Agimtuod dagiti Agtutubo. . .

Apay a Nakarigrigat ti Makibagay kadagiti Kakabsatko?

TI PANAGRIRIBAL dagiti annak​—daytat’ kas iti kalakayen ni Cain ken ni Abel ken gagangay unayen kadagiti agtutubo a kas iti panateng. Saan a gapu ta kagurayo ti kabsatyo a lalaki wenno babai. Ta, mabalin pay a dikay aminen ti kaadda ti panangipategyo iti anakyo, kas kadagiti sumaganad nga agtutubo:

“No dadduma dagiti kakabsatko a babbai ken lallaki agsusuppiatda ket kunak kagurak ti ugalida, ngem diak met ipaypayso dayta. Pudno nga inay-ayatmi ti maysa ken maysa.”

“Pagarupek inay-ayatko ti kabsatko a lalaki uray pay no diak ipakita dayta.”

“Iti kaungan ti pusok, no diak marikna itan, pagarupek inay-ayatko ti kabsatko a lalaki. Kasla, inay-ayatko.”

Nupay kasta, ti pananggura ti nalawag nga adda iti uneg ti panaglalangen dagitoy nga annak. Ania ti mabalin a pagbanaganna? Maysa a 15-años nga ubing a babai ti nangipudno: “Ti kabsatko a babai ken lalaki ken siak; nakaad-adu ti panagaapami​—gagangay maipapan iti awan aniamanna! Dagidiay a panagaapa ti makaupay iti tunggal maysa iti pamilia, ket dakami amin saankami a naragsak.” Dadduma nga agkakabsat ti naprangprangka pay ti panagapada. (Maysa a tin-edyer a babai ti nangdrowing ti ladawan dagiti kakabsatna a lallaki ken babbai a naipababa iti kawa nga agburburek nga alkitran.)

Apay a ti di panagtutunos dagiti annak masansan nga adda?

Iti maysa nga artikulo iti magasin a Seventeen, ti therapist iti pamilia a ni Claudia Schweitzer ti nangited iti kangrunaan a rason no apay a dagiti agkakabsat a lallaki ken babbai ti masansan nga agsusuppiat: “Tunggal pamilia addaan iti gamgameng, dadduma ti emosional ken dadduma ti material.” Intuloy ti artikulo: “No agaapa dagiti annak, gagangay nga agsasalisalda kadagitoy a gameng, nga iramanna ti isuamin manipud iti panagayat iti nagannak agingga iti kuarta ken kawkawes.”

Wen, ti kaadda ti kabsat a lalaki wenno kabsat a babai ti gagangay a kaipapananna ti panagririnnaman. Ti sangapulo-ket-walo ti tawenna a ni Camille ken dagiti lima a kakabsatna a lallaki ken babbai, kas pangarigan, ti masapul nga agririnnaman kadagiti tallo a kukuarto. “Kayatko ti agbukbukod no dadduma,” kuna ni Camille, “ket kayatko nga agyanda iti ruar, ngem kanayon nga addada sadiay.” Siempre, uray pay ni Jesus adda ti sagpaminsan a pannakasapulna iti panagbukbukod. (Marcos 6:31) Gapuna mabalin a kagurayo dayta no ti kabsat a lalaki wenno kabsat a babai a sumrek iti kuarto a di kumatkatok, wenno no awan ti bukodyo a kuarto.

Daytoy ti nangnangruna a narikut a parikut kadagiti pamilia a sioman no dagiti agtutubo ti masapul nga agririnnaman a kadua dagiti ganggannaet kenkuana. “Awan ti nangkalikagum kaniak wenno iti kabsatko ken siak no tarigagayanmi ti dua a kabsatmi a babai a sioman ket ti kabsatmi a lalaki a sioman ti immakar iti balay,” kuna ti maysa a babai a maladingitan. “Immakarda laeng iti maysa nga aldaw ket rinugianda ti nagtignay a kasla kukuada ti isuamin. . . . Tarigagayak nga agsublidan iti naggapuanda.”

Kalpasanna adda met ti panagririnnaman kadagiti pribilehio ken kadagiti rebbengen iti balay. Dagiti natataenganen nga agtutubo ti mabalin a kagurada ti mainanama a mangaramid iti ad-adu a trabaho. Dagiti ub-ubing pay nga annak ti mabalin a panangibaon dagiti natataengan nga annak wenno ti panagimonda no ti natataengan nga anak ti makaawat iti pagay-ayatna a pribilehio. ‘Ti kabsatko a babai agad-adal nga agmaneho ket diak agad-adal,’ insennaay ti maysa a tin-edyer a babai manipud Inglatera. ‘Makarurodak ket pagbalinek a narigat dagiti bambanag a maipaay kenkuana.’

Kasano a mapugsat daytoy a siklo iti panagrurod? Mangrugikayo babaen ti panangpadasyo a mangparmek iti aniaman a pagannayasan iti kinaagum. Dayta kaipapananna ‘ti panangsapul saan a ti bukodyo a pagimbagan, no di ket ti pagimbagan ti sabali.’ (1 Corinto 10:24) Imbes nga itan-okyo dagiti personal a “kalinteganyo,” “sisasagana[kayo] a mangiraman.” (1 Timoteo 6:18) Daytoy mabalin a narigat. Ngem maysa a managsirarak ti mangipalagip kadatayo: “Dagiti pagimbagan iti kaadda dagiti annak [agraman dagiti sioman a lallaki ken babbai!] ringbawanna dagiti pagdaksan. Ti kaadda dagiti annak ti mangipaay iti kasasaad a ti ubing makasuro a makibagay kadagiti dadduma nga ubbing. Masursurona ti leksion a panangited ken panangawat, ti panangiraman kadagiti sanikuana.”

Nailet Unay a Maipaay a Nam-ay

Ti sangapulo ket pito ti tawenna a ni Diane dimmakkel nga addaan kadagiti uppat a kakabsat a lallaki ken tallo a kakabsat a babbai. iti pagtaengan iti maysa nga aglawlaw a nakairuamam, agtignayka a kas iti kinataom.” Daksanggasat, ‘ti panagtignayyo iti kinataoyo’ ti masansan a kaipapananna ti panangikkat iti kinadayaw, kinamanangngaasi ken kinataktika.

Ti libro a The Private Life of the American Teenager napaliiwna pay: “Narigrigat pay ti makilangen kadagiti tattao nga addaan ti kas iti ugalitayo met laeng ken makaammo kadagiti amin a pagkapuyantayo ken pakarurodantayo.” Pudno, no iramanyo ti naimbag a kababalin iti kabsatyo a lalaki wenno kabsatyo a babai, agbalinkayo a nasinged iti dayta. Ngem no ngay iramanyo dagiti dakes a kababalin? Kuna ti Proverbio 27:19: “Kas iti danum ti rupa katupagna ti rupa, kasta ti puso ti tao katupagna ti puso ti tao.” No makitatayo dagiti dakes a kababalin nga iparangarang ti maysa nga ubing, masansan a kaguratayo ti palagip ket makarurodtayo.

Kasano a mataginayontayo ti talna? Babaen ti panangsurot iti balakad ti Biblia nga ‘agiinnanuskayo iti maysa ken maysa iti ayat.’ (Efeso 4:2) Imbes a padakkelen ti biddut ken pagkapuyan iti ubing, iyaplikar ti Nakristianuan nga ayat, isu a “mangabbong iti adu a basbasol.” (1 Pedro 4:8) Imbes a di ikankano dagiti miembro ti pamilia ken agbalin a manangsutil wenno di naasi, idianyo ti “pungtot, gura, kinadakes ti nakem, kinasalawasaw, naalas a sasao,” ket “ti saoyo kankanayon koma a makaay-ayo.”​—Colosas 3:8; 4:6.

‘Kaykayatnaka ni Nanang!’

Nalabit ti kadadakkelan a suppiat iti nagbaetan dagiti ubbing, nupay kasta, isu ti panangipateg dagiti dadakkelda. Inamin ti propesor iti sikolohia a ni Lee Salk: “Awan ti pamay-an a ti maysa a naganak maayatna dagiti amin nga annakna iti parepareho a pamay-an agsipud ta nagdudumada a tattao ken nalawag a mangiparangarangda kadagiti nagduduma a tigtignay manipud kadatayo a [dadakkelda].”

Pudno met daytoy idi panawen ti Biblia. Ni patriarka a Jacob (Israel) “ay-ayatenna idi ni Jose nga impangpangruna ngem kadagiti isuamin nga annakna.” Dagiti kakabsatna a lallaki kinagurada a nangnangruna daytoy a kinapudno idi ni Jacob “inyaramidanna [ni Jose] ti maysa a bado a naggarit,” a nalawag dayta ti kita ti kawes nga isusuot ti tao nga addaan saad. (Genesis 37:3) Kabayatanna ti panagimonda naiyebkasen iti makapapatay a gura. Mabalin a makaparurod no dagiti dadakkelyo ti kasla mangpabpabor iti maysa kadagiti kakabsatyo a lallaki wenno babbai. Ngem dadduma ti mangikkat kadagiti panaggugura kadagiti annakda!

Panangparmek iti Panagimon

Ti panagimon dagiti annak ti masansan a resulta iti kinapudno a “ti darepdep ti puso ti tao dakes manipud kinaubingna.” (Genesis 8:21) Ken “iti puso rummuar dagiti dakes a panunot.” (Mateo 15:19) Maysa nga agtutubo a babai a managan Lynn malagipna no kasano a nagimon iti inaudi a kabsatna a babai ta idi nabullona ti takkiagna, pinabasolna a ginagarana dayta! Ti pagarupna a rason? Tapno makalisi iti panangtulongna ken ni Lynn nga agkupin kadagiti ules. Nalawag, a ti gura ni Lynn ti ad-adda a resulta iti makaallilaw a panagrason ti pusona ngem kadagiti pudno a kasasaad.

Pudno met dayta iti maysa nga agimon gapu ta pabpaboran ti naganak ti maysa nga anak. “Ti agum isu ti panagtumoy dagiti tultulang.” (Proverbio 14:30) Ket masansan nga awan ti pudno a rason iti panangrugi nga agrurod. Iti kaso ni Jacob, laglagipenyo a ni Jose ti anak ti natay nga inay-ayatna nga asawana a ni Raquel. Siempre makarikna iti naisangsangayan a kinasinged iti anakna! Ngem ti ayat ni Jacob ken ni Jose ti nalawag a dina inlaksid dagiti dadduma nga annakna, ta inyebkasna ti pudpudno a pannakaseknan iti pagimbaganda. (Genesis 37:13, 14) Dagiti dadakkelyo ti mabalin a kasta met ti kinasingedda iti maysa kadagiti kakabsatyo, nalabit gapu ta agpada ti paginteresanda. Daytoy dina kayat a sawen, nupay kasta, a saandakayo nga ay-ayaten. Gapuna no marurodkayo wenno agimonkayo, bigbigenyo a ti imperpekto a pusoyo ti nangikkat iti naimbag a kababalinyo. Ikagumaanyo a parmeken ti kasta a rikrikna.

Ti kaadda ti maysa a kabsat dina kaipapanan ti panagribal nga agkabsat​—nangnangruna no pudno nga ikagumaanyo ti mangiyaplikar kadagiti prinsipio ti Biblia.a Pudno, ti kaadda dagiti kakabsat addaan kadagiti parparikut. Ngem ‘dagiti pagimbagan ringbawanna dagiti pagdaksan.’

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 16]

Ti panangiraman iti kuarto iti kabsat a lalaki wenno kabsat a babai makapataud iti pudno a panagrisiris