Nalawagen ti Pakdaar—Umim-imdengkayo Aya?
“AGANNAD: Ti Panagsigarilio Mabalin a Napeggad iti Salun-atyo.” Impaulog ti gobierno ti E.U. idi 1965 a dagiti managpataud iti sigarilio masapul nga ikabilda dagitoy a sasao kadagiti paketeda. Lima a tawen kalpasanna, daytoy a panangpaannad ti nabaliwan iti, “Pakdaar: Ti Siruhano Heneral Inkeddengna a ti Panagsigarilio Napeggad iti Salun-atyo.” Itan sapulen ti linteg nga uppat a nagduduma, ad-adda nga espesipiko a pakdaar ti agparang iti kada tallo a bulan. Nainkalintegan kadi daytoy? Usigenyo dagiti report manipud iti agliklikmut ti lubong ket dakayo ti mangikeddeng a mismo.
“Pakdaar ti Siruhano Heneral: Ti Panagsigarilio Pataudenna ti Kanser ti Bara, Sakit ti Puso, Emphysema, ken Pagbalinenna a Narigat ti Panagsikog”:
“Ti panagadal iti Ministry of Health and Welfare iti kanser ipakitana nga . . . idiay Japan . . . kagudua wenno ad-adu pay a kaso iti kanser iti bara ti matunton iti panagsigarilio.”—Asahi Evening News.
“Dagiti estadistika iti siensia suksukimatenda nga adda nasinged a pakainaigan ti panagsigarilio iti saksakit ti bara ken urat, kuna ti siruhano iti barukong nga adda iti departamento ti panagopera idiay University of Zimbabwe, ni Dr. Douglas Thompson.”—The Herald.
“Agarup 2 por siento kadagiti agsakit ti emphysema ti nakatawid iti sakit ket ti bassit laeng a pasetna ti makapataud iti dayta kas komplikasion dagiti dadduma a parparikut . . . Ngem maipaay kadagiti kaaduan [a biktima idiay Britania], . . . ti sakit ti patauden ti panagsigarilio.”—The Times.
“Pakdaar ti Siruhano Heneral: Ti Panagsigarilio Naglaon iti Carbon Monoxide”:
“Ti saan unay a madlaw ngem nalabit ad-adda a napeggad nga epekto iti sigarilio . . . isu ti pannakapataud ti carbon monoxide . . . Dagiti managsirarak . . . nasarakanda a no umadu ti carbon monoxide, ti abilidad ti tsuper a mangikeddeng iti tiempo ken kaadayo ken ti panagbaliw iti kapartak ti taray ti kotse iti sanguananna iti kalsada maapektaran. Adda met dagiti bassit a panagbalbaliw iti gagangay a panagmaneho.”—The Scientific Case Against Smoking.
“Pakdaar ti Siruhano Heneral: Ti Panagsardeng Itan nga Agsigarilio Pabassitenna ti Kasta Unay ti Serioso a Peggad ti Salun-atyo”:
“No sumardeng nga agsigarilio ti maysa a tao, dagiti gunggona dayta iti puso ken ti sistema sirkulatorio mangrugi a dagus. Ti peggad iti pannakaatake ti puso, istrok, ken dadduma pay a sakit ti pagangsan bumassit. . . . Ti peggad ti mainaig iti panagsigarilio a kanser mangrugin a bumassit ket iti uneg ti sangapulo a tawen ti peggad mapabassiten a kas iti saan a nagsigsigarilio.”—U.S. Department of Health and Human Services.
“Pakdaar ti Siruhano Heneral: Ti Panagsigarilio dagiti Masikog Mabalin nga Agbanag iti Pannakadangran ti Sikog, Di Nadanonan a Panagpasngay ken ti Nalag-an a Maladaga”:
“Ngangngani amin kadagiti nasurok a 50 a panagadal a naipablaak, a ramanenna ti nasurok a kagudua a milion a naipasngay manipud adu a pagilian ken etniko a grupo, nagkaykaysada a nangipakita a ti panagsigarilio ti ina adda dakes nga epektona iti dagsen ti naipasngay. . . . Ti peggad iti gagangay a pannakaalis ket 30 agingga iti 70 porsiento a nangatngato kadagiti agsigarilio a masikog ngem kadagiti saan nga agsigarilio ket umadu dayta iti kaadu ti sigarilio nga usaren. . . . Dagiti annak dagiti agsigarilio kadagiti maudin a bulbulan iti panagsikogda ad-adu ti masaksakit ken matay agingga iti 5 a tawenda.”—The Health Consequences of Smoking: The Changing Cigarette—A Report of the Surgeon General.
Dagiti gobierno ken ti medikal a propesion nasayaat ti aramidenda iti panangipaulog kadagiti pakdaar. Ngem maudi a banagna agpannuray iti indibidual. Kas kunaen ti Biblia: “Ti dalan ti maag nalinteg kadagiti matana met laeng, ngem ti masirib ipangagna ti balakad.” (Proverbio 12:15) Umim-imdengkayo aya?