Ti Nabalitokan a Bilin—Maysa a Sapasap a Sursuro
“Amin a bambanag, ngarud, a kayatyo nga aramiden kadakayo dagiti tattao, masapul a kasta met ti aramidenyo kadakuada.”—Mateo 7:12.
NGANNGANI dua ribu a tawenen ti napalabas idi dinakamat ni Jesu-Kristo dagita a sasao iti nalatak a Sermonna iti Bantay. Sinigsiglo nanipud idin, adu ti naisarita ken naisurat maipapan iti dayta a simple a sasao. Kas pagarigan, pinadayawanda dayta kas “ti mismo a kababagas ti Kasuratan,” “pakabuklan ti pagrebbengan ti Kristiano iti kaarrubana,” ken “kangrunaan a pagannurotan iti umiso a kababalin.” Limmatak unay dayta a masansan a matukoy kas ti Nabalitokan a Bilin.
Ngem saan laeng a kadagiti makunkuna a Kristiano a nagsaknap ti ideya maipapan iti Nabalitokan a Bilin. Iti adu a pamay-an, daytoy a pagannurotan iti umiso a kababalin ket nailawlawag iti Judaismo, Budismo, ken Griego a pilosopia. Nalatak, nangnangruna kadagiti tattao iti Adayo a Daya, ti sasao ni Confucius, ti mararaem iti Oriente kas ti naindaklan a pilosopo ken mannursuro. Iti The Analects, ti maikatlo iti Four Books ni Confucius, nayebkas dayta nga ideya iti namitlo a daras. Kas sungbat iti salsaludsod dagiti estudiante, namindua a kinuna ni Confucius: “Ti saanyo a kayat a maaramid kadakayo, saanyo nga aramiden iti sabsabali.” Idi impasindayag ni Zigong nga estudiantena “Ti saanko a kayat nga aramiden kaniak ti sabsabali, saanko met a kayat nga aramiden kadakuada,” kastoy ti mamagpanunot nga insungbat ti mannursuro, “Wen, ngem dayta ti saanmo pay a kabaelan nga aramiden.”
No basaen ti maysa a tao dagitoy a sasao, makitana a ti nakuna ni Confucius ket negatibo a bersion iti kinuna ni Jesus. Adda nalawag a nagdumaanda—ti Nabalitokan a Bilin a dinakamat ni Jesus kalikagumanna ti positibo a panangaramid iti naimbag kadagiti sabsabali. No koma ta agtignay dagiti tattao a maitunos iti positibo a sasao ni Jesus, a maseknan ken tumulongda iti sabsabali, ket inaldaw a surotenda daytoy a pagannurotan. Panagkunayo dayta ngata ti mamagbalin iti agdama a lubong a nasaysayaat a lugar? Di pagduaduaan.
Ti pagannurotan ket naibaga iti positibo man, negatibo, wenno iti aniaman a pamay-an, ti napateg isu daytoy: Ti ideya maipapan iti Nabalitokan a Bilin ket patien unay dagiti tattao iti nagduduma a panawen, lugar, ken nalikudan. Daytoy ti mangipakita a ti sinao ni Jesus iti Sermonna iti Bantay ket maysa a sapasap a sursuro a mangapektar iti biag ti tattao iti sadinoman ken iti tunggal tiempo.
Saludsodanyo ti bagbagiyo: ‘Kayatko kadi nga agraem, di manangidumduma, ken napudno ti tattao kaniak? Kayatko kadi ti agbiag iti lubong nga awan panangidumduma iti puli, krimen, ken gubat? Kayatko kadi ti agbalin a kameng ti pamilia a ti tunggal maysa ket mangipakpakita iti pannakaseknan iti rikna ken pagimbagan ti sabsabali?’ Kinapudnona, siasino koma ti agmadi kadagita a posibilidad? Makapaladingit ta manmano laeng a talaga ti mangtagtagiragsak kadagitoy a kasasaad. Kaaduan a tattao ti di mangnamnama kadagita a bambanag.
Namulitan ti Nabalitokan a Bilin
Iti intero a historia, adda dagiti naaramid a krimen iti sangatauan, a ti kalintegan ti tattao ket naan-anay a di naikankano. Karaman kadagitoy ti panagilako iti tagabo manipud Africa, dagiti death camp ti Nazi, panangpilit kadagiti ubbing nga agtrabaho, ken panangikisap iti puli iti adu a lugar. Mabalin nga ad-adu pay ti nakaap-aprang a napasamak.
Iti panawentayo, panagimbubukodan ti itantandudo ti lubongtayo a narang-ay iti teknolohia. Manmano ti tattao a maseknan iti sabsabali no apektado ti bukodda a pagimbagan wenno maipagarup a kalinteganda. (2 Timoteo 3:1-5) Apay a nagadu ti agbalbalin a managimbubukodan, naulpit, awanan iti pannakaseknan, ken pagimbaganda la ti ammoda? Saan ngata a gapu ta ti Nabalitokan a Bilin, nupay nalatak pay laeng, ket maibilang a di realistiko, nagpason a moral a pagalagadan? Makapaladingit ta pudno daytoy uray kadagiti adu nga agkunkuna a mamatida iti Dios. Ken no utoben ti paspasamak, kumarkaro ti panagimbubukodan ti tattao.
Gapuna, dagitoy dagiti napateg a saludsod a nasken a mautob: Ania ti ramanen ti panagbiag a maitunos iti Nabalitokan a Bilin? Adda pay kadi mangan-annurot iti dayta? Ken addanto kadi panawen nga amin a tattao ket agbiagda a maitunos iti Nabalitokan a Bilin? Para iti napaypayso a sungbat dagitoy a saludsod, pangngaasiyo ta basaenyo ti sumaganad nga artikulo.
[Ladawan iti panid 3]
Nagduduma ti insuro ni Confucius ken dagiti sabsabali maipapan iti Nabalitokan a Bilin