“Itan Mataykan!”—Maysa a Manangrames Rinautna ti Kristiano a Pagtaengan
DAGITI saan a nasigo nga im-ima ti nangbekkel kaniak.
Inkagumaak ti nagriaw.
“Agsardengka! Isardengmo ti panagriawmo,” kinunana, nga umir-irut ti panangbekkelna.
Ngem diak dimngeg kenkuana ket diak nagtungpal kenkuana. Intultuloyko ti nagriaw. Kinaramutak ti rupana, ket natinnag ti antiohosna ken naregreg ti pustisona iti ngiwatna. Bayat ti panangikagumaanna a mangiggem ken mangtengngel kaniak, inkebbengko dagiti kukok iti matana. Ket nagriawak. Idi a dagiti ramayna nakaasidegda iti ngiwatko, kinagatko iti amin a pigsak.
Patienyo man wenno saan diak mabuteng—nagbutengak laengan kalpasanna. Itan makapungtotak! Daytoy a nadangkes di agpilit a sumrek iti balaymi ket ramesennak, saan a ditoy wenno iti sadinoman!
Ngem padpadasenna. Ginaw-atna ti asideg a sinturon ket tinalianna dagiti im-imak iti likudak—ti damdamo iti sumagmamano a daras, ta maulit-ulit a siwayawaya dagiti im-imak. Babaen ti panangbekkelna iti tengngedko iti maysa nga imana, kinarawana ti pustisona ken ti antiohosna iti datar. Kellaat a nakalapsutak ket, di mailawlawag, rinugiak ti nangibarsak kadagiti bambanag iti kuarto ken agik-ikkis iti kasta unay, a kasla agmauyongakon.
Ti nangraut kaniak nakellaat iti apagkanito ket nagsarimadeng a nagsaludsod, “Aniat’ mapaspasamak kenka?” Bayat ti panagsarimadengna, miningmingak ket simminaak, ngem iniggamannak ket pinilitnak a mapan iti kuarto ket imbarsaknak iti kama. Kalpasan ti panangirakedna manen kadagiti im-imak, nabaelannak nga inuksuban iti apagbassit. Nagtiritirak ken naggulagolak iti kasta unay tapno maibbatannak. Karurodko ti narugit a pagsasaona ken ti narugit nga aramid a pangpilpilitanna kaniak!
Iti kamaudiananna naikkatko ti imak iti sinturon, induronko, ket nagin-inotak a rummuar. Naiggamak ti panulbekan ti ruangan, ngem idi pusipusek, ginaw-atna ti likudak ket intumbanak iti datar. Naiggamak ti asideg a kutsilio ket iniwak ti sakana. “Dayta,” indayamudomna. “Itan mataykan!” Rinugiannan nga intugtog ti ulok, ket natalimudawakon a naawanan iti puot.
Makitakon a naan-annadak pay koma. Kankanayon a managsiputak a mangliklik iti riribuk ken kadagiti manangriribuk iti ruar ti pagtaenganmi. Kanayon nga agbiaheak a kaduak ti Kristiano nga asawak. Kanayon a liklikak dagiti luglugar a mabalin a kanayon a papanan dagiti kriminal, ket kanayon nga agkawesak a sieemma. Basta pulos a diak ninamnama a ti manangrames addaan ti tured a mangatake kaniak iti mismo a pagtaenganmi.
Daytoy a lalaki ket agtartrabaho iti maysa a lugar ti konstruksion iti balay a kaabay ti balaymi. Ti kontraktor iti patakder inyurnosna ti linea ti elektrisidad manipud iti balaymi tapno mangipaay iti koriente kadagiti alikamenda iti lugar ti pagtrabahuan. Sagpaminsan, no nalabes ti awit ti linea, ti trabahador ti umay iti balay a mangbaliw iti circuit breaker iti sirok ti balaymi. Daytat’ maysa a praktikal nga urnos, ngem saan a nainsiriban.
Nalawag nga implanona ti panangtiliwna kaniak a saan a sisisiput. Mabalin nga inanamaenna a makitinnulongak a din agpanunot, gapu iti pannakakellaat. Bueno, nakellaatak idi a kellaat a pinaturongannak iti armas, ngem diak nagbuteng. Diak nagsarimadeng tapno agpanunot maipapan iti dayta. Basta nagtignayak, a dagus a nagriawak ken nangkaramut ken kimmugtar ken kimmagat. Dayta ti kasayaatan a banag a naaramidak, ta ti nakaro a panangbalesko ti nangkellaat kenkuana. Nangted kaniak iti napateg a pannakaitan-ok ti riknak nanipud pay laeng iti pangrugian ti pannakaammok a dina matengngel a naan-anay ti bagina wenno dinak matengngel a naan-anay. Ad-adda a pinagbalinnak a determinado a makidangadang ken mangpabileg iti namnamak a mangabakak.
Nakapuotak nga adda iti sango ti maysa a kotse nga agtartaray iti trapiko. Ti isu met laeng a sinturon ti nakair-irut a naigalut iti tengngedko, kas iti ukkor ti aso, isu nga iniggamanna bayat ti panagmanehona. Bayat a naglawag ti panunotko, ti pannakabigbig no sadino ti ayanko ken no kasano nga addaak sadiay ti naipalagip kaniak a kas nabara a fuse a dagus a nangparurod manen kaniak.
Sinikok ti manibela iti panangikagumaanko a maikkat ti kotse iti kalsada. Mamatiak a daytoy nga agmauyongen a lalaki ti ad-adda a maseknan iti panangpukawna kaniak ngem ti panangramesna kaniak. Papatayennak tapno diakto mailasin kamaudiananna. Nupay no nakapsutakon iti ngangngani maysan nga oras a panaggulgulagol, ti kankanayon a panagkedkedko ti nangpakapuy met kenkuana. Gaput’ nabannogen ken mariribukan, kamaudiananna simmardeng iti igid ti kalsada ket induronnakon iti ruar iti kotse. Ti sabali a motorista ti simmardeng a nangpidut kaniak ket impannak idiay ospital.
Ngem nangabakak! Saanak a narames! Nangabakak, saanak a biktima! Nadalus ti konsiensiak, adda pay laeng ti panagraemko iti bagik ken ti dayawko. Ket sinalimetmetak ti kinatarnawko iti Mannakabalin-amin a Dios, ni Jehova!
Diak kayat a sawen a maragsakanak ken nadayawak bayat ti panagtaengko iti ospital iti sumaganad a sumagmamano nga aldaw. Nakigtotak, nadangranak, ken nakaam-amak ti langak. Ti saanko a panagbuteng bayat ti panangatake ti nanglapunosen kaniak iti kasta unay. Dagiti di nabunga a pampanunot iti mabalin a napasamak koma ti kankanayon a malaglagipko. Bayat daytoy a tiempo, pinagsaludsodannak dagiti detektib ti polisia ket naammuak, a pagam-amkak, a daytoy a nadangkes ti naikkan iti parole manipud pagbaludan innem laeng a lawas ti napalabas kalpasan ti panagbaludna gapu iti panangrames!
Idi naparuarak idiay ospital, adda ti rigat ti ipapan iti estasion ti polisia tapno ilasin ti lalaki iti linea a pinili dagiti polis. Wen, panggepko ti mangidarum. Mariknak a ti pannakakitak kenkuana a madusa ket utangko kadagiti dadduma a babbai a mabalin a ramesennanto, ket utangko iti bagik met laeng kas pamay-an a manglinteg iti kinakillo ken ti panangipanamnama iti bagik a siak ti mangtengtengngel iti biagko. Nalaka laeng ti panangilasinko kenkuana manipud iti linea. Isut’ addaan kadagiti benda iti rupana ken nasemento ti imana!
Idiay ospital ken iti pagtaengan iti sumaganad a lawlawas, naliwliwaak kadagiti adu a kard, sursurat, ken ibibisita dagiti padak a manamati iti lokal a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Dadduma ti nagkuna a pagpannakkeldak. Dadduma dida ammo ti ibagada, ngem impakitada ti pannakaseknanda babaen ti iyaayda panangkita kaniak. Dadduma ti nangawag kaniak a maysa a bannuar, nga, iti kinapakumbaba, saanak met a kasta. No diak makalapsut iti pannakadangran, basta iyaplikarko laeng ti nasursurok manipud iti Biblia, ket agkurri dayta.
Kas maysa a gagangay a tao, kasapulak ti panangipanamnama bayat ti panagpaimbagko. Addada dagiti naliday nga al-aldaw. Diak kayat ti rummuar iti publiko uray iti apagkanito. Iti dadduma nga aldaw no maikkatko ti panagbabainko, kuna ti asawak a no dadduma basta agkintayegak ket diak maliwliwa bayat a ti isipko ken pusok ti mariribukan a makalagip iti daytoy a pagam-amkan ket lipatekon. Nalabit ti kakaisuna a kadakkelan a tulong iti pannakaimbagko isu ti pannakaammo a babaen iti tulong ni Jehova inaramidko ti umiso a banag iti amin a kabaelak. Kadagiti kanito a nasayaat ti riknak makasarakak pay iti rason a pagrag-oan. Maulit-ulit dagitoy a bersikulo ti Biblia ti nalamuyot nga ulesko:
“No adda maysa a balasang a birhen a nakitulag nga asawaen ti maysa a lalaki, ket ti maysa a lalaki masarakanna iti ili ket kaiddana, iruaryonto ngarud ida a dua iti ruangan daydiay nga ili, ket dakayo uburenyonto ida, tapno matayda kadagiti batbato, ti balasang gapu ta di nagpukkaw, idinto nga adda iti uneg ti ili, ket ti lalaki gapu ta dinadaelna ti dayaw ti asawa ti padana a tao. Kasta ti panangikkatmonto ti dakes iti tengngam. Ngem no ti lalaki masarakanna iti away ti balasang a nakitulag a makiasawa, ket ti lalaki pilitenna ket kaiddaenna, no kasta ti lalaki laeng a nakikaidda kenkuana ti matayto. Ngem iti babai awanto ti aramidem, awan iti babai ti basol a maikari iti patay, ta kas la no ti lalaki tumakder a bumusor iti padana a tao, ket patayenna daytoy, kasta a panggep dayta. Ta isu ti nakasarak kenkuana iti away. Ti nakitulag a balasang a makiasawa nagpukkaw, ket awan la ti nangispal kenkuana.”—Deuteronomio 22:23-27.
Agyamanak iti kasta unay iti pannakaammok kadagitoy a simple a sasao. Insurodak kadagiti moral a pagrebbengak. Linapdanda ti pannakarirok ken ti kinaawan ti pananginanama. Gapu kadakuada, naammuak nga apag-isu no ania ti aramidek. Nagriawak, malaksid dayta nakidangadangak. Nagtalekak iti bilin ti Biblia ken nasarakak ida a natalged a pamuon. Ti asawak ken siak masansan nga agkararagkami; nagsubli ti bilegko ken ti panagtalekko.
Tarigagayak nga awan koma ti sabali pay a babai a makapasar iti pinanggep a panangrames—a liklikan ti pannakarames. Ngem ti panangrames mapasamak iti tunggal 7 a minutos idiay Estados Unidos, sigun iti Uniform Crime Reports—Crime in the United States, 1983 nga edision, panid 5, nga impablaak ti U.S. Federal Bureau of Investigation. Iti kasok, nagpannurayak ken Jehova, nalagipko dagiti sasaona, nagriawak. Malaksid iti dayta, nakidangadangak.
Iti umiso a tiempo, daytoy a naikkan iti parole a manangrames a nangatake kaniak nabistan. Idi Pebrero 7 iti daytoy a tawen, isut’ napabasol kadagiti sumaganad a basbasol: pinanggep a panangpapatay, maikadua a tukad; panagtakaw, umuna a tukad; pinanggep a panangrames, umuna a tukad; ken panangkidnap, maikadua a tukad.
Gapuna ti natured a panagtalektayo iti Dios ti agballigi iti aniaman a pagbutbutngan a tao. Ti koma salmo ni David ti salmotayo met, bayat ti siinget a panangsalimetmettayo kadagitoy a sasao: “Iti Dios insaadko ti panagtalekko, diakto mapabuteng. Ania ti maaramid ti tao kaniak?”—Salmo 56:11.—Naipatulod.
[Kahon iti panid 16]
Apay nga agkedkedkayo iti manangraut iti damdamo pay laeng:
1. Mabalin a makellaat ti manangraut ket panawannakayon
2. Mabalin a mapilayyo ti manangraut ket makatalawkayo
3. Ti manangraut mabalin a mapukawna ti reggetna iti sekso wenno mabannog ket pumanawen
4. Makaawiskayo kadagiti dadduma a tumulong kadakayo
5. Nadalus ti konsiensiayo. (Uray pay no narameskayo, dikay isakripisio ti panagraemyo iti bagiyo wenno ti kinadalusyo iti imatang ti Dios)
6. Ti panangdangran nga ipaayyo iti manangraut tulonganna dagiti polis a mangilasin kenkuana kamaudiananna (kas pangarigan, dagiti nabati a kudil iti kukoyo)