenkuana a mangbigbig iti basolna ket ilintegna a dagus dagiti bambanag. (Mateo 18:15; Lucas 17:3; idiligyo ti Levitico 6:1-7.) Ngem ti talna nga itden ti kasta a kinapakumbaba kenkuana ken iti organisasion ringbawanna ti pannakarikna iti bain; maysa pay, ti panagpakumbabana a mangaramid iti dayta ad-adda a patanoren ken pabilgenna ti kinapakumbabana.