Naespirituan a Panagbangon Idiay “Balay a Bato”

“Balay a Bato” ti kayulogan ti nagan daytoy a pagilian iti Africa. Agdinamag dayta a pagilian gapu iti Victoria Falls ken iti nadumaduma nga atap nga animal. Iti abagatan ti Sahara, addaan met dayta kadagiti nagdadakkel ken kadaanan a pasdek nga inaramid ti tao. Iti tengngana, adda granito a bantay a patad ti rabawna. Gapu iti kalkalainganna a paniempo iti dayta a bantay, nadam-eg ti daga isu a naraber dagiti mula. Dayta a pagilian ket isu ti Zimbabwe a pagnanaedan ti agarup 12 a milion a tattao.

APAY a napanaganan iti Balay a Bato? Idi 1867, ti mangnganup ken managsukisok a ni Adam Renders ket naiparna a nakakita kadagiti dadakkel a nakabite nga estruktura iti nadumaduma a paset ti daga a 720 nga ektaria ti kalawana. Iti panagdaliasatna iti tay-ak ti Africa, kaaduan kadagiti balay a nakitana ket naaramid iti lan-ak, poste, ken pan-aw. Idi agangay, nadanonna dagiti batbato a rebba ti nalawa a siudad, nga ita ket napanagananen iti Great Zimbabwe.

Dagitoy a rebba ket masarakan iti abagatan laeng ti lugar a pagaammo itan kas ti Masvingo. Nasurok a 9 a metro ti kangato ti dadduma kadagiti pader, sa napagtutuon dagiti granito a bato nga awan ti nausar nga argamasa. Iti uneg dagiti rebba, adda nagpaiduma a bimmalisungsong a torre nga agarup 11 a metro ti kangatona ket 6 a metro ti diametrona. Di pay naammuan ti eksakto a nakausaran idi daytoy a pasdek. Dagiti rebba ket napetsaan iti maikawalo a siglo K.P., ngem adda ebidensia a dayta a lugar ket ginasut a tawen a napagnaedan sakbay dayta.

Idi 1980, ti pagilian a maawagan idi iti Rhodesia ket nagbalin nga independiente manipud iti Britania ket nabaliwan ti naganna iti Zimbabwe. Dagiti umilina ket buklen ti dua a kangrunaan nga etniko a grupo​—dagiti Shona, a mangbukel iti kadakkelan a paset ti populasion, ken dagiti Ndebele. Managpadagus dagiti umili, kas iti masansan a madlaw dagiti Saksi ni Jehova iti trabahoda a panangasaba iti binalaybalay. No dadduma, sakbay pay nga iyam-ammo ti sangaili ti bagina wenno kalpasan unay ti panagtuktokna, dagus a pastreken idan dagiti bumalay sada pagtugawen. Kaaduan a taga-Zimbabwe ket nauneg ti panagraemda iti Biblia ken no mapagsasaritaan ti maipanggep iti Biblia, masansan a pilitenda nga agtugaw ken dumngeg dagiti annakda.

Panangipaay iti Makapabileg ken Makaliwliwa a Mensahe

Ti sasao nga “AIDS” ken “tikag” ti masansan a maus-usar iti media no mapagsasaritaan ti Zimbabwe. Ti panagsaknap ti AIDS ket addaan iti nakaro nga epekto iti populasion ken ekonomia dagiti pagilian iti paset ti Africa nga abagatan ti Sahara Desert. Kaaduan kadagiti mayospital ditoy ket gapu iti HIV. Adun a biag ti pamilia ti nadadael gapu iti dayta a sakit.

Tapno matulonganda dagiti umili ti Zimbabwe, okupado dagiti Saksi ni Jehova a mangiwarwaragawag a ti kasayaatan a panagbiag ket ti biag nga iwanwanwan dagiti pagalagadan ti Dios a nailanad iti Biblia. Kas pagarigan, isursuro ti Sao ti Dios a ti sagut ti Dios a panagdenna ket rumbeng a tagiragsaken laeng dagiti agassawa, a ti homoseksualidad ket saan nga anamongan ti Dios, ken iparit ti linteg ni Jehova ti panangyalison iti dara ken ti panagdroga. (Aramid 15:28, 29; Roma 1:24-27; 1 Corinto 7:2-5; 2 Corinto 7:1) Ipakpakaammo met dagiti Saksi ti mensahe maipapan iti sigurado a namnama, a mangipagpaganetget nga iti asidegen a masanguanan, ikkatenton ti Pagarian ti Dios dagiti amin a sakit.​—Isaias 33:24.

Panangsaranay

Nakaro ti pannakaapektar ti Zimbabwe gapu iti tikag iti napalabas a dekada. Napakapsutan dagiti atap nga animal gapu iti bisin ken kinaawan danum. Ginasut a ribu ti natay a baka. Nauram ti adu nga ektaria ti kakaykayuan. Adu nga ubbing agraman lallakay ken babbaket ti natay gapu iti malnutrision. Uray ti dakkel a Karayan Zambezi ket immababaw unay nga uray la naapektaran ti panagandar dagiti planta ti danum a mangsupsuplay iti koriente.

Tapno mataming ti kasta a pannakadadael, nangipasdek dagiti Saksi ni Jehova iti walo a komite a tumulong iti nadumaduma a paset ti pagilian. Dagiti agdaldaliasat a manangaywan sinarungkaranda dagiti kongregasion tapno matingiting dagiti aktual a kasapulan. Daytoy nga impormasion ket naipakaammo iti maitutop a komite a tumulong. Kastoy ti impadamag ti maysa nga agdaldaliasat a panglakayen: “Iti napalabas a lima a tawen, nakaibunongkami iti nasurok a sangaribu a tonelada a mais, sangapulo a tonelada a daing, ken patani. Dagiti kapammatianmi ket nangproseso iti dua a tonelada a mufushwa [napakebbet a natnateng]. Nangiwaraskami met iti adu a naidonar a kawes ken kasapulanda a kuarta.” Kinuna ti maysa pay nga agdaldaliasat a manangaywan: “No panunotek dagiti rigatmi a nangala kadagiti permit nga ipakalikagum ti Zimbabwe ken South Africa tapno maidanon dagitoy a suplay agraman ti kanayon a kinakirang ti gasolina a kasapulan tapno maibiahe dagitoy a naganat a pangsaranay, makunak a ti balligimi ket kanayonan a pammaneknek iti pammasiguro ni Jesus nga ammo ti nailangitan nga Amatayo a kasapulanmi amin dagitoy a banag.”​—Mateo 6:32.

Komusta met ti kasapulan dagiti agdaldaliasat a manangaywan bayat nga agserserbida kadagiti lugar a naapektaran iti tikag? Dadduma kadakuada ti agbalon ken ilak-amanda dagiti pamilia a pagdagusanda. Impadamag ti maysa kadakuada nga adda dadduma a Kristiano a kakabsat a babbai nga agsalsaludsod no rumbeng nga isardengda pay la ti mangasaba iti dayta nga aldaw tapno mapanda makipila para iti manamnama a tulong ti gobierno. Inkeddengda ti agtalek ken Jehova babaen ti panangipamaysada iti trabaho a panangasaba ket inurayda no kasano a marisut ti parikutda. Awan ti saranay ti gobierno a simmangpet iti dayta nga aldaw.

Nayurnos a maangay ti Nakristianuan a gimong kabigatanna isu a nasken nga agdesision manen dagitoy a kakabsat a babbai. Makigimongda ngata wenno mapanda makipila a manguray iti saranay? Gapu ta ammoda ti nasken nga ipangpangrunada, napanda nakigimong idiay Kingdom Hall. (Mateo 6:33) Bayat a kankantaenda ti pangserra a kanta, nangngegda nga adda sumungsungad a trak. Mismo a sadiay ti simmangpetan ti saranay, babaen kadagiti naespirituan kakabsatda a kameng ti komite ti saranay! Napalaus ti ragsak ken panagyaman dagiti matalek a Saksi a timmabuno iti dayta a gimong.

Ti Ayat Mangpabileg

Gapu iti naasi a tignay dagiti Saksi ni Jehova kadagiti dida kapammatian, adu ti nangipangag iti panangasabada. Madama a mangaskasaba idi ti maysa nga agdaldaliasat a manangaywan iti maysa a lugar idiay Masvingo a kaduana ti dadduma a Saksi iti dayta a lugar. Nadlawna ti maysa a balasitang a nakaidda iti igid ti kalsada. Naammuan dagiti Saksi a masakit unay dayta a balasitang ta uray la a din makasao sa agpigpigerger ti timekna. Hamunyari ti nagan dayta a balasitang a ti kayuloganna iti Shona ket “Saankayo kadi a mabain?” Naammuan dagiti kakabsat nga isut’ imbati dagiti karelihionanna a napan nakimisa iti kabambantayan. Siaayat a tinulongan dagiti Saksi dayta a balasitang sada impan iti asideg a bario.

Iti dayta a bario, adda dadduma a makaam-ammo ken Hamunyari, isu a pinakaammuanda ti kakabagianna tapno umayda sukonen. No maipapan kadagiti Saksi, kinuna dagiti bumario: “Pudno ti relihionyo. Ti ayat nga impakitayo ti rumbeng nga ipakita dagiti Kristiano.” (Juan 13:35) Sakbay a pimmanaw dagiti kakabsat, inikkanda ni Hamunyari iti polieto a Kayatyo Kadi a Maammuan ti Ad-adu Pay Maipapan iti Biblia?a

Iti simmaruno a lawas, nagserbi ti agdaldaliasat a manangaywan iti kongregasion a makinteritoria iti lugar a pagnanaedan ni Hamunyari. Kayatna a maammuan no sitatalged met la a nakaawid ni Hamunyari. Naragsakan unay ti intero a sangapamiliaan a nakiam-ammo iti agdaldaliasat a manangaywan ken kadagiti kakabsat. Kinuna ti nagannak ni Hamunyari: “Pudno ti relihionyo. Inispalyo ti balasangmi, a nabaybay-an a matay iti dalan.” Inyimtuodda kadagiti karelihionanda: “Saankayo kadi a mabain, kas iti kayulogan ti nagan a Hamunyari, a mangbaybay-a lattan iti balasangmi a matay?” Rinugian dagiti Saksi ti saritaan maipapan iti Biblia sada nangibati iti literatura a naibasar iti Biblia para iti pamilia ni Hamunyari. Inawisda dagiti kakabsat nga agsubli tapno iyadalanda ida iti Biblia. Nagbalbaliwen ti kapanunotan ti dadduma a miembro daytoy a pamilia a dati a bumusbusor kadagiti Saksi. Ti maysa kadakuada, a bayaw ni Hamunyari ken panguluen ti maysa a simbaan iti lugarda ket immannugot a makipagadal iti Biblia .

Panangbangon Kadagiti Balay a Pagdayawan

Kastoy ti insurat ti maysa a napaltiingan a dumadaniw idi un-unana: “O Dios, . . . ti kararuak mawaw kenka. . . . Iti daga a namaga ken napaksuyan, a sadiay awan danum.” (Salmo 63:1) Anian ti kinaagpayso dayta iti adu a tattao ditoy Zimbabwe! Iti pisikal a wagas, inibturanda ti tikag, ngem iti naespirituan, mawawda iti Dios ken iti kinaimbagna. Makitayo daytoy kadagiti resulta ti panangasaba dagiti Saksi ni Jehova. Idi nagbalin nga agwaywayas ti Zimbabwe idi 1980, agarup 10,000 a Saksi ti agserserbi iti 476 a kongregasion. Ita, agarup 27 a tawen kalpasanna, nagtriple ti bilang dagiti aktibo a Saksi ket dandani nadoble ti bilang dagiti kongregasion.

Manmano kadagitoy a kongregasion ti addaan iti bukodda a lugar a pagdaydayawan. Idi Enero 2001, 98 laeng kadagiti nasurok a 800 a kongregasion ditoy Zimbabwe ti addaan iti balay a pagdaydayawan​—maysa a Kingdom Hall​—a pagtataripnonganda. Adu kadagiti kongregasion ti aggigimong iti sirok dagiti kayo wenno kadagiti nanumo a kalapaw a naaramid kadagiti kayo, a nadidingan iti pitak ken naatepan iti pan-aw.

Gapu kadagiti naparabur a donasion ken iti nagaget a boluntario a trabaho ti Nakristianuan a panagkakabsatda iti intero a lubong, rinugian dagiti Saksi ditoy Zimbabwe ti programa a makatulong iti umad-adu a kongregasion a maaddaan iti simple ngem desente a Kingdom Hall. Adu a Saksi manipud sabali a pagilian, nga addaan kadagiti paglaingan iti panagbangon, ti nangyurnos iti ipapanda ditoy Zimbabwe tapno makipagtrabaho kadagiti lokal a boluntario. Kastoy ti insurat ti maysa a Saksi ditoy: “Sipapasnek nga agyamankami kadagiti amin a kakabsat manipud iti nagadu a pagilian nga immay ditoy Zimbabwe tapno tumulong a mangbangon kadagiti napintas a Kingdom Hall. Ket agyamankami iti dadduma pay kadakayo gapu iti kontribusionyo iti Kingdom Hall Fund isu a nagbalin a posible daytoy a trabaho.”

Iti makindaya a paset daytoy a pagilian, naggigimong dagiti kakabsat iti sirok ti dakkel a puon ti baobab iti 50 a tawenen. Idi napakaammuan dagiti Kristiano a panglakayen a maibangonen ti agpayso a balay a pagdaydayawan, dandani aminda ket nakasangit. Iti asideg a kongregasion, kinuna ti maysa a panglakayen nga agtawenen iti 91: “Nabayagen nga isangsangitko ken Jehova a mapasamak koman dayta!”

Adu ti nangapresiar iti kinapartak ti pannakaibangon dagitoy napipintas a pasdek. Kinuna ti maysa nga agpalpaliiw: “No aldaw, agbangbangonkayo, ngem no rabii, sigurado a ti Dios ti agbangbangon!” Nakadkadlaw met ti panagkaykaysa ken kinaragsak dagiti trabahor. Ita, nasuroken a 350 a baro a Kingdom Hall ti nairingpas iti intero a pagilian. Gapu iti dayta, 534 a kongregasion ti addaanen kadagiti Kingdom Hall a nalagda ti pannakaibangonda babaen kadagiti ladrilio.

Agtultuloy ti napateg a naespirituan a panagbangon ditoy Zimbabwe. Bayat a pampanunotentayo dagiti nairingpasen, matignaytayo nga agyaman ken Jehova, ti gubuayan dagita a bendision. Wen, “malaksid no ni Jehova ti mangbangon ti balay, awan mamaayna a nagtrabaho a sipipinget iti dayta dagiti managibangon iti dayta.”​—Salmo 127:1.

[Footnote]

[Mapa iti panid 9]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

ZIMBABWE

HARARE

Masvingo

Great Zimbabwe

[Ladawan iti panid 9]

Bimmalisungsong a torre

[Ladawan iti panid 12]

Baro a Kingdom Hall ti Kongregasion ti Concession

[Ladawan iti panid 12]

Dagiti miembro ti Lyndale Congregation iti ruar ti baro a Kingdom Hall-da

[Picture Credit Line iti panid 9]

Dagiti rebba nga addaan iti agdan: ©Chris van der Merwe/AAI Fotostock/age fotostock; bassit a retrato ti torre: ©Ingrid van den Berg/AAI Fotostock/age fotostock