Nakappapati Kadi Kenka ti Paraiso a Daga?
MANMANO ti mamati nga agbalinto a paraiso ti daga. Adu ti mamati a mapukawto dayta. Sigun iti libro a The Sacred Earth, ni Brian Leigh Molyneaux, timmaud ti daga gapu iti ‘maysa a dakkel a panagbettak iti uniberso’ minilion a tawenen ti napalabas. Ken no saan man a ti tao ti mismo a mangdadael iti daga, adu ti mamati a mapasamak dayta ket ti intero nga uniberso “umpesto a kasla umap-apuy a bola.”
Saan a kasta ti kapanunotan ni John Milton, maysa nga Ingles a mannaniw idi maika-17 a siglo. Sigun iti atiddog a daniwna a Paradise Lost, ti Dios pinarsuana ti daga kas maysa a paraiso a pagtaengan dagiti tattao. Napukaw dayta nga orihinal a Paraiso. Nupay kasta, mamati ni Milton a maisublinto dayta—a ti maysa a mannubbot iti persona ni Jesu-Kristo “gunggonaannanto dagiti matalek kenkuana, ken awatenna ida iti paraiso . . . idiay Langit wenno ditoy Daga.” Sikokompiansa nga inwaragawag ni Milton: “Ti intero a daga agbalinton a Paraiso.”
Paraiso—Idiay Langit Wenno Ditoy Daga?
Kas ken ni Milton, adu dagiti relihioso a tao a mamati nga addanto magunggonada gapu kadagiti nakaam-ames a banag ken saem nga inibturanda ditoy daga. Ngem sadino ti pangtagiragsakanda iti dayta a gunggona? Idiay kadi “Langit wenno ditoy Daga”? Para kadagiti dadduma, saan a ditoy daga. Kunada a dagiti tattao matagiragsakdanto la ti “paraiso” no panawanda ti daga ket agbiagda iti naespirituan a disso idiay langit.
Iti libro a Heaven—A History, da autor C. McDannell ken B. Lang kunada a namati ni Irenaeus, maysa a teologo idi maikadua a siglo, a ti panagbiag iti naisubli a paraiso ket “saan a mapasamak iti adayo a nailangitan a lugar, no di ket ditoy daga.” Sigun iti dayta a libro, nupay dagiti lider ti relihion a kas kada John Calvin ken Martin Luther ket mangnamnama a mapanda idiay langit, mamatida pay a ti “Dios pabaruennanto ti daga.” Kasta met ti patien dagiti kameng ti dadduma a relihion. Sigun pay kada McDannell ken Lang, patien ti dadduma a Judio nga iti tiempo nga intuding ti Dios, amin a rigat ti tao “agpatingganto ket matagiragsakto ti makapnek a biag ditoy daga.” Sigun iti nagkauna a patpatien dagiti Persiano, “maisubli ti orihinal a kasasaad ti daga ken agbiagto manen a natalna dagiti tattao,” kuna ti The Encyclopaedia of Middle Eastern Mythology and Religion.
Ania ti napasamak iti namnama nga agbalinto a paraiso ti daga? Temporario la kadi ti kaaddatayo ditoy daga? Kas kinuna ti Judio a pilosopo idi umuna a siglo a ni Philo, dayta kadi ket maysa laeng nga “ababa, masansan a naladingit, a pagteng” agturong iti lubong dagiti espiritu? Wenno adda kadi sabali a panggep ti Dios idi pinarsuana ti daga ken inkabilna dagiti tao iti maysa a paraiso? Makasarak ngata ti tao iti pudno a naespirituan a pannakapnek ken kinaragsak ditoy daga? Apay a diyo usigen no ania ti ibaga ti Biblia maipapan iti daytoy a suheto? Kas kadagiti minilion a tao ita, mabalin a maikunayo a talaga a rasonable a namnamaen a maisubli ti paraiso a daga.
[Ladawan iti panid 3]
Ti mannaniw a ni John Milton patienna a maisublinto ti Paraiso
[Picture Credit Line iti panid 2]
AKKUB: Daga: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA
[Picture Credit Lines iti panid 3]
Daga: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA; John Milton: Leslie’s