Agimtuod Dagiti Agtutubo

Kasano a Makatunosak ti Kakabsatko?

Kasanom a deskribiren ti relasionmo iti tunggal kabsatmo?

․․․․․ Nasingedkami nga aggayyem

․․․․․ Masansan nga agkatunosankami

․․․․․ Agpimpinnasensiakami

․․․․․ Agkaraapakami

ADDA agkakabsat a nakasingsinged. Kas pagarigan, kuna ti 19 ti tawenna a ni Felicia, “Maysa kadagiti kasingedan a gayyemko ti 16 anyos nga adingko a ni Irena.”a Imbaga met ti 17 ti tawenna a ni Carly maipapan ken manongna nga Eric a 20 anyos: “Agkatunosankami unay. Dikam pulos agap-apa.”

Iti sabali a bangir, adu ti kas kada Lauren ken Marla. “Dandani amin a banag ket pagririanmi,” kuna ni Lauren, “uray ti babassit a banag.” Mabalin a mapaspasaram met ti kas iti kuna ti 12 ti tawenna a ni Alice maipapan iti 14 anyos a manongna a ni Dennis: “Kasursuronko ta basta lattan sumrek iti kuartok ken ‘bumulod’ a di agpakpakada. Kasla ubing nga awan nakemna!”

Adda kadi kabsatmo a kasursuronmo unay? Pudno a responsabilidad dagiti nagannakyo a pagtalinaeden ti urnos iti pamiliayo. Ngem inton agangay, masapul a masursurom met ti makibagay iti sabsabali. Maaramidam dayta bayat nga addaka iti pagtaenganyo.

Panunotem dagiti nagapaanyon nga agkabsat. Ania ti kangrunaan kadagita? Kitaem ti sumaganad a listaan ket markaam iti ✔ dagiti kahon iti abayda wenno isuratmo ti pakasuronam unay!

□ Dagiti personal a kukuam. “Bumulod” a di agpakpakada.

□ Agduma a personalidad. Managimbubukodan wenno awan konsiderasionna wenno naturay.

□ Privacy. Basta sumrek lattan iti kuartok a di man la agtuktok wenno di agpakpakada a mangbasa kadagiti e-mail ken text-ko.

□ Dadduma pay

No kanayon a pagpungtotennaka ti kabsatmo babaen ti panangdikdiktarna kenka wenno dina panangikabilangan iti bukodmo a privacy, nalabit mapunnuanka met kenkuana. Ngem kuna ti proverbio iti Biblia: “Ti panangpisel iti agong isu ti mangpataud iti dara, ket ti pananggutugot iti unget isu ti mangpataud iti panagririri.” (Proverbio 30:33) No agipempenka iti sakit ti nakem, mabalin nga agresulta iti kasta unay a panagpungtotmo. Mayarig dayta iti panagdara ti agong no pislem iti napalalo isu a kumaro laeng ti problema. (Proverbio 26:21) Kasano a maliklikan a dumakkel ti bassit laeng a riri? Umuna, ammuem no ania a talaga ti problema.

Simple nga Apa Wenno Nauneg a Problema?

Dagiti problema ti agkakabsat ket umasping iti kamuro. Ti makitkita a naalas a kamuro ket sintoma laeng ti impeksion iti uneg. Umasping iti dayta, ti nakaro a panagapa dagiti agkakabsat ket pakakitaan laeng iti naun-uneg a problema.

Mabalinmo nga ikkaten ti kamuro babaen iti panangpis-it iti dayta. Ngem ti laeng sintoma ti maikkatmo, ken mabalin nga agpiglat wenno kumaro ti impeksion. Nasaysayaat no agasam ti impeksion tapno dika agkamuro. Kasta ti pakayarigan dagiti problema ti agkakabsat. Ammuem no ania a talaga ti makagapu tapno marisut saan laeng a ti panagapayo no di ket uray pay ti naun-uneg a problema. Iti kasta, mayaplikarmo met ti balakad ni masirib nga Ari Solomon a nagkuna: “Ti pannakatarus ti maysa a tao pudno unay a pabannayatenna ti ungetna.”—Proverbio 19:11.

Kas pagarigan, ni Alice a nadakamaten kunana maipapan ken manongna a Dennis, “Basta lattan sumrek iti kuartok ken ‘bumulod’ a di agpakpakada.” Dayta ti pagap-apaanda. Ngem panagkunam, ania a talaga ti problema? Nalabit mainaig dayta iti panagraem.b

Mabalin a risuten ni Alice ti problema babaen ti panangibagana ken manongna a Dennis a pulos a di sumrek iti kuartona wenno agusar kadagiti kukuana. Nupay kasta, dayta ket solusion laeng iti sintoma isu a posible nga agapadanto manen. Ngem no makombinsir ni Alice ni manongna a mangraem iti privacy-na ken kadagiti banag a kukuana, sigurado a sumayaat ti relasionda.

Sursuruem a Risuten Wenno Liklikan ti Apa

Siempre, paset laeng iti solusion ti panangammo no ania a talaga ti makagapu iti problemayo nga agkabsat. Ania ti mabalin nga aramidem tapno marisut ti problema ken maliklikanyo ti agapa? Padasem dagitoy innem nga addang.

1. Agtulagkayo. “Adda pannakapaay dagiti gakat no sadino nga awan ti kompidensial a saritaan,” insurat ni Ari Solomon. (Proverbio 15:22) Tapno maliklikan dayta, subliam ti makagapu iti panagapayo nga agkabsat. Padasenyo ti agtulag tapno marisut ti problema. Kas pagarigan, no dagiti personal a kukuam ti pagap-apaanyo, mabalinyo a pagtulagan ti, Umuna: “Kanayon nga agpakada sakbay a mangala iti banag a kukua ti sabali.” Maikadua: “Raemem ti kalintegan ti kabsatmo a mangibaga iti ‘Saan a mabalin.’” Iti panagtulagyo, lagipenyo ti bilin ni Jesus: “Amin a bambanag, ngarud, a kayatyo nga aramiden kadakayo dagiti tattao, masapul a kasta met ti aramidenyo kadakuada.” (Mateo 7:12) Iti kasta, makaaramidkayo iti tulagan a masurotyo nga agkabsat. Kalpasanna, ipakaammoyo dayta iti nagannakyo tapno masiertoyo no umanamongda.—Efeso 6:1.

2. Surotem ti tulaganyo. Insurat ni apostol Pablo: “Nupay kasta, sika a mangisursuro iti asinoman, dika aya isuro ta bagim? Sika, a mangikaskasaba iti ‘Dika agtakaw,’ agtakawka aya?” (Roma 2:21) Kasanom a mayaplikar dayta a prinsipio? Kas pagarigan, no kayatmo a raemen ti kabsatmo ti bukodmo a privacy, masapul met ngarud nga agtuktokka nga umuna sakbay a sumrekka iti kuartona wenno agpakadaka sakbay a basaem dagiti e-mail wenno text-na.

3. Dika agpungtot a dagus. Apay a nasayaat dayta a balakad? Gapu ta kas iti kinuna ti maysa a proverbio iti Biblia, “kinamaag ti panagipempen iti gura.” (Eclesiastes 7:9, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) No alistoka nga agunget, agbalin a miserable ti biagmo. Wen, adda dagiti maaramid wenno maisawang ti kabsatmo a pakapungtotam. Ngem imtuodem ti bagim, Naaramidko met kadin dagita kenkuana? (Mateo 7:1-5) “Idi 13 pay la ti tawenko,” kuna ni Jenny, “pagarupko a ti kapanunotak ti kapatgan ken masapul a masurot. Kasta met itan ti adingko a babai. Isu nga ikagumaak ti di agrurod kadagiti ibagbagana.”

4. Mamakawan ken manglipat. Masapul a pagsasaritaan ken marisut dagiti nakaro a problema. Ngem rumbeng kadi a salangadem ti kabsatmo kada agkamali? Maragsakan ni Jehova a Dios no situtulokka a ‘mangpalabas iti salungasing.’ (Proverbio 19:11) Kinuna ti agtawen iti 19 a ni Alison: “Masansan nga alistokami laeng a makapagkinnappia ken adingko a Rachel no adda pagapaanmi. Dagus nga agpadispensarkami iti maysa ken maysa ken pagsaritaanmi ti pagarupenmi a puon ti nagapaanmi. No dadduma, itantanko pay laeng ti panangibagak iti problema. Masansan a kabigatanna, maamirisko a mabalin met gayam a palabsek lattan.”

5. Pagbalinenyo dagiti nagannakyo kas pannakareperi. No diyo marisut ti problemayo nga agkabsat, makatulong ti nagannakyo tapno agkappiakayo. (Roma 14:19) Ngem laglagipenyo a pudno a manakemkayon no kabaelanyon a risuten dagiti problema uray no dikay agpatulong kadagiti nagannakyo.

6. Apresiarem dagiti nasayaat a galad ti kakabsatmo. Posible nga adda dagiti magustuam a galad dagiti kakabsatmo. Isuratmo ti galad a magustuam iti tunggal maysa kadakuada.

Nagan Ti magustuak kenkuana

․․․․․ ․․․․․

Imbes a sangkapanunotmo dagiti pagkamkamalian ti kakabsatmo, ibagam ketdi kadakuada ti magustuam a galadda.—Salmo 130:3; Proverbio 15:23.

Paset ti biag: Addanto tiempo a makapulapolmo dagiti tattao a pakasuronam—dagiti katrabahuam ken dadduma pay a managimbubukodan, awan daydayawna, ken saan a nakonsiderar. Iti pagtaengan a masursurom no kasano a pakibagayan dagiti kasta a kasasaad. No adda kabsatmo a narigatmo a pakilangenan, agbalinka a positibo. Panunotem laengen a tultulongannaka a mangpatanor kadagiti galad a napateg iti biag!

Kuna ti Biblia a nalabit saan a kanayon a ti kakabsatmo ti kasingedan kenka. (Proverbio 18:24) Ngem mapatibkermo ti panaggagayyemyo nga agkakabsat no ‘itultuloymo nga anusan’ ida uray no adda ‘panggapuam nga agreklamo.’ (Colosas 3:13) No kasta ti aramidem, nalabit dikanto unayen masuron kadakuada. Ken nalabit didanto met unayen masuron kenka!

Ad-adu pay nga artikulo ti masarakan iti serye a “Young People Ask” iti Web site a www.watchtower.org/ype

[Footnotes]

UTOBEM DAGITOY

● Apay a napateg a mapagdumam ti simple nga apa ken ti nauneg a problema?

● Ania kadagiti nadakamat nga innem nga addang ti kangrunaan a parang-ayem?

[Kahon iti panid 27]

AMMUEM TI NAUN-UNEG A PROBLEMA

Kayatmo kadi a maammuan no kasanom a nalaklaka a mailasin dagiti naun-uneg a problemayo nga agkabsat? No wen, basaem ti ilustrasion ni Jesus maipapan iti anak a pimmanaw iti pagtaenganda ken nangibus iti tawidna.—Lucas 15:11-32.

Paliiwem a naimbag ti nagbalin a reaksion ti in-inauna idi nagsubli ti in-inaudi iti pagtaenganda. Kalpasanna, sungbatam dagiti sumaganad.

Ania ti napasamak a namagpungtot iti in-inauna?

Panagkunam, ania ti naun-uneg a problema?

Ania ti inaramid ti ama tapno masolbar dayta?

Ania ti nasken nga aramiden ti in-inauna tapno marisut ti problema?

Ita, mangpanunotka iti nabiit pay a nagapaanyo nga agkabsat. Kalpasanna, isuratmo dagiti sungbatmo iti abay dagiti saludsod.

Ania ti makagapu a nagapakayo?

Panagkunam, ania ti naun-uneg a problema?

Ania ti mabalinyo a pagtulagan tapno masolbar ti problema ken din maulit dayta?

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 28, 29]

TI KUNA DAGITI KAPATADAM

“Kayatko nga aggagayyemkami nga agkakabsat iti unos ti panagbiagko isu nga ita pay laeng, rugiakon ti makigayyem kadakuada.”

“Kanayon nga agtitinnulongkami a sangapamiliaan, ket dayta ti mamagkaykaysa kadakami. Manmano itan nga agririkiarkami.”

“Agduma unay ti ugalimi nga agkabsat. Ngem naisangsangayan ni adingko. Diak pulos isukat iti aniaman!”

“No awan ti kakabsatko, awan met koma dagiti agkakasayaat a kapadasak. Kadakayo nga addaan iti kakabsat, ‘Ipategyo ida!’”

[Dagiti Ladawan]

Tia

Bianca

Samantha

Marilyn

[Ladawan iti panid 27]

Dagiti problema ti agkakabsat ket kas kadagiti kamuro—tapno umimbag, masapul nga agasam ti impeksion, saan la a ti sintoma